?Yu Yu Save?
?Olsem wanem ol brikis we oli faenem long Babilon bifo, mo fasin blong wokem ol brikis ya i soemaot se Baebol i tru?
OL AKEOLOJI oli bin digim graon long ples we Babilon i stap bifo, mo oli faenemaot plante milian brikis we oli kukum mo oli bin yusum blong bildim taon ya. Robert Koldewey we i wan akeoloji, i talem se oli kukum ol brikis ya long wan oven we i stap “aotsaed long taon, long wan ples we i gat gudfala klei mo plante faeawud.”
Ol akeoloji oli faenemaot ol pruf we i soemaot se ol haeman blong gavman long Babilon oli bin yusum ol oven ya tu blong mekem sam narakaen samting. Paul-Alain Beaulieu, we i wan profesa we i stadi gud long histri mo lanwis blong ol man Asiria, long Yunivesiti blong Toronto, i talem se: “Ol raeting blong ol man Babilon i soemaot se king i bin givim oda se olgeta we oli no obei long hem, o oli no soemaot respek long ol samting we i tabu, oli mas sakem olgeta i go long oven ya blong bonem olgeta.” Eksampol, long taem blong King Nebukadnesa, i gat wan raeting we i talem se: “Distroem olgeta, bonem olgeta, rusum olgeta, . . . long oven ya we i hot . . . mekem oli smok i go antap, sakem olgeta i go long faea blong oli ded.”
Tok ya i mekem ol man we oli ridim Baebol, oli tingbaot samting we Daniel japta 3 i tokbaot. Japta ya i tokbaot se King Nebukadnesa i wokem wan bigfala pija long gol, long levelples ya Dura we i stap aotsaed long taon blong Babilon. Taem trifala yang Hibru ya, Sadrak, Mesak, mo Abednego oli no wantem bodaon long pija ya, Nebukadnesa i kros tumas mo i givim oda blong oli mekem oven “i hot seven taem moa i bitim oltaem,” mo i sakem trifala man ya “i go insaed long strong faea long oven we i stap laet.” Be wan strong enjel i kam sevem trifala blong oli no ded.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Wan brikis we oli kukum, we oli stampem nem blong Nebukadnesa long hem
Ol brikis we oli faenem long Babilon, oli soemaot tu se ol tok blong Baebol oli tru. Plante long ol brikis ya i gat ol toktok blong presem king. Wan long ol toktok ya i talem se: “Nebukadnesa, King blong Babilon . . . Pales ya, mi Bigfala King mi nao mi bildim . . . I gud ol man we oli kamaot biaen long mi oli rul long hem blong olwe.” Ol tok ya oli klosap sem mak long ol tok we i stap long Daniel 4:30, we Nebukadnesa i tok flas se: “Hemia taon ya Bigfala Babilon, we mi wan mi bildim long prapa paoa blong mi, blong i kam haos blong king, mo blong i givim glori long haenem blong mi.”