Ukumfwana mu Butumikishi bwa Bwina Kristu

“E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.”—MATEO 28:19.

1. Kutumwa nshi kwapeelwe na Kristu kulangilila ukukabila kwa kumfwana?

UKUTUMA kwa kwa Yesu, ukwambwilwe pa mulu, kutupeela ukusonsomba kwa kumfwana na bantu mu butumikishi bwesu ilyo tuleya ku ŋanda ne ŋanda, ukucite fipempu fya kubwelelamo, no kwakana mu mbali shonse shimbi isha kushimikila kwa Bufumu. Icasanshiwa muli kulya kutumwa cili cishingamo ca kwishibisha icine pa lwa kwa Yehova Lesa, Yesu Kristu, no Bufumu bwa buMesia umo Yesu aleteka nomba.—Mateo 25:31-33.

2. Pa kumfwana mu kufumamo cimo, cinshi tulekabila?

² Ni shani fintu twingomfwana mu kufumamo cimo? Intanshi, tufwile ukusumina mu fyebo tulelanda. Mu mashiwi yambi, tufwile ukukwata icitetekelo cakosa ukuti Yehova e Lesa umo uwa cine, ukuti Baibolo mu cituntulu Cebo ca kwa Lesa, no kuti Ubufumu bwa kwa Lesa e subilo fye lyeka ku mutundu wa muntu. Muli iyo nshila, cintu tusambilisha cikafuma ku mutima, kabili tukalaumfwila ukufunda kwa kwa Paulo kuli Timote ukuti: “Cincilo kuipeela kuli Lesa ngo wasuminishiwa, umubomfi uushingaba na ca kukwatilapo insoni, uulungiko kusose cebo ca Cine.”—2 Timote 2:15.

Ukumfwana Kushili kwa Mashiwi

3-5. (a) Ni shani fintu twingomfwana ukwabula nelyo fye ukusose shiwi? (b) Fya kukumanya nshi fileafwilishako ici?

³ Ukumfwana ilingi line kubimbamo amashiwi. Lelo, mu cishinka, tulomfwana na bantu nelyo fye ilyo tatulalanda kuli bene. Shani? Ku mibele yesu na ku nshila tufwalilamo no kusakula fwe bene. Imyaka imo iyapitapo mishonari uwapwishishe isukulu lya Watchtower Bible School of Gilead aleenda mu ngalaba ya pali bemba ukuya ku mulimo wakwe uwa mu calo ca cilendo. Pa numa ya nshiku shinono pali bemba, umweni amwipwishe umulandu aali uwapusanako ifyo ukufuma kuli bonse bambi abali mu ngalaba. Mishonari alelanda icintu cimo icawaminwa ukumona—ukuti akwete ifipimo fyapusanako kabili aali uutununukwa—ku mimonekele fye yakwe ne misango yakwe. Ici catambike ishuko lya mu nshita ilyawama kuli mishonari ilya kupeela ubunte.

⁴ Lyene na kabili, nkashi uwaiminine pa musebo aletambika impapulo sha Baibolo ku bapita nshila acitile ukumwentula kwa bucibusa ku mwanakashi uwapitile mupepi nankwe. Uyu mwanakashi atampile ukutentemuka amatabo ukwingila mu citesheni ca pe samba ice shitima. Lyene alyalwile umuntontonkanya wakwe, abwelele kuli nkashi, no kulomba isambililo lya Baibolo ilya mu ŋanda. Cinshi camucebwishe? Nangu cingati tatambikwe ulupapulo lwa Baibolo, apokelele ukumwentula kwa bucibusa ukufuma kuli Nte uwalebomba umulimo wa pa musebo.

⁵ Ica kumwenako calenga butatu: Ibumba lya Nte shacaice bakwete ica kulya umo bapekanishishe fya kulya no kuliilamo kabili bapapushiwe lintu umweni aishile kwi tebulo lyabo no kubalipilile fya kulya fyabo. Mulandu nshi acitile co? Acebushiwe ne misango yabo. Ukwabula ukusose cebo ku mweni, aba Abena Kristu bacaice balandile ukuti baali bantu umo umo abatiina Lesa. Mu kulengama, ku mibele yesu, imimonekele, na bucibusa, kuti twaumfwana nelyo fye ilyo tatulasosa icebo.—Linganyeniko 1 Petro 3:1, 2.

Ukupelulula Kwalikatama ku Kumfwana

6. Langilila ifyo ukupelulula kwakwatisho mutengo ku kumfwana.

⁶ Pa kumfwana mu mashiwi na bantu pa lwa mbila nsuma, tufwile ukuipekanya, te kulanda mu kupampamika, lelo ukupelulula na bene. Tubelenga mu kubwekeshiwabwekeshiwapo ukuti Paulo apelulwile na abo bantu aeseshe ukupeelako imbila nsuma. (Imilimo 17:2, 17; 18:19) Ni shani fintu twingakonka ica kumwenako cakwe? Cisuma, imibele ya calo iilebipilako kuti pambi yalitungulula bamo ku kutwishika ukubako kwa kwa Lesa wa maka yonse kabili uwa kutemwa uusakamana umutundu wa muntu. Kuti twapelulula na bene, nangu ni fyo, ukuti Lesa alikwata inshita ku cili conse. (Lukala Milandu 3:1-8) Muli ifyo, Abena Galatia 4:4 asosa ukuti lintu inshita yalinga iya kwa Lesa yaishile, atumine Umwana wakwe kwi sonde. Ici cali amakana ya myaka pa numa lintu alaile intanshi ukucite fyo. Mu musango umo wine, lintu inshita yakwe iyalinga yaisa, akaleta impela ku kucula no bubifi. Ukulundapo, Icebo ca kwa Lesa cilango kuti Lesa alikwata imilandu ya kupatikisha iya kusuminisha ukucula no ububifi ukutwalilila pa nshita yalepa ifi. (Linganyeniko Ukufuma 9:16.) Ukupelulwila muli ishi nshila, no kwafwilisha uko kupelulula mu kuba ne filangililo no bushinino bwakosa ubwa mu Malembo, kukaafwa abafumaluka ukumwensekesha ukuti ukwanana kwa bubifi te kuti kubomfiwe pamo ngo kupaasha kwa kuti Yehova tabako nelyo tasakamana.—Abena Roma 9:14-18.

7, 8. Ni shani fintu ukupelulula pambi kwingatwaafwa ukumfwana no muYuda wa ciOrthodox?

⁷ Tutile ilintu uleya ukufuma ku ŋanda ne ŋanda, mwine ŋanda asosa kuli iwe ati: “Ndi muYuda. Nshili uwasekelela.” Ni shani fintu pambi wingatwalilila? Munyina umo acita lipoti ukutunguluka ukubomfya iyi mitununukile: ‘Ndi uwashininkisha ulesuminishanya na ine ukuti Mose aali umo uwa muli bakasesema bakulisha abo Lesa abalile abomfya. Kabili bushe walishibe ukuti alisosele pamo nga fintu calembwa pa Amalango 31:29 ukuti: “Naishibo kuti pa numa ya mfwa yandi . . . [mukafuma] mu mibele iyo namweba; kabili ububi bukamuponena”? Mose aali ni kasesema wa cine, e co amashiwi yakwe yalifikilishiwe. Bushe kuti cabe fyo yafikilishiwe lintu Lesa atumine Mesia ku baYuda kabili e mulandu wine abaYuda tabamupokelele? Ico kuti pambi e fintu cali. Nomba nga ca kuti ifyo e fintu cili kabili balipangile icilubo, bushe uyo uli mulandu untu iwe na ine tulingile ukupangila icilubo cimo cine?

⁸ Ibukisha, na kabili, abaYuda balicula apakalamba kuli Kristendomu, ukucilisha mu kati ka uyu mwanda wa myaka. E co pambi kuti wafwaya ukweba mwine ŋanda ukuti tatwakwetemo ulubali muli ico. Ku ca kumwenako, kuti pambi wafwaya ukusoso kuti: ‘Bushe walishibe ukuti lintu Hitler aali mu maka, Inte sha kwa Yehova balisushishe ukukaana kwakwe abaYuda? Na kabili bakeene ukupunda “Heil Hitler” no kubomba mu mulalo wakwe uwa fita.a

9, 10. Ni shani fintu pambi ukupelulula kwingabomfiwa ku kwaafwa umo uwasumina mu mulilo wa helo?

⁹ Mu kutukuta ukumfwana na umo uwasumina mu mulilo wa helo, kuti pambi wapelulula ukuti nga ca kuti umuntu ali no kucula ku ciyayaya muli helo, afwile ukukwata umweo wa bumunshifwa. Uwasumina mu mulilo wa helo akasumina mu kwangufyanya. Lyene kuti walumbula ubulondoloshi bwalembwa ubwa bubumbo bwa kwa Adamu na Efa kabili mu cikuuku ukwipusha nga ca kuti alibalile amona muli bulya bulondoloshi bwalembwa ukulumbulwa ukuli konse ukwa mweo wa bumunshifwa uwa musango uyo. Ukutwalilila no kupelulula kobe, kuti pambi lyene waleta ukusakamana kwakwe ku Ukutendeka 2:7, apo Baibolo itweba ukuti Adamu abele umweo. Kabili mona cintu Lesa asosele ukuti cali no kuba ca kufumamo ca lubembu lwa kwa Adamu: “Ukalalye cilyo ku mabe ya pa cinso cobe, ukasuke aubwelela ku mushili umo wabuulilwe; pantu uli lukungu, kabili ku lukungu e ko ukabwelela.” (Ukutendeka 3:19) E ico, Adamu umweo abwelele ku lukungu.

¹⁰ Kuti na kabili waleta ukusakamana ku cishinka ca kuti takwabako ukuli konse mu bulondoloshi bwalembwa ubwa mu Ukutendeka uko Lesa alumbula ukucula kwa muyayaya mu mulilo wa helo. Lintu Lesa asokele Adamu ukukanalya icisabo cabindwa, atile: “Ubushiku walyako ukufwa ukafwa.” (Ukutendeka 2:17) Takuli ukulumbulwa kwa mulilo wa helo! Nga ca kuti ica kufumamo ca cine cine ica lubembu kuli Adamu cali no kuba, te mfwa, ‘ukubwelela ku lukungu,’ lelo ukucula kwa ciyayaya, mu bulungi bonse bushe Lesa nga talondolwele ici mu kumfwika? E ico, ukupelulula kwabamo kusakamana no kwa cikuuku kuti pambi kwaafwa umuntu wafumaluka ukumona ukupilikana kwa cisumino cakwe. Shi twikabala atusuulako ukucindama kwa kwipukisha ku kupelulula ilyo tuleakana na bambi icine ica Cebo ca kwa Lesa.—Linganyeniko 2 Timote 2:24-26; 1 Yohane 4:8, 16.

Imibele Ikabilwa ku Kumfwana kwa Kufumamo Cimo

11-13. Mibele nshi iya Bwina Kristu iingatwaafwa ukumfwana mu kufumamo cimo?

¹¹ Nomba, mibele nshi tufwile ukukusha pa kuti tulande icine ca Bufumu mu kufumamo cimo kwacilishapo? Cisuma, cinshi cintu ica kumwenako ca kwa Yesu citweba? Pali Mateo 11:28-30, tubelenga amashiwi yakwe ukuti: “Iseni kuli ine, bonse mwe bacucutika kabili abafinwa, na ine nalamupeelo kutusha. Sendeni ikoli lyandi no kusambilila kuli ine, pa kuti ndi wafuuka kabili uwapetama umutima; e lyo mwalasango kutusha ku mitima yenu; pantu ikoli lyandi lyalyanguka, ne cisendo candi calipepuka.” Palya twamona lumo ulwa mfungulo sha kutunguluka kwa kwa Yesu mu kumfwana. Aali uwafuuka kabili uwapetama umutima. Abantu ba mitima yalungama bamusangile ukuba uwa kupembesula. Umutumwa Paulo na o wine aimike ica kumwenako cawama, pantu, pamo nga fintu aebele baeluda ukufuma ku Efese, ukufuma pa bushiku bwa kubalilapo aishile kuli bene, alepyungila Shikulu ngo musha “no bupete bonse.”—Imilimo 20:19.

¹² Ku kulangisha kwesu lyonse ukuyana no bupete, bambi bakasanga ukuti na ifwe bene tuli aba kupembesula, kabili cikaba icacilapo kwanguka kuli ifwe ukumfwana na bene. Imibele iili yonse imbi mu kupalako ikemika ica kucilikila pa kati kesu na abo bantu tuleesha ukumfwana na bo. Mu cine cine, “ku bafundikana kwaba amano.”—Amapinda 11:2.

¹³ Pa kupeela ifyebo mu kufumamo cimo, tulekabila na kabili ukuba abatekanya kabili abacenjela. Umutumwa Paulo mu cishinka aali uwacenjela lintu acitile ubunte ku bamano ya buntunse abalongene ku cinso cakwe pa Lupili lwa Mars. Apeele imbila nsuma mu nshila intu baali na maka ya kumfwikisha. (Imilimo 17:18, 22-31) Nga ca kuti tulefwaya ukumfwana mu kutunguluka na bakakutika besu, tufwile ukumfwila ukufunda uko umutumwa Paulo apeele ku bena Kolose lintu atile: “Lekeni ilyashi lyenu libe ilya kusenamina lyonse, kabili te lintu lyatalalila; bebeteni ifya kulanda mu kucilapo kuwama no muntu umo umo mwakumanya.” (Abena Kolose 4:6, The New English Bible) Imilandile yesu ilingile lyonse ukuba mu kumfwika kusuma. Imilandile ya musango uyo ikakongamina ku kwisula imintontonkanya ya bakakutika besu, ilintu ukulandapo kwabulamo amano kukabalenga ukwisala imintontonkanya yabo.

14. Ni shani fintu imitununukile yatekanya, iya kulanshanya ingatwaafwa ukumfwana na bambi?

¹⁴ Tulefwaya ukumoneka abatekanya pa nshita shonse. Ici cilaafwa ukulenga bakakutika besu ukuyumfwa bwino. Ukuba uwatekanya kusanshamo te kuba uwacishamo ukusakamikwa ukucita ukulanda konse. Ukucila, mu kuba ne mibele ishili ya kukwankwanya ne fipusho fya bucibusa, tulapeela bakakutika besu ishuko lya mu nshita ukuilumbulwila abene. Ukucilisha lintu tulecitilo bunte mu lyashi caliba ica mano ukukoselesha umuntu umbi ukulanda. Muli ifyo, Nte inshita imo aisangile naikala mu ndeke mupepi na shimapepo wa ciRoma Katolika. Ukucila pe awala limo, Inte atwalilile ukwipusha shimapepo ifipusho fyabamo kucenjela, kabili shimapepo, mu kwasuka, e wacitile ukulanda ukwingi. Lelo ukufika pa nshita bapatukene, shimapepo aali napoka impapulo sha Baibolo ishafulilako. Imitununukile ya musango uyo iyatekanya ikatwaafwa ukubelesha imibele yakabilwa na imbi, ukuilumbula ukulangulukilako.

15, 16. Ni shani fintu ukulangulukilako kwingatwaafwa ukumfwana?

¹⁵ Ukulangulukilako kupilibula ukuibika fwe bene mu cifulo ca bambi, nga fintu cili. Umutumwa Paulo atesekeshe mu kukumanina ukukabila kwa kulangulukilako, nga fintu cingamonwa ukufuma ku cintu alembele ku bena Korinti ukuti: “Nelyo ndi muntungwa kuli bonse, naiteko busha kuli bonse, ukuti ngwikishe abengi. Kabili ku baYuda naishileba ngo muYuda, ukuti ngwikishe abaYuda; ku bena Malango naishileba ngo mwina Malango, ukuti ngwikishe abena Malango, nelyo nshili mwina Malango ne mwine; ku bashaba na Malango naishileba ngo ushaba na Malango, ukuti ngwikishe abashaba na Malango, nelyo nshili uwabulwa Amalango ya kwa Lesa, lelo wa mu malango ya kwa Kristu; ku banaka naishileba uwanaka, ukuti ngwikishe abanaka. Nimba fyonse kuli bonse, ukuti mu misango yonse mpusushishemo bamo.”—1 Abena Korinti 9:19-22.

¹⁶ Pa kupashanya umutumwa Paulo muli ishi mbali, tulekabila ukuba abacenjela, aba kwiluka, kabili ababebeta. Ukulangulukilako kukatwaafwa ukulanda icine kuli bakakutika besu umwabele nshila yabo iya kutontonkanya no kuyumfwa. Ulupapulo Ukupelulula Ukufuma mu Malembo lulapeela ukwaafwa kukalamba muli kuno kuloshako. Lukwate lyonse mu butumikishi.

Ukutemwa—Ica Kwafwilisha mu Kumfwana

17. Pa mibele yonse iya Bwina Kristu, ni ili kwi iyacilishapo mutengo mu kulanda icine mu kufumamo cimo, kabili ni shani fintu ilangwa?

¹⁷ Ukuyana, ubupete, ukutekanya, no kulangulukilako fyalibe fyakatama ku kumfwana kwa kufumamo cimo mu kupeela ifyebo. Ukucila pali fyonse, nangu ni fyo, ukutemwa kwabula akaso kukatwaafwa ukuba abatunguluka mu kufika pa mitima ya bambi. Yesu aiketwe nkumbu pa mulandu wa bantu pa kuti baali “abalulunkaniwa kabili abapaswa, nge mpaanga ishishaba na kacema.” Cali kutemwa e kwacincishe Yesu ukusoso kuti: “Iseni kuli ine, bonse mwe bacucutika kabili abafinwa, na ine nalamupeelo kutusha.” (Mateo 9:36; 11:28) Ni pa kuti twalibatemwa e co, na ifwe bene tufwaya ukupembesula abantu no kubaafwa ukuba pa nshila ya ku bumi. Ubwesu bukombe bwa kutemwa, e co natutwalilile ukulanda bwene mu nshila ya kutemwa. Uku kutemwa kuilangisha ukwine kweka ukupitila mu kumwentula kwa bucibusa, mu cikuuku no kunakilila, mu kusansamuka ne cikabilila.

18. Ni shani fintu pambi twingapashanya Paulo, pamo nga fintu apashenye Shikulu?

¹⁸ Muli kuno kuloshako umutumwa Paulo aali kapashanya wawama uwa kwa Shikulu wakwe, Yesu Kristu. Mulandu nshi aali uwatunguluke fyo mu kutampa icilonganino cimo pa numa ya cibiye? Pa mulandu wa kupimpa kwakwe? Ee. Lelo na kabili pa mulandu wa kutemwa alangishe. Mona inumbwilo shakwe isha citemwishi ukulosha ku cilonganino cipya mu Tesalonika: “Twali abafuuka mu kati ka imwe, ngo uonsha uulelela abana bakwe bene; ifyo fine, ico twamufulukishe, twabekelwe ukumupeelapo te mbila nsuma ya kwa Lesa yeka yeka, lelo ne [myeo, NW] yesu iine, pa kuti mwaishileba abatemwikwa kuli ifwe.” Ukupashanya Paulo kukatwaafwa mu kubombesha kwesu ku kumfwana.—1 Abena Tesalonika 2:7, 8.

19. Mulandu nshi tatulingile ukulekela icifulo ca kubombelamo icishankulako ukutufuupula?

¹⁹ Nga ca kuti twalibomba apapela amaka yesu kabili twafilwa ukukwata ifya kufumamo fyafwaikwa, bushe tulingile ukufuupulwa? Nangu fye panono. Abasambi ba Baibolo (pamo nga fintu Inte sha kwa Yehova baitilwe kale) balesosa ukuti pa kupokelela icine, abantu balakabila ukukwata ‘imibele itatu.’ Balakabila ukuba abafumacumi, abaicefya, kabili aba nsala. Te kuti twenekele abantu bashafumaluka, abo abashili abafumacumi, ukwankulako mu kusenamina ku cine; kabili te kuti twenekele abantu umo umo abaininikisha nelyo aba cilumba ukukutika ku mbila nsuma. Ukulundapo, nelyo fye nga ca kuti umuntu nakwata ubufumacumi bumo no kuicefya, tacili icapalako ukuti akapokelela icine nga ca kuti tali ne nsala ya ku mupashi.

20. Mulandu nshi cingasoselwa lyonse ukuti ukubombesha kwesu takwaba apa fye?

²⁰ Ukwabulo kutwishika abengi abo ukumanya mu cifulo cobe ica kubombelamo bakabulwa imo nelyo ukucilapo iya mibele itatu. Kasesema Yeremia akwete ica kukumanya cimo cine. (Yeremia 1:17-19; linganyeniko Mateo 5:3.) Nalyo line, ukubombesha kwesu takwaba apa fye. Mulandu nshi te fyo? Pantu tulesabankanya ishina lya kwa Yehova no Bufumu. Ku kushimikila kwesu na ku kubapo kwesu kwine, tulesoka ababifi. (Esekiele 33:33) Kabili te kwesha ukulaba ukuti ku kubombesha kwesu ku kulanda icine kuli bambi, tulamwenamo fwe bene. (1 Timote 4:16) Tusunga icitetekelo cesu icakosa ne subilo lyesu ilya Bufumu ilyabembela. Ukulundapo, tulasungilila bumpofu bwesu kabili muli ifyo ukwakana mu kushisha ishina lya kwa Yehova Lesa, ukulenga umutima wakwe ukusamwa.—Amapinda 27:11.

21. Cinshi cingasoswa mu kusupawila?

²¹ Ukusupawila: Ukumfwana kupeela kwa kufumamo cimo ukwa fyebo. Amano ya kumfwana yalikatama, kabili ukucena kukalamba kulesako lintu ukumfwana kwabongoloka. Natumona ukuti Yehova Lesa na Yesu Kristu e bakumfwana na bo bacilishapo kabili ukuti Yesu Kristu atumine inshila ya kumfwaninamo iya mu kasuba kesu. Natumona na kabili ukuti ku misakwile yesu ne mibele, tulalanda, ukutuma amabukombe kuli bambi. Natusambilila ukuti ukupelulula kulabomba ulubali lwacindama mu kwesha kwesu ukumfwana na bantu kabili ukuti pa kumfwana mu kufumamo cimo, tulekabila ukuba abayana kabili abaicefya, ukulangisha ukulangulukilako, ukubelesha ukutekanya, kabili, ukucila pali fyonse, ukukuntwa no mutima uwaisulamo kutemwa. Nga ca kuti twakusha iyi mibele no kukonka ifya kumwenako fya Baibolo, tukaba abakumfwana ba Bwina Kristu abatunguluka.—Abena Roma 12:8-11.

[Amafutunoti]

Kuti Wayasuka Shani?

◻ Ni mu nshila nshi ukumfwana kutendeka ilyo icebo tacilalandwa?

◻ Fya kumwenako nshi fimo ifya kumfwana ukupitila mu kupelulula kwa kufumamo cimo?

◻ Mibele nshi yaafwile Yesu Kristu na Paulo ukumfwana mu kufumamo cimo?

◻ Mulandu nshi tatulekabila ukufuupulwa nga ca kuti ifya kufumamo fili ifyashingashinga ukwisako?