Bomfya Mano Mano Ubuntungwa Bobe Ubwa Bwina Kristu

“Ikaleni nga bantungwa . . . lelo mwikale nga basha ba kwa Lesa.”—1 PETRO 2:16.

1. Buntungwa nshi Adamu alufishe, kabili ni ku buntungwa nshi Yehova akabwesha umutundu wa muntu?

LINTU abafyashi besu aba kubalilapo babembwike mwi bala lya Edene, balufiishe abana babo ubupyani bwa bukata—ubuntungwa ukufuma ku lubembu no kubola. Nge ca kufumamo, ifwe bonse twafyelwe abasha ku kubola ne mfwa. Mu nsansa, nangu ni fyo, Yehova afwaya ukubwesesha abantunse ba busumino ku buntungwa bwawamisha. Ilelo, aba mitima yalungama mu kupamfiwa bapembelela “ukusokololwa kwa bana ba kwa Lesa,” nge ca kufumamo ‘bakalubulwa ku busha bwa kubola no kutwalwa mu buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa.’—Abena Roma 8:19-21.

‘Abasubwa ku Kushimikila’

2, 3. (a) Ni bani baba “abana ba kwa Lesa”? (b) Kwiminina nshi kwawamisha baipakisha, ukuletako cishingamo nshi?

² Ni bani aba “bana ba kwa Lesa”? Baba ni bamunyina basubwa no mupashi aba kwa Yesu abakaba bakateka pamo nankwe mu Bufumu bwa mu mulu. Aba kubalilapo muli aba bamoneke mu kati ka mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E. Bapokelele icine cilubula ico Yesu asambilishe, kabili ukufuma pa Pentekoste 33 C.E., babuulile amashuko ya bukata ayo Petro alandilepo lintu alembele kuli bene ukuti: “Imwe muli lupwa ulwasalwa, bushimapepo bwa bufumu, uluko lwa mushilo, abantu abo Lesa aikwatila.”—1 Petro 2:9a; Yohane 8:32.

³ Pa kuba abantu abo Lesa aikwatila—mwandi lipaalo lyawamisha! Kabili abashalapo ba kasuba ka muno nshiku aba aba bana basubwa aba kwa Lesa baipakisha ipaalo limo line ilya kwiminina na Lesa. Lelo mu kuba ne shuko lya musango yo ilyasumbuka kwisa ifishingamo. Petro ayalwile ukusakamana kuli fimo ifya ifi lintu asosele ukuti: “[Mulingile ukubilisha, NW] ifya bulumba fya wamwitile ukuti mufume mu mfifi mwingile mu lubuuto lwakwe ulwapesha amano.”—1 Petro 2:9b.

4. Ni shani fintu Abena Kristu basubwa bafikilisha icishingamo ico cishila pamo no buntungwa bwa Bwina Kristu?

⁴ Bushe Abena Kristu basubwa balifikilisha ici cishingamo ica kubilisha ukufika ukutali ifya bulumba fya kwa Lesa? Ee. Ukulandila mu busesemo pa lwa basubwa ukutula mu 1919, Esaya asosele ukuti: “Umupashi wa kwa Shikulu Yehova waba pali ine, pa kuti Yehova ansubila ku kubile mbila nsuma ku balanda; antuma ku kukakililako abafunaike misana, ku kubilisha kuli bankole ukulubuka, na ku bakakwa ukwiswilwa; ku kubilisho mwaka wa luse lwa kwa Yehova, no bushiku bwa cilandushi ca kwa Lesa wesu.” (Esaya 61:1, 2) Ilelo, abashalapo basubwa, ukukonke ca kumwenako ca kwa Yesu, kuli uyo ili lembo lyabombele apakalamba, mu kupimpa babilisha kuli bambi imbila nsuma iya buntungwa.—Mateo 4:23-25; Luka 4:14-21.

5, 6. (a) Cinshi cafumamo mu kushimikila kwacincimuka ukwa Bena Kristu basubwa? (b) Mashuko nshi ne fishingamo ifyo abe bumba likalamba baipakisha?

⁵ Nge ca kufumamo ca kushimikila kwabo ukwa kucincimusha, ibumba likalamba ilya mpaanga shimbi lyalimoneka pa cisebele ca calo muli shino nshiku sha kulekelesha. Baisa ukufuma ku nko shonse ku kuilunda ku basubwa mu kubombela Yehova, kabili icine calilenga aba na bo ukulubuka. (Sekaria 8:23; Yohane 10:16) Ukupala Abrahamu balilungamikwa pa cishinte ca citetekelo kabili balingila mu kwampana kwapalamisha na Yehova Lesa. Kabili ukupala Rahabu ukulungamikwa kwabo kubabika pa mutande wa kupusunsuka—kuli bene, ukupusunsuka Armagedone. (Yakobo 2:23-25; Ukusokolola 16:14, 16) Lelo amashuko ya musango yo ayasumbulwa na kabili yabimbamo icishingamo ca kwebako bambi pa lwa bukata bwa kwa Lesa. Uyo e mulandu Yohane amwene bene baletasha Yehova pa lwalala, “balebilikishe shiwi likalamba, abati, Ipusukilo lya kwa Lesa wesu uwaikala pa cipuna ca bufumu, ne lya Mwana wa mpaanga.”—Ukusokolola 7:9, 10, 14.

⁶ Umwaka wapwile ibumba likalamba, nomba abali impendwa ukucila pa mamilioni yane, capamo na kalibumba kanono aka Bena Kristu basubwa abashalapo, bapoosele mupepi na bilioni umo uwa maawala ukushimikila ifya bulumba fya kwa Yehova. Uku kwali kubomfya kwawamisha ukwa buntungwa bwabo ubwa Bwina Kristu.

“Cindikeni Imfumu”

7, 8. Cishingamo nshi ukulola ku bulashi bwa calo ubuntungwa bwa Bwina Kristu bumbimbamo, kabili muli kuno kuloshako, mibele nshi iyalubana iyo tufwile ukusengauka?

⁷ Ubuntungwa bwesu ubwa Bwina Kristu bubimbamo ifishingamo fimbi. Petro asonteleko kuli fimo lintu alembele ukuti: “Cindikeni abantu bonse. Temweni aba bwananyina. Tiineni Lesa. Cindikeni imfumu.” (1 Petro 2:17) Cinshi capilibulwa ku numbwilo “cindikeni imfumu”?

⁸ “Imfumu” imininako bakateka ba ku calo. Ilelo, umupashi wa kubulwa umucinshi ku bulashi walilunduluka mu calo, kabili ici kuti mu kwanguka cayambukila Abena Kristu. Umwina Kristu kuti pambi fye apapa no mulandu alingile ukucindika “imfumu,” apantu “pano isonde ponse palaala mu maka ya Mubifi.” (1 Yohane 5:19) Mu cilolwa ca aya mashiwi, kuti pambi ayumfwa uwalubuka ukukanaumfwila amafunde yakosa no kukanalipila imisonko nga ca kuti kuti afyuka. Lelo ici kuti capinkana ne kambisho lyaumfwika ilya kwa Yesu ilya “[kupeela] ifya kwa Kaisare kuli Kaisare.” Kuti caba, mu musango umo wine, ‘kubomfya ubuntungwa nga kabepesho ka kucitilamo ububi.’—Mateo 22:21; 1 Petro 2:16.

9. Milandu nshi ibili iisuma iya kubela aba cumfwila ku bulashi bwa ku calo?

⁹ Abena Kristu balikakililwako ku kucindika ubulashi no kubunakila—nelyo cingati ici kuti caba mu nshila yaampanako. (Imilimo 5:29) Mulandu nshi? Pali 1 Petro 2:14, 15, Petro asonta ku milandu itatu lintu asoso ukuti bakateka “batumwa ukufuma kuli mulopwe [Lesa] ku kukanda abacito bubi no kutasha abacite cisuma.” Ukutiina ukukandwa mulandu wakumanina uwa kumfwila ubulashi. Mwandi kuti waba museebanya kuli umo uwa Nte sha kwa Yehova ukulipilishiwa indalama ukwa mulandu nelyo ukubikwa mu cifungo pa mulandu wa kusansa kwabipisha, ukwiba, nelyo imisoka imbi! Elenganya fintu bamo bengacankwa ku kubilisha icintu ca musango yo! Pa lubali lumbi, ilintu tulelundulula ukushimikwa kusuma ku cumfwila ca buteko, tulapokelela ukutasha ukufuma ku ntungulushi sha mulinganya. Kuti pambi twapeelwa ubuntungwa bwafulilako ubwa kubomba umulimo wesu uwa kushimikila imbila nsuma. Mu kulundapo, ‘pa kucite cisuma tutalalika ukukanaishiba kwa bantu batumpa.’ (1 Petro 2:15b) Uyu mulandu wa cibili uwa kumfwila ubulashi.—Abena Roma 13:3.

10. Mulandu nshi uwakosesha uwa kumfwila ubulashi bwa ku calo?

¹⁰ Lelo kwalibako umulandu wakosesha. Amabulashi yalibako ku kusuminisha kwa kwa Yehova. Nge fyo Petro asoso ukuti, bakateka ba bupolitiki “batumwa” na Yehova, kabili kwaba “ukufwaya kwa kwa Lesa” ukuti Abena Kristu batwalilile abanakila kuli bene. (1 Petro 2:15a) Mu kupalako, umutumwa Paulo asosele ukuti: “Amabulashi ayalipo yatekwapo mu fifulo fya yako ifyaampanako kuli Lesa.” (NW) E ico, kampingu yesu iyakanshiwa na Baibolo ilatusesha ku kumfwila amabulashi. Nga ca kuti twakaana ukunakila kuli bene, ‘ninshi twakaanya imitantikile ya kwa Lesa.’ (Abena Roma 13:1, 2, 5) Ni ani pa kati ka ifwe uwingaitemenwa ukulwisha imitantikile ya kwa Lesa? Mwandi uko kuti kwaba kubomfya bubi bubi ubuntungwa bwa Bwina Kristu!

“Temweni aba Bwananyina”

11, 12. (a) Cishingamo nshi ukulola ku basumina banensu iciisa pamo no buntungwa bwa Bwina Kristu? (b) Ni bani ukucilisha bawaminwa ukulanguluka kwesu ukwabamo ukutemwa, kabili mulandu nshi?

¹¹ Petro na kabili asosele ukuti Umwina Kristu alingile ‘ukutemwa aba bwananyina.’ (1 Petro 2:17) Ici cishingamo na cimbi iciisa pamo no buntungwa bwa Bwina Kristu. Ubwingi bwa ifwe twabo ku cilonganino. Mu cine cine, ifwe bonse twaba ku lubali lwa kubishanya kwa pa kati ka nko, nelyo ukuteyanya, kwa bamunyina. Ukulanga ukutemwa kuli aba kubomfya kwa mano ukwa buntungwa bwesu.—Yohane 15:12, 13.

¹² Umutumwa Paulo asobwelepo ibumba lya Bena Kristu ilyo ukucilisha lyawaminwa ukutemwa kwesu. Asosele ukuti: “Beni aba cumfwila ku balemutungulula, no kubanakila; pantu bene balinde myeo yenu, nga bantu abakaba no kulubulula. Lekeni bacite ico no kusekelela, te mu bulanda iyo; pantu nga cabe fi, ninshi te ca kumwafwa cintu.” (AbaHebere 13:17) Abo abalebuula ubutungulushi mu cilonganino ni baeluda. Ca cine, aba baume tababa abapwililika. Nangu ni fyo, basontwa pe samba lya bwangalishi bwe Bumba Litungulula. Batungulula ku ca kumwenako kabili mu kuba no kulangulukilako, kabili bapeelwo mulimo wa kulinde myeo yesu. Mwandi mulimo wafina! (AbaHebere 13:7) Mu nsansa, ifilonganino ifingi fyalikwata umupashi wa kubombela pamo, uushaiwamina, kabili cili buseko kuli baeluda ukubomba na bene. Caliba icayafya lintu abantu umo umo bashifwaya ukubombela pamo. Eluda nalyo line alabomba umulimo wakwe, lelo nge fyo Paulo asosele, aubomba “mu bulanda.” Mu kushininkisha, tatufwaya ukulenga baeluda ubulanda! Tufwaya ukuti basange ubuseko mu mulimo wabo pa kuti bengatukuula.

13. Ni nshila nshi shimo isho twingabombelamo pamo na baeluda?

¹³ Ni nshila nshi shimo umo twingabombela pamo na baeluda? Imo yaba kubaafwa mu kusungilila no kuwamya Iŋanda ya Bufumu. Na imbi yaba kubombela pamo mu mulimo wa kutandalila abalwala no kwaafwa abalemana. Mu kulundapo, kuti twatukuta ukutwalilila abakosa lwa ku mupashi, pa kuti tatubele icisendo. Ulubali lwacindama mu kubombela pamo lwaba mu kusungilila imibele isuma no kusanguluka kwa ku mupashi ukwa cilonganino, ponse pabili ku myendele yesu na pa kucita lipoti imilandu ya lubembu lwakulisha iisa ku kusakamana kwesu.

14. Ni shani fintu tulingile ukubombela pamo ne ncitilo ya kusalapula iibuulwa na baeluda?

¹⁴ Inshita shimo, pa kusungilila icilonganino ica busaka, baeluda balatamfya kacita wa cilubo uwabulo kulapila. (1 Abena Korinti 5:1-5) Ici cilacingilila icilonganino. Kuti na kabili caafwa kacita wa cilubo. Ilingi line, ukusalapula kwa musango yo kwalyafwa ukulenga umubembu ukwiluka. Ni shani, nangu ni fyo, nga ca kuti uutamfiwe ni cibusa wapalamisha nelyo uwa mu lupwa? Tutile umuntu ni shifwe nelyo nyinefwe nelyo umwana mwaume wesu nelyo umwana mwanakashi wesu. Bushe nangu ni fyo tulacindika incitilo iibuulwa na baeluda? Ca cine, kuti pambi cabe cayafya. Lelo fintu cingaba kubomfya bubi bubi ubuntungwa bwesu ukutwishika ukupingulapo kwa baeluda no kutwalilila ukubishanya lwa ku mupashi na umo uwashinina ukuba ukusonga kwa kubosha mu cilonganino! (2 Yohane 10, 11) Abantu ba kwa Lesa nge bumba bali no kutashiwa pa mulandu wa nshila babombela pamo mu milandu ya musango yo. Nge ca kufumamo, ukuteyanya kwa kwa Yehova kutwalilila ukwabulo kukoweshiwa muli cino calo cabulo kusanguluka.—Yakobo 1:27.

15. Nga ca kuti umuntu umo acita ulubembu lwabipisha, cinshi cilingile ukucitwa mu kwangufyanya?

¹⁵ Ni shani nga ca kuti twacita ulubembu lwabipisha? Imfumu Davidi yalondolwele abo Yehova asenamina lintu asosele ukuti: “Nani enganina mu lupili lwa kwa Yehova? Nani engeminina umuntu mwakwe umwashila? Uwa minwe ya kaele, no mutima uwasanguluka, uushilosha mweo wakwe ku kukumbwe fya fye, nangu kulapa ku kufutika.” (Ilumbo 24:2-4) Nga ca kuti pa mulandu umo tatuli ‘na minwe ya kaele no mutima wasanguluka,’ na kabili tufwile ukubomba mu kupamfiwa. Ubumi bwesu ubwa muyayaya buli mu busanso.

16, 17. Mulandu nshi uuli no lubembu lwabipisha ashilingile ukwesha ukubomba pa mulandu eka?

¹⁶ Bamo balyeshiwa ku kufise membu shabipisha, napamo ukupelulula ukuti: ‘Nalitumbula kuli Yehova no kulapila. E co mulandu nshi uwa kubimbilamo baeluda?’ Kacita wa cilubo kuti pambi ayumfwa insoni nelyo ukutiina cintu baeluda bengacita. Alingile, nangu cibe fyo, ukwibukisha ukuti nangu cingati Yehova eka e wingatusangulula ku lubembu, Alibika baeluda ukuba abashingamwa maka maka ku busaka bwa cilonganino. (Ilumbo 51:2) Babelapo ku kuposha, “ukuwamya abashila.” (Abena Efese 4:12) Ukukanaya kuli bene lintu tulekabila ukwaafwa kwa ku mupashi kwapala ukukanaya kuli dokota lintu twalwala.

¹⁷ Bamo abesha ukubomba pa milandu beka basanga ukuti imyeshi imo nelyo imyaka pa numa, kampingu acili alebacusha apakalamba. Icacila na po ukubipa, bamo abafisa incitilo yabipisha balaponena mu lubembu umuku walenga ibili nelyo fye uwalenga itatu. Lintu umulandu mu kupelako waisa ku kusakamana kwa baeluda, uba mulandu wa cilubo cabwekeshiwabwekeshiwapo. Ifyo cingaba icawamisha ukukonka ukufunda kwa kwa Yakobo! Alembele ukuti: “Bushe umuntu wa muli imwe nalwala? Ete abakalamba ba lukuta bese, na bo bapepe pali wene, no kumusubila amafuta mwi shina lya kwa [Yehova, NW].” (Yakobo 5:14) Kabiye kuli baeluda ilintu icili ni nshita ya kuposha. Nga ca kuti twalolela pa nshita ntali, kuti pambi twakunkuma mu nshila ya lubembu.—Lukala Milandu 3:3; Esaya 32:1, 2.

Imimonekele no Kukokoloka

18, 19. Mulandu nshi shimapepo alandile mu kusenamina pa lwa Nte sha kwa Yehova?

¹⁸ Imyaka isano iyapitapo, muli magazini wa citungu ce calici, shimapepo wa ciKatolika mu Italy alandile mu kusenamina pa lwa Nte sha kwa Yehova.a Asosele ukuti: “Pa lwandi, nalitemwa Inte sha kwa Yehova; ndasumina cene ukwabulo kulamba. . . . Abo naishiba baba ba mibele yabulo mutunganya, abanakilila . . . [kabili] abacilapo kunashanasha. Ni lilali tukomfwikisha ukuti icine cikabila imipeelele yapokelelwa? Ukuti abo ababilisha icine tabalekabila ukuba aba mutima citika, abalenunka, aba busanku, abailekelesha?”

¹⁹ Ukulingana na aya mashiwi, shimapepo alyebekeshiwe, pa kati ka fintu fimbi, ku nshila Inte bafwalilemo no kumoneka. Ukwabulo kutwishika, abo akumenye bali nabakutika ku kufunda kwapeelwa no “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” pa myaka. (Mateo 24:45) Baibolo isoso kuti ukufwala kwa banakashi kulingile ukuba ‘ukuyene, pamo no bufuuke no kutekanya.’ (1 Timote 2:9) Muli shino nshita sha kubotelela kwa mibele, uko kufunda kwaliba ukwakabilwa na ku baume bene. Bushe tacilimo amano ukuti abeminishi ba Bufumu bwa kwa Lesa balingile ukumoneka mu mucinshi ku ba ku nse?

20. Mulandu nshi Umwina Kristu alingile ukubela uwaibukila pa lwa mifwalile yakwe pa nshita shonse?

²⁰ Bamo kuti basumina ukuti pa kulongana na mu mulimo wa mwi bala, balingile ukuba abasakamana mu nshila bafwalilamo, lelo kuti pambi bayumfwa ukuti ifishinte fya Baibolo pa nshita shimo tafibomba. Bushe ifwe, nangu ni fyo, twalibala atuleka ukuba abeminishi ba Bufumu bwa kwa Lesa? Ca cine, imibele ilalekanalekana. Nga ca kuti tuleafwa mu kukuula Iŋanda ya Bufumu, tukafwala mu kupusanako ku nshila tufwalilamo lintu twasangwa ku kulongana muli iyo ine Iŋanda ya Bufumu. Lintu tuli pa bwanalale, mu kupalako tukafwala mu nshila ya kukokolola. Lelo lintu twamonwa kuli bambi, imifwalile yesu ilingile lyonse ukuba iyapempenkana kabili iyalinga.

21, 22. Ni shani fintu twacingililwa ku kukokoloka kwa kucena, kabili ni mu nshila nshi tulingile ukumona ukufunda pa milandu ya musango yo?

²¹ Ulubali na lumbi ulwapokelela ukusakamana kukalamba lwaba kukokoloka. Abantunse—ukucilisha abacaice—balakabila ukukokoloka. Tacili lubembu nelyo ukupoose nshita ukutantikila ulupwa inshita ya kukokoloka. Nelyo fye ni Yesu alaalike abasambi bakwe ku “kutusha panono.” (Marko 6:31) Lelo sakamana ukuti ukukokoloka takwiswile iciibi ku kubosha kwa ku mupashi. Twikele mu calo umo ukukokoloka kwebekesha pali bucisenene bwa bwamba, ulukaakala lwabipisha, ukutulumusha, no kupupe mipashi. (2 Timote 3:3; Ukusokolola 22:15) Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka aliba uwaibukila ku masanso ya musango yo kabili lyonse alatusoka kuli yene. Bushe uyumfwa ukuti ifi ifya kucinkulako fyaba kutoba kwa buntungwa bobe? Nelyo bushe ulatasha pa kuti ukuteyanya kwa kwa Yehova kulasakamana mu kukumanina pa lwa iwe ku kuleta amasanso ya musango yo lyonse ku kusakamana kobe?—Ilumbo 19:7; 119:95.

²² Te kwesha ukulaba ukuti nangu cingati ubuntungwa bwesu bufuma kuli Yehova, twaliba abashingamwa ku nshila tubomfeshamo bwene. Nga ca kuti twasuula ukufunda kusuma no kucita ukupingulapo kwabipa, te kuti tupeele umbi umulandu. Umutumwa Paulo asosele ukuti: “Ifwe bonse umo umo tukalubulula kuli Lesa.”—Abena Roma 14:12; AbaHebere 4:13.

Lolela Ubuntungwa bwa Bana ba kwa Lesa

23. (a) Mapaalo nshi ukulosha ku buntungwa ayo nomba tuipakisha? (b) Mapaalo nshi tulolela mu kufulukisha?

²³ Twaba mu cine cine abantu bapaalwa. Twalilubuka ku kupepa kwa bufi no kutiine mipashi. Tulatasha pe lambo lya cilubula, kuti twatununuka Yehova na kampingu wasanguluka, uwalubuka ku busha bwa lubembu ne mfwa mu nshila ya ku mupashi. Kabili mu kwangufyanya kukesa “kusokololwa kwa bana ba kwa Lesa.” Pa Armagedone, bamunyina ba kwa Yesu mu bukata bwabo ubwa ku mulu bakasokololwa ku bantunse nga bakonaula ba balwani ba kwa Yehova. (Abena Roma 8:19; 2 Abena Tesalonika 1:6-8; Ukusokolola 2:26, 27) Pa numa ya ico, aba bana ba kwa Lesa bakasokololwa nge fibombelo fya mapaalo yakakonkoloka ukufuma mu cipuna ca bufumu ica kwa Lesa ku mutundu wa muntu. (Ukusokolola 22:1-5) Mu kupelako, uku kusokololwa kwa bana ba kwa Lesa kukafumamo amapaalo ya mutundu wa muntu uwa busumino mu kuba no buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa. Bushe ulafuluka iyo nshita? Lyene bomfya ubuntungwa bobe ubwa Bwina Kristu mano mano. Pyungila Lesa nomba, kabili ukaipakisha ubo buntungwa bwa kupapusha ku ciyayaya conse!

[Futunoti]

Umukululo wa Kupitulukamo

◻ Ni shani fintu abasubwa ne mpaanga shimbi bacindika Yehova?

◻ Mulandu nshi Abena Kristu balingile ukucindika ubulashi bwa ku calo?

◻ Ni mu nshila nshi Umwina Kristu engabombela pamo na baeluda?

◻ Ukulosha ku mifwalile, mulandu nshi Inte sha kwa Yehova babela abapusana ukufuma ku bengi mu calo?

◻ Cinshi tulingile ukusengauka lintu caisa ku kukokolola?

[Icikope pe bula 17]

Baeluda ukucilisha bawaminwa ukutemwa kwesu no kubombela pamo

[Ifikope pe bula 18]

Imifwalile ya Bwina Kristu ilingile ukuba iyapempenkana, iyayana, kabili iyalinga ku kashita