Refrens Blong Kristin Wok Mo Laef Buk Blong Miting
3-9 OGIS
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | EKSODAS 13-14
“Stanap Strong Mo Luk We Jehova Bambae i Sevem Yufala”
Moses i Wan Man Blong Bilif
Maet Moses i save smol se Jehova bambae i seraotem Red Si blong ol man Isrel oli save krosem. Be Moses i bilif strong se God bambae i mekem wan samting blong protektem ol man blong Hem. Mo Moses i wantem se ol man Isrel oli gat strong bilif olsem tu. Baebol i se: “Moses i talem long olgeta se, ‘!Yufala i no fraet! !Yufala i mas stanap strong! Tede bambae yufala i luk ol samting we Hae God bambae i mekem blong sevem yumi.’” (Eksodas 14:13) ?Olsem wanem? ?Moses i mekem bilif blong ol man Isrel i strong? Yes, Baebol i tokbaot Moses mo ol man Isrel se: “Ol laen blong Isrel oli stap bilif strong long God, taswe oli save gokros long Red Si, we oli wokbaot long drae graon nomo.” (Hibrus 11:29) Bilif blong Moses i no givhan long hem nomo, be i givhan tu long ol man we oli lanem blong folem eksampol blong hem.
Jehova i Gat Bigfala Paoa Be Hem i Tingbaot Yumi
13 Ridim Eksodas 14:19-22. Yu traem tingbaot se yu stap wetem ol man Isrel long taem ya. Ol ami blong Ijip oli stap biaen long yu, mo Red Si i stap long fored blong yu. I no gat rod blong yu ronwe. Nao Jehova i tekem aksen. Klaod we i stap go fastaem long yufala i muv i go biaen, i stap bitwin yufala mo ol ami blong Ijip. !Naoia oli stap long tudak, be long ples we yufala i stap long hem i gat bigfala laet! Nao yu luk se Moses i leftemap han blong hem antap long solwota, mo wan strong win i blu i kam long is, i seraotem solwota. Nao yu, wetem ol famle blong yu, ol narafala, ol animol blong yufala, yufala i wokbaot i go kros. Yu sapraes from we graon i no sofmad mo i no glis, be i drae mo i strong, taswe i isi blong wokbaot long hem. From samting ya, olgeta tu we oli no save wokbaot kwik oli naf blong wokbaot i go kros we i no gat wan samting i blokem olgeta.
w09 15/3 pej 7 haf 2-3
Yu No Mas Fogetem Jehova
Taem ol man Ijip oli stap hadwok blong ron krosem Red Si long kat blong faet blong olgeta, ol man Isrel oli go so long narasaed. Nao Moses i leftemap han blong hem i go long Red Si mo Jehova i mekem wota i kambak bakegen. Bigfala wota ya i draonem Fero mo ol ami blong hem. I no moa gat wan long olgeta i laef. !Ol man Isrel oli fri!—Eks. 14:26-28; Sam. 136:13-15.
Nius blong samting ya i kasem olgeta nesen raonabaot mo i mekem olgeta oli fraet. (Eks. 15:14-16) Foti yia biaen, Rehab wan woman Jeriko i talem long tu man Isrel se: “Olgeta evriwan long kantri ya oli fraet finis long yufala. Mifala i harem nius blong yufala finis, we taem yufala i aot long Ijip, Hae God i mekem Red Si ya i drae, nao yufala i kamkros long hem.” (Jos. 2:9, 10) I nogat wan long ol hiten nesen ya we i fogetem olsem wanem Jehova i sevem ol man blong hem. Be long saed blong ol man Isrel, hemia wan samting we bambae oli gohed blong tingbaot.
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
it-1 pej 1117
Bigrod, Rod
Ol bigrod mo ol rod long ol taem bifo, wetem sam rod we ol man blong salem samting oli stap folem, oli joen wetem ol taon mo ples blong ol king we oli stap long eria blong Palestaen. (Na 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Jos 2:22; Ja 21:19; 1Sa 6:9, 12; 13:17, 18; yu luk KING’S ROAD.) Hemia nao ol men rod we oli aot long Ijip i go kasem taon blong Gasa mo Askelon long Filistia, mo afta i tanem i go long notis we i fesem taon ya Megido. Rod ya i gohed kasem taon blong Hajoro, we i stap long not blong Lugun Blong Galili, mo afta i go kasem Damaskes. Rod ya we i aot long Ijip mo i pastru long Filistia, hem i sot moa blong go kasem Promes Lan. Be Jehova i lidim ol man Isrel oli go long wan narafala rod blong mekem se oli no fraet long ol man Filistia.—Eks 13:17.
it-1 pej 782 haf 2-3
Eksodas
?Red Si i seraot long wanem saed blong ol man Isrel oli go kros?
I gud blong makem se bifo we ol man Isrel oli krosem Red Si, oli wokbaot i go long ples ya Etam we i stap “klosap long bigfala draeples,” nao God i talem long Moses blong oli “tanemraon bakegen blong go stap klosap long ples ya Pihahirot . . . klosap long solwota.” Plan ya i mekem se Fero i ting se ol man Isrel oli ‘lusum rod, oli stap wokbaot olbaot nomo.’ (Eks 13:20; 14:1-3) Ol man blong stadi oli talem se, maet rod blong el Haj i rod ya we ol man Isrel oli folem, mo oli se Hibru tok ya “tanemraon” i no min se oli pas long wan narafala rod, be i min se oli mas gobak bakegen long sem rod we oli kam long hem. Mo oli talem se, taem ol man Isrel oli kasem samples long not blong Pasis blong Sues, oli wokbaot i gobak mo oli pas raon i go long Is blong bigfala hil ya Jebel ʽAtaqah we i blokem Pasis ya long saed i go long wes. I no isi blong wan bigfala hip blong ol man, olsem ol man Isrel, blong oli save ronwe sipos ol enemi oli kam long not blong atakem olgeta. Mo tu bambae oli fas from we solwota i blokem olgeta.
Stori blong ol man Jiu bifo, i givim sam save long saed blong ol ples we ol man Isrel oli pas long hem. (Yu luk PIHAHIROTH.) Be samting we i moa impoten se Baebol nomo i givim ol stret save we i defren long ol save we ol man blong stadi oli talem. (Eks 14:9-16) I luk olsem se ol man Isrel oli krosem Red Si klosap long en blong Pasis Blong Sues (o long wes blong Red Si). Hemia i mekem se bambae i no isi blong Fero wetem ol ami blong hem blong oli go raon long en blong Pasis blong Sues mo holem ol man Isrel narasaed long Red Si.—Eks 14:22, 23.
10-16 OGIS
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | EKSODAS 15-16
“Singsing Blong Presem Jehova”
w95 15/10 pej 11 haf 11
?From Wanem Yumi Mas Fraetgud Long Trufala God Naoia?
11 Taem Jehova i spolem ol ami blong Ijip, samting ya i mekem hem i hae moa long fored blong ol man we oli wosip long hem, mo i mekem se plante man oli save nem blong hem. (Josua 2:9, 10; 4:23, 24) Yes, nem blong hem i kam hae, antap long ol giaman god blong Ijip, we oli no gat paoa, mo oli no naf blong sevem ol man we oli stap wosip long olgeta. Fasin blong ol man Ijip blong trastem ol god blong olgeta, ol man blong wol ya, mo ol ami, i mekem olgeta oli harem nogud tumas. (Ol Sam 146:3) !Yumi no sapraes se ol man Isrel oli glad tumas blong singsing presem God, blong soem se oli gat gudfala fasin blong fraet long God ya we i laef, we i save sevem ol man blong hem wetem bigfala paoa!
w95 15/10 pej 12 haf 15-16
?From Wanem Yumi Mas Fraetgud Long Trufala God Naoia?
15 Sipos yumi bin laef tru long taem ya wetem Moses, yumi sua se filing blong yumi bambae i pusum yumi blong singsing olsem: ‘Jehova, ol narafala god long wol ya, be i no gat wan long olgeta we i olsem yu. Yu yu gud tumas, yu yu tabu tumas. Yu yu stap mekem ol merikel mo ol bigbigfala wok. Yu nao we ol man oli mas fraet long yu mo singsing blong presem yu. I no gat narafala god nating we i olsem yu.’ (Eksodas 15:11) Stat long taem ya i kam kasem naoia, long ol handred yia we oli pas, plante man oli bin talem sem tingting ya bakegen. Long laswan buk blong Baebol, aposol Jon i tokbaot wan grup blong ol trufala tabu man blong God, se: “Oli stap sing long sing ya we Moses, man blong God bifo i sing long hem mo we Smol Sipsip blong God i sing long hem.” ?Wanem bigfala singsing ya? ‘Jehova God, yu yu gat Olgeta Paoa, ol wok blong yu oli bigfala tumas, oli hae tumas. Yu yu King blong olgeta kantri, mo ol fasin blong yu oli stretgud, oli tru. ?Hu man i no save fraet long yu, Jehova, mo hu man i no save leftemap nem blong yu? Yu nomo, fasin blong yu i tru oltaem.’—Revelesen 15:2-4.
16 Taswe tede tu, i gat sam man we oli kam fri, nao oli wosip long God wetem fasin tangkiu from ol samting we hem i wokem, mo tu from ol loa blong hem. Plante man blong olgeta nesen oli kam fri finis long saed blong spirit, nao oli no moa joen long ol doti fasin blong wol ya, from we oli luksave ol stret rul blong God mo oli folem olgeta. Evri yia, plante handred taosen man oli ronwe long ol nogud fasin blong wol ya, oli kam insaed long ogenaesesen blong Jehova, we i klin mo i stret. I no longtaem, jajmen blong God we i olsem faea, bambae i kam agensem ol giaman skul, mo bambae i spolem ol narafala haf blong rabis wol ya tu. Afta long taem ya, bambae ol man ya oli laef foreva long wan niufala wol we i gat stret fasin nomo long hem.
it-2 pej 454 haf 1
Miusik
Plante grup blong ol man Isrel we oli stap singsing, oli singsing kores long tu grup o wan man i singsing mo wan grup i singsing kores wetem hem. Baebol i tokbaot fasin blong singsing ya se, man i sing folem wan grup blong singsing. (Eks 15:21, NW; 1Sa 18:6, 7) Stael blong singsing olsem i sem mak long sam long ol singsing we i stap long buk blong Ol Sam, olsem Ol Sam 136. Taem Nehemaea mo ol man Isrel oli openem ol stonwol blong Jerusalem, i gat tu bigfala grup blong ol man oli stap singsing kwaea blong talem tangkiu long God. I luk olsem se oli folem sem stael ya blong singsing.—Ne 12:31, 38, 40-42; yu luk SONG.
it-2 pej 698
Woman Profet
Meriam i faswan woman profet we Baebol i tokbaot hem. God i yusum hem blong i talemaot sam mesej o ol mesej blong hem, maet tru long ol singsing we hem i singsing long olgeta. (Eks 15:20, 21) Taswe, Baebol i talem se hem mo Eron i stap talem long Moses se: “Hem [God] i stap toktok wetem mitufala tu.” (Na 12:2) Jehova hem wan, i givim tok blong hem long Profet Maeka blong i talemaot se, Hem nao i sanem “Moses, Eron mo Meriam” blong oli lidim ol man Isrel oli aot long Ijip. (Mae 6:4) Nating se Meriam i gat privilej ya we Jehova i yusum hem olsem wan tul blong toktok wetem ol man long bihaf blong Hem, be fasin fren blong Meriam wetem God, i no hae olsem blong brata blong hem Moses. Taem hem i traem blong tekem ples blong Moses, God i panisim hem.—Na 12:1-15.
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
w11 1/9 pej 14
?Yu Yu Save?
?From wanem God i givim pijin ya kwel blong fidim ol man Isrel long draeples?
Long taem we ol man Isrel oli aot long Ijip, God i givim plante kwel long olgeta olsem mit blong oli kakae, hem i mekem olsem tu taem.—Eksodas 16:13; Namba 11:31.
Kwel hem i wan smol pijin, we longfala blong hem i samwe 18 sentimeta mo hevi blong hem i samwe 100 gram. Ol pijin ya oli laef long plante ples long wes blong Esia mo Yurop. Mo oli ol pijin we oli stap travel, so long taem blong kolkol oli flae i go long Not Afrika mo Arebia. Long stret taem we bambae oli flae, plante taem oli flae long wan bigfala hip i go long wes blong Mediterenian Si mo oli flae antap long Sinae Peninsula.
Folem buk ya The New Westminster Dictionary of the Bible, Kwel “i save flae kwik mo i flae gud, mo oli flae folem win, be sipos win i jenisim daereksen blong hem, o ol pijin ya oli taet blong flae, plante taem bigfala hip blong ol pijin ya bambae oli foldaon i go long graon, mo oli slip i stap from hed blong olgeta i raon.” Bifo we oli gohed blong flae bakegen, oli mas spel long graon blong wan o tu dei, taswe i isi blong ol man oli kasem olgeta. Long ol yia 1900, ol man Ijip oli sanem samwe long tri milian kwel evri yia, i go long ol narafala ples blong oli kakae.
Tufala taem we ol man Isrel oli kakae pijin ya kwel, hemia long taem we ol tri oli putum flaoa. Plante taem ol pijin ya oli stap flae antap long eria blong Sinae, be Jehova nao i ‘sanem wan win i kam’ blong tekem ol pijin ya i go long kamp blong ol man Isrel.—Namba 11:31.
w06 15/1 pej 31
Kwestin
Smoltaem afta we ol man Isrel oli aot long Ijip, oli stat blong komplen long saed blong kakae. Ale Jehova i givim mana long olgeta. (Eksodas 12:17, 18; 16:1-5) Long taem ya, Moses i talem long Eron se: “Yu tekem wan botel, yu go pikimap fo panikin mana, yu fulumap long botel ya, nao yu go putumgud i stap long fes blong Hae God. Bambae i stap long ples ya, nao olgeta we bambae oli kamaot biaen long yumi oli save luk.” Vas ya i talem se: “Nao Eron i mekem olsem we Hae God i talem long Moses. Hem i tekem mana ya, mo biaen, i putum long fran blong Bokis ya we i Saen blong Promes blong Hae God, [wan ples blong putumgud ol impoten samting] blong bambae i stap gud long ples ya.” (Eksodas 16:33, 34) Nating se Eron i fulumap mana i go long wan botel long taem ya, be yet, hem i mas wet long Moses fastaem blong i wokem Bokis ya blong putum tufala flat ston insaed long hem, biaen hem i save putum botel ya long fored blong Bokis ya.
17-23 OGIS
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | EKSODAS 17-18
“Man We i Gat Tingtingdaon i Trenem Narafala Mo i Serem Wok”
Moses i Wan Man We i Gat Lav
Moses i soemaot se hem i lavem ol man Isrel. Ol man Isrel oli luksave se Jehova i stap yusum Moses blong i lidim ol man blong hem, taswe oli kam long Moses blong talemaot ol trabol blong olgeta long hem. Yumi ridim se: “Moses i stap stretem ol trabol blong ol man, . . . i stat long moning gogo kasem tudak, we i no gat spel nating.” (Eksodas 18:13-16) !Traem tingbaot olsem wanem Moses i mas taed blong lesin long olgeta, we evri aoa oli stap kam talemaot ol wari blong olgeta long hem! Be yet, Moses i glad blong givhan long ol man we hem i lavem olgeta.
Tras i Wan Impoten Samting Blong Gat Wan Hapi Laef
Ol man ya oli soem finis long laef blong olgeta se oli gat ol fasin blong God, bifo we oli putumap olgeta. Oli pruvum finis se oli fraetgud long God, oli soem ona long Bigman We i Wokem olgeta mo oli no wantem mekem hem i harem nogud. Oli soem klia we oli mekem bes blong olgeta blong sapotem ol tijing blong God. Oli no laekem nating doti mane, mo samting ya i soem we oli gat strong tingting blong folem stret fasin, mo oli no letem paoa we oli gat i pulum olgeta blong folem kruked fasin. Oli no yusum tras we ol narafala oli putum long olgeta blong kasem samting we olgeta wan no famle no fren blong olgeta i wantem.
w02 15/5 pej 25 haf 5
Fasin Blong Holemstrong Long God i Lidim Ol Stret Man
Moses tu i mekem tingting blong hem i stap daon. Hem i kam taed from we hem i stap wok oltaem blong givhan long ol narafala blong stretem ol trabol blong olgeta. Palika blong Moses we nem blong hem Jetro, i givim sam gudfala advaes. Hem i talem se Moses i mas seraot ol wok i go long ol man we oli naf. From we Moses i luksave se hem i no naf blong mekem olgeta wok ya, hem i folem waes fasin mo i lesin long advaes ya. (Eksodas 18:17-26; Namba 12:3) Wan man we i gat tingting daon i rere blong givim sam impoten wok long ol narafala. Hem i no fraet se sipos samfala we oli naf gud oli mekem wok ya, bambae hem i lusum paoa blong hem blong bos long ol samting. (Namba 11:16, 17, 26-29) Hem i gat defren fasin, hem i wantem givhan long ol narafala blong oli gohed moa long saed blong spirit. (1 Timoti 4:15) ?Yu ting se yumi mas gat fasin ya tu?
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
‘Yu No Letem Han Blong Yu i Slak’
14 Eron mo Huru i givhan long Moses blong holem han blong hem i stap antap, taem ol soldia blong ol man Isrel oli faet agensem ol laen blong Amalek. Tede tu, yumi save faenem sam rod blong givhan long ol narafala. Sam brata mo sista oli harem nogud from we oli olfala, oli sik, ol famle blong olgeta oli agensem olgeta, oli stap olgeta wan, no wan famle blong olgeta i ded. Mo tu, maet i gat sam yangfala we ol narafala oli traem pulum olgeta blong mekem samting we i no stret, no blong oli harem gud long wol ya. Be i gud yumi givhan long olgeta. (1 Tesalonaeka 3:1-3; 5:11, 14) I gud yu tingbaot sam rod blong soemaot se yu intres long ol narafala maet taem yu stap long Haos Kingdom, long wok blong prij, long haos blong narafala, mo taem yu toktok wetem olgeta long telefon.
it-1 pej 406
Buk Blong Baebol
Ol buk we Moses i raetem bifo, oli kamaot long God, oli stret blong stap long Baebol, mo oli save lidim man long tru wosip. Ol pruf we oli soemaot samting ya, oli stret mo yumi no nid blong gat tu tingting. I no tingting blong Moses blong kam lida mo komanda blong ol man Isrel. Fastaem, Moses i no bin wantem blong mekem olsem. (Eks 3:10, 11; 4:10-14) Be God nao i givhan long Moses mo i givim paoa long hem blong i naf blong mekem ol bigfala merikel, we i mekem se ol kleva blong Fero tu oli luksave se paoa ya i kamaot long God. (Eks 4:1-9; 8:16-19) Taem Moses i kam wan man blong toktok mo raetem ol buk, hemia i no from we hem nomo i wantem. Be from we hem i wantem obei long tok blong God mo from hem i luk olsem wanem tabu spirit i givhan long hem, hemia i pusum hem blong toktok mo biaen i raetemdaon sam haf blong Baebol.—Eks 17:14.
24-30 OGIS
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | EKSODAS 19-20
“?Olsem Wanem Ol Tenkomanmen Oli Gat Paoa Long Yu?”
w89 15/11 pej 6 haf 1
?Olsem Wanem Ol Tenkomanmen Oli Gat Paoa Long Yu?
Ol faswan fo komanmen oli tokbaot ol samting we Jehova i wantem se yumi mekem. (1) God i wantem se yumi wosipim hem nomo. (Matiu 4:10) (2) Ol man blong hem oli no mas yusum ol aedol long wosip blong olgeta. (1 Jon 5:21) (3) Yumi mas yusum nem blong God long fasin we i stret mo i givim ona, be i no long fasin we i no soem respek. (Jon 17:26; Rom 10:13) (4) Yumi mas yusum laef blong yumi blong mekem ol tabu wok. Hemia i givhan long yumi blong ‘kipim wan sabat,’ o spel, long ol wok blong yumi.—Hibrus 4:9, 10.
w89 15/11 pej 6 haf 2-3
?Olsem Wanem Ol Tenkomanmen Oli Gat Paoa Long Yu?
(5) Fasin blong ol pikinini blong obei long ol perens, i olsem wan ston long kona blong haos we i mekem se ol famle i joen gud, nao oli kasem ol blesing blong Jehova. !Hemia wan nambawan hop we “faswan loa we i joen wetem promes ya” i givim! Hemia i no minim nomo se ‘bambae yumi gat gudfala laef,’ be i minim tu se ‘bambae laef blong yumi long graon ya, i longfala.’ (Efesas 6:1-3) Naoia we yumi stap laef “long ol las dei” blong rabis fasin blong wol, fasin ya blong obei long God, bambae i givhan long ol yangfala blong oli neva ded samtaem.—2 Timoti 3:1; Jon 11:26.
Lav we yumi gat long ol neba blong yumi bambae i givhan long yumi blong no spolem olgeta, wetem ol rabis fasin olsem (6) kilim man i ded, (7) mekem adaltri, (8) stil, mo (9) talem ol giaman toktok. (1 Jon 3:10-12; Hibrus 13:4; Efesas 4:28; Matiu 5:37; Ol Proveb 6:16-19) ?Be olsem wanem long tingting blong yumi? Namba (10) komanmen, i agensem fasin ya blong kavetem ol samting blong ol narafala, mo hemia i mekem yumi tingbaot se Jehova i wantem se oltaem yumi mekem samting we i stret long fored blong hem.—Ol Proveb 21:2.
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
it-2 pej 687 haf 1-2
Pris
Ol Pris We Oli Kristin. Jehova i bin promes se sipos Isrel i holemtaet kontrak we hem i mekem wetem olgeta, bambae oli kam ‘kingdom blong hem we ol pris oli rul long hem.’ (Eks 19:6) Be ol pris we oli kamaot long laen blong Eron, bambae oli gohed blong stap olsem pris, go kasem we pris ya we i hae moa i kam, from we olgeta oli olsem wan sado nomo blong pris ya we i hae moa. (Hib 8:4, 5) Bambae oli gohed blong stap olsem pris, kasem we kontrak blong Loa i finis mo niufala kontrak i stanap. (Hib 7:11-14; 8:6, 7, 13) Fastaem Jehova i bin mekem promes ya wetem nesen blong Isrel, se bambae oli kam ol pris long Kingdom blong hem, be naoia promes ya i go long ol narafala man we oli no laen blong Isrel.—Wok 10:34, 35; 15:14; Ro 10:21.
Smol man Jiu nomo oli akseptem Kraes, from samting ya, nesen ya i lusum janis ya blong kam ol memba blong trufala pris long kingdom blong God mo wan tabu nesen. (Ro 11:7, 20) From we ol man Isrel oli no holemstrong long bilif blong olgeta, God i yusum profet Hosea blong i givim woning long olgeta long ol taem bifo, se: “Yufala i tanem baksaed long mi, mo yufala i no save harem ol tok blong mi we mi stap tijim yufala long hem. Nao from samting ya, mi mi tanem baksaed long yufala, yufala i no moa pris blong mi, mo bambae mi no moa save makem ol pikinini blong yufala se oli pris blong mi.” (Ho 4:6) Hemia i klosap sem mak long samting we Jisas i talem long ol lida blong ol man Jiu, se: “God bambae i tekemaot Kingdom blong hem long yufala, mo i givim long wan nesen we i karem ol frut we oli stret long Kingdom ya.” (Mt 21:43) Taem Jisas Kraes i stap long wol, hem tu i obei long loa, hem i save we ol pris long laen blong Eron oli gohed blong rul, taswe afta we hem i hilim wan man we i gat leprosi, hem i sanem man ya blong i go luk ol pris mo i talem long hem blong i mekem sakrefaes i go long God.—Mt 8:4; Mk 1:44; Lu 17:14.
w04 15/3 pej 27 haf 1
Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Eksodas
20:5—?Olsem wanem Jehova i talem se bambae “mi mi stap panisim olgeta, wetem ol pikinini blong olgeta, mo ol smol bubu blong olgeta, go kasem ol seken smol bubu blong olgeta, mo ol namba tri smol bubu blong olgeta”? Taem wan man i kam bigman, oli jajem hem folem fasin mo tingting we hem wan i gat. Be taem nesen blong ol man Isrel oli wosip long ol giaman god, i mekem we ol smol bubu blong olgeta oli safa bigwan from ol samting ya. Mo tu, sam long ol man Isrel we oli stap tru long God oli harem nogud, from we nesen ya i no folem ol loa blong God, mekem se i hadwok blong stap tru long God.
31 OGIS–6 SEPTEMBA
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | EKSODAS 21-22
“Soem Se Yu Tinghae Long Laef Olsem Jehova”
it-1 pej 271
Wipim
Wan man Hibru we i gat wan man slef o wan woman slef, hem i gat raet blong wipim slef blong hem wetem wan stik, sipos slef ya i no obei long hem o i rebel. Be sipos hem i kilim slef ya gogo slef ya i ded, man ya i mas kasem panis. Sipos slef ya i laef wan o tu dei mo biaen i ded, hemia i soemaot se man ya i no plan blong kilim hem i ded. Man ya i gat raet blong panisim slef blong hem olsem we hem i wantem, from we slef ya i “olsem mane blong hem.” Man we i gat wan sas samting, hem i no save spolem samting ya, nao i safa from. Mo tu, sipos slef ya i stap wan dei o moa, nao i ded, maet oli no save sipos hem i ded from we oli wipim hem o from sam narafala samting. Taswe sipos slef ya i gohed blong laef wan o tu dei, masta ya bambae i no kasem panis.—Eks 21:20, 21.
?Yu Yu Tinghae Long Laef Olsem We God i Tinghae Long Hem?
16 Wan bebi we i no bon yet, hem tu i gud tumas long lukluk blong God. Long Isrel bifo, sipos wan man i givim kil long wan woman we i gat bel mo maet woman ya no bebi ya i ded from kil ya, God i talem se man we i givim kil ya hem i ‘mas ded.’ (Eksodas 21:22, 23, NW) Ale tingbaot filing blong Jehova taem hem i luk we evri yia i gat plante plante bebi we ol mama blong olgeta oli kilim olgeta i ded long bel. Sam long ol mama ya oli kilim pikinini long bel from we oli harem se pikinini ya i wan baden long olgeta, mo sam long olgeta oli mekem olsem from we oli gat fasin blong slip olbaot.
w10 15/4 pej 29 haf 4
Jehova i Wantem Se Yu “Stap Gud Mo Sef”
Loa i go tu long ol animol we oli givim kil long man. Sipos wan bul i sperem wan man, ona blong bul ya i mas kilim bul ya i ded blong ol man oli stap sef. Sipos hem i kilim bul ya, hem i no save kakae mit blong hem o i salem long narafala, from samting ya hem i lusum bigfala mane. Be naoia sipos wan bul i givim kil long wan man, be ona blong hem i no putum hem long fenis. ?Wanem bambae i hapen? Sipos sem bul ya i kilim wan man i ded, bambae oli mas kilim i ded bul ya wetem ona blong hem. Loa ya i blong givhan long ol man blong tingbaot blong kea long ol animol blong olgeta.—Eks. 21:28, 29.
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
?From Wanem Yu Mas Givim Laef Blong Yu i Go Long Jehova?
4 Ol Kristin oli mas tinghevi long promes we oli mekem taem oli givim laef blong olgeta i go long God. Promes ya i moa impoten i bitim eni narafala promes we man i mekem. ?Wanem gudfala samting we yumi kasem taem yumi givim laef blong yumi i go long God? Blong kasem ansa blong kwestin ya, yumi save tingbaot ol gudfala samting we yumi kasem taem yumi joen wetem ol narafala man, olsem taem yumi wantem frengud wetem narafala. Blong frengud wetem narafala mo harem gud long fasin fren ya, yu mas rere blong mekem sam samting we oli soemaot se bambae yu yu wan gudfala fren long hem. I olsem se yu mekem wan promes long hem, from we yu harem se yu wantem givhan long hem mo yu tingbaot hem. Wan nambawan eksampol long Baebol long saed blong tufala we i frengud, hemia Deved mo Jonatan. Tufala i mekem wan strong promes long tufala, se bambae tufala i stap frengud. (Ridim 1 Samuel 17:57; 18:1, 3.) Nating se i no gat tumas man tede we oli frengud tugeta olsem, be sipos yumi gat filing ya se yumi wantem givhan long wan narafala olsem we yumi mekem wan promes long hem, bambae yumi frengud wetem hem.—Prov. 17:17; 18:24.
5 Loa we God i givim long ol man Isrel i tokbaot wan narafala eksampol we i soemaot ol gudfala samting we ol man oli kasem taem oli mekem promes long narafala. Sipos wan man we i wok slef blong wan masta i luk se masta ya i mekem i gud long hem, ale hem i wantem wok blong masta ya olwe, hem i save mekem wan promes no kontrak wetem masta ya. Loa i talem se: “Sipos hem i talemaot long klia ples we hem i laekem tumas masta blong hem mo woman blong hem mo ol pikinini blong hem, nao i no wantem go fri, ale, masta blong hem bambae i mas tekem hem i go long ples blong mekem wosip, nao long ples ya, bambae i mekem hem i stanap long doa, no long pos blong doa, nao bambae i tekem nil, i stikim sora blong hem i gotru blong mekem hol. Nao man ya bambae i stap wok slef blong masta ya oltaem long laef blong hem.”—Eks. 21:5, 6.
it-1 pej 1143
Hon
Tok we i stap long Eksodas 21:14 maet i save minim tu se sipos wan pris i kilim narafala i ded, be hem tu i mas ded, o sipos wan man i holemtaet hon long olta blong oli no kilim hem, be hem i mas ded.—Skelem wetem 1Ki 2:28-34.
Kamgud Moa Long Wok Blong Prij
w09 1/4 pej 31
Papa Blong Ol Pikinini We Oli No Gat Papa
“GOD i stap long tabu haos blong hem, mo hem i stap lukaot long ol pikinini we papa blong olgeta i ded.” (Ol Sam 68:5) Ol gudfala toktok ya oli mekem yumi kasem save filing blong Jehova, se hem i tingbaot nid blong olgeta we oli stap harem nogud. Tingting we hem i gat long ol pikinini we oli lusum papa o mama blong olgeta long ded, i kamaot klia long Loa we hem i givim long ol man Isrel. Fastaem, i gud yumi tokbaot tok ya “ol pikinini we papa blong olgeta i ded,”a we Baebol i tokbaot long Eksodas 22:22-24.
God i givim woning se: “Yufala i no mas spolem . . . ol pikinini we papa blong olgeta i ded.” (Vas 22) Hemia i no jes wan tok blong soemaot se hem i tingbaot ol man, be i wan oda we i kamaot long God. Taem wan pikinini i lusum papa blong hem, hemia i olsem we hem i lusum man we i stap protektem hem mo i givim samting we hem i nidim, mo samting ya i mekem se pikinini ya i no moa gat man blong protektem hem. Wan man i no mas mekem eni samting blong “spolem” wan pikinini olsem. Long ol narafala translesen blong Baebol, tok ya “spolem” oli tanem i kam “mekem i nogud,” “tritim nogud,” mo “luklukdaon long.” Taem wan man i mekem i nogud long wan pikinini we i nogat papa, hemia i wan samting we i nogud we i nogud long ae blong Jehova. ?I nogud olsem wanem?
Loa ya i gohed se: “Sipos yu mekem i strong long olgeta, nao oli krae i kam long mi blong mi givhan long olgeta, bambae mi mi save harem olgeta.” (Vas 23 NW) Long vas 23 ya, oli yusum tok ya “yu” be long vas 22 oli yusum “yufala.” Hemia i soemaot se wanwan man mo ful nesen i mas obei long rul ya we i kamaot long God. Jehova i stap lukluk, mo i stap lesin long ol pikinini we oli nogat papa, mo hem i rere blong ansa long olgeta taem oli krae i go long hem.—Ol Sam 10:14; Proveb 23:10, 11.
?Be olsem wanem sipos wan man i mekem i nogud long pikinini we i nogat papa, nao hem i krae i go long God? Jehova i talem se: “Bambae mi kros long yufala, mi mekem faet i kam, we bambae yufala i ded long hem.” (Vas 24) Wan refrens blong Baebol i talem se: “Hemia i save minim tu se ‘nus blong mi bambae i kam hot,’ wan tok blong minim kros.” Makem se Jehova i no letem ol jaj blong Isrel oli fosem ol man blong oli folem loa ya. Jehova nomo bambae i jajem eni man we i luklukdaon long ol pikinini we oli nogat man blong lukaot long olgeta.—Dutronome 10:17, 18.
Jehova i no save jenis samtaem. (Malakae 3:6) Hem i kea long ol pikinini we oli lusum papa o mama, o tufala tugeta. (Jemes 1:27) Yumi no mas mekem i nogud long olgeta, from we man ya we i Papa blong ol pikinini we oli nogat papa, bambae i kros mo i stretem ol man we oli stap mekem i nogud long ol pikinini olsem. Ol man we oli stap mekem i nogud long ol pikinini we oli nogat man blong protektem olgeta, bambae oli no save ronwe long “kros blong [Jehova].” (Sefanaea 2:2) Ol rabis man olsem bambae oli lanem se: “Hemia wan samting blong fraet ya, sipos yumi pas long han blong God ya we i laef, blong hem i panisim yumi.”—Hibrus 10:31.
[Futnot]
a Tok ya “pikinini we i nogat papa” i kamaot 40 taem long Baebol. Nating se Hibru tok ya i tokbaot ol boe nomo, hemia i go tu long ol gel we oli lusum papa blong olgeta. Loa Blong Moses i tokbaot raet tu we ol gel we oli nogat papa oli save kasem.—Namba 27:1-8.