Bushe inshita yobe iya ku ntanshi yaimikwa ne Mpela?

NGA ca kuti wali no kufyuka ubusanso bwa pa musebo ubwa kulenge mfwa, bushe kuti wayumfwa ifyo walisenaminwe ne mpela? Nelyo mu cifulo ca ico bushe kuti waba uwa kutasha pa kuti wali fye no kuba mu cifulo calinga pa nshita yalinga?

Umuntu wa mano Solomone asosele ukuti: “Nabwekeshepo no kumona: mwi samba lya kasuba, ukucishamo mu kubutuka te kwa mpalalubilo, kabili ukucishamo mu bulwi te kwa mpalume, na kabili ukupeelwe cilyo te kwa ba mano, nangu bucindami ku ba mucetekanya, nangu bubile ku baishiba; pantu inshita ne ca mankumanya fiponena kuli bonse bene.” (Lukala Milandu 9:11) Fintu icabulo kwenekela cicitika ilingi line! Uwakana mu misango ya fyangalo uwasenaminwa acenwa, no ushaishibisha acimfya. Ubusanso bwabula ukwenekela bwaletako ukubongoloka kwa mu fya ndalama kuli shimakwebo wa bufumacumi, ukusuminisha uwa kucimfyanya nankwe uwabula ubufumacumi ukuba umukankaala. Lelo bushe Solomone aloseshe ifi fya kucitika fyapusanako kwi shamo? Nelyo fye panono. Ifi fyaba fye fya kufumamo fya “nshita ne ca mankumanya.”

Yesu Kristu apangile imimwene imo ine. Ukulosha ku ca kuponako ico mu kumonekesha cali icaseeka pa kati ka bakakutika bakwe, Yesu aipwishe ukuti: “Nalimo balya abe kumi na cinekonsekonse abo ulupungu lwa mu Siloamu lwawililepo, no kubepaya; bushe muletila bali aba milandu abapulamo mu bantu bonse abaikala mu Yerusalemu?” (Luka 13:4) Yesu tapeele umulandu ifi fya kucitika fya kulenga imfwa kwi shamo limo ilya nkama nelyo ku kufwaya kwa kwa Lesa, kabili tasumine ukuti ifinakabupalu mu nshila imo fyali ifyawaminwa ukupeelwa umulandu ukucila bambi. Ubusanso bwabamo akayofi bwali fye ca kumwenako na cimbi ica nshita ne ca mankumanya mu kubomba.

Takwaba ukuli konse uko Baibolo yafwilisha imfundo ya kuti Lesa alipimina libela inshita yesu iya mfwa. Cili ca cine ukuti Lukala Milandu 3:1, 2 asoso kuti: “Ku cintu conse kwabe nshita iyalingwa, kwaba ne nshita ku mulandu onse mwi samba lya kasuba: inshita ya kufyalwa, ne nshita ya kufwa, inshita ya kulimba, ne nshita ya kunukule calimbwa.” Nalyo line Solomone alelanda fye pa lwa kushinguluka kwatwalilila ukwa bumi ne mfwa uko ukucululusha abantunse bashapwililika. Tulafyalwa, kabili lintu inshita yafika, lintu icipimo ca bumi cafikwapo—ilingi line pa numa ya myaka 70 nelyo 80 nelyo ukucilapo—tulafwa. Nalyo line, akashita kalinga aka mfwa takapiminwa libela nangu fye panono kuli Lesa ukucila pa kashita lintu shimafarmu apingulapo “kulimba” nelyo “kunukule calimbwa.”

Na kuba, Solomone pa numa alanga ukuti umuntu kuti afwa mu kubangilila, ukusosa ukuti: “Wilundapo pa kubifya nangu kubo watumpa; cinshi ico ulefwila ilyo inshita yobe tailafika?” (Lukala Milandu 7:17) Mano nshi yantu uku kufunda kwingapanga nga ca kuti inshita ya umo iya mfwa yalipiminwe libela mu kukanayalulwa? Baibolo muli ifyo ikaana imfundo ye shamo. Abena Israele ba busangu abo bapokelele ili tontonkanyo lya cisenshi balisenwikwe apakalamba kuli Lesa. Esaya 65:11 asoso kuti: “Lelo imwe mwe basuula Yehova, abalabo lupili lwakwe ulwa mushilo, abateyanishisha Lishuko itebulo, abaisushisha [Impela, NW] inkombo sha mwangashi uwasakana.”

Fintu caba kutumpa, lyene, ukulosha amasanso ne fya kucitika fyabipa kwi shamo nelyo, icabipisha no kucilapo, kuli Lesa wine! “Lesa kutemwa,” e fisosa Baibolo, kabili ukumupeela umulandu wa kuba intulo ya bulanda bwa buntunse mu kulungatika cipusana ne ci cine cakatama.—1 Yohane 4:8.

Imifwaile ya kwa Lesa iya Nshita ya ku Ntanshi

Ni shani, nangula ni fyo, pa lwa filolelo fyesu ifye pusukilo? Bushe icishinka ca kuti takwaba ishamo lishingasengaukwa ililama ubumi bwesu cipilibula ukuti tufwile ukupula mu bumi mu kubulwa imifwaile? Nakalya, pantu Lesa alipima inshita ya ku ntanshi iya mutundu wa muntu mu cinkumbawile. Baibolo ilanda ulwa kubumbwa kwa “calo cipya” umo “mwaikalo bulungami.”—2 Petro 3:13.

Pa kupwishishisha ici, Lesa mu kulungatika akacilima mu milandu ya buntunse. Mu kukanaishiba, nakalimo pambi walipepela ici ukucitika pa kusungila ku mutwe ipepo ilisosa ukuti: “Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu mulu.” (Mateo 6:10) Ubu Bufumu bwaba ni kamfulumende ya cine cine iyaimikwa mu myulu. Pa kupepela bwene ukwisa, upepela bulya Bufumu ukupoka ukulama kwe sonde ukufuma ku makamfulumende ya kasuba ka muno nshiku.—Daniele 2:44.

Ukucingilila Inshita Yobe iya ku Ntanshi

Ifyo ifi fya kuponako fyamonekesha fikambukila inshita yobe iya ku ntanshi cashintilila, te pe shamo nelyo fye pa nshita ne ca mankumanya, lelo pa nshila intu usala ukukonka. Ibukisha kalya kayofi ka lupungu lwa Siloamu. Yesu abomfeshe cilya ca kuponako cabamo akayofi ku kusambilisha isambililo lyashika. Ifinakabupalu fya kulya kubongoloka kwa lupungu tafyali na maka ya kufyuka icabaponene. Mu kucilana, bakakutika ba kwa Yesu bali no kusengauka ubonaushi ubo bwafumine mu kufulushiwa kwa bulesa. Yesu abasokele ukuti: “Nga mwakaana ukulapila, mukonaika filya fine na imwe bonse.” (Luka 13:4, 5) Mu kulengama, baali no kusala inshita yabo iya ku ntanshi.

Ishuko lya mu nshita limo line lyalitambululwa na kuli ifwe ilelo—ukubombele pusukilo lyesu. (Abena Filipi 2:12) Lesa afwaya ukuti “abantu bonse . . . [bafike] ku kwishibe cine.” (1 Timote 2:4) Kabili nangu cingati umo umo uwa ifwe alyambukilwako ukufika ku cipimo cimo ku bupyani ne cikulilo, Lesa alitupeela ukuisalila—amaka ya kupima fintu tulefwaya ukubomfya ubumi bwesu. (Mateo 7:13, 14) Kuti twacita icili icalungama nelyo icili icalubana. Kuti twanonka ukwiminina kwasenaminwa na Yehova Lesa no kunonka ubumi, nelyo kuti twamwalukila no kufwa.

Abengi basala ukwikala aba bucaibela ukufuma kuli Lesa. Bapeelesha ubumi bwabo ku kukonkelela ifintu fya ku mubili, umusamwe, nelyo ululumbi. Lelo Yesu asokele ukuti: “Cenjeleni, muibake ku lunkumbwa lonse; ico umweo wa muntu tawaba mu kufula kwa fintu ifyo akwata.” (Luka 12:15) Ni pali cinshi, lyene, ubumi bwesu bwashintilila? Pali 1 Yohane 2:15-17, Baibolo ilondolola ukuti: “Mwitemwa pano isonde, nangu fya pano isonde; . . . conse ca pano isonde, lunkumbwa lwa mubili, no lwinso lwa menso, na mataki ya miikalile ino, tacafuma kuli Shifwe, lelo ca pano isonde. Kabili pano isonde paleya, no lunkumbwa lwa pako; lelo uucito kufwaya kwa kwa Lesa ekalilila umuyayaya.”

Ukusala Ubumi

Ni shani fintu wingaba uwashininkisha ukuti ulecita ukufwaya kwa kwa Lesa? Yesu abilishe ukuti: “Awe uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.” (Yohane 17:3) Ukwishiba kwalungikwa ukufuma muli Baibolo kupayanya icishinte ca citetekelo. “Ukwabula [icitetekelo, NW] te kuti kube ukutemuna, pantu uupalamina kuli Lesa ali no kutetekelo kuti eko ali, no kuti aba kalambula wa bamufwayafwaya.” (AbaHebere 11:6) Ukwishiba uko ukabila ukukwata kuti kwasangwa mu kwanguka. Inte sha kwa Yehova balyafwa amamilioni ukunonka kwene ukupitila mwi sambililo lya lyonse ilya Baibolo.a

Pa kutemuna Lesa, uli no kucita ukwaluka kumo. Kuti pambi kwabako ifibelesho fimo ifyo filingile ukucimfiwa nelyo fye ifibelesho fya bucisenene ifyo filingile ukulekwa. Witompoka, kwati nalimo cili icishingacitikako kuli iwe ukwaluka. Imfundo ya kuti ifintu te kuti fyaluke yaba ni mfundo na imbi iyafuma ku cifundisho ca bufi ica kusumina mwi shamo. Mu kuba no kwaafwa kwa kwa Yehova, kuti cacitika ku uli onse ‘ukwalula umuntontonkanya wakwe’ no kukwata “ubuntu bupya.” (Abena Roma 12:2, Abena Efese 4:22-24) Ukubombesha kobe ukwa kutemuna Lesa takwakaye ukwabula ukwishibikwa. Aliipekanya ku kupaala abo balecita ukufwaya kwakwe.

Ca cine, ukusambilila Baibolo takwakapikulule mpika shobe shonse. Ababomfi bene bene aba kwa Lesa kuti bakumanya amasanso ne mibele yabipisha, ukupala bambi. Nangu cibe fyo, Lesa kuti atupeela amano ya kubomba na kayofi. (Yakobo 1:5) Kwalibako na kabili ubuseko bwa kwishiba ukuti umo alikwata ukwampana kusuma na Lesa. “Uutetekela Yehova alipaalwa,” e fisosa Amapinda 16:20.

Muli Paradise wabweshiwa pe samba lya Bufumu bwa kwa Lesa, tatwakatiinishiwe na kabili ku nshita ne ca mankumanya. Mu cine cine, Lesa akafumyapo ifintu fyonse ifyo pali ino nshita fyonaula insansa sha buntunse. “Akafuute filamba fyonse ku menso [yesu], ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka,” e filaya Baibolo. (Ukusokolola 21:4) Ifinakabupalu fishingapendwa ifya masanso fikabuushiwa.—Yohane 5:28, 29.

Bushe ukapyana iyi nshita ya ku ntanshi iya bukata? Lintu abena Israele baali apepi no kwingila mu Calo Calaiwa, Mose abebele ukuti: “Nimbika ku cinso cenu umweo ne mfwa, ipaalo ne citiipu: e ico saleni umweo, ku kuleka mube no mweo, imwe no bufyashi bwenu, ku kutemwa Yehova Lesa wenu, ku kuumfwa kwi shiwi lyakwe, no kulambatila kuli wene; pantu e mweo wenu kabili e kutantalila kwa nshiku shenu.”—Amalango 30:19, 20.

Iyo, tatwaba finakabupalu fyabula ukwafwiwa pe samba lye shamo lyabula uluse. Insansa shobe isha nshita ya ku ntanshi, mu cine cine inshita yobe iya ku ntanshi iya ciyayaya, ili mu minwe yobe. Tulekukoselesha ukusala ubumi.

[Amafutunoti]

[Amashiwi pe bula 5]

Abena Israele ba busangu abo bapokelele itontonkanyo lya cisenshi ilye shamo balisenwikwe apakalamba kuli Lesa