Ifyo Umwina Kristu Amona Imyata ya pa Fililo

IMFWA ya kupumikisha, iyabulo kwenekela iya mutemwikwa tayawama nangu panono. Ilafulunganya, e lyo no kuletako ukukalipwa kukalamba ukwa mu nkuntu. Ukutamba uko uwatemwikwa aleleko mweo pa numa ya bulwele bwatantalila kabili ubwakalipa tacili ica kupumikisha, lelo ubulanda ne cililishi cashika filashala.

Te mulandu ne mibele ilengele mfwa ya mutemwikwa, uufwililwe akabila ukutungililwa no kusansamushiwa. Na kabili abantu abapampamina pa kukonke myata ya pa fililo iishili ya mu malembo kuti pambi bapakasa Umwina Kristu uufwililwe. Ico caliseeka mu fyalo ifingi ifya mu Afrika na mu ncende shimbi ishe sonde.

Cinshi cingaafwa Umwina Kristu uufwililwe ukusengauka imyata ya pa fililo iishili ya mu malembo? Ni shani fintu abasumina banankwe bengamutungilila muli iyi nshita ya bwesho? Ifyasuko kuli ifi fipusho fyalicindama kuli bonse abafwaya ukusekesha Yehova, pantu “ukupepa ukwasanguluka kabili ukushakowela ku menso ya kwa Lesa Shifwe ni uku: ukupempule nshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo, no kuibaka uwabula akabi ku fya pano isonde.”—Yakobo 1:27.

Icisumino Ukwafuma Imyata ya pa Cililo

Umulandu uukalamba uwaletako imyata iingi iya pa fililo cisumino ca kuti abafwa balatwalilila ukuba aba mweo mu bwikashi bwa fikolwe. Pa kufwaya ukutalalika abafwa, abaloosha abengi balayumfwa ukuti bafwile ukupupa impupo shimo. Nelyo balatiina ukuti bakafulwisha abanabo abasumina ukuti nga tabapupile impupo abekala muli iyo ncende bakaponenwa ne fyabipa.

Umwina Kristu wa cine tafwile ukutiina umuntu no kukonka imyata iifulwisha Lesa. (Amapinda 29:25; Mateo 10:28) Baibolo ilangililo kuti abafwa tabaishiba nangu cimo, pantu isoso kuti: “Aba mweo bantu abaishibo kuti bakafwa, lelo abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo . . . Takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku Mbo uko uleya.” (Lukala Milandu 9:5, 10) E co, Yehova Lesa asokeele abantu bakwe aba pa kale ukukanashinshimuna abafwa nelyo ukumfwana na bo. (Amalango 14:1; 18:10-12; Esaya 8:19, 20) Ici cine ca mu Baibolo tacumfwana ne myata iingi iyaseeka iya pa fililo.

Ni Shani pa lwa “Kuwamya”?

Mu fyalo fimo ifyabela lwa pa kati ka Afrika, uufwililwe umwina mwakwe afwile ukulaala na lupwa uwapalamisha uwa muyashi. Ici nga tacicitilwe, basumino kuti umuyashi akasansa ulupwa ulushele. Ulu lupupo lwitwo kuti “ukuwamya.” Lelo Baibolo ilondolola ukwampana kwa bwamba konse ukushili kwa mu cupo ngo “bulalelale.” Apantu Abena Kristu balingile ‘ukufulumuko bulalelale,’ mu kushipa balakaana uyu mwata ushili wa mu malembo.—1 Abena Korinti 6:18.

Langulukeni mukamfwilwa uwe shina lya Mercy.a Ilyo umulume wakwe afwile mu 1989, balupwa bafwaile ukuti bamuwamye ukupitila mu kulaala no mwaume umo pa lupwa. Alikeene, alondolwele ukuti ulu lupupo lwalipusene ne funde lya kwa Lesa. Pa mulandu wa kukalifiwa, balupwa balimushile pa numa ya kumweba amashiwi ya musaalula. Pa numa ya mweshi umo balitapile ifipe fya mu ng’anda yakwe no kufumya amalata pa mutenge. Batile, “Abo upepako bakakusakamana.”

Icilonganino casansamwishe Mercy no kumukuulila fye ing’anda iipya. Abena mupalamano balitemenwe nga nshi ica kuti bamo bapingwilepo ukwafwilishako muli uyu mulimo, kabili umukashi wa mfumu uwa ku Katolika e wali uwa ntanshi ukuleta ifyani fya kufimbila umutenge. Imibele ya busumino iya kwa Mercy yakoseleshe abana bakwe. Ukutule lyo abana bakwe bane baliipeela kuli Yehova Lesa, kabili nomba line umo uwa bene alisangilwe ku Isukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi.

Pa mulandu wa uyu mwata wa kuwamya, Abena Kristu bamo balisumina ukupatikishiwa ukuupwa ku ushasumina. Ku ca kumwenako, umwaume umo uwafwililwe uwali ne myaka yafikile muli ba 70 alyangufyenye ukuupa umukashana munono lupwa wa mukashi wakwe umuyashi. Mu kucite ci, kuti aitunga ukuti alipupile ulupupo lwa kuwamya. Nangu ni fyo, ukucite fyo takumfwana no kufunda kwa Baibolo ukwa kuti Abena Kristu bafwile ukuupila nelyo ukuupilwa “muli Shikulu epela.”—1 Abena Korinti 7:39.

Ukuceesha pa Fililo

Mu fyalo ifingi, abaloosha balakolongana pa ng’anda ya ufwile no kuceesha. Pali uku kuceesha ilingi line palaba ne mitebeto ne nyimbo sha congo. Basumino kuti ici cilatalalika umuyashi no kucingilila ulupwa lushele ku buloshi. Amalyashi ya kulumbilisha kwa bumbimunda kuti pambi yalandwa pa kuti uufwile abasenamine. Pa numa ya kulandapo, abaleloosha kuti baimba ulwimbo lwa fya mapepo ilyo umbi ashilaima ku kulande lyashi. Ici kuti catwalilila ifyo fine mpaka na ku macaca.b

Umwina Kristu wa cine taibimba mu kuceesha kwa musango uyo pantu Baibolo ilangilila ukuti abafwa tabengaafwa nelyo ukucena aba mweo. (Ukutendeka 3:19; Ilumbo 146:3, 4; Yohane 11:11-14) Amalembo yalasenuka icibelesho ca kupupe mipashi. (Ukusokolola 9:21; 22:15) Nalyo line, Umwina Kristu mukamfwilwa kuti acisango kube cayafya ukukaanya bambi ukuletamo ifibelesho fya kupupe mipashi. Kuti bapampamina pa kufwayo kuceesha mu ng’anda yakwe. Cinshi abasumina banabo bengacita ku kwaafwa Abena Kristu bafwililwe abakumanya uku kucula kwalundwapo?

Baeluda ba mu cilonganino ilingi line balitungilila ulupwa lwa Bwina Kristu ulufwililwe ukupitila mu kupelulushanya na balupwa na bena mupalamano. Pa numa ya uko kupelulushanya, aba balupwa kuti basumina ukufuma pa ng’anda mu mutende no kwisabungana na kabili ku cililo pa bushiku bumbi. Lelo ni shani nga ca kuti bamo bafwaya ukwimya ulubuli? Ukutwalilila ukupelulushanya na bo kuti kwaletako ulukaakala. “Umubomfi wa kwa Shikulu tafwile ukucito lubuli; lelo afwile ukuba . . . uushipikisha.” (2 Timote 2:24) E co nga ca kuti balupwa abashilefwaya ukuti mumfwane bapatikisha ukwangalila icililo, mukamfwilwa Umwina Kristu na bana bakwe pambi tabengacincintila ici. Lelo tabasefyako ukusefya kwa mipepele ya bufi ukulecitilwa mu ng’anda yabo, pantu bomfwila ikambisho lya Baibolo ilya kuti: “Mwiba aba kwi koli limo na bashatetekela.”—2 Abena Korinti 6:14.

Ici cishinte cilabomba na ku kushiika. Inte sha kwa Yehova tabaibimba mu kwimba, mu kupepa, nelyo mu mpupo ifitungululwa na shimapepo wa mipepele ya bufi. Nga ca kuti balupwa bapalamisha Abena Kristu bamona ukuti balekabila ukusangwa ku kushiika kwa musango yo, tabaibimba mu kwimba, mu kupepa, nelyo mu mpupo ishibako.—2 Abena Korinti 6:17; Ukusokolola 18:4.

Ifililo Ifya Mucinshi

Ifililo ifitungululwa ne Nte sha kwa Yehova tafisanshamo ukusefya kwa kufwaya ukushinshimuna abafwa. Ilyashi lya Baibolo kuti lyalandilwa pa Ng’anda ya Bufumu, pa ng’anda ya cililo, pa ng’anda ya muyashi, nelyo pa nshishi. Imifwaile ya lyashi kusansamusha uufwililwe ukupitila mu kulondolola ico Baibolo isosa pa lwa mfwa ne subilo lya kubuuka. (Yohane 11:25; Abena Roma 5:12; 2 Petro 3:13) Ulwimbo ulwashimpwa pa Malembo kuti lwaimbwa, kabili ilyashi ilya cililo lisondwelelwa ne pepo lya kusansamusha.

Nomba line, icililo ca musango uyu calitungulwilwe pa mfwa ya umo uwa Nte sha kwa Yehova uwali ni nkashi yacepeshapo iya kwa Nelson Mandela, kateka wa calo ca South Africa. Pa numa ya lyashi, kateka atashishe kalanda ukufuma pa nshi ya mutima wakwe. Bashimucindikwa abengi na balashi bakalamba balisangilweko. Cilolo wa buteko umo alandile ukuti, “Cino e cililo cacilishapo ukuba ica mucinshi ico nabala nsangwako.”

Bushe Ifya Kufwala fya Kulooseshamo Fyalisuminishiwa?

Inte sha kwa Yehova balaloosha pa mfwa ya batemwikwa babo. Kuti baponye filamba nga fintu Yesu aponeshe. (Yohane 11:35, 36) Lelo tabacimone cakabilwa ukulangisha ubulanda bwabo pa lwalala ukupitila mu fya kufwala. (Linganyeniko Mateo 6:16-18.) Mu fyalo ifingi, bamukamfwilwa balenekelwa ukufwala ifya kulooseshamo pa kutalalika abafwa. Ifi fya kufwala filingile ukufwalwa pa myeshi yafulilako nelyo fye pa mwaka onse ukutula apo icililo capwila, kabili inshita ya kwisafifuula iba ni nshita ya mutebeto na umbi.

Ukukanalanga ifishibilo fya kuloosha kumonwa ngo kucito mulandu ku uufwile. Pali uyu mulandu, mu ncende shimo isha calo ca Swaziland, imfumu shalitamfya Inte sha kwa Yehova mu mayanda yabo na mu mpanga shabo. Nangu ni fyo, Abena Kristu babusumino aba musango uyo tababala abalekeleshiwa kuli bamunyinabo aba ku mupashi abekala mu ncende shimbi.

Icilye Cikalamba ica mu Swaziland califumya ifunde lya kucingilila Inte sha kwa Yehova, ilisoso kuti bafwile ukusuminishiwa ukubwelela mu mayanda yabo na mu mpanga shabo. Mu mulandu na umbi, mukamfwilwa umo Umwina Kristu alisuminishiwe ukutwalilila ukulaikala pa cikuulwa cakwe pa numa ya kulangisha kalata na tepu umo umulume wakwe alondolwele bwino bwino ilyo ashilafwa ukuti umukashi wakwe tafwile kufwala ifya kufwala fya kulooseshamo. Muli fyo, alishinine ukuti cine cine alicindike umulume wakwe.

Calicindama nga nshi ngo muntu uushilafwa alandila libela amakambisho ya pa cililo cakwe bwino bwino, ukucilisha mu ncende umo ifibelesho fishili fya mu malembo fyaseeka. Langulukeni ica kumwenako ca kwa Victor, uwikala ku Cameroon. Alilembele ifyali no kukonkwa pa cililo cakwe. Mu lupwa lwakwe mwali abantu abengi abayafishe abalekonka ulutambi ulwakatamike sana ifishilano fya kushinshimuna abafwa, ukusanshako no kupepa ifipanga fya bantu. Apantu Victor alicindikwe mu lupwa, alishibe ukuti icipanga cakwe na co cine bakalacipepa. E ico alishiile amakambisho yaumfwika pa fyo Inte sha kwa Yehova bali no kucita pa cililo cakwe. Ici calyangushisheko umukashi na bana bakwe ifintu, kabili ubunte busuma bwalipeelwe muli ilya ncende.

Sengaukeni Ukupashanya Imyata Iishili ya mu Malembo

Bamo abaishiba Baibolo baliba no mwenso wa kumoneka abapusanako. Pa kuti basengauke ukupakaswa, balyesha ukusekesha abena mupalamano ukupitila mu kuilanga kwati balakonka icishilano ca kuceesha pa fililo. Ilintu calitashiwa ukupempula uufwililwe pa kuti mwingamusansamusha pa lwenu, ici tacikabilo kuti mupangepo ukusefya kunono ukwa cililo pa ng’anda ya ufwile cila nshita ya bushiku ilyo icililo cine cine cishilatendeka. Ukucite ci kuti kwapunwisha abalemonako, apantu kuti cabalenga ukutontonkanya ukuti abalecite fi tabasumina sana cintu Baibolo isosa pa lwa mibele ya bafwa.—1 Abena Korinti 10:32.

Baibolo icincisha Abena Kristu ukutangisha ukupepa Lesa mu bumi no kubomfya bwino inshita yabo. (Mateo 6:33; Abena Efese 5:15, 16) Nangu ni fyo, mu ncende shimo, takuba ukulongana pa mulungu umo uutuntulu nelyo ukucilapo pa mulandu wa cililo. Ubu bwafya tabwaba fye mu Afrika. Lipoti ukufuma ku South America, ukulosha ku cililo cimo atila: “Abasangilwe ku kulongana kutatu balicepele nga nshi. Tabaaleya mu mulimo wa mwi bala pa nshiku 10. Nangu fye ba ku nse ya cilonganino na basambi ba Baibolo balisungwike no kulengwa insoni pa kumona bamunyina bamo na bankashi baleibimba mu myata ya cililo.”

Mu ncende shimo, ulupwa ulufwililwe kuti lwalaalikako ifibusa fyapalamisha ifinono ku ng’anda yabo ku kulyako ifya kulya fyayanguka pa numa ya cililo. Lelo mu mbali ishingi isha Afrika, imyanda ya basangwa pa cililo bafuukilila ing’anda ya ufwile no kwenekela umutebeto, uko ilingi line inama shipaiwilwa amalambo. Bamo ababishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu balipashanya uyu mwata, ukumoneka kwati balecite mitebeto ya cishilano iya kutalalika abafwa.

Ifililo ifya Nte sha kwa Yehova tafilenga uufwililwe ukupoosa indalama ishingi. E co tacikabilwa ukucita ukupekanya kwaibela ukwa kuti abasangilwepo basangwileko indalama sha kukumanisha ukulipila ifipooswa fishaifulila ifya pa cililo. Nga ca kuti mukamfwilwa umupiina tengakumanisha ukulipila ifipooswa ifikabilwa, ukwabulo kutwishika bambi mu cilonganino bakaba aba nsansa ukumwafwilisha. Nga uko kwafwa takufikilepo, baeluda kuti batantika ukwaafwa lwa ku mubili kuli abo abawaminwa ukwaafwa.—1 Timote 5:3, 4.

Imyata ya pa fililo te lyonse ipinkana ne fishinte fya Baibolo. Nga yapinkana, Abena Kristu bapampamina pa kucita umwalola Amalembo.c (Imilimo 5:29) Nangu cingati ici kuti caleta ubucushi bwalundwako, ababomfi ba kwa Lesa abengi kuti bashininkisho kuti balicimfya ifya kwesha fya musango uyo bwino bwino. Balicite fyo ukupitila mu bukose ubufuma kuli Yehova, “Lesa wa cisansamushi conse,” no kwaafwa kwabamo kutemwa ukwa basumina banabo ababasansamusha mu kucula kwabo.—2 Abena Korinti 1:3, 4.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 23]

Balipaalilwe Pa Kwiminina Kwabo Ukwashangila

Sibongili ni mukamfwilwa wa Bwina Kristu uwashipa uwikala mu Swaziland. Pa numa ya mfwa ya mulume wakwe uwafwile nomba line, alikeene ukukonke myata iyo abengi batontonkenye ukuti ilatalalika abafwa. Ku ca kumwenako, tabeyele umushishi ku mutwe wakwe. (Amalango 14:1) Balupwa lwakwe 8 balikalifiwe pa lwa ici kabili bamubeyele umushishi mu kupatikisha. Kabili baleseshe ne Nte sha kwa Yehova ukwisa pa ng’anda ku kusansamusha Sibongili. Nangu ni fyo, bambi abaalesekelela mu bukombe bwa Bufumu bali aba nsansa ukumutandalila no kumutwalila bakalata bakukoselesha abalembelwe na baeluda. Pa bushiku ubo Sibongili aleenekelwa ukufwala ifya kufwala fya kulooseshamo ifyaibela, icintu cimo ica kusungusha calicitike. Uwa mu lupwa umo uo baletiina alibakolonganike ku kulanshanya pa lwa kukaana kwa kwa Sibongili ukwa kukonka imyata ya kuloosha kwa cishilano.

Sibongili ashimiko kuti: “Banjipwishe nga ca kuti ifisumino fya mipepele yandi fyalinsuminishe ukulangisha ubulanda ukupitila mu kufwala imingila yafiita iya kulooseshamo. Pa numa ya kubalondolwela ifyo nalecimona, banjebele ukuti tabali nakumpatikisha. Icansungwishe ca kuti, bonse balilombele ubwelelo kuli ine pa fyo bancushishe na pa kumbeyo mushishi ilyo ne mwine nshalefwaya. Bonse bene banombele ukuti mbabelele uluse.” Mu kupita kwa nshita, umukashana umwaice wa kwa Sibongili alandile ukuti alishininwe ukuti Inte sha kwa Yehova balikwata imipepele ya cine, kabili alombele isambililo lya Baibolo.

Langulukeni ica kumwenako na cimbi: Umwaume wa ku South Africa uwe shina lya Benjamin ali ne myaka 29 ilyo bamubikwilile imfwa ya kupumikisha iya kwa wishi. Pali iyo nshita, Benjamin e walimo fye Inte mu lupwa lwakwe. Pa nshita ya kushiika, onse aleenekelwa ukuyapita mupepi ne cilindi umulongo no kupoosa iloba ilili mu lupi pa mbokoshi.d Ilyo ukushiika kwapwile, balupwa bapalamisha bonse balibeyele umushishi. Apantu Benjamin taapupileko ishi mpupo, abena mupalamano na balupwa basobele ukuti imipashi ya kwa wishi uwafwa ili no kumulimuna.

Benjamin atila, “Pa mulandu wa kuti nacetekela muli Yehova, takwali nangu cimo icancitikile.” Balupwa lwakwe balimwene ukuti talimwinwe. Mu kuya kwa nshita, abengi aba bene balitendeke ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova kabili balibatishiwe ukulangilila ukuipeela kwabo kuli Lesa. Nomba kuli Benjamin cali shani? Atendeke umulimo wa nshita yonse uwa kushimikila. Pa myaka iinono iyapitapo, alikwata ishuko lishaiwamina ilya kubombela ifilonganino fya Nte sha kwa Yehova nga kangalila wenda.

[Futunoti]