“Ushile Akashilwa Pa Mpumi Sha Bantu”

1-3. (a) Cinshi Esekiele camupesesha amano, kabili finshi aishiba pa konaulwa kwa Yerusalemu? (b) Mepusho nshi twala-asuka?

ESEKIELE nacimupesha amano! E lyo apwisha fye ukumona icimonwa ca fya bunani ifyo abaYuda abasangu balecita pe tempele mu Yerusalemu.a Aba bacipondoka nabakowesha icifulo apo ukupepa kwasanguluka kubela mu Israele. Lelo te tempele fye lyeka bakoweseshe. Abantu mu calo ca Yuda balacita sana ubunkalwe ica kuti te kuti baaluke. Yehova tatemenwe nangu fye panono pa fyo abantu bakwe balecita ica kuti aeba Esekiele ati: “Nkakalipa nga nshi.”—Esek. 8:17, 18.

² Esekiele aumfwa sana ububi ilyo aishiba ukuti Yerusalemu ne tempele ilyali kale icifulo ca mushilo lyalenga Yehova akalipa nga nshi kabili ali no kufyonaula! Ukwabula no kutwishika Esekiele aletontonkanya ati: ‘Finshi fikacitikila ababa ne cishinka abali mu musumba? Bushe bakapusuka? Nga bakapusuka, bushe bakapusuka shani?’ Esekiele talolele inshita iitali pa kuti eshibe ifili no kucitika. Tapakokwele ukutula apo Esekiele aumfwila ifyo Yehova apingula Yerusalemu, lyena aumfwa ishiwi ilikalamba lileita aba kucita ifyo Yehova apingula. (Esek. 9:1) Ilyo kasesema atwalilila ukumona icimonwa, aishiba fimo ifyamusansamusha, ifya kuti ilyo bakalaonaula umusumba, te bantu bonse bakonaula, lelo bakonaulamo fye bamo. Abo Yehova akamona ukuti nabalinga ukubapususha, akabapususha!

³ Ilyo impela ya cino calo cabipa ilepalama, nalimo na ifwe kuti twalatontonkanya pa bakapusuka ubonaushi ubukalamba ubuleisa. Nomba natwasuke ifi fipusho: (1) Finshi fyakonkelepo ifyo Esekiele amwene mu cimonwa? (2) Bushe icimonwa cafikilishiwe shani mu nshiku sha kwa Esekiele? (3) Bushe ifyali mu cimonwa fipilibula cinshi muno nshiku?

“Ita Abakonaula Umusumba”

4. Londololeni ifyo Esekiele akonkeshepo ukumona no kumfwa mu cimonwa.

⁴ Finshi Esekiele akonkenyepo ukumona mu cimonwa no kumfwa? (Belengeni Esekiele 9:1-11.) Amwene abaume 7 baisa “ukufuma ku nshila ya ku mpongolo ya pa muulu iyabela ku kapinda ka ku kuso,” nalimo mupepi na po akalubi ka kalumwa kabelele nelyo apo abanakashi baleloosesha lesa Tamusi. (Esek. 8:3, 14) Abaume 7 baingile mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele kabili baileiminina mupepi ne ciipailo ca mukuba ica kutuulilapo amalambo. Lelo aba baume tabaishile mu kutuula amalambo. Inshita ya kutuula amalambo pali ili tempele ayo Lesa alepokelela yalipitile kale. Abaume 6 pali aba, “cila muntu ali ne canso ca kutobawilako mu minwe yakwe.” Umwaume walenga 7 alemoneka uwaibela. Uyu mwaume afwele insalu iisuma, kabili takwete icanso lelo akwete “ako kalemba abikamo inki.”

5, 6. Finshi twingalanda pa bo bashilile akashilwa? (Moneni icikope pa ntendekelo.)

⁵ Finshi umwaume uwali na ko kalemba abikamo inki ali no kucita? Yehova alimupeele umulimo uukalamba, amwebele ati: “Kabiye upite mu musumba, mu Yerusalemu, kabili ushile akashilwa pa mpumi sha bantu abaleteta no kulilishika pa fya bunani ifilecitika mu musumba.” Pali iyi inshita nalimo Esekiele atontonkenye pali filya abafyashi abena Israele abali ne cishinka kale babikile umulopa pa muulu wa minshi yabo, e lyo na ku kulyo na ku kuso kwa minshi yabo pa kuti abana babo amabeli bapusuke. (Ukufu. 12:7, 22, 23) Mu cimonwa ca kwa Esekiele, bushe abo umwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki ashilile akashilwa pa mpumi shabo nabo bali no kupusuka ilyo Yerusalemu bali no kuyonaula?

⁶ Tuleshiba bwino icasuko nga twatontonkanya pa calengele babashile akashilwa. Ali no kushila akashilwa pa mpumi “sha baleteta no kulilishika pa fya bunani ifyalecitika mu musumba.” Finshi kanshi nalimo twingalanda pa bo bashilile akashilwa? Aba bantu bali sana no bulanda pa fyo abantu balepepela utulubi pe tempele, pa bunkalwe ubo abantu balecita, pa fyo bali ne mibele yabipa na pa fyabipa fimbi ifyalecitika sana mu Yerusalemu. (Esek. 22:9-12) Na kabili, aba bantu tabaleilishanishisha fye mu mutima. Ifyo abantu abali ne mitima iisuma balelanda no kucita, fyalelanga ukuti balipatile sana ifyabipa ifyalecitika mu calo, kabili balitemenwe ukupepa kwasanguluka. Apo Yehova wa luse, ali no kupususha aba abali ne mitima iisuma.

7, 8. Bushe abaume abali ne fyanso fya kutobawilako bali no kubomba shani umulimo babapeele, kabili finshi fyacitike ilyo umwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki apwishishe ukubomba umulimo wakwe?

⁷ Nomba bushe, aba abaume 6 abali ne fyanso fya kutobawilako bali no kubomba shani umulimo babapeele? Esekiele alyumfwile uko Yehova alebeba ifya kucita, abebele ati: Konkeni umwaume uuli na ko kalemba abikamo inki kabili mwipaye umuntu onse ukufumyako fye abashililwe akashilwa pa mpumi shabo. Yehova abebele ati, “Mufwile ukutampila pa cifulo candi ica mushilo.” (Esek. 9:6) Abaleipaya bali no kutendekela pa cifulo icali icacindamisha mu Yerusalemu, e kutila pe tempele ilyo Yehova alekele ukumona ukuti lya mushilo. Bali no kubalilapo ukwipaya “abakalamba abali pa ntanshi ya ng’anda,” e kutila abakalamba 70 aba mu Israele abali pe tempele, abaleocela tulesa twa bufi ububani.—Esek. 8:11, 12; 9:6.

⁸ Finshi fyacitike ilyo umwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki apwishishe ukubomba umulimo wakwe? Ilyo Esekiele akonkenyepo ukumona icimonwa no kukutika, aumfwile uko umwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki ale-eba Yehova ati: “Nincita filya fine mwacinjeba.” (Esek. 9:11) Nalimo kuti twalatontonkanya atuti: ‘Finshi fyacitikile abaleikala mu Yerusalemu? Bushe kwali abali ne cishinka kuli Yehova abapuswike ilyo baonawile Yerusalemu?’

Bushe Ici Cimonwa Cafikilishiwe Shani mu Nshiku sha kwa Esekiele?

9, 10. Ni bani bamo abali ne cishinka abapuswike ilyo baonawile Yerusalemu, kabili finshi twingalanda pali bena?

⁹ Belengeni 2 Imilandu 36:17-20. Ifyo Esekiele aseseme fyalifikilishiwe mu 607 ninshi Yesu talaisa pano isonde ilyo abashilika abena Babiloni baonawile Yerusalemu ne tempele ilyalimo. Abena Babiloni bali “nga kapu . . . mu minwe ya kwa Yehova,” iyo abomfeshe pa kupongolwela ubupingushi pa baleikala mu Yerusalemu abashali ne cishinka. (Yer. 51:7) Bushe bonse abaleikala mu Yerusalemu balibepeye? Awe. Icimonwa Esekiele amwene calisobele ukuti bamo tabali no kubepaya ku bena Babiloni.—Ukute. 18:22-33; 2 Pet. 2:9.

¹⁰ Abantu abengi abali ne cishinka balipuswike, pa bapuswike pali abena Rekabu, Ebede-meleke umwina Etiopia, kasesema Yeremia na Baruki kalemba wakwe. (Yer. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Ukulingana ne cimonwa Esekiele amwene kuti twatila, aba abapuswike bafwile ‘baleteta no kulilishika pa fya bunani’ ifyalecitika mu Yerusalemu. (Esek. 9:4) Ilyo bashilaonaula Yerusalemu, aba bantu bafwile balilangile mu fyo balelanda na mu fyo balecita ukuti balipatile ifyabipa ifyalecitika kabili balitemenwe ukupepa ukwasanguluka, ne ci calengele baisapusuka.

11. Ni bani abo abaume 6 abakwete ifyanso fya kutobawilako no mwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki baleimininako?

¹¹ Bushe abali ne cishinka balibashilile akashilwa ka cine cine pa mpumi shabo? Takwaba ifilanga ukuti Esekiele nelyo bakasesema bambi balile mu Yerusalemu no kushila akashilwa ka cine cine pa mpumi sha bantu abali ne cishinka. Kanshi ukwabula no kutwishika, icimonwa Esekiele amwene cilangilila ifyalecitika ku muulu ifyo ifwe fwe bantunse tushingamona. Umwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki na baume 6 abali ne fyanso fya kutobawilako abo Esekiele amwene mu cimonwa, baleimininako ifibumbwa fya mupashi ifya kwa Yehova ifya cishinka, ifyaba fye ifyaipekanya ukucita ifyo Yehova afwaya. (Amalu. 103:20, 21) Ukwabula no kutwishika Yehova abomfeshe bamalaika bakwe ku kucita ifyo apingwile abaleikala mu Yerusalemu abashali ne cishinka kuli ena. Pa kuti bacite ifyo Yehova alandile, bamalaika tabaipeye abantu bonse, kabili ifi bacitile cali kwati nabashila akashilwa pa mpumi sha balingile ukupusuka.

Bushe Ifyali mu Cimonwa Esekiele Amwene Fipilibula Cinshi Muno Nshiku?

12, 13. (a) Cinshi Yehova apongolwelele ubukali bwakwe pali Yerusalemu, kabili cinshi cingalenga twacetekela ukuti ifi fine e fyo akacita na muno nshiku? (b) Bushe imipepele ya batila Bena Kristu e yo Yerusalemu iishali ne cishinka yaleimininako? Londololeni. (Moneni akabokoshi akaleti “Bushe Imipepele ya Batila Bena Kristu, E yo Yerusalemu Yaleimininako?”)

¹² Muno nshiku tuli no kumona ubupingushi bwa kwa Yehova ubo umuntu nangu umo ashatala amonapo, e kutila “ubucushi ubukalamba ubushatala abubako ukutula pa ntendekelo ya cino calo ukufika na nomba, kabili tabwakatale abubako na kabili.” (Mat. 24:21) Ilyo tulelolela ukuti ici icintu icikalamba cikacitike, nalimo kuti twalatontonkanya pali aya amepusho ayacindama: Bushe kukaba abakapusuka ubonaushi ubuleisa nelyo bonse bakafwa? Bushe abapepa Yehova mu nshila iyasanguluka bakabashila akashilwa ka kupusuka? Mu mashiwi yambi kuti twatila, bushe icimonwa Esekiele amwene ica mwaume uwali na ko kalemba abikamo inki cilafikilishiwa mu nshiku shesu? Icasuko ca aya mepusho yonse yatatu ni ee. Cinshi twalandile fi? Pa kuti twasuke ici cipusho natubwelele ku fyo Esekiele amwene.

¹³ Bushe muleibukisha icalengele Yehova apongolwele ubukali bwakwe pali Yerusalemu? Moneni na kabili ifyaba pali Esekiele 9:8, 9. (Belengeni.) Ilyo Esekiele aumfwile umwenso wa kuti nalimo pa konaula Yerusalemu bali no konawila kumo na bonse “abashalapo aba mu bena Israele,” Yehova alilandile ifintu 4 ifyalengele apingule Yerusalemu. Ica kubalilapo atile, “imembu” sha bena Israele ‘shalibipishe icine cine.’b Icalenga bubili atile, icalo ca baYuda ‘caiswilemo ukusumya umulopa.’ Icalenga butatu atile, Yerusalemu umusumba uukalamba uwa mu bufumu bwa baYuda ‘mwaiswile amafisakanwa.’ Icalenga 4, abantu balemona kwati ifyabipa ifyo balecita fyali fye bwino pantu baleti Yehova “talemona” ifyabipa ifyo balecita. Imibele yabipa iyo abantu abali mu Yerusalemu bakwete, ubunkalwe, amafisakanwa no kukaanaba ne citetekelo, e fyalengele ukuti Yehova abapingule, kabili ifi fine e fyo abantu bacita na muno nshiku. Kanshi apo Yehova taluka-aluka, filya fine fyalengele afulilwe abantu mu nshiku sha kwa Esekiele, na muno nshiku mwine abacita ifi fintu kuti abafulilwa. (Yako. 1:17; Mal. 3:6) Kanshi tulingile ukwenekela ukuti abaume 6 abakwata ifyanso fya kutobawilako, no mwaume uwakwata ako kalemba abikamo inki, balikwata umulimo bakabomba na muno nshiku!

14, 15. Finshi filanga ukuti Yehova alasoka abantu ilyo talaleta ubonaushi?

¹⁴ Nomba bushe icimonwa Esekiele amwene cifikilishiwa shani muno nshiku? Nga twamona ifyo icimonwa cafikilishiwe kale, kuti twaishiba ifyo cilefikilishiwa pali ino nshita ne fyo cikafikilishiwa ku ntanshi. Natulande pali fimo ifyo tumona ifilanga ukuti ubusesemo bwa kwa Esekiele bulefikilishiwa nelyo ifyo tukamona ku ntanshi ifikafikilisha ubu ubusesemo.

¹⁵ Yehova alatala asoka abantu ilyo ashilaleta ubonaushi. Nga fintu twasambilile mu Cipandwa 11 muli cino citabo, Yehova asontele Esekiele “ukuba kalinda wa ba mu ng’anda ya kwa Israele.” (Esek. 3:17-19) Ukutendekela mu 613 ninshi Yesu talaisa pano isonde, Esekiele alisokele abena Israele pa bonaushi ubwali no kwisa. Bakasesema bambi ukubikako fye na Esaya na Yeremia nabo balisokele abantu pa bucushi ubwali no kwisa pali Yerusalemu. (Esa. 39:6, 7; Yer. 25:8, 9, 11) Muno nshiku Yehova ukupitila muli Kristu, alabomfya ibumba ilinono ilya babomfi bakwe abasubwa pa kupeela abamupepa mu nshila iyasanguluka ifya kulya fya ku mupashi, e kutila aba mu ng’anda, na pa kusoka abantu pa bucushi bukalamba ubuleisa bwangu bwangu.—Mat. 24:45.

16. Bushe fwe bantu ba kwa Yehova tulashila abakapusuka akashilwa? Londololeni.

¹⁶ Abantu ba kwa Yehova tabashila abantu abakapusuka akashilwa. Nga muleibukisha, Esekiele tabamwebele ukuya mu Yerusalemu mu kushila akashilwa abantu abali no kupusuka. Muno nshiku namo, abantu ba kwa Yehova tababapeela umulimo wa kushila abalinga ukupusuka akashilwa. Lelo apo tuli ba mu ng’anda ya kwa Kristu iya ku mupashi balitupeela umulimo wa kushimikila. Tulanga ukuti twalibika sana amano kuli uyu mulimo batupeela nga tulebila sana imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa e lyo no kulasoka abantu ukuti cino calo cabipa calapwa nomba line. (Mat. 24:14; 28:18-20) Kanshi na ifwe tulafwa ababa ne mitima iisuma pa kuti bese mu kupepa kwasanguluka.—1 Tim. 4:16.

17. Finshi abantu bafwile ukucita pali ino nshita pa kuti ku ntanshi bakabashile akashilwa?

¹⁷ Pa kuti abantu bakapusuke ubonaushi ubuleisa, balingile ukulanga ukuti baliba ne citetekelo pali ino ine nshita. Nga fintu tulandilepo kale, abapuswike ilyo Yerusalemu bayonawile mu 607 ninshi Yesu talaisa pano isonde, balilangile ukuti balipatile sana ifyabipa ninshi Yerusalemu tabalayonaula, kabili balilangile ukuti balitemenwe ukupepa kwasanguluka. Ifi fine e fyo caba na muno nshiku, ilyo ubonaushi bushilaisa, abantu balingile ‘ukulateta no kulilishika,’ e kutila ukulaumfwa sana ububi pa fyabipa ifilecitika mu calo. Kabili tabalingile ukulaumfwa fye ifi mu mutima, lelo mu fyo balanda na mu fyo bacita bafwile ukulalanga ukuti balitemwa sana ukupepa ukwasanguluka. Kuti bacita shani ifi twalandapo? Balingile ukulakutika ku mbila nsuma iyo tulebila pali ino nshita, balingile ukutwalilila ukwaluka pa kuti babe ne mibele nga ilya Kristu akweteko, balingile ukubatishiwa pa kulanga ukuti bali-ipeela kuli Yehova, kabili bafwile ukulatungilila bamunyina ba kwa Kristu no kuba ne cishinka ilyo balebatungilila. (Esek. 9:4; Mat. 25:34-40; Efes. 4:22-24; 1 Pet. 3:21) Abacite fi twalandapo pali ino nshita kabili abakengila mu bucushi bukalamba ninshi balapepa Lesa mu nshila iyasanguluka, e bo fye bakashila akashilwa ka kupusuka.

18. (a) Bushe Yesu Kristu akashila shani abakapusuka akashilwa, kabili ni lilali akabashila? (b) Bushe abasubwa aba cishinka nabo balingile ukubashila akashilwa? Londololeni.

¹⁸ Aba ku muulu e bakalashila abalingile ukupusuka akashilwa. Mu nshiku sha kwa Esekiele, bamalaika e bashilile abali no kupusuka akashilwa. Ilyo ici cimonwa cikafikilishiwa muno nshiku, umwaume uwakwata ako kalemba abikamo inki emininako Yesu Kristu ilyo “akesa no bucindami bwakwe” mu kupingula inko. (Mat. 25:31-33) Yesu akesa mu nshita ya bucushi bukalamba nga baonaula ukupepa kwa bufi.c Pali ilya nshita iya-afya ilyo fye Armagedone tailatendeka, Yesu akapingula abantu ukuti ni mpaanga nelyo ni mbushi. Aba mwi “bumba likalamba” bakabapingula nelyo bakabashila akashilwa akakalanga ukuti ni mpaanga, ici cikalanga fye ukuti “bakaba no mweo wa muyayaya.” (Ukus. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46) Inga abasubwa ababa ne cishinka bena cikaba shani? Tabakabashile akashilwa pa kuti bakapusuke Armagedone. Lelo bakabafwatika icishibilo ca kulekeleshako ilyo bashilafwa nelyo ilyo ubucushi bukalamba bushilatendeka. Lyena pa nshita imo, ilyo Armagedone ishilatendeka bakaya ku muulu.—Ukus. 7:1-3.

19. Ni bani Yesu akaba nabo ilyo akalonaula cino calo cabipa? (Moneni akabokoshi akaleti “Ukuteta no Kulilishika, Ukushila Akashilwa, Ukutobaula—Ni Lilali Fikacitika Kabili Fikacitika Shani?”)

¹⁹ Yesu Kristu Imfumu ya ku muulu, ne bumba lyakwe ilya bashilika ba ku muulu bakonaula cino calo cabipa. Mu cimonwa ca kwa Esekiele, abaume 6 abali ne fyanso fya kutobawilako, tabatendeke ukwipaya abantu mpaka umwaume uwafwele insalu iisuma apwisha umulimo wakwe uwa kushila abantu akashilwa. (Esek. 9:4-7) Ifi fine e fyo cikaba na ku bonaushi ubuleisa, bukatendeka ilyo Yesu akapwisha ukupingula abantu ba mu nko shonse no kushila impaanga akashilwa ka kupusuka. Lyena ilyo kukaba inkondo ya Armagedone, Yesu akatungulula ibumba lya bashilika ba ku muulu umukaba bamalaika ba mushilo na ba 144,000 abo akateka nabo, ukusansa ici calo cabipa no kuconaula umupwilapo, kabili akapususha ababa mu kupepa kwasanguluka no kubengisha mu calo cipya.—Ukus. 16:14-16; 19:11-21.

20. Masambililo nshi ayasuma ayo tusambilile ku cimonwa Esekiele amwene ica mwaume uwakwete ako kalemba abikamo inki?

²⁰ Ala tulatasha icine cine pa masambililo tusambilila ku cimonwa Esekiele amwene ica mwaume uwakwata ako kalemba abikamo inki! Kuti twacetekela sana ukuti Yehova takonaule abalungama ilyo akalaonaula ababifi. (Amalu. 97:10) Twalishiba ifyo tulingile ukulacita pali ino nshita pa kuti ku ntanshi bakatushile akashilwa ka kupusuka. Apo tulapepa Yehova, tulafwaya ukulabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma e lyo no wa kusoka abantu abateta no kulilishika pa fyabipa ificitika muli cino calo ca kwa Satana. Kanshi twalikwata ishuko lya kwafwa abantu ‘ababa ne mitima iisuma iifwaya umweo wa muyayaya,’ pa kuti bese mu kupepa ukwasanguluka na pa kuti bakalinge ukushilwa akashilwa ka kupusuka no kwingila mu calo cipya ica kwa Lesa umwaba ubulungami.—Imil. 13:48.