Baebol i Talem Wanem

?Fasin Pua i Givim Raet Blong Stil?

“Fasin pua i wan bigfala enemi blong fasin glad; hem i spolem fasin fri, i blokem sam gudfala fasin mo i mekem i hadwok blong soem ol narafala gudfala fasin.”—Samuel Johnson, man blong raetem ol buk long ol yia 1700

WAN haeman long gavman blong Rom, nem blong hem, Magnus Aurelius Cassiodorus, i talem se: “Fasin pua i stampa blong fasin blong brekem loa.” Ol tok ya antap, oli stap talem se sam man oli brekem loa from we oli pua. Tede plante man oli agri long tingting ya, antap moa taem fasin blong brekem loa ya hem i fasin stil.

Tingting ya se man we i harem nogud from we laef blong hem i strong, mo man we i pua, i gat raet blong stil, hem i wan tingting we plante man oli bilif long hem. Tingbaot ol Engglis kastom store long ol yia 1300 K.T.a we plante man oli save long olgeta. Oli tokbaot Robin Hood wan man blong brekem loa we i stilim olting blong ol rijman blong givim long ol puaman. Blong plante handred yia kam kasem naoia, ol man oli tinghae long man ya from ol wok blong hem.

I tru se, plante man tede oli stap fesem bigfala trabol long saed blong mane. I no longtaem i pas, Wol Bang i talemaot se i gat 1.3 bilyan man we oli laef long 100 vatu blong wan dei. Wan stadi i soem se, 70 pesen blong ol man long Filipin oli talem se oli pua. Long Brasil, 20 pesen blong ol man oli rij mo 20 pesen oli pua. Olgeta we oli rij oli winim mane we i 32 taem antap long mane we ol puaman oli winim. Ol trabol olsem, oli save mekem sam man oli kros tumas gogo oli rere blong mekem eni samting blong kasem wanem we oli nidim evri dei blong stap laef. Hemia i min se oli rere blong stil tu.

Baebol i putum tabu long fasin blong stil. Namba 8 long ol 10 loa i talem se: “Bambae yufala i no stil.” (Eksodas 20:15) Be, plante man we oli bilif long Baebol, oli ting se man i gat raet blong stil sipos hem i kasem hadtaem long saed blong mane we i strong tumas.

Hemia i mekem sam impoten kwestin oli kamaot: ?Man we i pua hem i gat raet blong stil? ?Wan man we i fesem bigfala hadtaem long saed blong mane i save mekem wanem? Sipos hem i gat ol pikinini we oli sik no oli hanggri, ?olsem wanem bambae hem i lukaot long olgeta? ?Long taem olsem, Jeova God i save agri long fasin blong stil, antap moa sipos samting we man i stilim i blong wan man we i gat plante tumas samting?

?God i Talem Wanem?

Jisas i soemaot fasin blong Papa blong hem, taswe eksampel blong hem i save givhan long yumi blong kasem save long tingting blong Jeova. (Jon 12:49) Taem Jisas i stap long wol, hem i gat sore long ol puaman. Baebol i talem se, “taem hem i luk plante man we oli stap, hem i sore tumas long olgeta.” (Matyu 9:36) Be neva hem i agri long fasin stil. Tingting blong Jeova i sem mak. Nating se hem i sore long ol puaman, hem i no ting se oli gat raet blong stil. Baebol long Aesea 61:8 i talem se God ‘i no laekem nating fasin stil wetem fasin we i no stret.’ Aposol Pol i talem stret se ol man blong stil, bambae oli no save go insaed long Kingdom blong God. Taswe olgeta tok olsemia i soemaot klia, tingting blong God long saed ya.—1 Korin 6:10.

I tru we Proveb 6:30 i talem se, ‘ol man oli no save tingting nogud long wan stilman we i stil blong fulumap bodi blong hem taem hem i hanggri.’ ?Be tok ya i givim eskyus blong stil? No gat. Vas we i kam biaen i talem se: ‘Be taem oli faenemaot man ya, bambae hem i mas givimbak seven taem antap long ol samting we hem i stilim. Bambae hem i mas givim olgeta sas samting long haos blong hem.—Proveb 6:31.

Taem wan man i stil from we hem i hanggri, i tru se hem i no gat poen olsem wan man we i stil from we hem i griri no from we i wantem spolem narafala. Be olgeta man we oli wantem se God i glad long olgeta, oli mas lukaotgud blong no joen long enikaen fasin blong stil. Nating se man i pua bitim mak, be sipos hem i stil, hem i no givim ona long God. Proveb 30:8, 9 i eksplenem se: “I gud we mi mi solemdaon kwiktaem ol kakae we oli mekemrere blong mi, . . . blong bambae mi no kam pua mo afta mi save stil mo spolem nem blong God blong mi.” Yes, wan man we i stil, i sakem doti long nem blong God. Man we i stil i no soemaot lav, taswe hem i mekem sin, nating se hem i stilim olting blong wan rijman no wan puaman. Olgeta we oli laekem God mo oli laekem ol man raonabaot long olgeta, oli neva traem faenem wan eskyus blong stil.—Matyu 22:39; Roman 13:9, 10.

Tingting ya se wan man we i pua i gat raet blong stil, hem i no stret. Hemia i sem mak long tingting ya se wan man blong spot we bodi blong hem i no strong, i gat raet blong tekem drag we oli agensem loa, blong hem i save win. Nating se sipos hem i win, be hem i brekem loa. Ol narafala man blong spot oli save harem nogud long man ya, from hem i yusum wan rod we i no stret blong win. Samting ya i sem mak long wan man we i stil. Hem i yusum wan rod we i no stret blong karem ol samting we oli blong narafala man. Nating se hem i pua, samting ya i no givim raet long hem blong stil.

Ol man blong stil we oli wantem se God i glad long olgeta, oli mas tanem tingting blong olgeta from nogud fasin ya. Baebol i givim advaes ya se: “Man we bifo i man blong stil hem i mas finis long stil. Hem i mas hadwok long han blong hem long stret fasin, nao bambae i save givhan long ol puaman.” (Efesas 4:28) Olgeta stilman we oli rili tanem tingting blong olgeta from fasin ya, oli save sua se bambae Jeova i fogivim long olgeta.—Esikel 33:14-16.

?Ol Puaman Oli Save Mekem Wanem?

Baebol i mekem promes ya se: “Jeova i no save letem wan stret man i hanggri, be hem i no tingbaot olgeta samting we ol rabis man oli wantem.” (Proveb 10:3) God i no save givhan long olgeta we oli gohed blong brekem loa blong hem, jes from we oli wantem haremgud. Be hem i sore long olgeta we oli traehad blong obei long hem, mo bambae hem i blesem traehad blong olgeta blong kasem samting we oli nidim.—Ol Sam 37:25.

Plante milyan man oli luk finis se laef blong olgeta i kamgud moa, taem oli folem loa blong God. Wan eksampel, taem oli folem advaes blong Baebol blong wok strong mo blong lego ol rabis fasin olsem plelaki, fasin drong, smok tabak mo yusum drag, samting ya i givhan long olgeta blong kasem ol samting we oli nidim long laef. (Galesia 5:19-21) Blong lego ol fasin ya, oli mas gat bilif. Olgeta we oli obei long ol advaes ya, oli luksave se ‘Jeova, hem i gud tumas’ mo hem i rili givhan long olgeta we oli trastem hem.—Ol Sam 34:8.

[Futnot]

[Foto Credit Line blong pija long pej 10]

Robin Hood: General Research Division/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations