Bitim 40 Yia Aninit Long Komunis Gavman We i Putum Tabu Long Wok Blong Mifala
OLSEM JARMILA HÁLOVÁ I TALEM
Taem: Febuwari 4, 1952, afta long medel naet. Ples: haos blong mifala long Prag, Jekoslovakia. Mifala i wekap, from we bel we i stap long doa blong mifala, i ring longtaem. Wantaem nomo, polis i kam insaed.
POLIS i putum Mama, Papa, smol brata blong mi Pavel, mo mi, long ol defren rum, wetem wanwan gad kolosap long mifala. Mo oli stat blong lukluk evri samting insaed long haos. Afta long 12 haoa, oli stap gohed yet blong lukluk evri samting. Oli mekem wan lis blong olgeta buk we oli faenem, mo oli fulumap olgeta long ol bokis.
Afta long ol samting ya, oli tok strong long mi blong go insaed long wan trak, mo oli mekem mi mi werem sam blak glas. Hemia i narakaen long tingting blong mi. Be mi muvum smol ol glas ya blong luk weples oli stap karem mi long hem. Mi luksave ol rod we mifala i stap folem. Ples we mifala i stop long hem, hemia hedkwota blong Stet Sekuriti, we ol man oli save se i wan nogud ples.
Oli pusumaot mi long trak. Biaen, taem oli karemaot ol blak glas long mi, mi luk se mi stap long wan smol rum we i doti. Wan woman we i werem wan yunifom, i givim oda long mi blong karemaot ol klos blong mi, mo blong putum wan bigfala traoses blong wok, wetem wan sot blong man. Oli fasem wan kaliko raon long hed blong mi blong kavremap ae blong mi. Nao oli lidim mi, we mi blaen from kaliko ya long ae blong mi, i go afsaed long rum ya. Mifala i wokbaot longtaem we mi ting se bambae mifala i neva stop.
Nao, gad i stop, mo i karemaot lok blong wan bigfala aean doa, mo hem i pusum mi i go insaed. Oli teremaot kaliko long hed blong mi, mo oli lokem doa. Saye, mi stap long kalabus. Wan woman we i gat raonabaot 40 yia i stap lukluk mi. Hem i werem sem klos olsem mi. Mi harem se ol samting ya oli fani nomo, mo i narakaen we mi wantem laf. Mi wan yang gel we i gat 19 yia nomo. Mo from we mi no gat ekspiryens long ol samting olsem kalabus, mi stap haremgud nomo. Smoltaem biaen, mi glad blong save se i no gat wan memba blong famle blong mi we i stap long kalabus.
Long ol yia ya bifo, sipos yu yu wan Wetnes blong Jeova long Jekoslovakia, laef blong yu i stap long denja. Kantri ya i stap aninit long rul blong Komunis gavman, mo oli putum tabu long wok blong ol Wetnes. ?Olsem wanem nao famle blong mi i stat blong joen fulwan long wan ogenaesesen we gavman i putum tabu long hem?
Olsem Wanem Mifala i Kam Wetnes
Papa blong mi, wan man blong Prag, i stap long Protestan skul, mo hem i strong long ol bilif blong hem. Hem i mitim Mama biaen long yia 1920, taem Mama i kam long Prag blong stadi long meresin. Hem i kam long wan eria we oli kolem Besarabia. Taem hem i pikinini, eria ya i wan haf blong Rasia. Afta long mared blong tufala, hem i joen long skul blong man blong hem, nating se hem i wan woman Jyu. Be, hem i no glad long skul blong man blong hem.
Long taem blong Seken Bigfala Faet Blong Wol, oli putum Papa long wan kamp we oli fosem ol man blong wok, mo Mama i jes mestem holokos.a Ol yia ya oli had long mifala, be mifala evriwan i laef tru long taem ya. Long medel blong 1947, tu yia afta we faet i finis, wan sista blong Papa, we hem i wan Wetnes blong Jeova, i mekem sabskripsen blong Wajtaoa long famle blong mifala. Mama nao i stat blong ridim ol magasin ya. Kwiktaem nomo, hem i luksave mesej we hem i ridim olsem trutok ya we hem i stap lukaotem.
Fastaem, hem i no talem long mifala. Be, hem i faenemaot ples we oli stap mekem miting long hem long Prag, mo hem i stat joen long ol miting ya. Afta long sam manis nomo, taem ol tri oli stat putum flaoa long 1948, hem i tekem baptaes long wan seket asembli blong ol Wetnes. Long taem ya, hem i askem mifala blong go wetem hem long ol miting. Papa i no wantem, be hem i agri blong go.
Oli mekem miting long wan smol haos long medel blong Prag. Ful famle blong mifala i stat blong go long ol miting ya. Papa mo mi, mitufala i no suagud. Long wan saed, mitufala i wantem save moa, be long narasaed, mitufala i no trastem olgeta ya. Mifala i sapraes blong luk se Mama i gat ol nyufala fren finis blong soemaot long mifala. Mi sapraes se oli no gat fasin we i strong tumas, mo oli glad oltaem. Mi luk se oli laekem tumas bigfala famle blong ol brata mo sista blong olgeta.
Mama i luksave we mifala i laekem ol samting ya. Ale, hem i talem long mifala se i gud blong singaot sam Wetnes oli kam long haos blong mifala blong storeyan. !Papa mo mi, mitufala i sek taem oli soemaot long Baebol blong mifala se i no gat wan sol we i no save ded samtaem, mo i no gat Triniti tu! Yes, i rili openem ae blong mifala, blong lanem mining blong prea ya we i askem God blong mekem nem blong hem i tabu, mo blong mekem Kingdom blong hem i kam.
Sam wik biaen, Papa i singaotem sam pasta blong jyos blong hem, blong kam long haos blong mifala. Hem i talem se: “Ol brata, mi wantem tokbaot sam poen blong Baebol wetem yufala.” Ale, hem i soemaot wanwan stampa tijing blong jyos, mo hem i makem olsem wanem ol tijing ya oli agensem Baebol. Ol bigman blong jyos oli no save talem wan samting, oli agri nomo se olgeta tok ya oli tru. Biaen, Papa i talem se: “Mi mekem disisen, mo ful famle blong mi tu, se bambae mifala i lego jyos.”
Oli Putum Tabu Long Wok Blong Prij
Long Febuwari 1948, smoltaem bifo we Papa mo mi mitufala i stat joen long ol miting, Komunis pati i win long gavman. Mi luk sam pikinini we mi skul wetem olgeta, oli tok nogud long ol tija. Mo mi luk ol tija oli stat blong fraet long papa mama blong sam studen blong olgeta. Evri man i stat seraot long ol narafala. Be, long stat, i no gat samting i spolem wok blong ol Wetnes blong Jeova.
Wan bigfala samting long tingting blong mifala long 1948, hemia bigfala asembli blong ol Wetnes blong Jeova long Prag. Bitim 2,800 man oli kam, long Septemba 10 go kasem 12. Sam wik biaen, long Novemba 29, 1948, ol polis we oli wok long fasin haed, oli kam insaed long branj ofis, mo oli klosem. Biaen, long Epril, wan loa i kamaot we i putum tabu long wok blong mifala.
I no gat wan long olgeta samting ya we i mekem famle blong mifala i fraet. Long Septemba 1949, mifala i joen long wan spesel miting, we i stap long bus kolosap long Prag. Wan wik biaen, Papa mo mi, mitufala i tekem baptaes. Nating se mifala i traehad blong lukaotgud taem mifala i mekem wok blong prij, polis i holem mi long Febuwari 1952, olsem mi talem long stat blong store ya.
Oli Askem Kwestin Bakegen Mo Bakegen
Afta we oli askem kwestin long mi plante taem, mi luksave se bambae mi mas stap longtaem long presin. Ol man we oli askem kwestin long mi, oli ting se sipos wan man i stap longtaem long kalabus we i stap nating nomo, ale bambae hem i rere blong mekem samting we oli talem. Be, oltaem mi stap tingbaot ol tijing blong papa mo mama blong mi, mo samting ya i givhan long mi blong stanap strong. Plante taem, tufala i bin tokbaot Ol Sam 90:12 long mi, blong leftemap tingting blong mi blong ‘kaontem ol dei blong mi.’ Hemia i min se mi mas skelem, mo luksave olsem wanem ol dei ya oli impoten, blong ‘mi save kam waes.’
Taswe, long tingting blong mi, mi talem bakegen mo bakegen sam long Ol Sam, mo sam narafala vas blong Baebol, we mi lanem olgeta baehat finis. Mo tu, mi tingting dip long sam haf blong Wajtaoa we mi bin stadi long olgeta bifo we mi kalabus. Mo mi singim ol singsing blong Kingdom long mi wan. Mo tu, long ol faswan manis we mi stap long kalabus, i gat sam narafala we oli kalabus wetem mi, we mi save toktok wetem olgeta. Antap long hemia, i gat sam samting we mi bin lanem long skul we mi save tingtingbak long olgeta, from we mi jes pasem tes blong mi long skul sam manis bifo nomo.
Ol kwestin we oli askem, oli soemaot klia long mi se wan man we i joen long wan Baebol stadi we mi bin mekem, hem i go ripotem wok blong prij we mi stap mekem. Ol haeman oli gat tingting tu, se mi nao mi bin taepem ol kopi blong ol buk we oli tokbaot Baebol, we oli faenem long haos blong mifala. Be, brata blong mi, we i gat 15 yia nomo, hem nao i bin taepem ol samting ya.
Afta we sam taem i pas, ol man we oli askem kwestin long mi, oli luksave se mi no save ripotem wan narafala Wetnes. Nao oli traehad blong mekem we mi mi agensem ol bilif blong mi. Mo oli soemaot long mi, wan man we mi save hem bifo, olsem wan elda blong ol Wetnes blong Jeova, we i stap goraon blong visitim ol kongregesen. Hem i bin kalabus tu, be naoia hem i wok wetem ol Komunis, blong traem mekem ol narafala Wetnes we oli stap kalabus oli tanem baksaed long bilif blong olgeta. !Sore tumas long hem! Sam yia biaen, afta we hem i aot long kalabus, hem i ded from we hem i dring tumas alkol.
Long Presin Mi Wan Nomo
Afta seven manis, oli karem mi i go long wan narafala presin, mo oli putum mi mi stap mi wan nomo long wan rum. Naoia, we mi stap mi wan, i stap long mi nomo blong yusumgud taem blong mi. Taem mi askem olgeta blong givim ol buk long mi, oli givim sam, be i no ol buk long saed blong speret. Taswe, mi mekem wan plan blong mi, olsem wan taem blong rid, mo wan taem blong tingting dip long ol samting long saed blong speret.
Mi mas talem se, neva mi bin harem se mi stap kolosap long Jeova long ol prea blong mi, olsem mi harem long taem ya. Tingting long saed blong bigfala famle blong olgeta brata blong yumi raonabaot long wol, i sas tumas long mi bitim olgeta taem bifo. Evri dei, mi traem tingbaot olsem wanem maet gud nyus i stap kasem ol nyufala ples blong wol, stret long dei ya. Long tingting blong mi, mi mekem olsem we mi tu mi stap joen long wok ya, mo mi stap serem ol tok blong Baebol wetem ol man.
Be, long ples ya we i kwaet we i kwaet, mi foldaon long wan trap. Mi laekem tumas blong rid, mo mi hanggri blong save ol tingting blong ol man afsaed long kalabus. From samting ya, samtaem mi gohed nomo blong ridim wan buk, ale mi fogetem program blong mi blong tingting dip long ol samting long saed blong speret. Evri taem we samting ya i kamaot, mi harem nogud long mi wan.
Ale, long wan moning, oli tekem mi i go long ofis blong loea we i stap askem ol kwestin long kot. I no gat wan spesel samting i kamaot—oli tokbaot nomo ansa blong ol kwestin we oli askem long mi finis. Mi harem nogud, from we oli no putum wan stret taem we bambae mi mas pas long kot. Long haf haoa nomo, mi kambak long presin rum blong mi bakegen. Long ples ya, mi lusum kwaet tingting blong mi mo mi stat blong krae. ?From wanem? ?Ol longfala wik we mi stap mi wan long presin, oli stap spolem mi?
Mi stat blong skelem problem blong mi, mo kwiktaem mi faenemaot stampa blong hem. Long dei we i jes pas, mi bin ridim ol narafala buk, mo bakegen, mi no folem plan blong mi long ol samting long saed blong speret. Taswe, taem oli tekem mi i go blong askem kwestin long mi, mi no stap prea long tingting blong mi olsem i stret blong mekem. Kwiktaem nomo, mi talemaot olgeta samting we i stap long hat blong mi long Jeova. Mi mekem disisen se bambae mi neva fogetem ol samting long saed blong speret bakegen.
Afta long ekspiryens ya, mi mekem disisen blong no moa rid nating. Nao wan tingting i kasem mi we i moagud, hemia blong fosem mi wan blong ridim lanwis blong Jemani. Taem ol man Jemani oli bos long kantri blong mifala long Seken Bigfala Faet Blong Wol, mifala i mas lanem lanwis blong Jemani long skul. Be, ol nogud samting we ol man Jemani oli mekem taem oli stap bos long Prag, oli mekem se afta long bigfala faet ya, mi wantem fogetem olgeta samting long saed blong ol man Jemani, mo lanwis blong olgeta tu. Taswe, naoia mi mekem i strong long mi wan, taem mi stat blong lanem lanwis blong Jemani bakegen. Be, samting ya we mi mekem long mi wan olsem wan panis, i kam olsem wan blesing biaen. Bambae mi eksplenem.
Mi gat jans blong kasem sam buk long tufala lanwis, lanwis blong Jemani mo lanwis blong Jek. Nao mi stat blong trenem mi wan blong tanem lanwis Jemani i go long lanwis Jek, mo lanwis Jek i go long lanwis Jemani. Wok ya i givhan long mi blong winim ol problem we oli save kamaot from we mi stap mi wan long kalabus, be tu, hem i givhan bigwan long mi long fyuja.
Mi Kam Fri Mo Mi Gohed Long Wok Blong Prij
Ale, afta eit manis we mi stap kalabus mi wan, mi pas long kot. Oli talem se mi stap mekem wok we i agensem gavman, mo oli givim panis blong tu yia long presin. Be, from we mi bin stap long presin 15 manis finis, mo from we oli letem ol presin man oli gofri taem oli mekem eleksen blong wan nyufala presiden, ale oli letem mi mi fri long kalabus.
Taem mi stap long presin, mi bin prea se famle blong mi i no wari long saed blong mi. Ale, taem mi kasem haos blong mi, mi faenem se Jeova i bin harem prea blong mi. Papa i wan dokta, mo hem i bin pulum ol sikman we oli kam luk hem, blong stadi long Baebol. !From samting ya, Mama i stap mekem 15 Baebol stadi evri wik! Antap moa, Papa i stap lidim wan grup blong stadi long magasin Wajtaoa. Mo tu, hem i bin tanem sam buk blong Watch Tower Sosaeti, we oli stap long lanwis Jemani, oli go long lanwis Jek, mo brata blong mi i taepem ol kopi blong olgeta. Taswe, kwiktaem nomo, mi joen long ol wok long saed blong speret, mo i no longtaem, mi stap mekem ol Baebol stadi tu.
Wan Nyufala Wok
Long Novemba 1954, long wan aftenun we ren i stap foldaon, wan man i ringim bel long doa blong mifala. Wan man i stanap long doa, we wora i stap ron daon long plastik kot blong hem, we kala blong hem i kolosap long blak. Man ya i Konstantin Paukert. Hem i wan long olgeta brata we oli stap lidim wok blong prij long ples ya. Plante taem, hem i kam blong toktok wetem Papa no wetem brata blong mi Pavel, be long dei ya hem i askem long mi se: “?Yu save kam wokbaot wetem mi smoltaem?”
Mitufala i wokbaot smol we mitufala i no toktok. Sam man oli wokbaot bitim mifala. Laet blong rod i stap saen smol long blak rod we i wetwet from ren. Konstantin i lukluk i go biaen. I no gat wan man long rod. Ale, wantaem nomo hem i askem se: “?Yu yu glad blong givhan blong mekem sam wok?” Mi sapraes, mo mi seksekem hed blong mi se mi agri. Hem i gohed se: “Mifala i nidim wan blong tanem ol tok i go long lanwis blong yumi. Yu mas faenem wan ples blong mekem wok ya, be i no long haos blong yu, mo i no wetem eni man we polis i save olgeta.”
Sam dei biaen, mi stap sidaon long fored blong wan tebel, long wan smol haos we i blong wan olfala man mo woman blong hem. Kolosap mi no save tufala nating. Tufala olfala ya oli stap kam luk Papa olsem dokta, mo hem i bin statem wan Baebol stadi wetem tufala, i no longtaem i pas. Taswe, stadi we mi mekem long presin long saed blong lanwis blong Jemani, i rili givhan long mi, from we mifala i stap tanem ol buk we oli stap long lanwis blong Jemani, oli go long lanwis blong Jek.
Sam wik biaen, polis i holem sam Kristin brata we oli stap lidim wok blong prij, mo oli putum olgeta long presin. Wan long olgeta ya, hem i Brata Paukert. Be, wok blong mifala blong prij i no stop. Ol woman, olsem Mama mo mi, oli givhan blong lukaot long ol grup blong stadi Baebol mo long ol Kristin wok blong mifala. Brata blong mi Pavel, nating se hem i wan yangfala yet, hem i karem ol buk mo ol toktok we i kamaot long ogenaesesen, i goraon long olgeta ples blong kantri we ol man oli toktok lanwis blong Jek.
Wan Gudfala Fren
Jaroslav Hála i wan Wetnes we polis i bin holem hem long 1952, mo givim panis blong 15 yia long kalabus long hem. Kolosap long en blong yia 1957, hem i kamaot long kalabus blong smoltaem, blong kasem meresin blong sik we hem i gat. Kwiktaem nomo, Pavel i faenem hem, mo i no longtaem, Jaroslav i gohed bakegen blong joen fulwan long wok blong halpem ol brata. From we hem i savegud ol lanwis, hem i stat blong mekem bighaf blong wok blong tanem ol tok i go long Jek lanwis.
Wan naet long medel blong 1958, Jaroslav i askem Pavel mo mi blong go wokbaot wetem hem. Mifala i lan finis long fasin ya blong go wokbaot taem i gat sam samting long saed blong ogenaesesen blong tokbaot, from we ol smosmol maekrofon oli haed long haos blong mifala, we i mekem se ol narafala man oli save harem olgeta samting we mifala i talem. Be afta we hem i toktok wetem Pavel finis, hem i askem hem blong sidaon mo wet long mitufala. Ale, mitufala i wokbaot smol moa i go. Afta we mitufala i storeyan smol long ol wok blong mi, hem i askem sipos mi mi wantem mared wetem hem, nating se hem i sik mo fyuja blong hem i no suagud.
Mi mi sapraes long fasin blong man ya we mi respektem hem bigwan, blong tok tru mo askem stret long mi olsem. Ale, mi mi agri kwiktaem nomo. Promes blong mitufala blong mared i mekem se mi joen plante wetem mama blong Jaroslav, wan Kristin we tabu speret i makemaot. Hem wetem man blong hem, oli sam long ol faswan Wetnes long Prag, kolosap long yia 1930. Ol Nasi oli bin putum tufala long kalabus long taem blong Seken Bigfala Faet Blong Wol. Mo man blong hem i ded long wan Komunis presin long 1954.
Bifo we mitufala i mared, ol haeman oli singaot Jára (hemia nem we mifala i yusum blong singaotem hem). Oli talem long hem se hem i mas mekem wan disisen: Bambae ol dokta oli mas katem hem from sik blong hem, plurisi—we long taem ya, oli yusum blad blong mekem—sipos no, hem i mas gobak long presin mo stap kasem en blong ol yia we oli talem long hem finis. From we hem i no wantem we oli katem hem, hem i gobak long presin blong ten yia moa. Mi mekem disisen se bambae mi wet long hem.
Wan Taem Blong Kasem Traem Mo Blong Soem Fasin No Fraet
Long stat blong 1959, oli tekem Jára i go long presin. Smoltaem biaen, mifala i kasem wan leta long hem, we i soem se hem i stap glad nomo. Nao plante taem i pas we mifala i no moa kasem wan leta long hem. Ale, wan leta i kam we i talemaot sam nogud nyus long mifala. Leta ya i soemaot sore, fasin blong harem nogud mo fasin fraet, olsem we Jára i kasem sik long tingting blong hem from i harem nogud tumas. Mama blong hem i talem se: “Wan narafala man i bin raetem leta ya.” !Be, hanraet blong leta ya i sem mak nomo long hanraet blong Jára!
Mama blong hem mo mi, mitufala i raet i go long hem mo talemaot fasin tras we mifala i gat long God, mo mifala i traem leftemap tingting blong hem. Afta we plante wik i pas, mifala i kasem wan narafala leta, we i mekem tingting blong mifala i fasfas moa. Bakegen, mama blong hem i talem se: “Hem i no save raetem ol tok olsemia.” Be, hanraet i sem mak nomo. Mo fasin blong eksplenem ol samting i sem mak long fasin blong hem nomo. Mifala i no moa kasem wan leta, mo oli no letem mifala blong visitim hem tu.
Long sem fasin, Jára tu i bin kasem sam leta we oli karem nem blong mifala, mo oli mekem hem i harem nogud. Ol leta we hem i ting se oli kam long mama blong hem, oli tok strong long hem from we hem i lego mama blong hem i stap hem wan nomo taem hem i olfala finis. Mo leta we hem i ting se i kam long mi, i talemaot we mi harem nogud from we mi mas wet long hem longtaem tumas. Ol leta ya we hem i kasem, oli gat hanraet we i sem mak long hanraet blong mifala, mo fasin blong eksplenem samting i sem mak long fasin blong mifala. Fastaem, tingting blong hem i fasfas tu. Be biaen, hem i luksave se mifala i no save raetem ol leta olsem.
Wan dei, wan man i kam long doa, i givim wan smol bokis long mi, mo i spid i goaot. Insaed long smol bokis ya, i gat plante smosmol pepa blong sigaret, wetem ol smosmol hanraet long olgeta. Jára i mekem sam kopi blong ol gyaman leta ya we i gat semfala hanraet olsem mifala, mo hem i mekem kopi blong ol leta we hem i bin raetem we oli no bin jekem. !Mifala i haremgud mo talem bigfala tangkyu long Jeova, taem mifala i kasem smol bokis ya, we wan presina we i no wan Wetnes i karem i kam, taem oli letem hem i gofri! Kam kasem tede, mifala i neva bin faenemaot olsem wanem no hu i bin mekem rabis fasin ya we i sem mak long fasin blong Setan, blong traem brekem strong bilif blong mifala.
Biaen, oli givim raet long mama blong Jára, blong go luk boe blong hem. Long ol taem ya, mi folem hem go kasem get blong presin. Mi lukluk smol woman ya we i no strong long bodi blong hem, i mekem wan bigfala wok we i no fraet nating. Nating se ol gad oli stap lukluk hem, taem hem i holem han blong boe blong hem, hem i pasem long hem, ol smosmol pepa we oli olsem foto blong ol bigfala pej, mo oli gat ol smosmol raeting long olgeta. Sipos oli bin faenemaot hem, bambae oli panisim hem strong, antap moa boe blong hem. Be hem i dipen long Jeova, from we hem i save se fasin blong stap strong long saed blong speret, i faswan samting we i impoten.
Biaen, long 1960, gavman i letem wan bigfala grup blong ol presina oli gofri, ale bighaf blong ol Wetnes oli gofri long taem ya tu. Jára i kambak long haos, mo sam wik biaen, mitufala i hapi tumas we mitufala i save mared.
Jenisim Fasin Blong Laef Blong Mi
Jára i kasem wok blong visitim ol kongregesen, mo lukaot long ol brata long olgeta ples long kantri ya. Long 1961, hem i kasem wok blong lukaot long faswan klas blong Kingdom Ministri Skul, long ol ples blong kantri we ol man oli toktok lanwis Jek. Mo biaen tu, hem i lukaot long plante narafala klas blong skul ya bakegen.
Long 1968, i gat sam jenis long saed blong politik long Jekoslovakia. From samting ya, long yia we i kam biaen, sam long mifala i gat jans blong go long Intenasnal Asembli blong ol Wetnes blong Jeova long Nurembeg, Jemani, we stampa tok blong hem se, “Pis Long Wol.” Be, gavman i no letem Jára i aot long kantri. Sam long mifala i tekem ol slaed foto long bigfala asembli ya. Biaen, long plante ples long kantri ya, Jára i gat jans blong givim wan tok wetem ol pija ya, we i mekem bilif blong ol man blong Jeova i strong. Plante man oli wantem lukluk ol pija ya bakegen mo bakegen.
Mifala i no save se hemia las taem we Jára bambae i gat jans blong visitim ol brata. Long stat blong yia 1970, helt blong hem i kam nogud kwiktaem. Sik blong hem we hem i lan blong laef wetem, naoia i kasem kidni blong hem, mo taem kidni i no moa wok, i no gat rod blong winim. Hem i ded taem hem i gat 48 yia blong hem.
Stanap Strong Wetem Help Blong Jeova
Mi harem nogud tumas from we mi lusum hemia we mi laekem tumas. Be kwiktaem nomo, ogenaesesen blong God i halpem mi. Oli letem mi mi joen long wok blong tanem ol buk we oli tokbaot Baebol, oli go long lanwis blong mifala. Mi harem olsem we mi stap long wan resis, ale man blong mi i jes pasem wud i kam long mi, blong mi gohed blong karem haf long wok ya we hem i bin mekem.
Plante blong mifala long Is Yurop i bin mekem wok blong Jeova long bitim 40 yia, aninit long ol Komunis we oli putum tabu long wok blong mifala. Ale, long 1989, taem oli karemaot Aean Keten,b laef long ples ya i jenis bigwan. Bifo, mi bin drim long wan asembli blong ol Wetnes blong Jeova long Strahov Stad long Prag, be mi neva ting se samting ya i save kamtru wan dei. Be, long Ogis 1991, samting ya i kamtru long wan nambawan fasin. !Bitim 74,000 man oli joen wanples blong wosip wetem bigfala glad!
Afta Janewari 1993, i no moa gat kantri ya Jekoslovakia. Hem i kam tu kantri—Ripablik blong Jek long wan saed, mo Slovakia long narasaed. !Long Septemba 1, 1993, mifala i glad tumas, taem gavman blong Ripablik blong Jek i luksave ol Wetnes blong Jeova mo i agri long wok blong olgeta!
Long olgeta ekspiryens long laef blong mi, mi save se oltaem Jeova i gat wan blesing i stap rere blong givim long yumi, sipos yumi letem hem i tijim yumi olsem wanem blong kaontem ol dei blong yumi. (Ol Sam 90:12) Mi stap prea oltaem long God, blong hem i tijim mi olsem wanem blong kaontem ol dei we oli stap yet long laef blong mi long olfala wol ya. Olsem nao, long ol dei we oli no save finis long nyufala wol, bambae mi save stap wetem ol hapi man blong hem.
[Ol Futnot]
a Bigfala trabol we i kamaot long taem blong Seken Bigfala Faet Blong Wol, we ol Nasi oli kilim i ded plante milyan man Jyu.
b Tingting blong politik we i seraotem ol kantri blong Yurop mo ol kantri we Rasia i kontrolem bifo.
[Tok Blong Pija Long Pej 13]
Mama mo papa blong mi
[Tok Blong Pija Long Pej 15]
Wan miting long bus long yia 1949 taem tabu i stap long wok blong mifala: 1. Brata blong mi, Pavel, 2. Mama, 3. Papa, 4. Mi, 5. Brata Hála
[Tok Blong Pija Long Pej 16]
Wetem hasban blong mi, Jára
[Tok Blong Pija Long Pej 17]
Mama blong Jára mo ol smosmol foto blong ol pej we hem i bin haedem blong givim long boe blong hem
[Tok Blong Pija Long Pej 18]
Tede, mi stap wok long branj ofis long Prag