Ulufungulo ku Bumi bwa Lupwa Ubwatunguluka
“TUKWETE ibumba lya lupwa ililebotelela,” e fyalandile uwaleimininako mu kusalwa pali bupresidenti mu United States umwaka wapwile. Mu cituntulu, icipimo ca kubotelela kwa lupwa cili cipesha amano. “Ukwaluka kwa bukulu bwapalako mu fyalembwa fya bunonshi nelyo ifya indastri pa ciputulwa cimo cine ica nshita,” e fyacitile lipoti magazini wa Fortune, “kuti kwatulenga ukwasamisha mu kupapa.”
Nelyo ni ndupwa ishesha ukukonka ifishinte fya Baibolo ilingi line shilambukilwako icabipisha. Imyaka iingiko ku numa, wishi wa bana abaali tabalaingila mu bupungwe aebelwe ku Mwina Kristu munankwe uwafumaluka ukuti: “Kuti waenekela ukulufyapo bane aba mu bana bobe ukuya ku calo.” Lelo, uyu wishi tasumine ukuti ici cali no kucitikila nangu fye umo uwa bana bakwe. Alilondolwele umulandu.
“Abana besu tababa mu cituntulu besu,” e fyo asosele. “Baseekeshiwe na Yehova Lesa kuli ine no mukashi wandi, ‘icikwatwa,’ nelyo ubupe, ukufuma kuli wene. Kabili atile nga twabakanshisha mu nshila yalinga, ‘tabakafumemo.’ E co lyonse twalyesha ukubasakamana kwati ba kwa Yehova.”—Ilumbo 127:3; Amapinda 22:6.
Uyu wishi pano aishibisha ulufungulo ku bumi bwa lupwa ubwatunguluka—abafyashi balingile ukusakamana abana babo kwati balesakamana icipe ca kwa Lesa. Ilintu ici tacilepilibulo kuti abana mu milandu yonse bakomfwila ubutungulushi bwenu ubushaiwamina, mwalikwata ukushingamwa kwa kusakamana abana abo Lesa aseekesha kuli imwe.
Icishingamo Cakakala
Payanyeni mu kulinga uku kusakamana mu kubamo umucinshi no kwangwako kwashika, te mu kuba no mulekelesha nelyo mu kubulo kwangwako. Bombelenipo mu kuba no kwishiba kwa kuti mukalubulula kuli Lesa pa cikwata cakwe, nelyo ica bupe apeela kuli imwe. Takuli ukukabila kwa kweshaesha inshila shalekanalekana isha kukushishamo abana. Abafyashi bakabila fye amakambisho ya kwa Lesa nga fintu yapayanishiwa mu Cebo cakwe, Baibolo, kabili balingile ukukonka yene mu kusakamanisha.
Uku e kukambisha kwa kwa Yehova Lesa: “Mulefundisha abana benu [ifyebo fyandi] no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka. Mulefikaka ku kube ciishibilo pa minwe yenu, kabili filebe mpeneno pa kati ka menso yenu. Mulefilemba na pa filu fya pa miinshi fya mayanda yenu, na mu mpongolo shenu.” Baibolo na kabili icincisho kuti: “Mwe bashibo, abana benu . . . mubalele mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa [Yehova, NW].”—Amalango 6:7-9; Abena Efese 6:4.
E co ukusakamana abana kufwaya ukwangwako kwa cila bushiku; ee, cipilibula ukubapeela ukwabula ukucefyako inshita yenu kabili ukucilisha ukutemwa kwenu no kwangwako kwashika. Abafyashi abapeela abana babo ifi fikabilwa fya kutendekelako balecita cintu Lesa atila e cifwaikwa pa kuipakisha ubumi ubwa lupwa ubwatunguluka.
Bushe muletontonkanya ukuti ici caba kulomba ifyacilamo? Abafyashi abengi ku ncitilo shabo balanga ukuti e fyo bayumfwa. Lelo, ifi fya bupe ukufuma kuli Lesa—abana benu—mu cine cine balilinga ukwangwako kwacilapo ukuibela.
Ifya Kubasakamana
Mano mano, langulukeni ica kumwenapo ca abo abaipakishe ukutunguluka mu kukusha abana. Magazini umo, mu lyashi lyalelanda pa cikope ca pa nkupo ilyatile “Indupwa sha Kupapusha,” alandile pa fintu fine ifyacindama mu kukusha abacaice mu kutunguluka: “[1] Ukulanshanya kwa pa ca kulya uko kubalamuna ukwipushanya kwabamo kulamuka, [2] ukubeleshanya ne fitabo fisuma, [3] ukusonga kwa bantu ba mano ababa ifya kumwenako, [4] ukwibukilo kuti kwalibako icishilano ca lupwa ica kwikatililako.”—U.S.News & World Report, December 12, 1988.
Ukukuma ku “kulanshanya kwa pa ca kulya,” ibukisheni ukuti Lesa akambisha abafyashi ukusambilisha abana babo lintu baikala mu ŋanda. Bushe ulupwa lwenu lyonse lulekala capamo pa kulya, muli fyo ukupayanya amashuko ya mu nshita aya kubishanya no kulanshanya kwa kubimbula? Inshita sha musango yo shalikatama kabili tashilabwa ku bana, ukubatambika ukwiluka kwa kwikasha no mutelelwe. Kalume wa myaka mutanda iya bukulu atile alitemwa inshita sha ca kulya “pantu tatukabila ukusakamikwa pa lwa umo no munankwe,” apantu bonse balaba capamo.
Ni shani pa lwa mibele ya kulanshanya kwa pa ca kulya? Bushe libili libili kushimpwa pa fyaba mu “fitabo fisuma,” ukusanshako Baibolo ne mpapulo shashimpwa pali Baibolo ifilanda pa mulimo wesu kuli Lesa nelyo imilandu yaampana ku bubumbo bwa kwa Lesa? Ukulunda ku kulanshanya kwa pa ca kulya ukwa uyu musango, ukupitila muli programu wa lyonse uwe sambililo, abafyashi balekabila ukulundulula mu bana babo ukutemwa kwa kuli Yehova na mafunde yakwe ayalungama.
“Ukuliila capamo lyonse tacali ni mpika,” e fyalondolwele wishi wa bana mutanda uulumbwilwe mu kubangilila. “Ici caleicitikilako fye, kabili cabombele ku kutwikatanya. Lelo ukukwata programu wa lyonse uwe sambililo lya Baibolo kwali ukwaafya.” Pa mulandu fye wa kufunshika pa numa ya kasuba kabamo kubombesha, inshita shimo alepona mu tulo mu kati ke sambililo. Nalyo line, talekele ukutungulula isambililo lya Baibolo ilya lyonse na bana bakwe, kabili lyonse alelanda na bene umo umo no kukutika kuli bene pa nshita shalepelako.
Pa mbali ya kubuulo butungulushi mu kulanshanya kwabamo bupilibulo ukwa pa ca kulya no kupayanya ukubeleshanya ne fitabo fisuma, bushe mulashininkisho kuti abana benu bapokelela “ukusonga kwa bantu ba mano ababa ifya kumwenako”? Icishinka cili ca kuti, ukutantikila abana benu ukubishanya lyonse na abo abapashanya umuntu wakulisha uwabalile abako uwa mweo, Yesu Kristu, calikatama nga bali no kusanguka abakalamba batunguluka.
Pa kulekelesha, ni shani pa lwa “kwibukilo kuti kwalibako icishilano ca lupwa ica kwikatililako”? Abana benu balekabila ukumfwikisho kuti kwalibako ifipimo fya lupwa ifyo benekelwa ukwikatililako—ukuti imyendele imo, imilandile, imifwalile, imisango, na fimbipo, tafyapokelelwa kabili filatoba icishilano ca lupwa. Balekabila ukwiluko kuti ukutoba icishilano ca lupwa mulandu wakakala—ukuti kuti mwacenwa apakalamba, nge fyacenenwe icikolwe ca pa kale Yakobo, uo bakalume bakwe ku myendele yabo iya kulenge nsoni bamulengele “ukupimpinuka mu bekashi ba calo.”—Ukutendeka 34:30.
Wishi wa bana mutanda uwamwene abana bakwe nge cipe ca kwa Lesa ukucilisha akomaile pa “cishilano ca lupwa.” Lyonse alepelulula na bana bakwe pa fintu icipimo ca lupwa ica mifwalile, imisakwile, no kupaatukako ku nshila sha ku calo fyali mu kumfwana no mupashi no butungulushi bwa kwa Kabumba, Yehova Lesa. Pamo nge ca kufumamo ca nshita ikalamba, ukutemwa, no kwangwako kwashika kwapeelwe kuli bene—ukukanshiwa mu nshila balingile ukuyamo—bonse abana mutanda balyankulako pa ‘kukanafuma umo bafwile ukubela.’—Amapinda 22:6.
Mu kusaalala kwa calo, kwalibako amakana ya mabumba ya ndupwa aya musango yo ayakosa. Fintu aya yaba lilumbo kuli Kabumba wabo, kabili fintu baba cilambu ku bafyashi babula kaso, abakwato kutemwa! Ilintu imyaka ilepita, abafyashi ba musango yo balatashiwa mu kucililako ku bana abo banonkelamo mu kubombesha kwabo. Twapaapaata langulukeni mu kukonkapo ilyashi lya mwanakashi umo uwakushiwe na bafyashi ba bukapepa, no kumona isambililo lya mutengo ilingasambililwa ukufuma muli lyene.