Ukucetekelwa mu Calo Cishapwililika

“ICISUMA ico mfwaya, nshicicita, lelo icibi ico nshifwaya, e co ncita.” Bushe ifi e fyo caba na kuli imwe? Koseleshiweni ukwishibo kuti umutumwa Paulo alikwete ubwafya bumo bwine; lelo aali muntu uwa bumpomfu bwa Bwina Kristu ubwapulamo. Bushe ici tacileipilika? Muli kalata wakwe uo alembeele Abena Kristu mu Roma, Paulo asangile icali ubwafya ati: “Awe nga ncite co nshifwaya, kanshi te ine ncita, lelo lubembu ulwaikala muli ine.” Ni ku lubembu nshi alelosha, kabili ni shani fintu acimfishe lwene pa kuti abe umuntu wa bumpomfu?—Abena Roma 7:19, 20.

Mu kubangilila muli kalata wakwe, Paulo alembele ukuti: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano isonde, ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse, pantu bonse balibembwike.” Uyu “muntu umo” ni Adamu. (Abena Roma 5:12, 14) Ulubembu lwa kwa Adamu—ulubembu ulwacitile umuntu wa kubalilapo, Adamu—e lwalenga ukukanapwililika kwapyanwa ukwa mushobo wa buntunse kabili e mulandu ukalamba uo ukusunga bumpomfu kwabela ukwayafya icine cine.

Imimwene ya kwa Paulo iya “lubembu lwa cishinte,” nga fintu lwaleitwa, tayapokelelwa kuli bonse ilelo pa mulandu wa kuti ubulondoloshi bwa Baibolo pa lwa bubumbo bwalikaanwa ku basoma ifya mipepele na mu cifulo ca ico basalapo imfundo sha kusanguka. “Abasoma balisuulilila fye ubu bulondoloshi bonse” e fyo amashiwi yamo ayalelanda pa Abena Roma 5:12-14 yasosele. Lelo imyaka 100 iyapitapo, abalelanda pali Baibolo bonse balelondolola ukuti “lintu Adamu abembwike . . . akoweshe ubufyashi bwakwe bonse kuli ulo lubembu ne fyafumamo.”a

Ukulufya Bumpomfu Ukwa pa Kutendeka

Pamo fye nga fintu ukubako kwa kwa Adamu, umuntu wa ntanshi, kulakaanwa ku bengi ilelo, e fyo na Satana, Kaseebanya, akaanwa ukuti lushimi fye tabako iyo.b Lelo uwakwato bulashi bwapulishamo Yesu Kristu atwebo kuti uyu muntu “mu cine taimininamo,” mu mashiwi yambi, taali uwacetekelwa. (Yohane 8:44) Kabili cali kusongelekanya kwa kwa Satana e kwalengele ukuti Adamu no mukashi wakwe, Efa, bapondokele Yehova no kutoba bumpomfu bwabo ilyo baeshiwe.—Ukutendeka 3:1-19.

Pa mulandu wa kuti ifwe bonse twafuma kuli Adamu, bonse tulapyana ukulemenena ku kufwayo kubembuka. Umuntu wa mano Solomone alondolwele ukuti: “Tapali pano isonde umuntu mulungami uucite cisuma no kubulo kubembuka.” (Lukala Milandu 7:20) Nangu ni fyo, umuntunse uuli onse kuti acetekelwa. Ni shani fintu ici cingacitikako? Pa mulandu wa kuti tacikabila ukuti umuntu kano apwililika e lyo engasunga bumpomfu.

Bumpomfu bwa mu Kati

Imfumu Davidi iya kwa Israele yalicitile ifilubo ifingi, ukusanshako ubucende na Bati-sheba ubwalembwa fye bonse ukwabula ukushako. (2 Samwele 11:1-27) Ukupelebela kwa kwa Davidi ukwingi kwali cilangililo ca kuti tali uwapwililika. Nangu ni fyo, cinshi cintu Yehova amwene muli uyu muntu? Ukusosa ku mwana wa kwa Davidi, Solomone, Yehova atile: “[Uleenda] ku cinso candi ifyo Davidi wiso aendele, muli bumpomfu bwa mutima, na mu kutambalala.” (1 Ishamfumu 9:4) Te mulandu ne filubo ubwingi ifyo acitile, Yehova alimwene ukucetekelwa kwa mu kati mu mutima wa kwa Davidi. Mulandu nshi?

Davidi alipayenye icasuko lintu aebele Solomone ukuti: “Imitima yonse Yehova aifwayamo, kabili eluko kwelenganya konse kwa matontonkanyo.” (1 Imilandu 28:9) Davidi alicitile ifilubo, lelo aali uwaicefya, kabili aalefwaya ukucita icalungama. Lyonse taalesuula ukwebaula no kulungika—na kuba, alelomba fyene. “Nenguleni, mwe Yehova, no kunjesha; lenguleni imfyo shandi no mutima wandi” kwali e kulomba kwakwe. (Ilumbo 26:2) Ukwabulo kutwishika Davidi alilengwilwe. Ku ca kumwenako, amafya yafumine mu lubembu lwakwe na Bati-sheba, yatwalilile ukuba na wene ukufikila imfwa yakwe. Nalyo line, Davidi tatalile esha ukuilungamika pa kulufyanya kwakwe. (2 Samwele 12:1-12) Icacilanapo kucindama, tatalile ashetuka ukufuma ku kupepa kwa cine. Pali uyu mulandu, kabili na pa mulandu wa kubipilwa kwakwa Davidi ukwa kufuma ku mutima no kulapila kwa cine cine, Yehova aali uwaiteyanya ukulekelela imembu shakwe no kumupokelela pamo nga umuntu wa bumpomfu.—Moneni ne Ilumbo 51.

Ukucetekelwa Ilyo Kuli Ubwesho

Yesu alyeshiwe kuli Satana Kaseebanya mu kubombesha kwa kumulenga ukutoba bumpomfu bwakwe. Aali no kusungilila bumpomfu bwakwe mu mafya na mu bucushi, ukupusana na Adamu, uyo icumfwila cakwe pamo ngo muntu wapwililika caeshiwe fye pa kumweba fye ukumfwila ifunde lya bulesa. Ukulundapo, Yesu aali ne cisendo pa kwishiba ukuti pali bumpomfu bwakwe e pashintilile ukulubulwa kwa lupwa lwa buntunse.—AbaHebere 5:8, 9.

Satana, mu mupampamina wa kutoba bumpomfu bwa kwa Yesu, abingile Yesu lintu atembwike nga nshi—pa numa abe napoosa inshiku 40 ukwetetula no kuleko kulya mu matololo. Imiku itatu atunkile Yesu—ukwalula amabwe ukuba umukate; ukutoloka ukufuma pa muulu we tempele, ukutunga ukuti bamalaika baali no kunyantukilamo no kumupususha na muli fyo ukupeela icilangililo ca mu cipesha amano ukuti aali e Mesia; na mu kupelako amutunkile ukupokelela ukuteka amabufumu yonse aya pano calo nga ca kuti fye Yesu ‘awa no kupepa’ Satana nelyo fye panono. Lelo Yesu alikeene itunko limo na limo, ukusungilila bumpomfu bwakwe kuli Yehova.—Mateo 4:1-11; Luka 4:1-13.

Bumpomfu bwa kwa Yobo

Ukushangila kwa kwa Yobo, ukusungilila bumpomfu kwakwe ilyo aleeshiwa, kwalilumbuka nga nshi. Na kuba, Yobo taumfwikishe umulandu ubusanso bwaishile pali wene. Taishibe ukuti Satana alimubepeshe ukuti akwete inkuntu shalubana, ukutunga ukuti Yobo alebombela Lesa pa milandu ya kaso no kutunga ukuti Yobo kuti mu kuitemenwa atoba bumpomfu bwakwe pa kuti fye engabakilila inkanda yakwe. Lesa alekele Yobo ukupita mu fintu fya kwesha nga nshi ku kulanga ukuti Satana alilubile.—Yobo 1:6-12; 2:1-8.

Kwaishileko ne fibusa fya bufi fitatu. Ku mufulo fye bapondamike ifipimo fya kwa Lesa ne mifwaile. Nangu fye ni muka Yobo, pa kufilwa na o ukwishiba ifyabimbilwemo, afililwe ukukoselesha umulume wakwe mu nshita lintu cayafishe nga nshi. (Yobo 2:9-13) Lelo Yobo atwalilile ukuba uwashangila. “Nsuke ndeke umweo te kuti ndeke bumpomfu bwandi. Ubulungami bwandi ndeikatishako, no kukanatompokako; umutima wandi taunseebanya inshiku shandi shonse.”—Yobo 27:5, 6.

Ica kumwenako ca kwa Yobo ica kucincimusha, capamo na bumpomfu bwa baume na banakashi bambi abengi aba busumino, abalembwa mu Baibolo, cashinine Satana ukuti wa bufi.

Bumpomfu no Butumikishi bwa Bwina Kristu

Bushe bumpomfu bwaba mibele iyo Yehova amona ukuti yalilinga pa kuti aleyumfwa fye bwino umwine? Iyo. Bumpomfu bwalikatama nga nshi ku bantunse. Cali ni pa kuti cituwamine e po Yesu atukonkomeshe ‘ukutemwa [Yehova] Lesa wesu ku mutima wesu onse, na ku mweo wesu onse, na ku kutontonkanya kwesu konse.’ Cine cine, “ifunde ili likulu kabili lya ntanshi,” kabili baume fye, abanakashi, nelyo abana aba bumpomfu e bengalibaka. (Mateo 22:36-38) Finshi fyabimbwamo, kabili filambu nshi fyabamo?

Umuntu wa bumpomfu kuti acetekelwa, te ku muntu munankwe epela lelo, icacilanapo kucindama, kuli Lesa. Ukusanguluka kwa mutima wakwe kumonekela mu ncitilo shakwe; taba na bumyalumyalu. Te ncenjeshi nelyo uwa mafisakanwa. Umutumwa Paulo alondolwele muli iyi nshila: “Natukaana ifyafiswa ifya nsoni; tuli abashenda mu bucenjeshi, nangu kutelule cebo ca kwa Lesa; lelo mu kulenge cine ukwishibikwa, tuli abaishininkisha kuli kampingu wa muntu onse ku menso ya kwa Lesa.”—2 Abena Korinti 4:2.

Moneni ukuti Paulo alumbula imibele ya mutima iikumine ubutumikishi bwa Bwina Kristu. Ni shani fintu umutumikishi wa Bwina Kristu engabombela bambi nga ca kuti iminwe yakwe tayasanguluka, nga ca kuti tali muntu wa bumpomfu? Intungulushi ya mipepele imo ku Ireland uyo walekele umulimo wakwe pali nomba line alangilila bwino ici cishinka. Asumine ukuti “alekele shimapepo walecenda abana ukutwalilila ukubomba na bana pa nshita ntali pa numa cibe alishibikwa ukuti ni kacenda,” e fyasosele inyunshipepala ya The Independent. Ubulondoloshi bwalondolwele ukuti uku kucenda kwasendele imyaka ukucila pali 24. Shimapepo alipooselwe mu cifungo pa myaka ine, lelo elenganyeni ukucula uko aletele pa bana abo acendele muli iyo myaka yonse pa mulandu wa kuti uwalemwangalila abulilwe bumpomfu bwa mibele isuma ku kubombelapo!

Bumpomfu—Ifilambu

Umutumwa Yohane aali muntu washipa. Pa mulandu wa kucincimuka kwabo ukwabilima, Yesu ainike wene pamo na munyina Yakobo “Abana ba kubuluma kwa mfula.” (Marko 3:17) Umuntu wa bumpomfu bwapulamo, Yohane, pamo pene na Petro, alondolwelele bakateka ba ciYuda ukuti ‘alifililwe ukuleko kulanda’ pa lwa fintu amwene no kumfwa ilintu aali na Yesu. Yohane na kabili aali umo uwa batumwa abatile: “Tuli no kunakila Lesa ukucilo kunakila abantu.”—Imilimo 4:19, 20; 5:27-32.

Cimoneka kwati lintu Yohane aali mu myaka yakwe iya ba90, alitamfiwe ukuya pa cishi ca Patmo “pa mulandu wa cebo ca kwa Lesa no bunte bwa kwa Yesu.” (Ukusokolola 1:9) Pali uyu mushinku, napamo atontonkenye ukuti ubutumikishi bwakwe bwalipwile. Lelo muntu fye uwali na bumpomfu buntu akwete e wingaseekeshiwa umulimo wa kulemba icimonwa ca kucincimusha ica Ukusokolola. Pa kubomba uyu mulimo, Yohane aali uwa busumino. Mwandi ilyo lyali lishuko kuli wene! Kabili kwali no kubako amashuko yafulilako na yambi. Pa numa, cimoneka kwati lwa mupepi na Efese, alembele ubulondoloshi bwakwe ubwe Landwe na bakalata batatu. Amashuko yakulisha aya musango yo ku kufishapo imyaka 70 iya mulimo wa busumino, uwabamo kucetekelwa!

Ukuba umuntu uusunga bumpomfu ilingi line kulaletako ukwikushiwa kukalamba. Ukucetekelwa mu menso ya kwa Lesa kukaletako ifilambu fya muyayaya. Ilelo, “ibumba likalamba” ilya bakapepa ba cine lilepekanishiwa ukwingila mu calo cipya ica mutende ne cibote, mu kuba ne subilo lya kuipakisha ubumi bwa muyayaya. (Ukusokolola 7:9) Bumpomfu mu milandu yakatama iya mibele isuma no kupepa bufwile ukusumbulwa, te mulandu ne fya kwesha fya ino micitile ya fintu na mafya ayengi ayo Satana aletako. Beni abaebekeshiwa ukuti ukupitila mu maka ayo Yehova apeela, kuti mwatunguluka!—Abena Filipi 4:13.

Ukulanda pa lwa ino nshita ne ya ku ntanshi, kemba wa malumbo Davidi ebekesha ifwe bonse lintu mwi pepo lya kutootela kuli Yehova atila: “Awe ine, muntungilila muli bumpomfu bwandi, no kunenga njiminine ku cinso cenu umuyayaya. Abe uwacindikwa Yehova . . . Amene, amene.”—Ilumbo 41:12, 13.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 4]

Te mulandu ne filubo acitile, Davidi awaminwe ukucetekela

[Icikope pe bula 5]

Yesu atushilile ica kumwenako cishaiwamina ica kucetekela

[Ifikope pe bula 7]

Ukucetekelwa kulaletako ukwikushiwa kukalamba