Bilif i Kasem Traem

MAN BLONG WEKAP! LONG BRITEN I RAETEM STORI YA

RICHMOND i wan naesfala taon long Not Yorkshire, Inglan. Bigfala haos blong wan haeman long ples ya we stonwol i goraon long hem, oli wokem jes afta long faet blong ol man Normandy long yia 1066. Sipos yu stap long haos ya, yu save lukluk i go longwe long ol naes ples long narasaed long Swale Reva, go kasem Yorkshire Vali Nasnal Pak.

Wan program long televisin we nem blong hem The Richmond Sixteen, i soemaot wan impoten samting long saed blong histri blong bigfala haos ya. Long Wol Wo Wan, 16 man we oli no wantem joen long faet oli kalabus long haos ya. ?Wanem i hapen long olgeta ya?

Fosem Ol Man Blong Joen Long Ami

Taem Briten i statem wo long 1914, filing blong ol man i kam strong se oli mas faet from kantri blong olgeta, ale tu milian haf man oli joen long ami. Be plante long olgeta ya oli ded long faet, mo ol man oli luksave se wo ya bambae i no save finis kwik olsem ol man blong politik oli promes. Ale, “oli no moa askem ol man blong oli joen long ami, be oli fosem olgeta nomo,” folem tok blong wan man blong raetem histri blong wo, Alan Lloyd. Taswe, long Maj 1916, oli fosem ol man we oli no mared blong oli joen long ami. Hemia fastaem long histri blong Briten we oli mekem samting ya.

Oli putumap tu taosen kot blong harem tok blong ol man we oli no wantem faet from we tingting blong olgeta i no save letem olgeta blong oli kilim man i ded. Be smol nomo long olgeta oli win long kot. Bighaf blong olgeta oli kasem oda blong joen long ami we i no faet, oli mas givhan nomo long ol soldia we oli go blong faet mo oli mas rerem ol samting blong faet ya. Olgeta we oli no wantem joen, oli mas panis long kalabus. Ol kalabus ya oli doti mo fasfas, mo long ples ya oli mekem i nogud tumas long olgeta.

Sikistin Man Long Richmond

Faef long ol sikistin man ya we oli kalabus long Richmond, oli blong grup ya Intenasnal Baebol Studen, hemia nem blong ol Witnes blong Jeova longtaem bifo. Herbert Senior we hem i kam wan Baebol Studen long yia 1905 taem hem i gat 15 yia, hem i raetem stori blong hem samwe long 50 yia biaen. Hem i se: “Ol rum blong kalabus ya we mifala i stap long olgeta, oli olsem ol dak rum aninit long graon. Ating oli no yusum olgeta blong plante yia, from we doti we i kavremap floa i dip olsem faef no eit sentimita.” Ol pija mo tok we ol prisena ya oli bin raetem long ol wol blong kalabus ya, naoia klosap oli lus mo man i no moa save ridimgud. I no longtaem i pas, oli stat letem ol man oli save long ol nem mo ol mesej we ol prisena oli bin raetem, wetem sam pija blong famle blong olgeta mo sam tok we oli bin raetem blong soemaot bilif blong olgeta.

Wan prisena i raetem smol tok ya se: “I moagud we mi ded from stret fasin i bitim we mi ded from fasin we i no stret.” Plante tok we oli raetem hem i long saed blong Jisas Kraes mo ol tijing blong hem. Mo tu, oli droem sam pija blong kros mo hat blong king, hemia saen blong Asosiesen blong ol Intenasnal Baebol Studen (IBSA) long taem bifo. Herbert Senior i tingbaot “Jat Blong Ol Yia” we hem i droem long wol blong prisen ya. Hem i lanem samting ya taem hem i stadi long buk ya we i eksplenem Baebol, The Divine Plan of the Ages. Be ol man oli no faenem pija ya we hem i wokem. Maet pija ya i lus finis wetem sam narafala raeting long wol blong bigfala rum blong kalabus no long wan narafala rum. Wan raeting we i stap yet i talem olsem: ‘Clarence Hall, Leeds, I.B.S.A. Mei 29, 1916. Oli sanem mi mi go long Franis.’

!Go Long Franis​—Mo Kambak!

Long Franis mo Beljiom, plante man oli stap ded long faet ya. Sekretari blong faet, Horatio Herbert Kitchener, wetem komanda blong ami blong Briten, Douglas Haig, tufala i nidim moa soldia. Ale long Mei 1916, oli fosem ol man we oli mared finis blong oli joen long ami. Ol haeman ya oli wantem soem paoa blong olgeta mo mekem ol man oli fraet, ale oli tekem disisen se bambae oli panisim ol man we oli no wantem faet. Nao oli mekem wan samting we i brekem loa blong kantri ya: oli fasem han blong ol sikistin prisena long Richmond, oli poenem masket long olgeta blong fosem olgeta blong go insaed long tren, nao oli folem wan longfala rod blong tekem olgeta long fasin haed oli go long Franis. Buk ya Heritage i talem se long sanbij blong Boulogne, “oli fasem ol man ya long pos wetem fokwaea, klosap sem mak long ol man we oli nilim olgeta long pos blong oli ded.” Nao long fored blong olgeta, oli sutum i ded wan soldia blong Briten we i ronwe long ami. Oli talem se samting ya bambae i hapen long olgeta tu sipos oli no obei long ol oda.

Long medel blong Jun 1916, oli tekem ol prisena ya oli go stanap fored long 3,000 soldia nao oli talemaot panis blong ded long olgeta. Be long taem ya, Kitchener i ded finis, mo praem minista blong Briten i lukluk long bisnes ya. Ale hem i sanem wan mesej i go long ol haeman long London, i yusum ol tok haed blong talem se hem i jenisim finis oda ya blong ami blong kilim ol man ya i ded. Hem i givim oda long Komanda Haig blong jenisim panis ya blong ded i kam ten yia wok slef long kalabus.

Taem ol 16 prisena ya oli kambak long Briten, oli tekem sam long olgeta oli go long wan ples blong digim ston long Scotland, blong oli “mekem wok we i impoten long kantri ya.” Wan ripot i talem se ples ya i had bitim mak. Oli sanem ol narafala wetem Herbert Senior tu, oli go long ol prisen we oli no prisen blong ami.

Samting We i Stap Yet Tede

Naoia, ol wol blong kalabus ya oli no moa strong. Taswe grup ya English Heritage we i lukaot long haos ya long Richmond, i stap letem ol man oli kam lukluk ol wol ya be oli no save go klosap. Blong mekem se oli no spolem ol wol ya, oli letem olgeta oli lukluk nomo tru long wan kompiuta. Oli save luk ol rum blong kalabus ya mo ol raeting long ol wol. Taem ol studen oli kam lukluk ples ya, oli eksplenem long olgeta from wanem ol man ya we oli no wantem joen long ami oli rere blong kasem panis, stap long kalabus ya, mo maet ded from strong bilif we oli holem.

Sikistin man ya long presin blong Richmond oli “mekem ol man oli save long tingting blong olgeta se oli no wantem faet, mo plante man oli stat agri long tingting ya mo respektem olgeta from.” Samting ya i mekem se long Wol Wo Tu ol haeman oli gat save finis taem sam man oli talem long olgeta se tingting blong olgeta i no letem olgeta blong oli joen long faet.

Long yia 2002, oli planem ol naesfala flaoa long yad blong haos ya long Richmond blong ona long ol sikistin man ya we oli bin stap kalabus long ples ya. Hemia i blong soem respek long olgeta from strong tingting we oli gat blong mekem stret fasin.

[Ol tok blong pija long pej 17]

Lefsaed kasem raetsaed: Taoa blong bigfala haos ya long Richmond we oli wokem afta long yia 1100, wetem ol rum blong prisen

Herbert Senior, wan long ol sikistin man we oli kalabus long Richmond

Wan rum we ol sikistin man ya oli kalabus long hem

Saed blong pej: Sam tok we ol man oli bin raetem long wol blong prisen ya