Tekemaot Tudak We i Kavremap Laswan Ples Long Alaska
LONG tu dei nao, mifala fo i stap wanples long wan smol rum long taon ya blong Nom, long Alaska, we ol man oli savegud long hem long saed blong gol. Long 1898 i gat moa long 40,000 man we oli kam long ples ya blong lukaotem wan samting—!gol! Be mifala i lukaot wan defren samting we i sas.
Intres blong mifala, naoia i stap long “ol gudgudfala samting” we maet oli stap long ol wanwan velej blong Gambel mo Savunga long Sen Lorens Aelan, we oli stap 300 kilomita i go long wes long Solwora blong Bering. (Hagae 2:7) Long ples ya ol Inuit oli no fraet long wora blong Aktik we i kolkol olsem aes, oli go blong lukaotem ol welfis go kasem sam kilomita nomo bifo long ples ya we fastaem oli kolem Soviet Yunion. Be sno we win i stap karem mo wan bigfala blak klaod blong smok i holemtaet mifala olsem we mifala i kalabus. Plen blong mifala i no save livim graon.
Taem mifala i stap wet, mi tingtingbak long ol samting we oli hapen long ol yia we oli jes pas mo mi talem tangkyu long Jeova God from we hem i blesem wok blong talemaot gud nyus long ol ples we oli gat smol man nomo long olgeta. Long Alaska—we samfala oli kolem se laswan ples long wol—i gat bitim 60,000 stret manples we oli laef long bitim 150 velej we oli stap wanwan olbaot, long wan eria we i kavremap kolosap 1,600,000 kilomita skwea long draeples, we i no gat enikaen rod blong joenem ol ples ya. Mifala i yusum plen blong Watch Tower Society, ale mifala i kasem finis i bitim 33% blong ol velej ya we oli stap olgeta nomo, mifala i karem gud nyus blong Kingdom blong God i go long olgeta.—Matyu 24:14.
Blong kasem ol man we oli stap long ol ples we oli longwe olsem, plante taem plen i mas godaon tru long ol klaod mo smok we i save kavremap ol ples long plante dei. Afta we mifala i kamdaon, i gat narafala smok we mifala i mas gotru long hem. Hemia i olsem tudak, we i kavremap tingting mo hat blong ol man ya we oli gat kaen mo kwaet fasin.—Skelem 2 Korin 3:15, 16.
Wan Jenis We Oli Harem Nogud Long Hem
I gat ol man Inuit, ol Aleut, mo ol Indian we oli stap long ol bus blong Alaska. Wanwan long olgeta oli gat kastom blong olgeta mo ol fasin we oli kamaot long ol bubu blong olgeta bifo. Blong stap laef long koltaem blong Aktik, oli lanem finis blong lukaotgud long ol samting long kantri blong olgeta, mo long semtaem, oli stap laef from ol samting ya taem oli go lukaotem ol anamol, ol fis mo ol welfis.
Fasin blong narafala kantri i kasem olgeta long medel blong ol yia 1700. Ol man blong bisnes long Rasia we oli yusum skin blong anamol blong mekem kot oli faenem ol man we oli werem skin blong anamol mo oli smel long oel blong sil, oli no laef long haos blong Eskimo we oli mekem long aes, be long haos we haf blong hem i stap aninit long graon, ol haos ya oli wokem long graon wetem gras long ol ruf mo doa blong hem i stap daon long level blong graon. Ol bisnes man ya oli karem plante bigfala problem long ol man ya we voes blong olgeta i kwaet, oli gat kwaet fasin be oli strong long bodi, mo ol problem ya oli kamaot from ol samting olsem ol nyufala kastom mo ol nyufala sik we oli mekem namba blong olgeta i kam smol, sam long ol laen blong ol man ya oli kam haf nomo. I no longtaem alkol i kam wan samting we i spolem ol man. Nyufala ekonomi ya i jenisim fasin blong laef we oli stap kasem inaf samting nomo blong sapotem famle, i go long fasin blong laef we i joen wetem mane. Kasem naoia, samfala oli filim olsem we oli harem nogud yet long ol jenis we oli bin mekem.
Taem ol misinari blong Krisendom oli kam, oli fosem ol stret man Alaska blong mekem wan narafala jenis. Samfala, nating se oli no wantem mekem, oli lego skul blong olgeta we i stanap long kastom—wosip blong ol speret blong win, aes, bea, igel, mo sam narafala bakegen—sam narafala oli meksemap ol defren tingting, mo wanem we i kamaot se oli joenem ol defren tingting blong skul no tingting blong olgeta we i fasfas, long ol skul. Plante taem olgeta samting ya i mekem se oli no trastem ol strenja. Long samfala velej plante taem oli no letem wan narafala man i kam insaed.
From samting ya, bigfala kwestin we i stap fored long mifala hemia, se, ?Olsem wanem mifala i save kasem ol manples we oli stap long longwe tumas long olgeta? ?Olsem wanem mifala i save mekem blong oli no fraet long mifala? ?Mifala i save mekem wanem blong tekemaot tudak ya we i kavremap olgeta?
Ol Faswan Fasin Traehad Blong Wetnes
Long ol yia jes afta 1960, wan grup blong ol strong man Alaska we oli Wetnes oli no fraet long ol nogud weta—ol strong win, tempraja we i stap daon aninit long siro, trabol ya we olgeta ples oli waet from we sno i kavremap gud—nao oli flae long ol praevet plen blong olgeta we oli gat wan enjin nomo blong prij long ol velej we oli stap olbaot long saed blong not. Taem yumi tingtingbak long taem ya bifo, yumi luksave se ol gudfala brata ya oli rili putum olgeta long wan bigfala denja. Sipos wan enjin i bin stop, bambae oli kasem bigfala trabol we oli save ded from. Nating sipos oli save kamdaon gud long graon, bambae oli stap longwe tumas blong kasem help long ples ya we tempraja i aninit long siro mo i no gat wan rod blong wokbaot long hem. Sipos oli save faenem kakae mo haos bambae oli save stap laef, be i hadwok blong faenem ol samting ya. Yumi talem tangkyu tumas we, i no gat ol nogud akseden i kamaot, be denja blong trabol olsem i stap. Taswe branj ofis blong Watch Tower Society long Alaska i no leftemap tingting blong ol brata blong oli prij olsem.
Blong gohed wetem wok ya, ol brata we oli strong long bilif long kongregesen blong Ferbank mo long Not Pol oli tingting strong blong wok moa long ol bigfala velej, olsem Nom, Baro, mo Kotsebu, we ol plen blong karem pasenja oli stap flae long olgeta oltaem. Oli yusum ol prapa mane blong olgeta blong go long ol ples olsem, we oli stap bitim 720 kilomita i go long not mo wes. Sam long olgeta oli stap long Nom long sam manis blong mekem ol Baebol stadi long olgeta we oli intres. Long Baro i gat wan rum we oli rentem we i givim ples blong haed long kolkol we i 50 digri aninit long siro. Taem sam yia oli pas finis, ol man ya we oli rili folem oda we Jisas i givim blong talemaot gud nyus i go kasem laswan ples long wol ya, oli spenem $15,000 (U.S.) long wok ya.—Mak 13:10.
Wan Help We Oli No Tingbaot i Kamaot
Oli gohed blong lukaotem rod blong kasem ol velej we oli haed, mo Jeova i openem rod. Oli kasem wan plen we i gat tu enjin long hem blong oli save yusum—hemia nao stret samting we oli nidim blong oli save stap sef taem oli krosem ol bigfala hil blong Alaska. I gat plante bigfala hil long Alaska we oli go antap bitim 4,200 mita, mo top blong Bigfala Hil ya Makinli (Denali) we ol man oli savegud long hem, i 6,193 mita antap long level blong solwora.
Biaen, plen ya i kamtru. Tingbaot olsem wanem mifala i harem nogud taem plen i kamdaon long ples we plen i stap godaon long hem, ale mifala i luk we plen i olfala finis, oli no pentemgud, mo i gat ol defren kala pen long hem. ?I tru se samting ya i save flae? ?Mifala i save trastem plen ya blong lukaotgud long laef blong ol brata blong mifala? Bakegen, han blong Jeova i no sot. Sam mekanik we oli gat pepa blong olgeta finis, oli lidim bitim 200 brata we oli rere blong givim taem blong olgeta blong wok, ale oli spenem sam taosen haoa blong mekemgud plen ya fulwan.
!I gud blong lukluk samting ya! !Wan plen we i saengud, i olsem nyuwan nomo, we oli raetem namba 710WT blong rejistrasen blong hem i klia long tel blong hem, i go antap long skae blong Alaska! Tufala namba ya seven mo ten long Baebol i minim fulwan, taswe ating oli putum 710 blong soemaotgud sapot we ogenaesesen blong Jeova i givim blong tekemaot tudak ya we i stap kavremap hat blong ol man.
Godaon Long Ol Aelan Blong Alutia
Stat long taem ya we mifala i kasem plen kam kasem naoia, mifala i kavremap 80,000 kilomita long draeples, mifala i karem gud nyus blong Kingdom mo ol buk we oli tokbaot Baebol i go long bitim 54 velej. !Hemia i sem mak olsem blong krosem graon blong Yunaeted Stet long 19 taem!
Tri taem mifala i godaon tru long ol Aelan blong Alutia, we oli kavremap 1,600 kilomita, mo we oli seraotem solwora blong Pasifik long Solwora blong Bering. Ol 200 aelan ya we kolosap oli no gat tri long olgeta, hemia i no ples blong ol man Aleut nomo be plante taosen pijin blong solwora, ol igel, mo empera gus, we hed blong olgeta i waet olsem sno mo ol feta blong olgeta oli folem laen we oli blak mo waet.
Nating se eria ya i naes tumas we i pulum ol man, be, i gat ol denja blong hem tu. Taem mifala i flae antap long solwora, mifala i save luk ol wef blong solwora, we oli kam antap olsem 3 kasem 5 mita, wora ya i kolkol olsem aes, olsem we man i save laef long hem 10 kasem 15 menet nomo, hemia long hot taem. Sipos i gat trabol we plen i mas godaon, i gat tu ples nomo we paelet i save jusum, hemia ol aelan we oli raf, we ol ston oli kavremap, no solwora we i kolkol tumas, we man i mas ded long hem. !Mifala i glad tumas long ol brata blong mifala from we oli gat gudhan long wok blong olgeta, olsem ol mekanik we oli gat stefeket A mo E from wok blong olgeta (Aircraft mo Engines), we oli volontia blong mekem wok long plen, blong oltaem i save ron long nambawan fasin!
Long wan long ol trep ya, mifala i stap go from Daj Haba mo wan velej blong Analaska we ol man blong hem oli stap mekem wok blong pulum fis. Ples ya ol man oli savegud long hem from ol win blong hem we oli stap kasem 130-190 kilomita long wan haoa. Mifala i glad se long dei ya win i godaon, be nating se i olsem, samtaem plen i mufmuv tumas we i mekem se mifala i wantem traot. !Mifala i sapraes taem mifala i luk we plen i kamdaon long ples we ol plen oli stap kamdaon long hem—jes wan smol ples nomo long saed blong hil we i ston! !Long wan saed blong ples we plen i kamdaon long hem i gat wan ston i stret nomo i godaon, long narasaed, Solwora blong Bering we i kolkol olsem aes! Taem mifala i kasem graon, ples we plen i kamdaon long hem i wetwet. Long ples ya, ren i stap foldaon moa long 200 dei long wan yia.
!Mifala i glad blong tokbaot Tok blong God mo stampa tingting blong hem long saed long fyuja long ol man long eria ya! Sam olfala oli talemaot fasin glad blong olgeta long hop ya se bambae i no moa gat faet long wol. Oli tingbaot yet we long Namba Tu Bigfala Faet Blong Wol, ol man Japan oli sakem bom long Daj Haba. I sem mak tu, mifala i tingbaot yet ol trep ya blong go wetnes long olgeta.
Sloslou Hat Blong Ol Man i No Moa Kolkol
Taem mifala i jekem weta bakegen, mifala i luk we tempraja i kam antap sloslou. Samting ya i mekem se mi tingbaot wok we mifala i bin mekem blong prij long bus. Sloslou mifala i luk we hat blong ol man i no moa kolkol.
I tekem taem blong winim fasin ya blong ol man we oli fraet mo oli no trastem ol man narafala ples. Long stat, plante taem ol lida blong jyos long velej oli kam blong mitim plen, oli askem from wanem mifala i kam, ale, kwiktaem nomo oli talem long mifala blong gobak. I tru, samting olsem i mekem mifala i harem nogud. Be mifala i tingbaot advaes blong Jisas we i stap long Matyu 10:16: “Yufala i mas waes long ol trik, olsem snek. Mo yufala i mas kwaet man, olsem sotleg.” Taswe mifala i kambak bakegen wetem plen we i fulap long ol gudfala ligim, ol tomato, ol melen, mo ol narafala samting we i no isi blong ol man long ples ya blong kasem. Ol man we bifo oli agensem mifala, naoia oli glad tumas blong luk ol samting we mifala i karem i kam.
Ale wan brata i lukaot long “stoa,” i akseptem presen mane blong ol kakae blong garen, mo long semtaem, sam narafala oli go long ol haos wanwan, oli stap talemaot long ol man blong haos se ol fres kakae oli kam finis. Long ol haos ya oli askem tu se: “?O, wan samting, yu yu stap ridim Baebol? Mi save se bambae yu haremgud long buk ya we i blong halpem ol man blong stadi long Baebol, mo i soem se God i promes long yumi long wan paradaes.” ?Hu i save tanem baksaed long gudfala jans olsem? Evriwan oli glad long kakae long saed blong bodi wetem ol kakae long saed blong speret tu. Oli mekem gudfala welkam long mifala, mifala i givimaot plante buk, mo hat blong samfala i no moa kolkol.
Go Insaed Long Narafala Teritori
Long Yukon Teritori, kongregesen blong Waethos i singaotem mifala olsem “man Masedonia” blong “kamkros” long Kanada blong visitim sam eria long Notwes Teritori we oli stap longwe long ol narafala ples. (Ol Wok 16:9) Faef long mifala i stap go from Tuktoyaktuk, wan velej kolosap long Makensi Bei long Solwora blong Bafot, not blong Aktik Serkel.
Taem mifala i kamtru, mifala i stap tingting se ‘?Olsem wanem blong talem nem ya we i narakaen?’
“Tuk,” wan yangfala man i ansa wetem wan bigfala smael.
Mifala i sapraes, “?From wanem mifala i no tingbaot samting ya?”
Mifala i sapraes blong faenemaot se ol man Tuktoyaktuk oli savegud long Baebol. From samting ya, mifala i storeyangud wetem olgeta, mo mifala i seremaot plante buk. Wan long ol yangfala paenia i mekem laet i saen long tingting blong wan man long haos blong hem.
Man blong haos ya i talem se, “!Mi mi wan Anglikan!”
Paenia blong yumi ya i askem kwestin long man ya se, “?Yu save se Anglikan Jyos i agri long fasin ya we man i slip wetem man bakegen?”
“?I mekem olsem?” man ya i stop i tingtinggud. “Oraet, naoia, mi no moa wan Anglikan.” Mifala i stap hop se hemia wan narafala man we i stap openem hat blong hem blong kasem gud nyus blong Baebol.—Efesas 1:18.
Wan olfala man i laekem fasin traehad blong mifala blong wantem kasem evri haos long eria ya. Oltaem mifala i mas wokbaot long leg nomo blong mekem olgeta wok blong mifala. Oltaem mifala i wokbaot wan kilomita no moa, stat long ples we plen i kamdaon long hem i go long velej. Biaen, blong kasem wanwan haos, mifala i mas hadwok blong wokbaot antap long ol smosmol ston no ol rod we oli gat sofmad long olgeta. Man ya i givim trak blong hem long mifala, !mo hemia wan blesing we mifala i kasem! Blong gokros long Kanada mo halpem ol man long teritori blong Kanada, i wan nambawan blesing.
?Traehad Ya i Blong Nating Nomo?
Taem weta i nogud mo mifala i no save gohed no mifala i let, olsem naoia, no taem mifala i mekem wan longfala dei blong prij we mifala i no kasem wan man we i intres no mifala i kasem ol man we oli agensem mifala, ale long taem ya mifala i stat blong tingbaot sipos i blong nating nomo we mifala i yusum ol taem, paoa mo mane blong mifala. Mifala i save tingbaot ol man we oli soemaot intres mo promes blong raetem leta long mifala blong mekem Baebol stadi be oli no mekem olsem. Biaen mifala i tingbaot se i no wan kastom blong ol man blong ples ya blong raetem ol leta, mo tu, i isi blong ting se taem oli soemaot fasin blong frengud long mifala oli intres long mesej blong Baebol, be samtaem i no tru. Samtaem, i hadwok blong luksave sipos wok blong mifala i karem frut.
Ol rong tingting ya oli lus kwiktaem taem mifala i tingbaot ol gudfala ekspiryens blong ol narafala pablisa blong Kingdom. Eksampel, wan Wetnes blong Ferbank i prij long velej blong Baro we i longwe i go long not. Long ples ya hem i mitim wan yangfala we i stap skul long Kalifonia, be i stap karem spel blong hem long ples blong hem. Sista ya i gohed blong mekem intres blong hem i kam antap moa taem hem i raetem leta long hem mo i gohed blong leftemap tingting blong gel ya afta we hem i gobak long skul. Tede, yangfala gel ya i wan hapi woman blong Jeova we i baptaes.
Noknok long doa i mekem mi sek taem mi stap tingting long ol ekspiryens ya mo i givim wan narafala pruf se ol traehad blong mifala oli no blong nating nomo. Elmer i stap long doa, kam kasem naoia, hem wan man Inuit nomo long Nom we i givim laef blong hem, i go long Jeova, mo i tekem baptaes olsem wan Wetnes.
Hem i askem se, “?Sipos weta i kamgud we yu save goaot, mi save kam wetem yu?” Hem i laef long ples we i longwe tumas i bitim 800 kilomita long kongregesen we i kolosap, taswe taem hem i gat jans, hem i wantem blong joen long minista wok wetem ol brata blong hem.
San i stap kamaot long ol klaod, mo mifala i save se bambae i no longtaem oli givim raet long mifala blong flae long plen. Taem Elmer i stap klaem i go long plen, mifala i haremgud long fes blong hem we i glad mo i smael bigwan. Hemia i wan spesel dei blong Elmer. Hem i stap kam wetem mifala blong go long wan velej we hem i save prij long ol prapa man ples blong hem, hemia ol man Inuit, hem i joenem mifala blong mifala evriwan i traehad blong karemaot tudak we i kavremap hat blong ol man we oli laef long laswan ples long wol.—Wan man i givim store ya.
[Map blong pija long pej 23]
(Lukluk niuspepa)
1: Gambel
2: Savunga
3: Nom
4: Kotsebu
5: Baro
6: Tuktoyaktuk
7: Ferbank
8: Ankorej
9: Analaska
10: Daj Haba
[Tok blong pija long pej 24]
Blong kasem ol velej we oli stap longwe, plante taem i nidim blong krosem wan long ol hil blong Alaska we oli plante tumas
[Tok blong pija long pej 25]
Betty Haws, Sophie Mezak, mo Carrie Teeples evriwan oli mekem wan total blong moa long 30 yia long wok blong talemaot gud nyus fultaem