Ukumfwila Ifyo Amalembo Yalandapo pa Fililo—Ulubali 3

Ifililo fya Bena Kristu Tafifwile Ukufulamo Ifya Kucitacita Lelo Fifwile Ukuba Ifya Mucinshi

1, 2. (a) Mulandu nshi bamo ‘baitakishisha’ pa fililo? (b) Mulandu nshi Abena Kristu bashicitilako ifya musango yo?

¹ Abashaishiba icicitika umuntu nga afwa basumina ukuti ifililo fifwile ukuba ifya lulumbi pa kuti abafwile basekelemo kabili pa kuti balupwa babo befulwa. Ku bashasumina lupwa wabo uufwile nga ca kuti alikwete sana icuma nelyo alicindeme, ‘balaitakisha.’ (1 Yoh. 2:16) Mu calo mwaliba sana imisango yabipa iya kucimfyanya iilenga abengi ukulafwaya ifililo fyabo ukucila ifililo fya bantu bambi.

² Lelo abantu ba kwa Lesa bena balishiba bwino bwino ukuti abafwa tabaishiba akantu nangu kamo kabili tabeshiba ukuti balebacindika no kubalumbilisha kuli bambi. Abena Kristu ba cine tabateka ifililo fya kuilangisha kuli bambi. Nga ca kuti tulepashanya ifya musango yo, bushe ifyo twasuminamo kuti fyapusana shani ne fyo aba ku calo basuminamo? (Yoh. 17:16) Bushe te kuti tulenge bambi ukutontonkanya ukuti na ifwe bene tulatiina abafwa? Ukwishiba ukuti ukutiina abafwa e kulenga sana abantu ukukonka intambi no kucita ifintu ifyo bacita pa cililo kulingile ukutulenga ukucenjela no kumona ubusuma bwaba mu kukanafusha ifya kucita pa fililo. (Amapi. 11:2) Kuti mwacita shani ici?

3. Ni nshila nshi ishishalinga isho bamo babomfya pa kuti basange indalama sha pa cililo?

³ Indalama sha Kubomfya pa Cililo: Nangu ca kuti bamunyinefwe balafwaya ukwafwa, mu ncende shimo, bamo balekala pamo ilyo kushilaba ukushiika pa kuti basange indalama sha kubomfya pa cililo. Bakasabankanya ba mu cilonganino balapatikishiwa mu kulungatika nangu mu nshila imbi pa kuti basangwileko ku cililo. Balalomba ne ndalama ku filonganino fimbi. Bambi na bo balabikako “icipao ca cililo” pa kuti aba bwananyina balesangula indalama sha kubomfya pa cililo. Tufwile ukumona shani ifya musango uyu? Abena Kristu ba cine tabafwile ukulombelesha indalama sha pa cililo mu nshila sha musango yo.

4. (a) Ni bani bafwile ukusakamana fyonse ifya pa cililo? (b) Finshi tufwile ukucenjelako?

⁴ Ulupwa lwa Bena Kristu nga luli ne cililo, ninshi ulupwa lwine e lulingile ukusakamana fyonse ifya pa cililo.a Nga ca kuti ulupwa talukwete indalama sha kubomfya pa cililo, lyena balupwa bambi kuti bayafwilishako.b (1 Tim. 5:3; Moneni od ibu. 132, para. 1) Nga ca kuti balupwa bambi nabo bafilwa, abantu bambi nangu aba mu cilonganino kuti bayafwilishako. (1 Yoh. 3:17, 18) Lelo tufwile ukucenjela. Nga twalomba balupwa abashasumina ukusangwilako indalama sha kubomfya pa cililo, batontonkanya ukuti nomba nabakwata insambu ya kulandapo pa fyo icililo cifwile ukuba. Ici kuti calenga kwaba ubwafya ubukalamba ilyo mulepekanya ukushiika pantu tamulefwaya ukukonka intambi ishishasanguluka. Nga ca kuti balupwa abashasumina abene balefwaya ukusangwilako ku cililo, Umwina Kristu te kuti akaane. Lelo nga ca kuti umuntu aishiba ukuti nga apoka isho ndalama, abashasumina balafwaya ukwingilamo mu mapekanyo ya cililo nangu ukutungululako muli fimo fimo, lyena kuti caba bwino ukukaanapoka isho ndalama.—Amapi. 27:12.

5. Fishinte nshi ifya mu Baibolo ifilingile ukututungulula ilyo tulepekanya ukushiika?

⁵ Apo twalishiba ifyo abafwa baba, ninshi pa fililo fyesu tapafwile ukucitika ifintu fyaseeka ifyo aba ku calo abashaishiba bwino Baibolo bacita. (Efes. 4:17-19) Kwena tatufwaya ukupunwisha bambi ukupitila mu kwangusha ifililo fyesu ica kuti fyalamoneka kwati kwangala fye, lelo tatuleka icalo ukutupatikisha ukukonkelesha abashaishiba icine. (Rom. 12:2) Yesu ali e muntu wakulisha uwabalile abako uwa mweo; lelo takwali ifya kucitacita pa kumushiika. Kwali fye kushiika kwa mucinshi. (Yoh. 19:40-42) Abantu ‘abatontonkanya nge fyo Kristu atontonkanya,’ tabamona ukuti filya Yesu ashiikilwe mwali umuseebanya. Na bo kuti batemwa ukushiikwa ifyo fine. (1 Kor. 2:15, 16) E ico, pa kuti kwilaba ukulombelesha indalama, ukukongola kuli bambi, nangu ukuba ne misha, ulupwa lwa Bena Kristu bafwile ukwangusha amapekanyo ya pa cililo ukulingana fye na papelele amaka yabo.—Luka 14:28; linganyeniko 2 Abena Korinti 8:12.

6. Kuti twatangishako shani ifya ku mupashi pa nshita ya fililo?

⁶ Ubushiku bwa Kushiika: Ilyashi lya kubikula imfwa ya muntu lilasalangana bwangu, kanshi tamulekabila ukubilisha imfwa na mapekanyo ya kushiika pa cisebele nga ca kuti uyo muntu aba mu cilonganino cimbi. Tamufwile no kutuma amakalata ku filonganino fimbi ukubeshibisha pa lwa cililo. Ukulundapo, te kuti cibe bwino ukufumyapo nangu ukwalula inshita ya kulongana pa mulandu wa cililo. Nga twabika ifya ku mupashi pa ntanshi, tukalamona imfwa nge fyo fye yaba icine cine kabili ninshi tulebika ifya Bufumu pa ntanshi mu bumi bwesu.—Mat. 6:33, 34.

7. Cinshi kalanda afwile ukucita pa kuti ilyashi lya cililo libe ilya kukoselesha kabili ilya kusansamusha kuli bonse?

⁷ Baeluda ba mu cilonganino nga basuminisha, kuti kwaba ilyashi lya Baibolo pa Ng’anda ya Bufumu nangu ulupwa nga lulefwaya, ilyashi kuti lyabela pa ng’anda ya cililo nangu ku cifulo cimbi. Kalanda uusalilwe no lupwa ulufwililwe afwile lyonse ukubomfya autulaini ya lyashi lya cililo iyapekanishiwa no kuteyanya kwa kwa Yehova. Ilyashi lya cililo lifwile ukuba ilya kusansamusha, ilya kukoselesha, kabili ilya kukuulilila lwa ku mupashi. Kalanda afwile ukulanda fye ifyebo fyaba pali autulaini ukucila ukuletamo ifyebo ifyafuma ku fisumino fya bufi. Ku ca kumwenako, ukulanda ukuti icalengele umuntu ukufwa ni co balimutiipwila nangu ukumulapisha ku bantu bambi te fyo Baibolo isambilisha kabili ninshi tulelanda ukuti Yehova takwata amaka ya kucingilila ababomfi bakwe. (Amapi. 18:10) Kalanda afwile ukucenjela na pa kulanda nangu pa kupepa pa kuti ciimoneka kwati alelanda no ufwile. (Luk. Mil. 9:5, 10) Nga ca kuti uufwile mubomfi wa kwa Yehova uwa cishinka, kalanda kuti alandapo panono pa mibombele yakwe iya citetekelo. (Heb. 6:12) Lelo te kuti cibe bwino ukuleka abantu bamo ukwiminina ilyo ilyashi lilelandwa ku kutatakula nangu ukulumbilisha uufwile. Teti cibe bwino ukucite ici nangu fye ni pa ntanshi nangu pa numa ya lyashi.

8. Pa kuti ifya ku mupashi ficindikwe pa cililo, finshi tushifwile ukucita?

⁸ Bushe kuti caba fye bwino aba bwananyina ukulongana pa Ng’anda ya Bufumu pa bushiku bwa kushiika ku kwimba inyimbo sha Bufumu pa ma-awala ayengi mpaka ilyashi lyatampa? Nangu ca kuti kulaba ukwimba ulwimbo pa kutampa na pa kupwa kwe lyashi lya cililo, kuti camoneka kwati tulepashanya Abena Kristu ba bufi nga ca kuti bamunyinefwe balongana pamo mu mabumba mabumba pa nshita iitali ku kwimba ilyo ilyashi lishilatampa. Ilyashi lya cililo lyalepa fye amamineti 30 kabili lifwile ukutampa ilyo inshita yakumana fye. Pa kutampa kwe lyashi lya cililo nga mulefwaya kuti mwasalapo ukupepa nelyo iyo. Limbi te mukabile ceyamani uwa kwita kalanda no kulandapo pa numa ya lyashi. Lelo nga mwasalapo ukuti kube ceyamani, tafwile ukufusha ifya kulanda. Tafwile ukutampa ukukomaila pa fishinka ifyo kalanda acilanda nangu ukutampa ukulumbula abantu balekanalekana abasangilwe ku cililo. Nga mwapwisha ukushiika, kuti kwaba ukulandapo panono ku nshiishi kwine no kusondwelela ne pepo, nga ca kuti e fyo ulupwa lulefwaya. Tulemwibukishako ukuti, uushasumina tafwile ukulandapo nangu panono ku Ng’anda ya Bufumu nangu ku nshiishi ilyo programu iishilapwa.—2 Kor. 6:14-18.

9. Finshi tulekoseleshiwa ukucita ilyo tulesangwa ku lyashi lya cililo?

⁹ Ifya Kulaibukisha: Finshi tufwile ukulaibukisha ilyo tulesangwa ku cililo? Nangu ca kuti imitima yesu ilaba no bulanda, tufwaya ukusansamushiwa na Malembo. E ico, abalesangwa ku lyashi lya cililo bafwile lyonse ukwibukisha ukusenda Baibolo yabo. Ilyo tulekonkamo mu malembo ayo kalanda alebelenga, tulakosha icitetekelo cesu mu bulayo bwa kuti ku ntanshi kukaba ukubuuka kabili “imfwa tayakabeko na kabili.” (Ukus. 21:4) Na kabili ilaba ni nshita ya kusansamusha abafwililwe na bantu bambi abaleisa ku cililo. Nga tuleibukisha ifi, tulasansamusha bambi e lyo no kuisansamusha fwe bene pa kubika amano pa nshita ya ku ntanshi ilyo Lesa akamina imfwa umuyayaya.—Esa. 25:8.

10. Bushe ifi twaishiba icine, imilooseshe yesu ifwile ukuba shani?

¹⁰ Abengi batontonkanya ukuti nga baba sana no bulanda ninshi e lyo calamoneka ukuti nabalanga umucinshi no kutemwa ku muntu wabo uufwile. Kanshi, pa nshita ya kumona pa citumbi, na lintu kalanda alelanda ilyashi, nangu pa nshita ya kushiika ku nshiishi, bamo kuti batendeka ukuloosha mu kucishamo, ukula-alangana fye mwi loba, nangu ukulalanda ku mbokoshi kwati uwafwa aleumfwa. Bamo balekata fye na ku citumbi, ukutolokela mu mbokoshi nangu ukufwaya ukuti babashiikile pamo no muntu wabo pa kuti balange ukuti e bomfwile sana ubulanda. Nangu ca kuti imfwa ni nshita ya bulanda nga nshi kuli ifwe bonse, abantu ba kwa Lesa tabaloosha mu nshila yacishamo. Mulandu nshi? Pantu ‘twalishiba icishinka pa balaala mu mfwa.’ Twalishiba bwino bwino icicitika umuntu nga afwa. Twalisubila no kuti abafwa bakabuuka. (Yoh. 5:28, 29) Aya malayo yalatusansamusha pa kuti ‘twiba no bulanda filya bambi baba abashaba ne subilo.’—1 Tes. 4:13.

Intambi Ishibako pa Numa ya Kushiika

11. Kuti ‘twakakilila shani abali no bulanda’ pa mulandu wa kufwilwa?—Esa. 61:1.

¹¹ Nga mwashiika fye ninshi ne cililo capwa. Tapali na cimbi ico twingacita ku muntu uufwile. Pa numa ya kushiika, abantu kuti batandalila abafwililwe ku kubasansamusha no kubakoselesha. Pali iyo nshita, cilaba bwino ukukutumana no kutontonkanya pa fyo ubumi bwaipipa na pa mashiwi ya kuti “ubushiku bwa mfwa bwawama ukucila ubushiku bwa kufyalwa.” (Luk. Mil. 7:1) Te kuti cibe bwino abaleisa mu kuloosha ukubika icisendo pa bafwililwe no kubalenga ukutampa ukubafwaila ifya kulya, ifya kunwa e lyo no mwa kusendama. Abantu ba kwa Yehova baishiba ukuti ‘mwaliba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.’ (Imil. 20:35) Kanshi cili bwino ukulatontonkanya pa fyo twingalanda pa kusansamusha abafwililwe ukubomfya amashiwi ya mu Baibolo ne fyo ifwe twingabapeela, ukucila ukulatontonkanya pa fya kulya, ifya kunwa ne fintu fimbi ifyo bena bengatupeela. Nga ca kuti tulelangulukilako ulupwa ulufwililwe pa kuti icisendo cibafinina sana, ninshi tulelanga ukutemwa kwa Bwina Kristu ne cikuuku.—Gal. 6:2.

12. Kuti twaba shani no mulinganya ku “mwana wa nshiwa na mukamfwilwa”?—Amala. 10:17, 18.

¹² Mukamfwilwa e ucula sana umulume wakwe nga afwa. Pa mbali ya bulanda bwa kufwilwa umwina mwakwe, balamupoka ne fipe. Filya fine tushicita ubupuupu, e fyo tushipokolola ne fipe fya kwa mukamfwilwa pantu ukucite fi na ko kwine bupuupu. Nangu ca kuti tatupokele mukamfwilwa ifipe, bushe mu mutima tulakumbwa ifipe fya muntu wesu uufwile? Kwena tamwaba ububi ubuli bonse mu kupoka icipe nga ca kuti mukamfwilwa umwine atupeela, lelo Abena Kristu ba cine tabafwaya nangu panono ukumwenamo mu kucula kwa bantu bambi. Apo tupashanya Yehova, kanshi ico tufwaisha kusansamusha, ukucingilila, no kwafwa “umwana wa nshiwa na mukamfwilwa.” (Amalu. 146:9) Twalishiba ukuti Yehova akaba “inte iyangufyanya” ilyo akesa ku kukanda abacusha bamukamfwilwa.—Mal. 3:5.

13, 14. Ukutemwa kwa cine cine kulenga umulume ukucita finshi, kabili kuti acita shani ifyo?

¹³ Abena Kristu balatemwa abakashi babo no kubacetekela. Balomfwila ukufunda kwa mu Baibolo ukutila: “Abalume bafwile ukulatemwa abakashi babo nge mibili yabo.” (Efes. 5:28, 31) Bushe uku kutemwa takufwile ukulenga umwaume waupa ukucitako fimo ifya mwi funde ifikacingilila umukashi wakwe ena nga afwa? Mu ncende ishingi kulaba ukulemba will iilondolola ifya kwakana ifipe umwine nga afwa. Kulaba no kulembela calimo ifyo icililo cifwile ukuba. Pali ici cipepala kuti paba ne fyo mukamfwilwa engacitako ne ntambi ashifwile ukucitako pa cililo.—Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa January 15, 1998, amabula 19-22.

¹⁴ Bakapepa abaupa balasumina amashiwi yalandile umutumwa Paulo, ukuti: “Na cine umuntu nga tasakamana abantu bakwe, maka maka aba mu ng’anda yakwe, ninshi nakaana icitetekelo kabili abipa ukucisha no ushatetekela.” (1 Tim. 5:8) Mu kumfwana ne li lembo, Umwina Kristu nga afumapo inshita iitali, afwile ukupekanya bwino ifintu pa kuti ulupwa lwikacula pa nshita ashakabepo. Kanshi afwile no kupekanya bwino ifintu pa kuti umukashi wakwe na bana bekacula ilyo akafwa. Mwaliba amano sana no kutemwa mu kupekanishisha ifintu fimo ifiisako mu kupumikisha pamo nga imfwa.

15. Bushe bamo basangula shani ifililo ukuba ukusefya kwa kusangalala?

¹⁵ Talukeni ku Kusefya Kubako pa Numa ya Kushiika: Abashaishiba icine ca mu Baibolo balacita ifintu fimbi fimbi fye pa numa ya kushiika. Balupwa abengi, abena mupalamano, na bantu fye bambi balabungana pamo ku kulya, ukunwa, no kucinda ninshi balelisha ne cilimba. Abengi batila pali iyi nshita ninshi “e lyo icililo nomba catampa.” Ilingi line pali uku kubungana abantu balalya sana, ukunwa sana, balacinda kubimbula kubimbula, no kucita fye ubulalelale. Pa mulandu wa kuti icilimba cilalila sana, abantu bambi balesa no kutendeka ukusefyako nangu ca kuti umuyashi tabamwishibe no kumwishiba nangu ukwishiba ulupwa lwakwe. Bamo batila ukusansamuka muli iyi nshila kulabafwa ukucefyanyako ubulanda ubo imfwa ileta. Ababa mu kupepa kwa bufi abasumina ukuti umweo taufwa batila ukucita ifi kulatalalika ubukali bwa ufwile nelyo ukufulunganya imipashi ya bafwa pa kutila ibwela ku kucusha abashele. Lelo Abena Kristu ba cine bena bafwile ukwishiba ukuti abantu bacita ifya musango yo pantu basumina ukuti balecindika abafwa kabili pa kuti umupashi wende mu cibote ukuya ukwaba imipashi imbi iya bantu babo abafwa kale.

16. Cintu nshi ica mano ico tulingile ukucita ilyo kwaba ukusefya pa numa ya kushiika?

¹⁶ Baibolo yalilanda fye bwino aiti: “Ukukalipwa kwa mutima kwawama ukucila inseko, pantu mu bulanda bwa cinso e muwama umutima.” (Luk. Mil. 7:3) Apo pali uku kusefya ukubako pa numa ya kushiika ilingi line palaba ubulalelale ne fya mipashi, Abena Kristu ba cine balakaana ukuyasangwa ku kusefya kwa musango yo. Nga twataluka ku ntambi sha musango uyu, tulanga ukuti ‘tatuli ba muli ici calo’ no kuti twalicindika Lesa wa cishinka no kucindika bakampingu ba bantu bambi.—Yoh. 17:16; 1 Kor. 10:7.

17, 18. Pa kwesha ukwibukisha abafwa, fintu nshi bamo bacita?

¹⁷ Ukupasa Icililo no Kusefya kwa Kwibukisha Uwafwa: Mu ncende shimo shimo, pa numa ya kushiika, indupwa shimo balapekanya ico beta ati ukupasa icililo. Bambi na bo balapekanya ukusefya kwa kwibukisha uwafwa ku kucindika no kwibukisha abafwa. Pa kubungana kwa musango uyu palaba ifya kulya ne fya kunwa kabili limo limo kulaba no kulisha inyimbo, e lyo no kusangula indalama na shimbi.

¹⁸ Ukupekanya nangu ukusangwa ku kubungana libe napapita imilungu nangu imyeshi ukutula apo bashiikile umuntu, kuti kwamoneka kwati ni nshita ya kusansamusha abafwililwe. Bamo batila iyi iba ni nshita isuma ku bashasangilwe ku cililo ukwisashalikapo uwafwa. Pali iyi nshita bambi na bo e po batashisha ababafwilishe pa cililo. Bushe kuti twatila nga ca kuti pali uku kubungana tapali intambi sha cisenshi, cili fye bwino ku cilonganino ne ndupwa ukupekanya ukubungana kwa musango yo?

19. Nangu ca kuti caliba fye bwino ukulaibukisha abafwa, cinshi tufwile ukutalukako, kabili mulandu nshi?

¹⁹ Pa numa ya kushiika, balupwa bamo kuti bakumana pa mbali ku kulanshanya ifya kulipilalipila fimo fimo ne fya mwi funde ifikumine icililo. Ukulundapo, pa numa ya cililo bamo kuti bafwaya ukwafwilishako abafwilwa ifyo balekabila, ukubasansamushako, no kubakoselesha ukubomfya icebo ca kwa Lesa. Lelo ilingi line ici ciba ku muntu umwine kabili te mulimo wa cilonganino conse. Tatufwaya ukucite icili conse icingapunwisha bambi abaishiba ifyo Inte sha kwa Yehova basuminamo ne fyo basambilisha pa bafwa. (1 Kor. 10:32) Apo ukusefya kwa kwibukisha uwafwa uko abantu bamo bacita mu ncende shimo shimo, kumoneka sana sana ukutila kwafuma ku cisumino ca kuti imipashi ya fikolwe fyesu tayafwa, bakapepa ba cine aba kwa Lesa balataluka ku cili conse icipalile kuli uku kusefya kwa pa numa ya kushiika. (2 Kor. 6:17) Nga twacite ifyo, ninshi tulelanga ukuti cine cine ‘twalipata ifyabipa’ lelo twatemwa no kutungilila ifintu ifisuma kabili ifyalungama. (Amalu. 97:10; Rom. 12:9) Shi ifwe bonse natuleibukisha ifilandilwe muli cino cipande pa kuti pa fililo fyesu ifya Bwina Kristu tapafulile ifya kucitacita kabili tapacitike ifintu ifyabipa.

[Amafutunoti]

[Ifipusho]