Ubucushi Bukalamba Bwali no Kwishila Aba mu Nkulo Ilya

11. Cinshi Yesu asosele pa lwa “inkulo ino”?

¹¹ AbaYuda abengi bacetekele nga nshi ukuti ukupepa kwabo, ukwalecitilwa pe tempele, kukatwalilila pe. Lelo Yesu atile: “Sambilileni . . . ku mukunyu. Umusambo wa uko ilyo nomba wabo uteku no kulemba amabuula, mwaishibo kuti amainsa yali mupepi; ifyo fine na imwe, ilyo mukamona ifi fyonse, ishibeni ukuti ali mupepi, ali pa mwinshi. Ndemwebe cine cine, ndeti, inkulo ino tayakapite, fikasuke ifi fyonse afiisa. Umuulu na na pano isonde fikapita, lelo ifyebo fyandi tafyakapite.”—Mateo 24:32-35.

12, 13. Bushe ilyo Yesu alandile pa lwa “inkulo ino” ni mwi abasambi bafwile bacumfwilile?

¹² Mu myaka yatangilile 66 C.E., Abena Kristu balingile balimwene uko imbali sha kutendekelako ishingi isha cishibilo cabamo ifingi shalefikilishiwa, pamo nga inkondo, ifipowe, nangu fye ukushimikila kwa mbila nsuma iya Bufumu mu ncende ishingi. (Imilimo 11:28; Abena Kolose 1:23) Nangu cibe fyo, ni lilali impela yali no kwisa? Ni mwi Yesu aloseshe ilyo atile: “Inkulo ino [mu ciGriki, ge·ne·aʹ] tayakapite”? Ilingi line Yesu aitile inkulo ya baYuda iyalemulwisha, ukusanshako na bashimapepo, nge ‘nkulo ibifi, iya bucende.’ (Mateo 11:16; 12:39, 45; 16:4; 17:17; 23:36) E co, ilyo abwekeshepo ukusosa pa Lupili lwa Miolife ukuti “inkulo ino,” ifishinka filanga ukuti taalelosha ku mushobo onse uwa baYuda abaikalako mu nkulo shonse; kabili taloseshe ku basambi bakwe, nangu ca kuti bali “lupwa ulwasalwa.” (1 Petro 2:9) Kabili Yesu taleti “inkulo ino” yaba ciputulwa ca nshita.

¹³ Lelo, abo Yesu aalelandapo ni balya baYuda balemulwisha aba ku numa abali no kumonako ukufikilishiwa kwa cishibilo alandilepo. Profesa Joel B. Green alanda pa fyo Luka 21:32 aabomfya inumbwilo ya kuti “inkulo ino” atila: “Mwi Landwe lyalenga Butatu, amashiwi ya kuti ‘inkulo ino’ (na yambi ayapalako) lyonse fye yalosha ku musango wa bantu abakaanya imifwaile ya kwa Lesa. . . . [Yalosha] ku bantu abo mu bumankonso bashifwaya imifwaile ya kwa Lesa.”b

14. Finshi fyacitikile ilya “nkulo,” lelo ifyacitikile Abena Kristu fyapuseneko shani?

¹⁴ Inkulo ibifi iya ba Yuda balekaanya iyali no kumona ukufikilishiwa kwa cishibilo, na kabili yali no kumonako ilyo impela yaisa. (Mateo 24:6, 13, 14) Kabili ukumona balimweneko! Mu 70 C.E., imilalo ya bena Roma iyo nomba yaletungululwa na Titus, umwana mwaume wa kwa Kateka Vespasian yalibwelulwike. Ukucula abaYuda abacilikilwe mu musumba baculile kwalibipishe icine cine.c Nsangwapo Flavius Josephus ashimika ukuti pa nshita abena Roma balepwisha ukubongolola umusumba, ninshi abaYuda 1,100,000 nabafwa na 100,000 balisendelwe bunkole, kabili abengi pali aba mu kwangufyanya balefwa imfwa mbi ku cipowe nelyo ukwipaiwa mu fiyanda fya mangalo ifya bena Roma. Cine cine, ubucushi bwa mu 66 C.E. ukufika mu 70 C.E. bwali bucushi bwakulisha ubushatalile abucitikilapo Yerusalemu no bwikashi bwa baYuda kabili ubushatalile abubwekeshapo. Mwandi ifintu fyaishilewamina Abena Kristu abaumfwilile ukusoka kwa mu kusesema kwa kwa Yesu kabili abafulumwike Yerusalemu mu 66 C.E. ilyo imilalo ya bena Roma yaile! Abena Kristu basubwa “abasalwa” ‘balipusushiwe,’ atemwa ukubakililwa, mu 70 C.E.—Mateo 24:16, 22.