Bombesha ku Kupusunsuka kwa ba mu Ŋanda Yobe

“Mubalele mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa Shikulu.”—ABENA EFESE 6:4.

1, 2. Kusonsomba nshi kwalolenkana na bafyashi ilelo?

MAGAZINI yalumbuka imo yaitile kwene ukwaluka. Ici cali cipande icalondolwele ukwaluka kwa kusungusha uko kwacitika mu lupwa mu myaka ya nomba line. Uku kwasoselwe ukuba “ica kufumamo ca cikuko ca kulekana, ukuupa cipya cipya, ukulekana na kabili, ubwana bwa mu cani, no kufininina kupya mu kati ka ndupwa sha mutuntumina.” Ukubombomana no kukanshika kwa musango yo takuli kwa kupapusha, pantu Baibolo yasobele ukuti abantu baali no kulolenkana ne “nshita ishayafya” mu kati ka ishi “nshiku sha kulekelesha.”—2 Timote 3:1-5.

² Abafyashi ilelo kanshi balolenkana na mafya ayashaishibikwe ku nkulo sha ku numa. Nangu ca kuti abafyashi bamo pa kati kesu balikusha abana babo mu nshila sha bukapepa “ukufuma ku bwaice,” indupwa ishingi e lintu fye shatendeka ‘ukwenda mu Cine.’ (2 Timote 3:15; 3 Yohane 4) Abana babo kuti pambi baali abakalambako lintu abafyashi batendeke ukubasambilisha inshila sha kwa Lesa. Mu kulundapo, impendwa ileingilishiwako iya bafyashi baba beka ne ndupwa sha kusangamo ilasangwa pa kati kesu. Te mulandu ne mibele yobe, ukukonkomesha kwa mutumwa Paulo kulabomba ukwa kuti: “Mubalele mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa Shikulu.”—Abena Efese 6:4.

Abafyashi ba Bwina Kristu ne Mbali Shabo

3, 4. (a) Fya kusangwilako nshi fyalenga ulubali lwa bashibo ukushibantukila? (b) Mulandu nshi bashibo ba Bwina Kristu balingile ukucila pa kuba fye abapayanya indalama?

³ Mona ukuti Paulo alungatike amashiwi yakwe aya pa Abena Efese 6:4 maka maka kuli “bashibo.” Kalemba umo alondolwele ukuti mu nkulo sha ku numa “bashibo e bashingemwe ku kukusha kwa bana babo lwa mu mibele isuma na lwa ku mupashi; bashibo e bashingemwe na masomo ya bana babo. . . . Lelo Ukwaluka kwa Indastri kwalifumishepo ili senge; bashibo bashiile amafarmu yabo na matuuka, bashiile amayanda yabo ku kuyabomba mu mafakitare na pa numa mu maofesi. Banyina balesunsa imilimo iingi iyo bashibo inshita imo bashingemwe na yo. Mu kulundulukilako, buwishi bwasangwike cintu ca pa kanwa fye.”

⁴ Mwe baume ba Bwina Kristu: Mwiba abaikushiwa ukupayanya fye indalama, ukushiila ukukansha konse no kutangata kwa bana benu ku bakashi benu. Amapinda 24:27 yacincishe bashibo ba mu nshita sha ku kale ukuti: “Teyanye milimo yobe pa nse, no kuipekanya mu cilime; e lyo kuti waupo mukashi, no [kukuulilila aba mu ŋanda yobe, NW].” Mu musango umo wine ilelo, pamo ngo mwaume ubomba, kuti pambi wakabila ukucucutika pa nshita yalepa kabili mu kukosa pa kusanga fye umwa kuliila. (1 Timote 5:8) Pa numa, nangu cibe fyo, twapaapaata sendako inshita ya “kukuulilila aba mu ŋanda yobe”—lwa mu nkuntu na lwa ku mupashi.

5. Ni shani fintu abakashi ba Bwina Kristu bengabomba ku kupusunsuka kwa ba mu ŋanda yabo?

⁵ Mwe bakashi ba Bwina Kristu: Ne mwe bene mufwile ukubombesha ku kupusunsuka kwa ba mu mayanda yenu. Amapinda 14:1 yatila: “Uwa mano wa mu banakashi akuule ŋanda yakwe.” Pamo nga banabo ba mu cupo, imwe na balume benu mwakana icishingamo ca kukansha ubufyashi bwenu. (Amapinda 22:6; Malaki 2:14) Ici kuti pambi casanshamo ukusalapula abana benu, ukubapekanishisha ku kulongana kwa Bwina Kristu no butumikishi bwa mwi bala, nelyo fye ukutungulula isambililo lya lupwa lintu abalume benu tabali na maka ya kucite fyo. Na kabili kuti mwacite fyafula ku kusambilisha abana benu imilimo ya mu ŋanda, imisango isuma, ubusaka bwa ku mubili, ne fintu fimbi ifingi ifya kwaafwa. (Tito 2:5) Lintu abalume na bakashi babombela capamo muli iyi nshila, kuti bakumanisha bwino ukukabila kwa bana babo. Finshi fyaba fimo ifya uko kukabila?

Ukusakamana Ukukabila Kwabo Ukwa mu Nkuntu

6. Ni mbali nshi banyinabo na bashibo babomba mu kulunduluka kwa mu nkuntu ukwa bana babo?

⁶ ‘Lintu uonsha alelela abana bakwe bene,’ balayumfwa abacingililwa, abaebekeshiwa, abatemwikwa. (1 Abena Tesalonika 2:7; Ilumbo 22:9) Banono banyina abengacincintila ukutuninkisha kwa kusakamana kwafulisha ku tunya twabo. E fyaipwishe kasesema Esaya ukuti: “Bushe umwanakashi engalaba akanya kakwe akoonka, ukukanacitilo mwana wa mwi fumo lyakwe inkumbu?” (Esaya 49:15) Banyina muli ifyo babomba ulubali lwakatama mu kulunduluka kwa mu nkuntu ukwa bana. Nangu ni fyo, bashibo na bo bene balabomba ulubali lwakatama muli uku kuloshako. Kafundisha wa ndupwa Paul Lewis atila: “Nshatala nkwatapo kabomba wa pa mpika sha mu ndupwa nangu umo uwakwatapo umwana [umuulungani] uwalandapo ukukwata ukwampana kusuma na bashibo. Nangu umo pa myanda iingi.”

7, 8. (a) Bushininkisho nshi bwabako ubwa cikakilo cakosa pa kati ka kwa Yehova Lesa no Mwana wakwe? (b) Ni shani fintu bashibo bengaletako icikakilo cabamo ukutemwa na bana babo?

⁷ Cili muli ifyo icakatama ukuti bashibo ba Bwina Kristu mu kusakamanishisha balundulule cikakilo cabamo ukutemwa na bana babo. Ku ca kumwenako, languluka Yehova Lesa na Yesu Kristu. Pa lubatisho lwa kwa Yesu, Yehova abilishe ukuti: “Ni ’we mwana wandi, Uwatemwikwa; muli iwe e mo mbekelwa.” (Luka 3:22) Fingi fyalumbululwa muli ayo mashiwi ayanono! Yehova (1) alisuminishe Umwana wakwe, (2) alumbulwile apabuuta ukutemwa kwakwe ukwa kuli Yesu, na (3) alengele ukubekelwa kwakwe muli Yesu ukwishibikwa. Lelo, iyi te nshita fye yeka iyo Yehova alumbulwile ukutemwa kwakwe ukwa Mwana wakwe. Yesu pa numa asosele kuli Wishi ukuti: “Mwantemenwe ilyo pano isonde tapalatendekwa.” (Yohane 17:24) E co, lyene, bushe abana baume na bana banakashi bonse aba cumfwila tabakabila ukusuminisha, ukutemwa, no kubekelwamo ukufuma kuli bashibo?

⁸ Nga ca kuti uli wishi, mu kupalishako kuti wacita ifyafula ku kuletako icikakilo cabamo ukutemwa na bana bobe lyonse pa kucita ukulumbulula kwalinga ukwa kutemwa ukwa ku mubili no kwa mu mashiwi. Ca cine, caliba icayafya ku baume bamo ukulangisha icitemwishi cabo, ukucilisha nga ca kuti tabatala abapokelelapo icitemwishi ca pabuuta ukufuma kuli bashibo bene. Lelo nelyo fye ukwesha kwa kulenge nsoni ukwa kulumbulula ukutemwa ku bana bobe kuti kwakwata ukusonga kwa maka. Na kabushe, “ukutemwa kulakuula.” (1 Abena Korinti 8:1) Nga ca kuti abana bobe bayumfwa abacingililwa pa mulandu wa kutemwa kobe ukwa buwishi, bakaba abacilapo ukulemenena ku kuba ‘abana baume na bana banakashi abateku’ no kuyumfwa abakakuka ukuuba muli iwe.—Amapinda 4:3.

Ukusakamana Ukukabila Kwabo Ukwa ku Mupashi

9. (a) Ni shani fintu abafyashi ba mu bena Israele abatiina Lesa basakamene ukukabila kwa ku mupashi ukwa ndupwa shabo? (b) Mashuko nshi Abena Kristu bakwata aya kusambilisha abana babo lwa mu lyashi?

⁹ Abana na kabili balikwata ukukabila kwa ku mupashi. (Mateo 5:3) Mose akonkomeshe abafyashi ba mu bena Israele ukuti: “Ifyebo ifi, ifyo ndemweba lelo, fibe mu mitima yenu: kabili mulefundisha abana benu no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.” (Amalango 6:6, 7) Nga ca kuti uli mufyashi wa Bwina Kristu, kuti wacita ubwingi bwa kufunda kobe mu nshila ya mu lyashi, pamo nga “pa kwenda mu nshila.” Inshita ipooswa ukwendela capamo, pa kushita, nelyo lintu uleenda pamo na bana bobe ukufuma ku ŋanda ne ŋanda mu butumikishi bwa Bwina Kristu ipayanya amashuko ya mu nshita ayasuma aya kupeela ukufunda mu mibele yakokoloka. Inshita sha ca kulya shaliba ukucilisha ishisuma ku ndupwa ukulanshanya. “Tubomfye nshita sha ca kulya ukulanda pa lwa fintu fyacicitika akasuba,” e fyalondolola umufyashi umo.

10. Mulandu nshi isambililo lya lupwa inshita shimo lyabela kusonsomba, kabili mupampamina nshi abafyashi bafwile ukukwata?

¹⁰ Nangu cibe fyo, ukufunda kwatantikwa ukupitila mwi sambililo lya Baibolo ilya lyonse na bana bobe na ko kwine kwaliba ukwakatama. Ca cine, “ubupumbu bwakakatila ku mutima” wa bana. (Amapinda 22:15) Abafyashi bamo batila abana babo mu kwanguka kuti bacilikila isambililo lya lupwa. Shani? Ukupitila mu kusebela kabili mu kucita nga bali ne citendwe, ukupitila mu kuletako ifya kupumbula fya kukalifya (pamo ngo kulwa mu bene na bene), nelyo ukupitila mu kubepekesha ukukanaishiba icine ca Baibolo ica kutendekelako. Nga ca kuti ici catwalilila ukufika ku cipimo ca kuba ubulwi bwa kufwaya, ukufwaya kwa mufyashi kufwile ukuba e kwakosesha. Abafyashi ba Bwina Kristu tabafwile ukunenuka no kulekelela abana ukuteka iŋanda.—Linganyako Abena Galatia 6:9.

11. Ni shani fintu isambililo lya lupwa lingalengwa ukuba ilya kuipakisha?

¹¹ Nga ca kuti abana bobe tabaipakisha isambililo lya lupwa, napamo ukwaluka kumo kuti kwacitwa. Ku ca kumwenako, bushe isambililo libomfiwa ngo mwa kulesesha ku kupituluka mu filubo fya nomba line ifya bana bobe? Napamo kuti cawamisha ukulanshanya impika sha musango yo pa mbali. Bushe isambililo lyenu lilacitwa pa cishinte ca lyonse? Nga ca kuti mulateulula isambililo pa kuti mwingatamba ubulangisho bwa pa televisioni ubwatemwikwa nelyo ica kucitika ca fyangalo, mu kupalishako abana benu tabakakatamike nga nshi isambililo. Bushe waliba uwa mukoosha kabili uwacincimuka mu mitungulwile yobe iye sambililo? (Abena Roma 12:8) Ee, isambililo lilingile ukuba ilya kuipakisha. Esha ukusungilila abana bonse ababimbwamo. Ba uwaicetekela kabili uwa kukuulilila, ukutasha abana bobe mu kukaba pa kwakanamo kwabo. Wifimba fye ifyebo, kwena, lelo esha ukufika pa mitima.—Amapinda 23:15.

Ukufunda mu Bulungami

12. Mulandu nshi ukusalapula te lyonse kusanshamo ukukanda kwa ku mubili?

¹² Abana na kabili balikwata ukukabila kwakosa ukwa kusalapula. Pamo ngo mufyashi, ulingile ukubemikila umwa kupelela. E fisosa Amapinda 13:24 ukuti: “Uushibomba ku nkonto yakwe apato mwana wakwe umwaume; lelo untu amutemwa abangililo kumufunda [ukumusalapula, NW].” Baibolo, nangu cibe fyo, taipilibula ukuti ukusalapula lyonse kufwile ukupeelwa ku cikoti. Amapinda 8:33 yalondololo kuti: “Umfweni ukusalapula,” na kabili twaebwa ukuti “Ukwebaula kwingila mu muntu uwiluka, ukucilo kupuma imiku umwanda umo mu muwelewele.”—Amapinda 17:10.

13. Ni shani fintu ukusalapula kwa mwana kulingile ukupeelwa?

¹³ Pa tushita tumo, ukusalapula kwa ku mubili kuti pambi kwaba ukwalinga. Nga ca kuti kwacitwa lintu ukalipe, nangu cibe fyo, mu kupalishako kukaba ukwacishamo kabili ukushibomba. Baibolo isoka ukuti: “Mwe bashibo, mwisonga abana benu, epali banenuka.” (Abena Kolose 3:21) Mu cine cine, “ulumanimani lulengo wa mano ukubo watumpa.” (Lukala Milandu 7:7) Umusepela wakalifiwa kuti apondokela fye ne fipimo fyalungama. Abafyashi balingile muli ifyo ukubomfya Amalembo ku kusalapula abana babo mu bulungami mu nshila yashangila lelo iyashikatala. (2 Timote 3:16) Ukusalapula kwa bukapepa kupeelwa mu kuba no kutemwa no kunakilila.—Linganyako 2 Timote 2:24, 25.a

14. Cinshi cintu abafyashi balingile ukucita nga ca kuti baleyumfwa abalemenena ku kuinashisha ku bukali?

¹⁴ Kwena, “ifwe bonse tuipununa apengi.” (Yakobo 3:2) Nelyo fye mufyashi uyo lyonse uwaba wa kutemwa kuti awila ku kutitikisha kwa kashita no kusosa icintu cimo icishili ca cikuuku nelyo ukulangisha ubukali. (Abena Kolose 3:8) Nga ca kuti ico cacitika, wileka kasuba kawe mu kuba no mwana obe mu kumanama kukalamba nelyo we mwine ucili no bukali. (Abena Efese 4:26, 27) Kalulushanya no mwana obe, ukulomba ubwelelo nga ca kuti ico camoneka icakabilwa. (Linganyako Mateo 5:23, 24.) Ukulangisha ukupetama kwa musango yo kuti pambi kwakula iwe no mwana obe mu kupalamisha capamo. Nga ca kuti wayumfwa ifyo te kuti ulame ubukali bobe kabili walawila ku kububuka, lomba ukwaafwa ukufuma kuli baeluda ba mu cilonganino.

Ifinshingwa-Ŋanda fya Mufyashi Aba Eka ne fya Ndupwa sha Kusangamo

15. Ni shani fintu abana mu ndupwa sha mufyashi uwaba eka bengafwiwa?

¹⁵ Te bonse abana, nangu ni fyo, abakwata ukutungilila kwa bafyashi babili. Mu United States, umwana umo pali bane alekushiwa ku mufyashi waba eka. ‘Bakalume babula bashibo’ baali abaseeka mu nshita sha Baibolo, kabili ukwangwako kuli bene kwalilumbulwa libili libili mu Malembo. (Ukufuma 22:22, NW) Ilelo, ifinshingwa-ŋanda fya Bwina Kristu ifyakwata umufyashi umo mu kupalako filolenkana no kutitikisha na mafya, lelo balasansamushiwa mu kwishiba ukuti Yehova ni “shibo wa nshiwa, kabili uwa kupingwila bamukamfwilwa.” (Amalumbo 68:5) Abena Kristu bacincishiwa “ukupempule nshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo.” (Yakobo 1:27) Abasumina banabo kuti bacita ifingi ku kwaafwa indupwa sha mufyashi waba eka.b

16. (a) Cinshi cintu abafyashi baba beka balingile ukucitila aba mu mayanda yabo? (b) Mulandu nshi ukusalapula pambi kwingabela ukwayafya, lelo mulandu nshi kufwile ukupeelelwa?

¹⁶ Nga ca kuti uli mufyashi uwaba eka, cinshi cintu iwe we mwine wingacita ku kunonsha aba mu ŋanda yobe? Ulekabila ukuba uwa mukoosha pa lwe sambililo lya Baibolo ilya lupwa, ukusangwa ku kulongana, no butumikishi bwa mwi bala. Ukusalapula, nangula ni fyo, kuti pambi kwaba ukucilisha mulimo wayafya. Napamo ucili no bulanda pa lwa kulufya umunobe wa mu cupo watemwikwa mu mfwa. Nelyo kuti pambi uleshomboka no kuyumfwa uwa mulandu atemwa ubukali pa kutobeka kwa cupo. Nga ca kuti ukusungwa kwa bana kwayakanishiwa pa kati kenu babili, kuti pambi wakwata fye no mwenso wa kuti umwana obe kuti pambi asalapo ukuba no munobe uo mwapaatukana nankwe nelyo ukulekana. Imibele ya musango yo kuti pambi yacilenga ukuba icayafya lwa mu nkuntu ku kupeela ukusalapula kwashikatala. Nangu cibe fyo, Baibolo itweba ukuti “umwaice uwalekeleshiwa alenga nyina insoni.” (Amapinda 29:15) E co wiinashisha ku kuyumfwa uwa mulandu, uwa bulanda, nelyo ukutitikisha kwa mu nkuntu ku wali kale umunobe wa mu cupo. Imika ifipimo fyabamo ukupelulula kabili ifyakonkana. Te kwesha ukunasha ifishinte fya Baibolo.—Amapinda 13:24.

17. Ni shani fintu imbali sha filundwa fya lupwa shingaba ishishamonekesha mu cinshingwa-ŋanda ca mufyashi waba eka, kabili cinshi cingacitwa ku kucilikila ici?

¹⁷ Amafya kuti yaimako, nangu ni fyo, nga ca kuti nyina waba eka asunga umwana mwaume wakwe ngo wa pe punda lya mwina mwakwe—umwaume wa mu ŋanda—nelyo umwana mwanakashi wakwe ngo wa kuubamo, ukumulenga ukufinininwa ne mpika sha pa lwakwe. Ukucite fyo takwaba ukwalinga kabili kwa kufulunganya ku mwana. Lintu imbali sha bafyashi no mwana shashibantukila, ukusalapula kuti kwabongoloka. Leka ciishibwe ukuti iwe uli mufyashi. Nga ca kuti uli nyina uuli mu kukabila kwa kupanda amano kwashimpwa pali Baibolo, fwaya kwene ukufuma kuli baeluda nelyo napamo ukufuma kuli nkashi uwakosoka umukoloci.—Linganyako Tito 2:3-5.

18, 19. (a) Kusonsomba nshi kumo ukulolenkana ne ndupwa sha kusangamo? (b) Ni shani fintu abafyashi na bana mu lupwa lwa kusangamo bengalangisha amano no mucetekanya?

¹⁸ Indupwa sha kusangamo shalolenkana no kusonsomba mu musango umo wine. Libili libili, abafyashi ba kusangamo basanga ukuti “ukutemwa kwa ilyo line” takumonaika. Ku ca kumwenako, abana ba kusangamo kuti pambi baba abakuntukilwa nga nshi ku cilemoneka ukuba umucisha cinani ukulola ku bana ba kuifyalila. (Linganyako Ukutendeka 37:3, 4.) Mu cishinka, abana ba kusangamo kuti pambi balelwishanya no bulanda pa lwa mufyashi uwafwa kabili baletiina ukuti ukutemwa umufyashi wa kusangamo kuti pambi mu nshila imo kwaba kubulwa bucishinka kuli shibo nelyo nyinabo uwabafyala. Ukwesha kwa kupeela ukusalapula kukabilwa kuti pambi kwakumanya ukucinkulako kwatwa ukwa kuti, ‘Te mwe mwamfyala!’

¹⁹ Amapinda 24:3 yatila: “Ni ku mano iŋanda ikuulilwa, ni ku mucetekanya ipampamikilwa.” Ee, cisendako amano no mucetekanya kuli bonse mu lupwa lwa kusangamo ku kutunguluka. Mu kupita kwa nshita, abana bafwile ukupokelela icishinka ico ilingi line icaba ca kukalifya ica kuti ifintu fyalyaluka. Abafyashi ba kusangamo mu musango umo wine kuti pambi bakabila ukusambilila ukuba abatekanya kabili aba cililishi, te kuba abasuswa ukukalifiwa lintu balolenkana ne cilemoneka ukukaanwa. (Amapinda 19:11; Lukala Milandu 7:9) Pa ntanshi ya kusunsa icishingamo ngo wa kusalapula, bombela pa kupampamika bucibusa no mwana wa kusangamo. Ukufikila icikakilo ca musango yo capampamikwa, bamo kuti pambi bacilanguluka ukuba icisuma ukusuminisha umufyashi wamufyala ukusalapula. Lintu ukukangana kwaimako, ukubombesha kufwile ukucitwa ku kumfwana. “Ku bafundikana kwaba amano,” e fisosa Amapinda 13:10.c

Twalilila Ukubombela Ukupusunsuka kwa ba mu Ŋanda Yobe!

20. Cinshi cintu imitwe ya ndupwa iya Bwina Kristu balingile ukutwalilila ukucita?

²⁰ Indupwa shakosa isha Bwina Kristu te sha mankumanya fye. Imwe mwe mitwe ya ndupwa mufwile ukutwalilila ukubombesha ku kupusunsuka kwa ba mu mayanda yenu. Beni abasakamanisha, ukumona ukukongama ukuli konse ukushili ukutuntulu nelyo ukulemenena kwa ku calo. Imikeni ica kumwenako cisuma mu milandile, imyendele, ukutemwa, icitetekelo, no musangwela. (1 Timote 4:12) Langisheni ifisabo fya mupashi wa kwa Lesa. (Abena Galatia 5:22, 23) Ukutekanya, ukulangulukilako, ukulekelela, no kubondoka fikakosha ukubombesha kwenu ku kusambilisha abana benu inshila sha kwa Lesa.—Abena Kolose 3:12-14.

21. Ni shani fintu imibele ya cikabilila, iya nsansa ingasungililwa mu ŋanda ya umo?

²¹ Mu kuba no kwaafwa kwa kwa Lesa, esheni ukusungilila imibele ya nsansa, iya cikabilila mu kati na nkati ka ŋanda yenu. Pooseni inshita capamo ngo lupwa, ukutukuta ukuliila capamo ica kulya nangu fye cimo cila bushiku. Ukulongana kwa Bwina Kristu, umulimo wa mwi bala, ne sambililo lya lupwa fyaliba ifyakatama. Nalyo line, kwaliba na kabili “ne nshita ya kuseka, . . . ne nshita ya kucinda.” (Lukala Milandu 3:1, 4) Ee, tantikeni ifiputulwa fya nshita ifya kukokoloka kwa kukuulilila. Ukutandalila amayanda ya babenye, ku zoo, ne fifulo fimbi ifyapalako ulupwa lonse kuti lwaipakisha. Nelyo kuti pambi mwashimya TV no kupoosa inshita ukwimba, ukukutika ku nyimbo, ukwangalako ifyangalo, nelyo ukulanda amalyashi. Ici kuti cayafwa ulupwa ukupalamana capamo.

22. Mulandu nshi ulingile ukubombesha ku kupusunsuka kwa ba mu ŋanda yobe?

²² Shi mwe bafyashi ba Bwina Kristu bonse mutwalilile ukubomba ku kutemuna Yehova ukufika ku mwisulo ilyo ‘muletwale fisabo, kabili abalekula mu kwishiba Lesa.’ (Abena Kolose 1:10) Kuuleni icinshingwa-ŋanda cenu pa mufula wakosa uwa cumfwila ku Cebo ca kwa Lesa. (Mateo 7:24-27) Kabili beni abaebekeshiwa ukuti ukubombesha kwenu ku kukusha abana “mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa Shikulu” kukakwata ukusuminisha kwakwe.—Abena Efese 6:4.

[Amafutunoti]

Kuti Wayasuka Shani?

◻ Ni shani fintu umulume no mukashi bengabombela pamo mu kukuulilila icinshingwa-ŋanda cabo?

◻ Finshi fyaba ukukabila kwa mu nkuntu kumo ukwa bana, kabili ni shani fintu uku kwingesushiwa?

◻ Ni shani fintu imitwe ya ndupwa bengasambilisha abana babo mu nshila yatantikwa na mu lyashi?

◻ Ni shani fintu abafyashi bengasalapula mu bulungami?

◻ Cinshi cingacitwa ku kumwenamo kwa ndupwa sha bafyashi baba beka ne ndupwa sha kusangamo?

[Icikope pe bula 16]

Ukutemwa kwa kwa wishi no kusuminisha fyaliba ifyakatama ku kulunduluka kwa mu nkuntu ukwa mwana