?Wanem i Gat Paoa Long Fasin Blong Yu?

SAMWE 2,700 yia bifo, God i pusum wan man blong raetem proveb ya we i pulum tingting blong yumi: “Long tingting blong wan krangke man, rabis fasin i olsem wan pleplei nomo.” (Proveb 10:23) Yumi luk se tok ya i tru tumas, taem ol nyufala tingting long saed blong seks oli kam antap. Bifo we AIDS i kam wan samting we ol man oli fraet long hem, plante man oli bin ting se seks i olsem ‘wan spot we man i haremgud long hem,’ mo se man i mas folem strong filing blong hem long saed blong seks, ‘nomata wanem samting i kamaot from.’ ?Tingting ya i jenis naoia? Yumi luk se i no rili jenis.

Tede, fasin ya blong wantem seks tumas i pulum plante man yet blong “dipen long seks blong haremgud,” ‘jenisim man no woman blong olgeta oltaem,’ mo “ronem man no woman olsem anamol, blong mekem seks nomo.” Ol kaen man olsem oli talem se fasin we ol wanwan man oli mekem, hemia bisnes blong olgeta nomo, mo se fasin fri long saed blong lav wetem plante defren man mo woman i stret nomo. (Lukluk bokis ya “Fasin Blong Plante Man Long Saed Blong Seks” long pej 6.) Oli talem se fasin ya blong slip olbaot i ‘no spolem man mo woman,’ sipos tufala i bigman finis mo tufala tugeta i agri blong mekem. Ira Reiss, wan man we i wok long Stet Yunivesiti blong Aeowa long 1964, long saed blong fasin joen blong ol man, i tokbaot ol man ya i se, “oli mekem enikaen fasin we oli wantem mekem blong soemaot lav mo filing blong olgeta.”

I luk olsem se bisop blong Anglikan long Edinbara, Skotlan, i gat semfala tingting, from we hem i talem se God i mekem ol man mo woman blong oli slip wetem plante defren fren. Long wan tok we hem i givim long saed blong seks mo Kristin fasin, hem i talem se: “Taem God i mekem yumi, hem i save se hem i putum wan strong filing blong seks insaed long yumi we i pusum yumi blong goaot mo planem sid blong yumi. Hem i putum long blad blong yumi fasin ya blong wantem slip wetem plante defren man mo woman. Mi ting se jyos i rong sipos i agensem ol man we oli folem filing ya we God i putum long olgeta.”

?Hemia wan gudfala tingting? ?Wanem praes blong fasin fri long saed blong lav? ?Fasin ya blong stap smoltaem wetem plante defren man mo woman, i rili mekem ol man oli glad mo givim mining long laef blong olgeta?

Samting we i pruvum se fasin ya i nogud, hemia ol sik long saed blong seks we oli stap kam antap long olgeta ples blong wol, mo ol milyan gel we oli gat bel bifo we oli mared, antap moa ol yangfala. Nyuspepa ya Newsweek i talem se, evri yia long Yunaeted Stet nomo, samwe tri milyan yangfala we oli no gat 20 yia yet, oli kasem wan sik long saed blong seks. Mo tu, i luk olsem se plante ‘bigman we oli agri blong slip tugeta,’ oli no gat “sore” mo oli no wantem lukaot long pikinini we oli karem from rabis fasin blong olgeta. Taswe, kwiktaem nomo, oli lukaot rod blong spolem pikinini taem i stap yet long bel blong olgeta. (2 Timote 3:3) Rabis fasin blong olgeta i mekem se pikinini ya i lusum laef blong hem, taem oli seraotem hem long mama blong hem long fasin we i nogud bitim mak. Mo yangfala mama ya i save harem nogud tumas mo harem se hem i gat fol, gogo kasem en blong laef blong hem.

Raonabaot long yia 1995, Dokta Patrick Dixon i kaontem se, long Briten nomo, ol problem we oli kamaot from ol nyufala tingting long saed blong seks, oli mekem wan kaon blong 2 taosen bilyan vatu evri yia. Dokta Dixon i talem long buk ya, The Rising Price of Love, se hem i kasem namba ya taem hem i kaontem: Praes blong meresin mo hospital blong ol man we oli kasem sik long saed blong seks, wetem AIDS; praes blong ol divos; praes we olgeta man oli mas pem blong givhan long ol famle we mama no papa nomo i lukaot long ol pikinini; mo praes blong givhan long helt blong ol famle mo ol pikinini. Wan nyuspepa we i kamaot evri dei long Kanada, The Globe and Mail, i talemaot tok blong Dokta Dixon, i se: “Ol nyufala tingting long saed blong seks oli no mekem yumi fri olsem oli bin promes. Long defren fasin, oli mekem se plante man oli stap olsem we oli kalabus. Laef blong olgeta i kam nogud from fasin olbaot long saed blong seks, ol nogud frut blong fasin ya, from oli harem se oli no gat fren nating, oli soa long filing blong olgeta, mo from ol raf mo nogud fasin we narafala i mekem long olgeta.”

Be, ?from wanem ol man oli stap krangke yet from seks, we oli laekem moa blong stap smoltaem wetem plante defren fren? ?From wanem oli gohed yet blong wantem fasin fri long saed blong lav, we oli no nidim blong folem sam rul? ?Wanem samting i pusum olgeta blong mekem ol krangke fasin blong seks, nating se ol nogud frut blong hem long ol tate yia we oli pas, oli klia nomo?

Ol Doti Pija Oli Givim Rong Tingting Long Saed Blong Seks

Plante man oli talem se ol doti pija nao oli wan samting we i mekem ol man oli wantem seks tumas. Nyuspepa ya The Toronto Star, i raetem tok blong wan man we i talem se seks i bin holem hem olsem wan slef: “Mi lego sigaret faef yia finis, alkol tu yia finis, be i no gat wan samting we i strong moa blong lego i bitim fasin ya blong dipen long seks mo ol doti pija blong haremgud.”

Hem i bilif tu se, ol yangfala we oli stap lukluk ol doti pija blong seks oltaem, oli kasem rong tingting long saed blong seks. Oli traem laef long fasin we i no rili tru long saed blong seks, i olsem we oli folem wan drim nomo. From samting ya, oli faenem i had tumas mo oli no naf blong fren long trufala fasin wetem wan man no woman. Ale, samting ya i lidim olgeta blong stap longwe long ol man, mo oli kasem sam narafala problem tu, olsem problem ya we oli no save laekem wan man no woman blong olwe.

Televisen Mo Video Oli Spolem Trufala Mining Blong Seks

Ol store long televisen mo video kaset, mo ol man we oli plei long ol store ya, oli mekem mo soemaot ol rabis fasin blong seks mo fasin ya blong slip wetem plante defren man mo woman, nating se man i mared no nogat. Ol store blong seks we i no gat lav wetem, mo we oli doti nomo, oli pusum ol man blong wantem seks tumas, mo oli givim rong tingting long ol yangfala long saed blong trufala mining blong seks. Plante store long televisen mo video oli traem pulum man blong bilivim gyaman tingting ya, se seks afsaed long mared i sem mak long trufala lav mo fasin fren. Ol yangfala we oli tinghae long ol man blong sinema, oli no luksave se fasin ya blong wantem seks tumas i defren long trufala lav, mo se fasin blong slip olbaot i defren long fasin blong stap tugeta blong longtaem wetem tras. Oli no luksave se ol drim long saed blong seks oli defren long trufala fasin blong seks.

Long sem fasin, plante taem ol pablisiti long televisen oli spolem trufala mining blong seks, taem oli yusum seks olsem wan rod blong salem olting blong olgeta. Wan man we i givim advaes long saed blong seks i talem se, naoia seks i kam olsem “wan samting we i no joen wetem laef blong ol man wanwan, be hem i jes blong pulum ol man blong lukluk wan samting we wan kampani i wantem salem.” Ol pablisiti oli spolem trufala mining blong seks, mo oli joenem fasin blong slip olbaot wetem wan gudfala laef. Buk ya Family Relations i talem se, hemia wan narafala samting long ol yia 1900 we “i bin spolem stret tingting long saed blong seks.”

Wok Blong Man Mo Woman i Jenis, i Twistim Tingting

Sam jenis long laef blong ol man long wol, mo meresin we oli mekem long 1960 blong blokem woman i no gat bel, oli jenisim fasin blong plante milyan woman long saed blong seks. Meresin ya i mekem woman i tingting se hem i sem mak long man long saed blong seks, hem i fri mo i independen, samting we hem i neva harem bifo. Nao ol woman oli save mekem olsem ol man, oli save stap smoltaem wetem plante defren man, we oli no moa fraet blong gat bel. Ol man mo woman tugeta oli gohed blong haremgud long nyufala fasin fri ya long saed blong seks, gogo oli mekem se prapa wok blong man mo woman insaed long famle, mo ol stret rod blong seks, kolosap oli lus olgeta.

Wan man we i raetem haf blong Baebol long faswan handred yia, i tokbaot ol man mo woman olsem, i se: “Oltaem oli wantem wan samting nomo, blong stilim woman [no man]. Oli stap hanggri blong mekem sin, we hanggri blong olgeta i no save finis. . . . Long tingting blong olgeta, oli lanem finis fasin blong wantem tumas ol samting blong narafala man. . . . Oli livim stret rod nao oli go krangke.”—2 Pita 2:14, 15.

Tijim Pikinini Long Skul Long Saed Blong Seks

Oli mekem wan stadi long Yunaeted Stet long samwe 10,000 gel long haeskul, we oli no mared. Stadi ya i soem se “save we oli kasem long ol kos long skul long saed blong seks, mo save we oli gat finis long ol rod blong blokem pikinini,” i no jenisim nating namba blong ol yangfala we oli gat bel be oli no mared. Nating se i olsem, sam pablik skul oli stap givimaot ol kondom fri long ol studen, blong traem blokem ol gel oli no gat bel. Be, plante man oli stap agensem fasin ya bigwan.

Wan man blong nyuspepa ya Calgary Herald, i toktok wetem wan studen blong haeskul we i gat 17 yia. Studen ya i talem se: “I tru se bighaf blong ol yangfala long haeskul oli stap slip olbaot . . . mo samfala oli gat 12 yia nomo.”

?Wanem Ya Lav Mo Fasin Blong Fasgud Long Wan Man No Woman Nomo?

Lav, tras, mo fasin ya we man mo woman i glad blong mekem ol samting tugeta, oli no kamaot olsem nomo from we tufala i laeklaekem tufala, no from we tufala i slip tugeta. Seks nomo i no save mekem trufala lav i kamaot. Man mo woman we tufala i rili tinghae long tufala mo we tufala i gat strong tingting blong stap tugeta olwe, tufala i save wokem trufala lav mo trufala fasin fren we i kamaot long hat blong tufala.

Fasin blong stap tugeta blong smoltaem nomo, biaen bambae i mekem man mo woman i harem se tufala i no stap sefgud, tufala i no gat fren, mo maet tufala i gat wan sik blong seks tu olsem AIDS. Ol tok blong 2 Pita 2:19 i eksplenemgud ol man we oli leftemap fasin fri long saed blong lav, i se: “Oli stap givim promes long ol man se bambae oli fri, be olgeta ya oli no fri, oli olsem slef nomo long ol fasin we i blong spolem olgeta. Olgeta oli no fri, from we taem wan fasin i winim man, we man i no save blokem, man ya nao i olsem slef blong fasin ya.”

Wan grup insaed long Jyos blong Engglan we oli stadi long wok blong ol wanwan man blong joengud wetem ol narafala, i mekem wan ripot long Jun 1995, nem blong ripot ya, “Wan Samting Blong Glad From.” The Toronto Star i soem se grup ya i givim advaes we i defren olgeta long hemia blong Baebol, from we hem i talem se jyos i mas “no moa talem se ‘fasin blong stap tugeta i wan sin,’ mo i mas sakemaot fasin blong agensem ol man we oli stap tugeta be oli no mared.” Ripot ya i talem se i gud sipos “ol jyos oli welkamem ol man mo woman we oli stap tugeta be oli no mared, lesin long olgeta mo lanem sam samting from olgeta . . . olsem nao, olgeta evriwan bambae oli haremsave se God i stap long laef blong olgeta.”

?Sipos Jisas i stap, bambae hem i talem wanem long ol lida ya? I sua se bambae hem i kolem olgeta ‘ol lida we oli blaen.’ ?Mo olsem wanem long olgeta we oli folem ol lida ya? Jisas i mekem ol man oli tingtinggud, taem hem i talem se: “Sipos wan blaenman i lidim wan narafala blaenman, bambae tufala i mas foldaon long hol.” Yu save sua long wan klia tok we Jisas i talem, hemia se fasin blong “stilim woman blong narafala man” mo “mekem nogud wetem gel,” “oli save mekem man i doti long fes blong God.”—Matyu 15:14, 18-20.

From ol samting ya we yumi tokbaot we oli givim rong tingting mo spolem trufala mining blong seks, ?olsem wanem ol man mo woman, antap moa ol yangfala, oli save lego fasin ya blong wantem seks tumas? ?Wanem nao rod blong wokem wan fasin fren we i givim glad mo i stap olwe? Nekis haf bambae i tokbaot wanem we ol papa mama oli save mekem blong rerem ol yangfala blong olgeta from fyuja.

[Tok Blong makem poen Pej 5]

Evri yia long Yunaeted Stet nomo, samwe tri milyan yangfala oli kasem sik long saed blong seks

[Bokis blong pija long pej 6]

Ol Fasin Long Saed Blong Seks

Olgeta we oli dipen long seks blong haremgud: Dokta Michael Liebowitz blong Saekiatrik Institut long Nyu Yok, i yusum tok ya blong eksplenem ol man mo woman we oli laekem tumas filing blong lav we oli kasem taem oli kam krangke long wan man no woman. Taswe, taem filing ya i lus, oli lego man no woman ya ale oli go faenem wan narafala blong kasem filing ya bakegen.

Jenisim man no woman blong olgeta oltaem: Ol man we oli stadi long fasin joen blong ol man, oli yusum tok ya blong eksplenem ol man mo woman we oli foldaon long wan fren, oli mared long hem, oli divos, ale oli foldaon long wan narawan mo mekem sem mak, mo oli gohed olsem long ful laef blong olgeta.

Olgeta we oli ronem man no woman olsem anamol, blong mekem seks nomo: Wan tija long saed blong famle mo we i givim advaes long saed blong seks, Luther Baker, i talem se ol man mo woman olsemia, oli tekem plante defren man no woman wantaem, blong traem soem se oli gat gudhan long saed blong seks. Naoia, plante man oli yusum tok ya tu blong eksplenem ol man we oli mekem rabis fasin wetem pikinini.

[Tok Blong Pija Long Pej 7]

Man i save kam slef long fasin ya blong lukluk ol doti pija, mo samting ya i save lidim hem blong gat rong tingting long saed blong seks