Ifilangililo/Ifya Kumwenako Ifisambilisha

IFILANGILILO ne fya kumwenako filabomba bwino sana mu kusambilisha. Ilingi line filenga abantu ukufwaya ukukutika kabili filenga bapooseko amano nga nshi. Filenga baletontonkanya. Filacincimuna ne co kuti calenga fyakuma bakampingu babo no kubafika pa mitima. Inshita shimo, ifilangililo kuti fyabomfiwa ku kucimfya impatila. Filafwilisha sana no kwibukisha. Bushe mulafibomfya pa kusambilisha?

Imilandile ya mampalanya yaba kubomfya ifilangililo ifingashimikwa fye mu mashiwi yanono; lelo kuti yalenga abantu ukwelenganya bwino bwino ico mulelanda. Nga mwasala bwino amampalanya, ubupilibulo bwa yako bulaba fye ubwayeba. Lelo kasambilisha nga alefwaya ukulundako ubucindami bwa yako, kuti alondololako panono. Mu Baibolo mwaba ifya kumwenako ifingi ifyo mwingasambililako.

Balileni pa Kulinganya. Ukulinganya e mampalanya yayangukisha. Nga e lintu mulesambilila ukubomfye filangililo, mukasanga ukuti cikamwangukila ukubalilapo no kulinganya. Ukulinganya ilingi line kutendeka na mashiwi ya kuti “nga,” “nge,” “ngo” nelyo “kwati.” Pa kulinganya kuti mwalanda pa fintu fibili ifyapusaninina fye, lelo ukulanga cintu ifyo fibili fyapalanamo. Mu Baibolo mwaisula imilandile ya mampalanya pa lwa fintu fyabumbwa pamo nge fimenwa, inama, ne fya mu muulu, pamo pene ne fipitamo abantunse. Pa Amalumbo 1:3, twaebwa ukuti uubelenga Icebo ca kwa Lesa lyonse aba “ngo muti uwalimbwa pa tumilonga twa menshi,” uutwala fye pe kabili taubonsa. Umubifi casoswo kuti aba “nge nkalamo” iibelamina inama ya kutaakanya. (Amalu. 10:9) Yehova alaile Abrahamu ukuti ulubuto lwakwe lwali no kuba “nge ntanda sha mu muulu” ku bwingi kabili “ngo musensenga uuli pa nembenembe ya bemba.” (Ukute. 22:17) Ukukuma kuli bucibusa bwapalamisha ubo Yehova apangile no luko lwa bena Israele, Lesa atile: “Ifyo umushingo [umushipi] ulambatila mu musana wa muntu,” e fyo Alengele abena Israele na bena Yuda ukulambatila kuli Wene.—Yer. 13:11.

Mu ndimi Baibolo yalembelwemo mwaba imilandile na imbi ilanda sana pa kupalana kwa fintu ifyapusaninina fye. Iyi milandile ya maka nga nshi. Muli yi milandile cisoswa kwati icintu cimo caba cimo cine na cimbi, kanshi ilenga icintu cimo cikwateko imibele ya ico cintu cimbi. Yesu asosele ulwa basambi bakwe ati: “Imwe muli lubuuto lwa pano isonde.” (Mat. 5:14) Pa kulanda ifyo imilandile yabula ukuilama ingonaula ifintu, umusambi Yakobo alembele ati: “Ululimi mulilo.” (Yako. 3:6) Davidi aimbiile Yehova ati: “Icilibwe candi icasumbuka kabili icele lyandi ni mwe.” (Amalu. 31:3) Nga mwasala bwino ifya kulinganya, ilingi line tamwakalondolole fingi, napamo tamwakalondolole nangu fimo. Pa kuti ukulinganya kwingomfwika sana, kufwile ukwipipa. Ukulinganya kuti kwayafwa ibumba ukwibukisha icishinka ico bashingebukisha nga mwabalondolwelele fye.

Cimbi icibomfiwa mu kulanda pa kuti icintu cumfwike caba kukukumya, lelo kufwile ukubomfiwa no kushilimuka epali abantu baumfwila mumbi. Yesu alicitileko ifi ku kulenga abantu belenganye icishingalabwa ilyo atile: “Nga cinshi ulolesesha akaani akali mu linso lya kwa munonko, lelo ulusonta luli mu linso lyobe taulelumona?” (Mat. 7:3, NW) Ilyo tamulatampa ukubomfya ukukukumya nangu amampalanya, intanshi sambilileni ifya kulinganya.

Bomfyeni Ifya Kumwenako. Napamo ukucila ukulanda mu mampalanya pa kusambilisha, kuti mwafwaya ukubomfya ifya kumwenako, nampo nga filesanshamo abantu ba kwelenganya fye atemwa ifya cine cine ifyapitilemo abantu bamo. Mufwile ukushilimuka pa kufibomfya pantu ilingi filacishamo. Ifya kumwenako fya musango yo filingile fye ukubomfiwa ku kutungilila ifishinka fyacindama, kabili filandeni mu nshila ya kuti abantu baleibukisha icishinka mulelandapo, te kwibukisha fye ica kumwenako iyo.

Nangu ca kuti te fyonse ifya kumwenako ifingaba pa fya cine cine, filingile ukulanda pa fintu fingacitika icine cine mu bumi. E ico, ilyo Yesu alesambilisha fintu ababembu balapila bafwile ukumonwa, ashimike icilangililo pa fintu umuntu wasangile impaanga yalubile asekelele. (Luka 15:1-7) Ilyo Yesu aleasuka umuntu uwafililwe ukumfwikisha ubupilibulo bwe Funde lyaebele abantu ukutemwa abanabo, ashimike ilyashi pa lwa mwina Samaria uwayafwile umuntu wacenenwe ilyo shimapepo no mwina Lebi bafililwe ukumwafwa. (Luka 10:30-37) Nga mwasambilila ukupempwila imibele ya bantu ne fyo bacita, kuti mwabomfya bwino ifya kumwenako pa kusambilisha.

Kasesema Natani abomfeshe ilyashi lya kwelenganya ku kwebawilako Imfumu Davidi. Ilyashi lyalibombele bwino pantu talyafikilile fye pa cintu cingalenga Davidi ukutampa ukuilungamika. Ilyashi lyali pa muntu wa fyuma uwakwete impaanga ishingi no mubusu uwakwete fye akana ka mpaanga akakota kamo ako aletembatemba pa kukusha. Davidi umwine ali mucemi kale, kanshi alishibe ifyo umwine wa kakota ka mpaanga akatemenwe. Davidi alikalipe ubukali bwa bulungami pa muntu wa fyuma uwapokolwele umubusu akakota ka mpaanga ako atemenwe cibi. Lyene Natani aebelepo fye Davidi ati: “Uyo muntu ni mwe!” Ici califika Davidi pa mutima, kabili alilapile mu bufumacumi. (2 Sam. 12:1-14) Nga muleesha lyonse, kuti mwaishiba ukubomba male male na pa milandu ingemya akapuuka.

Ifya kumwenako ifingi ifyakatama mu kusambilisha kuti fyafuma mu fyalembwa mu Malembo. Yesu alicitile fi mu mashiwi fye yanono ilyo atile: “Ibukisheni muka Lote.” (Luka 17:32) Ilyo Yesu alekolobonda mu cishibilo ca kubapo kwakwe, alandile pa “nshiku sha kwa Noa.” (Mat. 24:37-39) Mwi lembo lya AbaHebere icipandwa 11, umutumwa Paulo alumbwile abantu 16 ukuti bali fipasho fya citetekelo. Ilyo muleya muleishiba ifyaba mu Baibolo, muli no kulafumya ifya kumwenako fyawamisha mu fintu Amalembo yasosa pa lwa fintu fimo na bantu yalumbula.—Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11.

Inshita shimo kuti mwasanga ukuti kuti cawama nga mwaikasha icishinka mulelandapo ukubomfya icacitike icine cine mu bumi, ica muno nshiku. Lelo pa kucite ci, sakamaneni kabili bomfyeni fye ifyo mwingashininkisha ati cine cine fyalicitike kabili mwishimika filya ifingaseebanya uuli onse mwi bumba nelyo ifingaleta fye uluntu pa mulandu ushikumine na ku lyashi lyenu. Ibukisheni no kuti, ica kukumanya cilingile ukubombapo ubufwayo bumo. Mwikolobondamo sana ica kuti abalekutika baluba no kulelola ilyashi lyenu.

Bushe Bakomfwa? Icilangililo conse mwabomfya atemwa ica kumwenako cifwile ukwafwa muli fimo. Bushe cikacite fyo nga tamulandile ifyo cikumine ku mulandu mulelandapo?

Pa numa Yesu asosele ati abasambi bakwe “lubuuto lwa pano isonde,” akonkeshepo amashiwi yanono ulwa fintu inyali ibomfiwa no kulanda umulimo ici cabapeele. (Mat. 5:15, 16) Pa cilangililo ashimike ica mpaanga yalubile akonkeshepo ukulanda ulwa kusekelela kuba mu muulu umubembu umo nga alapila. (Luka 15:7) Kabili pa numa ya kushimika ilyashi pa lwa mwina Samaria musuma, Yesu aipwishe uo aleshimikila icipusho ca kulungatika no kukonkeshapo ukufunda na ko ukwa kulungatika. (Luka 10:36, 37) Lelo, Yesu alondolwele icilangililo cakwe pa lwa mushili wa misango misango ne ca mankumba mwi bala ku baicefeshe no kwipusha, te ku mabumba iyo. (Mat. 13:1-30, 36-43) Ilyo kwashele inshiku shitatu pa ntanshi ya kufwa, Yesu ashimike icilangililo pa lwa balimi ba myangashi inkomi. Talandile umo calolele; takabile na kulanda. “Bashimapepo bakalamba na baFarise . . . baishibe ukuti alebashoka.” (Mat. 21:33-45) Kanshi ifikamwafwa ukwishiba nga mufwile ukulondolola ubupilibulo bwa cilangililo, musango wine uwa cilangililo, imitima ya bakomfwa wenu, no buyo bwenu, kabili fikamwafwa ukwishiba na pa kupela mu kulondolola.

Palapita inshita pa kuti mube bakalapashi mu kubomfya bwino ifilangililo ne fya kumwenako, lelo mukasekelela pa kubombesha kwenu ilyo mukanonka uku kulamuka. Ifilangililo fyasalwa bwino fifika mu mintontonkanya na mu mitima. Ici cilenga ifyebo ukumfwika sana ukucila fintu fyali no kumfwika afilandwa fye ukwabula ifilangililo.