?Yu Gat Gudfala Tingting No Nogud Tingting Long Saed Blong Fyuja?
“TAEM YA i gud tumas, mo i nogud tumas, . . . hop i kam antap bigwan, mo tingting i foldaon tu. Mifala i gat ol gudfala samting fored long mifala, be mifala i no gat wan samting nating fored long mifala.” Hemia fastok blong nambawan buk blong Charles Dickens, nem blong buk ya, A Tale of Two Cities. Ol tok ya oli soemaot klia olsem wanem ol samting we oli hapen, oli save jenisim tingting mo filing blong yumi, mo jenisim tingting we yumi gat long saed blong fyuja.
Tufala taon we man ya i tokbaot long buk blong hem, hemia London mo Paris, long taem blong Rebelian long Franis. Ol man we oli rebel oli toktok plante long saed blong raet blong ol man. Samting ya i rili mekem “hop i kam antap bigwan” long tingting blong ol man Franis, we oli stap harem nogud long ol yia 1700 from strong fasin blong ol rula blong olgeta. Be long tingting blong ol man we oli sapotem olfala fasin blong laef long kantri ya, mo oli sapotem politik pati we ol rebel oli aotem, hemia wan taem blong “tingting i foldaon,” we i lidim olgeta oli go blong lus mo ded nomo.
Long taem ya, gudfala tingting no nogud tingting long saed blong fyuja i dipen long wanem saed yu stap long hem. Mo samting ya i sem mak yet.
Taem Blong Skelemgud Tingting Blong Yumi Wan
?Yu yu gat gudfala tingting long saed blong fyuja? ?Yu yu luk gudfala saed blong ol samting we oli hapen long laef, mo yu holem strong tingting oltaem se bambae ol samting oli kamgud moa? no ?Yu yu stap luk nogud saed blong ol samting, mekem se yu no gat wan gudfala tingting long saed blong fyuja? Maet yu hop se bambae i kamgud, be long hat blong yu, yu rili bilif se bambae i go nogud moa.
Sikiste yia bifo, wan man Amerika we i raetem ol buk, James Branch Cabell, i eksplenem tufala fasin ya we oli defren olgeta, i se: “Man we i luk gudfala saed blong ol samting, i stap talem se wol we yumi laef long hem i nambawan. Man we i luk nogud saed blong ol samting, i fraet se maet tok ya i tru, from we, sipos i tru, i sua se yumi no gat hop nating blong fyuja.” Sipos yu ting se tok ya i soem fasin blong no trastem ol man nating, traem tingbaot tri problem nomo blong wol ya. Biaen, traem skelem tingting blong yu long saed ya, mo askem kwestin ya se, ‘?Mi mi gat gudfala tingting no nogud tingting long saed blong fyuja?’
Pis We i Stap Oltaem: ?Yu save talem nem blong hamas ples long wol we faet mo trabol i stap spolem olgeta? Aerlan, ples we oli kolem Yugoslavia bifo, Medel Is, Burundi, Ruwanda—hemia ol ples we oli kasem tingting blong yumi kwiktaem. ?I gat wan rod blong stretem ol trabol mo faet long ol ples ya mo long plante narafala ples, blong mekem pis i stanap long fulwol blong olwe? ?Bambae i gat pis long wol long fyuja?
No Moa Gat Hadtaem Long Saed Blong Mane: Sam kantri long Yurop, oli wantem joen olsem wan kampani nomo long saed blong mane, bifo long yia 1999. Be ol kantri ya oli gat ol bigfala problem, olsem praes blong ol samting i stap go antap tumas, mo ol gavman oli stap karem plante tumas mane blong ol man, olsem lon. Long sam narafala ples, olsem plante kantri blong Amerika mo Afrika, kruked fasin blong ol haeman i mekem bigfala hadtaem i kamaot long saed blong mane. Mo tu, bigfala praes blong ol samting i mekem ol man oli harem nogud tumas. Antap long samting ya, i gat ol faet oli stap gohed bitwin long ol laen blong man. ?I stret blong talem se i no longtaem, bambae i no moa gat hadtaem long saed blong mane?
No Gat Wok: Long eleksen long Briten long 1997, ol jyos oli joen blong pulum ol politik pati blong stretem fastaem, problem ya we plante man oli no gatwok. Kolosap 30 pesen blong ol man long wol we oli naf blong wok, oli no save faenem wok no oli gat smol wok nomo. From samting ya, ?i save gat wan taem we ol man oli gat naf wok we i gohed oltaem, antap moa ol yangfala?
!I tru se, i isi nomo blong gat nogud tingting long saed blong fyuja! Be i gat risen blong holem wan gudfala tingting. Mifala i askem long yu blong tingbaot sam samting we oli save givim gudfala tingting long yu long saed blong fyuja.
[Tok blong pija long pej 3]
Rebelian long Franis
[Credit Line]
From the book Pictorial History of the World