Ni Shani Fintu Mupikulula Ukupusana?

Ukusunkana kwabipa kumo—kabili imo mu mutande wa nsofu she bumba shisano yaliponene ukufuma pa lwino. Ici cipe cikakabila ukulungishiwa. Nga te ifyo, ukumfwana kwa mutande onse kukalufiwa. Nangu cibe fyo, imibombele ili ya mantembentembe, kabili tauleyumfwa ukuba uwafikapo. Ukakabila ukufwaya ukupanda amano nelyo fye ukwipusha incenshi ukubomba umulimo.

UKUMFWANA pa kati ka bamunyina ba ku mupashi na bankashi kwalikwatishapo mutengo ukucila pa fibekobeko fye. Kemba wa malumbo mu kulinga aimbile ukuti: “Moneni, ifyo kwawama kabili ifyo kwa nsansa ukwikalilila pamo kwa ba bwananyina!” (Ilumbo 133:1) Ukupikulula ukupusana no Mwina Kristu munobe kuti pa nshita shimo waba mulandu wa mantembentembe. Mu kulundapo, bamo tabacite ci mu nshila yalungama. Ilingi line “ukulungisha” mu kukanafwaikwa kuba ukwa kukalifya nelyo ukukanaba ukwawamisha, ukusha ukulangilila kwa fifwati fishawama.

Abena Kristu bamo mu kukanafwaikwa bafwaya ukubimbamo baeluda basontwa mu milandu iyo bengabombelapo abene. Ici kuti pambi cabe fyo pa mulandu wa kuti tabashininkishe ica kucita. “Ubwingi bwa bamunyinefwe tabaishiba ifya kubomfya ukufunda kwa Baibolo ku kupwisha ukupusana kwabo,” e fyalandilepo munyina umo uwakwato kubelesha mu kupeelo kufunda kwa Baibolo. “Ilingi line,” e fyo atwalilile, “tabakonka inshila ya kwa Yesu iya kucitilamo ifintu.” E co, cinshi cintu Yesu mu cituntulu asosele pa lwa fintu Umwina Kristu alingile ukupikulula ukupusana na munyina? Mulandu nshi cabele cakatama ukuba uwabeleshanya no ku kufunda no kusambilila ifya kubomfya kwene?

Ukupusana Kunono

“E ico nga watwale ca bupe cobe pa ciipailo, no kwibukisha palya ukuti munonko ali na ’kantu kuli iwe, leke ca bupe cobe ku cinso ca ciipailo, kabili uye, ubale uwikishanye no mubiyo, e lyo wise no kutuule ca bupe cobe.”—Mateo 5:23, 24.

Lintu Yesu alandile ayo mashiwi, abaYuda mu cishilano balepeela amalambo, nelyo baleleta ifya bupe, pa cipailo ca pe tempele mu Yerusalemu. Nga ca kuti umuYuda ali nalufyanya umwina Israele munankwe, uubifishe aali no kupeela ica kuninika ca musuma nelyo ica kuninika ca pa lubembu. Ica kumwenako icashimikwe na Yesu caisa pa kashita kacilapo kukakala. Lintu umuntu ali pa ciipailo kabili ali mupepi no kupeela ica bupe cakwe kuli Lesa, aibukisha ukuti munyina ali na kantu kuli wene. Ee, umwina Israele akabile ukumfwikisha ukuti ukuwikishanya na munyina kulingile ukubuula icifulo ca ntanshi ukucila pa kucita umulimo wa butotelo uwa musango yo.

Nangu cingati ifya kuninika fya musango yo fyali icifwaikwa ce Funde lya kwa Mose, mu fine fyeka tafyakwete umutengo wakulisha mu menso ya kwa Lesa. Kasesema Samwele asosele ku Mfumu yabulo busumino Shauli ukuti: “Bushe Yehova abekelwa mu fya kuninika na ’malambo, nga mu kuumfwa kwi shiwi lya kwa Yehova? Mona, ukunakila kwawamo kucile lambo, kabili ukuumfwa kwawamo kucila amafuta ya basukusuku.”—1 Samwele 15:22.

Mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili, Yesu abwekeshepo uyu mutande wa fiise ntanshi no kulangilila abasambi bakwe ukuti bafwile ukupikulula ukupusana kwabo intanshi tabalapeela ifya kuninika fyabo. Ilelo, ifya kuninika ififwaikwa ku Bena Kristu fyaba fya musango wa ku mupashi—“ilambo lya malumbo . . . e kutila, icisabo ca milomo iitootele shina lyakwe.” (AbaHebere 13:15) Nangu ni fyo, icishinte citwalilila ukubomba. Umutumwa Yohane mu kupalako alangilile fyo kuti caba ica fye kuli umo ukuitunga ukutemwa Lesa nga ca kuti alipata munyina.—1 Yohane 4:20, 21.

Mu kusekesha, umuntu uwaibukisha ukuti munyina ali na kantu kuli wene ali no kubuula ulutampulo lwa kubalilapo. Ukuicefya uko alangisha muli fyo nakalimo kukaletako ifya kufumamo fisuma. Mu kupalako, umuntu uubifiwe takakaane ukubombela pamo na umo uwaisa kuli wene ukusumina ifilubo fyakwe. Ifunde lya kwa Mose lyalondolwele ukuti icintu icasendwa mu kuluba cali no kubweshiwa mu kukumanina ne ca kulundapo ica pali fisano cali no kubikwapo pali cene. (Ubwina Lebi 6:5) Ukubweseshapo ukwampana kwa mutende, ukwabamo kumfwana mu kupalako kukalengwa ukwangukilako nga ca kuti uubifishe alanga ukufwaisha kwakwe ukuya ukwalepako ukucila pa cilefwaikwa, mu mano yakosa aye shiwi, ukuwamya pa konaula ukuli konse uko pambi alengele.

Nangu cibe fyo, ukwesha kwa kubweseshapo ukwampana kwa mutende takuba lyonse ukwatunguluka. Ibuuku lya Amapinda litucinkulako ukuti caliba icaafya ukupikulula ukupusana na umo uucisanga ukuba icakosa ukwankulako. Amapinda 18:19 patila: “Munyina uwafiishiwa ku mutima aba ngo mushi uwakosa, ne fya lubuli ifi fili nge mipindo ya bukuule bukankaala.” Ubupilibulo bumbi bubelengwa ukuti: “Munyina uubifiwe aba uwakosa ukumunonka ukucila umusumba wakosa: Kabili ifya lubuli fyabo fyaba nge mipindo ye cele.” (The Englishman’s Bible) Mu kupita kwa nshita, nangu cibe fyo, ukubombesha kwafumaluka kabili ukwa kuicefya kuli mu kupalishako no kutunguluka mu mulandu wa basumina banabo abafwaisha ukutemuna Lesa. Lelo kuntu ulubembu lukalamba luletunganishiwa, ukufunda kwa kwa Yesu ukwalembwa muli Mateo icipandwa 18 kukabila ukubomfiwa.

Ukupikulula Ukupusana Kukalamba

“Nga munonko abembukila iwe, kabiye, kamushinine pa kati ka iwe na wene mweka. Nga akuumfwa, ninshi wawikisha munonko. Lelo nga tomfwile, buula no muntu umo napamo babili baye pamo nobe, ukuti pa tunwa twa nte shibili nalimo shitatu icebo conse cishininkishiwe. Lelo nga akaana ukubomfwa, ebo lukuta; awe nga akaana ukuumfwa no lukuta, akabe kuli iwe kwati Mwina fyalo kabili umusangushi.”—Mateo 18:15-17.

Ni shani nga ca kuti umuYuda (nelyo pa numa, Umwina Kristu) akumenye amafya yakalamba na kapepa munankwe uwa kwa Yehova? Uyo uwatontonkenye ukuti nabembukilwa e wali no kubuula ulutampulo lwa kubalilapo. Aali no kulanshanya umulandu no wabifishe pa mbali. Pa kukanaesha ukulonganika ukutungilila ku lubali lwakwe ulwa mulandu, kuti mu kushininkisha aba uwapalishako ukuwikisha munyina, ukucilisha nga ca kuti kwali fye kukanaumfwana ukwali no kupwishishiwa mu kwangufyanya. Fyonse fili no kupwishishiwa mu kucilapo kwanguka nga ca kuti ababimbilwemo mu kulungatika e beka fye abaishibe pa lwa mulandu.

Nangu cibe fyo, ulutampulo lwa kubalilapo te kuti pambi lube ulwakumanina. Pa kubomba ne yo mibele, Yesu atile: “Buula no muntu umo napamo babili.” Aba mu kuwamisha kuti baba ni bansangwapo. Nakalimo balyumfwileko kuntu umo uwa aba bantu aleamba umubiye, nelyo nakalimo abo babuulilwe baali ni nte ku kusuminishanya kwalembwa pali uko abantu babili bashilesuminishanya nomba. Pa lubali lumbi, abo babuulilwe kuti basanguka inte lintu ifili fyonse ifibimbilwemo, pamo nga ubunte bwalembwa nelyo ubwa pa kanwa, bwalundululwa ku kwimika umulandu pabelele impika. Pano na po, ni mpendwa fye iyacepesha nga nshi—“umuntu umo napamo babili”—e balingile ukwishiba pa lwa mulandu. Ici kuti calesha ifintu ukukanabipilako nga ca kuti umulandu wali fye kukanaumfwana.

Ni nkuntu nshi intu uubifiwe alingile ukukwata? Bushe alingile ukuseebanya Umwina Kristu munankwe no kufwaya wene ukukunkula? Mu cilolwa ca kufunda kwa kwa Yesu, Abena Kristu tabalingile ukwangufyanya ukusenuka bamunyinabo. Nga ca kuti uubembwike aishiba icilubo cakwe, alombo kweleelwa, kabili aesha ukulungika imilandu, uyo uubembukilwe akaba ‘nanonka munyina.’—Mateo 18:15.

Nga ca kuti umulandu te kuti upikululwe, wali no kutwalwa ku lukuta. Mu kutendekelako, ici capilibwile abakalamba ba mu baYuda lelo pa numa, baeluda ba cilonganino ca Bwina Kristu. Kacita wa fibi ushalapila pambi aali no kutamfiwa mu cilonganino. Ico e capilibulwa ku kumona wene “kwati Mwina fyalo kabili umusangushi,” abantu abo abaYuda batalwikeko. Iyi mibombele yakakala tayali na kubuulwa no Mwina Kristu uuli onse pa lwakwe. Baeluda basontwa, abemininako icilonganino, e beka fye abasuminishiwa ukubuula incitilo ya musango yo.—Linganyako 1 Abena Korinti 5:13.

Ukucitikako kwa kwa kacita wa fibi ukutamfiwa kulanga ukuti ilembo lya kwa Mateo 18:15-17 talikuma ku kupusana kunono. Yesu alelosha ku milandu yakakala, lelo iya musango uwingapikululwa pa kati ka bantu babili abakuminweko. Ku ca kumwenako, umulandu kuti pambi waba lwambo, uyo uleambukila apakalamba ukushimikwa kwa untu baleamba. Nelyo kuti pambi wakuma ku milandu ya fya ndalama, pantu ifikomo fyakonkapo fyakwata umulumbe wa kwa Yesu uwa musha wabulo luse uwali nalekelelwa imisha ikalamba. (Mateo 18:23-35) Imisha ishilipilwe mu nshita yapimwa kuti yaba bwafya fye bunono ubwingapikululwa mu kwanguka pa kati ka bantu babili. Lelo kuti lwaba lubembu lukalamba, ukululumbula, ukwiba, nga ca kuti uwaashime mu bumankonso akeene ukulipila cintu akongwele.

Imembu shimbi te kuti shipikululwe fye pa kati ka Bena Kristu babili. Pe samba lye Funde lya kwa Mose, imembu shikalamba shali no kulumbulwa. (Ubwina Lebi 5:1; Amapinda 29:24) Mu kupalako, imembu shikalamba ishibimbamo ukusanguluka kwa cilonganino shili no kulumbulwa kuli baeluda ba Bwina Kristu.

Nangu cibe fyo, imilandu iingi iya kushenkana pa kati ka Bena Kristu taisa pe samba lya iyi mibombele.

Bushe Kuti Walekelela fye?

Pa numa fye Yesu alondolwele ifya kupikulula ukupusana kukalamba, asambilishe isambililo na limbi ilyacindama. Tubelengo kuti: “E lyo Petro aishile no kutila kuli wene, Mwe Shikulu, bushe munyinane kuti abembuka kuli ine imiku inga, na ine ukumulekelela? bushe ukufika ku miku cinelubali? Yesu atile kuli wene, Nshiletila kuli iwe, ukufika ku miku cinelubali; lelo ukufika ku miku cinelubali ukufushiwa ku makumi cinelubali.” (Mateo 18:21, 22) Pa kashita kambi Yesu aebele abasambi bakwe ukulekelela “imiku cinelubali ubushiku bumo.” (Luka 17:3, 4) Mu kumonekesha, lyene, abakonshi ba kwa Kristu balafwaikwa ukupikulula ukupusana pa kulekelelana mu kukakuka.

Ulu lwaba lubali ulukabila ukubombesha kwakulilako. “Bamunyina bamo tabaishiba kulekelela nangu panono,” e fyalandile uyo untu ambwilwe pa kutendeka. Alundilepo ukuti: “Bamoneka ukupapushiwa lintu umo alondolola ifyo kuti basalapo ukulekelela, ica ntanshi fye pa kuti bengasungilila umutende mu cilonganino ca Bwina Kristu.”

Umutumwa Paulo alembele ukuti: “[Mulebelelano] luse nga umo aba na ’kafiimbo ku mubiye; ifyo Shikulu amubelelo uluse, e fyo na imwe mubelele uluse.” (Abena Kolose 3:13) Pa ntanshi ya kuya kuli munyina uyo pambi atubifishe, kanshi, kuti cabe cisuma ukulanguluka pa fipusho fyakonkapo: Bushe umulandu uli uwalinga ukulandapo kuli wene? Bushe cili mu cine cine icishingacitika kuli ine ukuleka ifyapita fibe ifyapita mu mupashi utuntulu uwa Bwina Kristu? Nga ca kuti naali mu cifulo cakwe, bushe te kuti mfwaye ukulekelelwa? Kabili nga ca kuti nasalapo ukukanalekelela, bushe kuti naenekela Lesa ukwasuka amapepo yandi no kundekelela? (Mateo 6:12, 14, 15) Ifipusho fya musango yo kuti mu kuwamisha fyatwaafwa ukuba aba kulekelela.

Pamo nga Abena Kristu, cimo ica fishingamo fyesu ifyacindama caba kusungilila umutende mu cilonganino ca bantu ba kwa Yehova. E ico, natubike ukufunda kwa kwa Yesu mu kubomba. Ici cikatwaafwa ukulekelela mu kukakuka. Umupashi wa kulekelela uwa musango yo ukasangwila ku kutemwa kwa bumunyina icaba e cishibilo icishibisha abasambi ba kwa Yesu.—Yohane 13:34, 35.

[Icikope pe bula 23]

Abena Kristu kuti bapikulula ukupusana kwabo pa kukonka ukufunda kwa kwa Yesu