Beni Abashilimuka no Kunashanasha Pa Kusambilisha
“Umutima wa wa mano ulenga akanwa kakwe [ukushilimuka, NW], no kulundako ukukolopeka [“ukunashanasha,” NW] ku milomo yakwe.”—AMAPINDA 16:23.
1. Mulandu nshi ukusambilisha Icebo ca kwa Lesa kushipelela fye pa kulanda fye ifyebo?
ICO bakasambilisha wa Cebo ca kwa Lesa tufwaya caba kusanikila imintontonkanya ne mitima ya basambi besu. (Abena Efese 1:18) Kanshi ukusambilisha te kulanda fye ifyebo iyo. Amapinda 16:23 yatila: “Umutima wa wa mano ulenga akanwa kakwe ukwangwa, no kulundako ukunashanasha ku milomo yakwe.”
2. (a) Ukunashanasha cipilibula nshi? (b) Bushe Abena Kristu kuti baba shani bakasambilisha banashanasha?
2 Ukwabula no kutwishika umutumwa Paulo alibomfeshe ci cishinte mu misambilishishe yakwe. Ilyo ali mu Korinti, ‘alepelulula mwi sunagoge isabata lyonse, no kunasha abaYuda na bena Hela.’ (Imilimo 18:4) Ukulingana no lupapulo lumo, ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa pano “ukunasha” lipilibula “ukulenga umo ukwalula amatontonkanyo ukupitila mu kupelulula no kulangulukapo.” Ukupitila mu kupelulula kwa kushinina, Paulo alilengele abantu ukwalula imitontonkanishishe yabo. Amaka yakwe aya kunashanasha yalepapusha ica kuti na balwani bakwe balemutiina. (Imilimo 19:24-27) Nangu ni fyo, ukusambilisha kwa kwa Paulo takwali kulangisha amaka ya buntunse. Aebele abena Korinti ati: “Icebo candi ne mbila yandi tayali mu fyebo fya kulembeleka ifya mano, lelo mu kushimikisha kwa Mupashi kabili mu maka, ukuti icitetekelo cenu ciiba mu mano ya buntunse, kano mu maka ya kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 2:4, 5) Apantu Abena Kristu bonse balafwiwa ku mupashi wa kwa Yehova Lesa, bonse bene kuti baba bakasambilisha banashanasha. Kuti baba shani ifyo? Natumone imingalato ya misambilishishe imo imo iisuma.
Mulekutikisha
3. Mulandu nshi tukabila ukushilimuka pa kusambilisha bambi, kabili kuti twafika shani abasambi ba Baibolo pa mutima?
3 Umungalato wa kubalilapo mu kusambilisha waba kukutika, te kusosa iyo. Nga fintu tumwene pa Amapinda 16:23, tukabila ukushilimuka pa kuti tunashanashe. Yesu alishibe ifyali mu bantu asambilishe. Yohane 2:25 atila: “Aishibe umwine icili mu buntu.” Lelo kuti twaishiba shani icili mu mitima ya bantu tusambilisha? Inshila imo yaba kupitila mu kukutikisha. Yakobo 1:19 atila: “Umuntu onse abe uwayanguka ku kuumfwa, uwakokola ku kulanda.” Ca cine, te bonse balumbulula mu kukakuka ifili mu mutima. Ilyo abasambi besu aba Baibolo baleshininwa ukuti twalibangwako icine cine, kuti batendeka ukulumbulula ifyo bayumfwa icine cine. Ifipusho fya cikuuku lelo ifyabamo ukwiluka ilingi line kuti fyatwaafwa ukufika pa mutima no ‘kutapulamo’ ukuilumbulwila kwa musango yo.—Amapinda 20:5.
4. Mulandu nshi baeluda ba Bwina Kristu bafwile ukukutikisha?
4 Calicindama nga nshi kuli baeluda ba Bwina Kristu ukukutikisha. E lyo ‘bengeshiba bwino ifyo bafwile ukwasuko muntu no muntu.’ (Abena Kolose 4:6) Amapinda 18:13 yasoko kuti: “Uwasuke cebo ilyo talaumfwa, bupumbu kuli wene kabili ni nsoni.” Inshita imo bamunyina babili abaiminine fye pa kwaafwa nkashi, bamufundile pa lwa kuba uwa ku calo pantu alipushilwe ku kulongana kumo kumo. Nkashi alibipilwe nga nshi pantu tabaipwishe umulandu ashalemonekela. Ali ku ng’anda alepola ku kulepulwa kwa ku cipatala. Fintu cacindama kanshi ukuti twakutika ilyo tushilafunda!
5. Ni shani fintu baeluda bengabombela pa kukansana kwima pali bamunyina?
5 Ukusambilisha kwa baeluda ilingi line kusanshamo ukufunda bambi. Pano napo, calicindama kuli baeluda ukukutikisha. Ukukutika kwalicindamisha maka maka lintu Abena Kristu balekansana mu bene na bene. Kano fye bakutika, elyo bengapashanya “Shifwe uupingulo . . . wabula akapaatulula.” (1 Petro 1:17) Kulaba akafiisha mutima pa nshita sha ifyo, kabili eluda alingile ukwibukisha ukufunda kwa Amapinda 18:17 ukutila: “Uwabalilapo ukulubulula amoneko mulungami; e lyo aiso munankwe no kupenengamo.” Kasambilisha musuma akomfwa konse kubili. Alaafwa ukuletapo umutende ukupitila mu kupepa. (Yakobo 3:18) Nga kwaba akapuuka ka bukali, kuti atubulula ukuti munyina umo umo alungatike ifyebo kuli wene, mu cifulo ca kuti batendeke ukuumana beka beka. Eluda kuti alenga umulandu ukusopoloka ukupitila mu fipusho fyalinga. Ilingi line cisangwa ukuti icilenga ukupusana kukanalanshanya fye bwino, te mufimbila iyo. Lelo nga kwaliko no kutoba ifishinte fya mu Baibolo, kasambilisha wa kutemwa kuti afunda mu kushilimuka apo nomba naumfwa kuli bonse babili.
Ubucindami bwa Kwangusha
6. Ni shani fintu Paulo na Yesu bapeele ica kumwenako mu kusambilisha mu kwanguka?
6 Ukwangusha ifintu kulamuka kwa kusambilisha na kumbi ukwacindama. Ca cine, tufwaya abasambi ba Baibolo “ukulingulula pamo na bashila bonse ifyabo bufumo no kulepa no kusansama no kushika” kwa cine. (Abena Efese 3:18) Kwaba imbali shimo isha fifundisho fya mu Baibolo isha kucincimusha kabili ishakosa. (Abena Roma 11:33) Lelo, lintu Paulo ashimikile ku baGriki, alandile sana pa bukombe bwayanguka ubwa kwa ‘Kristu untu wapoopeelwe.’ (1 Abena Korinti 2:1, 2) Mu kupalako, Yesu ashimikile mu nshila yaumfwika, iingeta abantu. Abomfeshe amashiwi yayanguka mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili. Lelo e musangwa icine cimo cimo icashika icatala acilandwapo.—Mateo, ifipandwa 5-7.
7. Kuti twayangusha shani ifintu pa kutungulula isambililo lya Baibolo?
7 Na ifwe kuti twaangushe fintu pa kusambilisha abasambi besu aba Baibolo. Kuti twacita shani ifyo? Ukupitila mu kulanda fye pa “fyacilamo.” (Abena Filipi 1:10) Ilyo tulesambilila pa fyakosa, tufwile ukwesha ukulanda mu lulimi lwayanguka. Tulingile ukusakamana amalembo ya mpikwe mu cifulo ca kwesha ukubelenga Amalembo yonse ayaloshiweko no kulandapo. Ici cifwaya ukupekanya bwino. Tulekabila ukusengauka ukupakinkisha umusambi ne fyashika, ukukanapaasukila ku fintu fishacindama sana. Ngo musambi ali ne lipusho ilishikumine kwi sambililo, mu kucenjela kuti twamutubulwilo kuti tulandepo pa mpela ye sambililo.
Ukubomfya Bwino Ifipusho
8. Ni shani fintu Yesu abomfeshe bwino ifipusho?
8 Ukukampuka kwa kusambilisha na kumbi ukusuma kwaba kwipusha ifipusho fibomba bwino. Yesu Kristu alebomfya sana ifipusho mu kusambilisha. Ku ca kumwenako, aipwishe Petro ati: “Iwe uletila shani, Simone? Ishamfumu sha pano nse shipoka kuli bani umusangulo napamo umutuulo? Bushe ku bana baume ba shiko, napamo kuli bambi bambi? Na o pa kutila, Kuli bambi bambi, e lyo Yesu atile kuli wene, Kanshi abana baume baba bantungwa.” (Mateo 17:24-26) Apantu Yesu ali Mwana wafyalwa eka uwa Walepelwa pe tempele, aali muntungwa ukukanatuula umutuulo. Lelo Yesu alandile ici cishinka ukupitila mu kubomfya bwino ifipusho. Muli fyo Yesu ayafwile Petro ukumfwikisha ukushimpwa pa fyebo aishibe kale.
9. Kuti twabomfya shani ifipusho mwi sambililo lya Baibolo?
9 Kuti twabomfya bwino ifipusho pe sambililo lya Baibolo. Ilingi tufwaya fye ukweba umusambi icasuko nga alufyanya ukwasuka, lelo bushe akalaibukisha ifyebo? Cisuma ukutungulula umusambi ku cishinka calungama ukupitila mu mepusho. Tutile cilemukosela ukumfwikisha ico afwile ukubomfeshe shina lya kwa Lesa, kuti twaipusha ati, ‘Bushe ishina lyenu lyalicindama kuli imwe? . . . Mulandu nshi? . . . Kuti mwayumfwa shani umo nga akaana ukulamwita mwi shina? . . . Bushe tacilimo amano ukuti Lesa afwaya tulemwita ishina lya pa lwakwe?’
10. Ni shani fintu baeluda bengabomfya ifipusho lintu baleafwa abo inkuntu shabo shacenwa?
10 Baeluda na bo kuti babomfya bwino ifipusho na pa kucema impaanga. Abengi mu cilonganino balikubululwa no kubobaulwa mu nkuntu ku calo ca kwa Satana ica kuti bayumfwa abakowela kabili abapatwa. Eluda kuti apelulushanya no yo muntu ati: ‘Nangu ca kuti muleti muyumfwa abakowela, bushe Yehova ayumfwa shani pali imwe? Nga ca kuti Shifwe wa kutemwa alekele Umwana wakwe ukutufwila no kumupeela icilubula, bushe tacilepilibule fyo Lesa alimutemwa?’—Yohane 3:16.
11. Mulimo nshi uwa fipusho fya mu lyashi fye, kabili kuti fyabomfiwa shani pa kulanda ku cintubwingi?
11 Umungalato wa kusambilisha na umbi uubomba bwino waba fipusho fya mu lyashi fye. Bakomfwa tabenekelwa ukufyasuka mu kupongomoka lelo balafwiwa ukupelulula pa filelandwapo. Bakasesema ba ku kale ilingi line baleipushe fipusho fya musango yo pa kuti bakomfwa batontonkanye sana. (Yeremia 18:14, 15) Yesu alibomfeshe bwino ifipusho fya mu lyashi. (Mateo 11:7-11) Filabomba bwino sana pa kulanda ku cintubwingi. Mu cifulo ca kweba ibumba ukuti bafwile ukubombela Yehova no mweo onse pa kuti bamutemune, kuti cabombapo bwino ukwipusha ati, ‘Nga ca kuti tatulebomba no mweo onse, bushe muleti Yehova kuti ateemunwa?’
12. Bucindami nshi ubwa fipusho fya kumona ifyo umuntu aletontonkanya?
12 Ifipusho fya kumona ifyo umuntu aletontonkanya filabomba bwino ku kupima nampo ngo musambi wa Baibolo cine cine nasumina ifyo alesambilila. (Mateo 16:13-16) Umusambi kuti ayasuka fye bwino ati ubulalelale bubi. Lelo, kuti mwakonkeshapo icipusho nge ci, Bushe pa lwenu muyumfwa shani pa fipimo fya kwa Lesa ifya mibele? Bushe muyumfwe fyo fyalicilamo fye? Bushe muyumfwe fyo calicindama ukufikonka nelyo iyo?
Ifilangililo Ififika pa Mutima
13, 14. (a) Bushe ukulangilila cimo calola mwi? (b) Mulandu nshi ifilangililo fisuma fibombela bwino?
13 Inshila na imbi iya kufika pa mutima wa bakomfwa na basambi ba Baibolo yaba kupitila mu filangililo fibomba bwino. Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “icilangililo” lipilibula “ukubika ku lubali lwa cimo nelyo capamo.” Lintu mulelangilila, ninshi mulelondolola cimo ukupitila mu ‘kucibika ku lubali’ lwa cimo icapalako. Ku ca kumwenako, Yesu aipwishe ati: “Tupashanye ku nshi ubufumu bwa kwa Lesa? napamo tubulingile mu [cilangililo, NW] nshi?” Pa kwasuka, Yesu alandile pa luseke lwa lubanga ulwaishibikwa.—Marko 4:30-32.
14 Bakasesema ba kwa Lesa babomfeshe ifilangililo fya maka ifingi. Lintu abena Ashuri, abo Lesa abomfeshe ku kukanda abena Israele, batendeke ubuluku bwabipisha, Esaya asansalike ukuituntumba kwabo kuli ci cilangililo: “Bushe isembe liitakishe pa uleputulako? Bushe soo aikushe pa ulemubomfya?” (Esaya 10:15) Yesu na kabili alebomfye filangililo ifingi na pa kusambilisha bambi. Cashimikwa ukuti “talandile kuli bene apabula [icilangililo, NW].” (Marko 4:34) Ifilangililo fibomba bwino fisuma pantu fibimbamo umuntontonkanya no mutima. Filenga bakomfwa ukwangukilwa ukumfwa ifyebo fipya ukupitila mu kufilinganya na fintu baishiba kale.
15, 16. Cinshi cikalenga ifilangililo ukubomba bwino sana? Peeleni ifya kumwenako.
15 Ni shani fintu twingabomfya ifilangililo ifyo icine cine fifika pa mutima? Intanshi, icilangililo cifwile ukulinganako ne cintu tulelondolola. Nga tafilingene, icilangililo cikalufya bakomfwa, tacakabalenge ukumfwa iyo. Kalanda umo uwalefwaya icishinka ukumfwika alingenye ifyo abashalapo basubwa bomfwila Yesu ku fintu imbwa yumfwila shikulu wa iko. Bushe uko kulinganya kwa kusaalula cine cine kwalilingile? Baibolo ilalanda pa cintu cimo cine mu nshila yawamapo kabili iya mucinshi. Ilinganya abakonshi ba kwa Yesu ba 144,000 kuli “nabwinga uwapuulamikilwo mulume wakwe.”—Ukusokolola 21:2.
16 Ifilangililo fibomba bwino sana nga fikumine ku mikalile ya bantu. Icilangililo ca kwa Natani pa lwa mpaanga yaipaiwe califikile Imfumu Davidi pa mutima pantu yalitemenwe impaanga, ico ku bwaice ali ni kacema. (1 Samwele 16:11-13; 2 Samwele 12:1-7) Nga ca kuti icilangililo cali pa lwa ng’ombe, napamo nga tacabombele bwino sana. Mu nshila imo ine, ifilangililo fyashimpwa pali sayansi nelyo ilyashi lya kale ilishaishibikwa bwino te kuti fipilibule cili conse kuli bakomfwa. Yesu alebomfya ifintu ifya mu mikalile ya lyonse. Alandile pa fintu fyaseeka pamo nga inyali, ifyuni, bacananika ba mu mpanga. (Mateo 5:15, 16; 6:26, 28) Bakomfwa ba kwa Yesu balemona ukwikatana ne fyo fintu.
17. (a) Ni pali finshi twingashimpa ifilangililo? (b) Ni shani fintu twingaalula ifilangililo fya mu mpapulo ukulingana ne mibele ya basambi?
17 Twalikwata amashuko ayengi aya kubomfya ifilangililo fyaanguka lelo ifibomba bwino mu butumikishi. Mulelolekesha. (Imilimo 17:22, 23) Napamo icilangililo kuti cashimpwa pa bana ba kwa komfwa, ing’anda, incito, nelyo umulesha citendwe atemwa. Nelyo kuti twabomfya ifyo twaishiba umusambi ku kuluminisha icilangililo icili kale kale mu fintu tulesambilila. Buuleni ku ca kumwenako, icilangililo cibomba bwino icaba mu paragrafu 14 mu cipandwa 8 ica citabo ca Ukwishiba Uko Kutungulula ku Mweo wa Muyayaya. Cilanda pa mufyashi wa kutemwa uo babepesha ku mwina mupalamano. Kuti twatontonkanyapo pa fintu twingaalula ici cilangililo ukulingana ne mibele ya musambi wa Baibolo nga ca kuti mufyashi.
Ukubelenga Amalembo no Kulamuka
18. Mulandu nshi tufwile ukutukuta ukuba bakabelenga balongoloka?
18 Paulo acincishe Timote ukuti: “Ubike umutima pa kubelenga, ukucincisha, no kusambilisha.” (1 Timote 4:13) Apantu isambilisho lyesu lyashimpwa pali Baibolo, cisuma ukuibelenga mu kulongoloka. Abena Lebi balikwete shuko lya kubelengela abantu ba kwa Lesa Amalango ya kwa Mose. Bushe baleipununa nelyo ukubelenga ukwabulo kubikamo bumi? Iyo, Baibolo pali Nehemia 8:8 itila: “Balebelenga mwi buuku, mu malango ya kwa Lesa, baletungulula, no kushilimuna, no kuleka beluke icabelengwa.”
19. Kuti twawamyako shani imibelengele ya Malembo?
19 Abena Kristu bamo abalongoloka pa kulanda tababelenga bwino. Kuti bawamyako shani? Ukupitila mu kubelesha. Ukubelenga mu kupongomoka imiku ne miku ukufikila bengabelenga mu kulongoloka. Kuti mwanonkelamo na mu kukutika kuli bakabelenga basuma ukuumfwe fyo balealule shiwi no kushimpa na fintu bashimbula amashiwi yamo ayeni. Ukupitila mu kubelesha, na mashina yakosa pamo nga “Maheri-shalali-hashibashi” kuti yayanguka ukushimbula.—Esaya 8:1.
20. Kuti ‘twaimona shani ne sambilisho lyesu’?
20 Mwandi lishuko twakwata pamo nga bantu ba kwa Yehova ukubomfiwa nga bakasambilisha! Lekeni kanshi umo umo akatamike uyo mulimo. Shi ‘natuleimona fwe bene, ne sambilisho lyesu.’ (1 Timote 4:16) Kuti twaba bakasambilisha basuma nga tulakutikisha, ukwangushe fintu, ukwipusha amepusho yashilimuka, ukubomfya bwino ifilangililo, no kubelenga Amalembo mu kulamuka. Shi ifwe bonse natunonkelemo mu kukansha kupeelwa na Yehova ukupitila mu kuteyanya kwakwe, pantu kuti catwaafwa ukukwata “ululimi lwa basambilila.” (Esaya 50:4) Ukupitila mu kushukila fyonse ifyapeelwa ku butumikishi bwesu, ukusanshako amabroshuwa, amatepu, na mavidio, kuti twaishiba ukusambilisha no kushilimuka no kunashanasha.
Bushe Muleibukisha?
◻ Ni shani fintu ukukutikisha kwingatwafwa ukusambilisha?
◻ Kuti twapashanya shani Paulo na Yesu ukulayangusha mu misambilishishe?
◻ Fipusho fya musango nshi twingabomfya pa kusambilisha bambi?
◻ Filangililo fya musango nshi fibomba bwino sana?
◻ Kuti twawamyako shani ukulamuka kwa kubelenga ku cintubwingi?
[Icikope pe bula 16]
Kafundisha musuma alakutika pa kuti eluke
[Ifikope pe bula 18]
Yesu alefumya ifilangililo mu fintu fya mu mikalile ya lyonse