Fasin Blong Daonem Ol Woman

LONG Wes Afrika, wan bisnesman i pem wan pikinini we i gat naen yia. Long Esia, sam man oli berem wan bebi we i jes bon mo we i laef yet, long sanbij. Long wan kantri blong Orien, wan smol pikinini we i no wokbaot gud yet i stap long wan haos blong ol pikinini we oli no gat papa mama, ale, hem i ded sloslou from i no gat kakae—i no gat man i wantem hem mo i no gat man blong lukaot long hem. Wan samting nomo i stampa blong ol trabol ya: Ol trifala pikinini ya oli gel. Ol man oli tingting se from we oli gel oli no impoten tumas.

Ol samting olsem oli stap kamaot oltaem. Long Afrika, ol man oli salem plante taosen gel mo yangfala woman blong wok olsem slef, we praes blong samfala i no bitim 1,500 vatu. Mo ol ripot oli soemaot se evri yia ol man oli salem no fosem plante taosen yangfala gel blong salem bodi blong olgeta olsem woman blong rod, we bighaf blong olgeta oli blong Esia. Samting we i moa nogud yet hemia se, afta we oli kaontem fulnamba blong ol man long plante kantri, oli faenemaot se kolosap 100 milyan gel oli “lus.” Hemia i kamaot from we plante mama oli kilim i ded bebi we i stap yet long bel blong olgeta, no from we ol man oli kilim i ded plante smol pikinini, no from we plante papa mama oli no keagud long ol pikinini we oli gel.

Blong longtaem finis—plante handred yia—ol man long plante ples oli gat tingting se ol woman oli nating nomo. Mo long samfala kantri ol man oli gat tingting olsem yet. ?From wanem? From we long ol kantri ya, ol man oli tinghae moa long ol boe. Oli tingting se boe nao bambae i mekem se nem blong famle i gohed, bambae i kasem graon, mo hem nao bambae i lukaot long papa mama blong hem taem tufala i kam olfala, from we long plante kantri olsem, gavman i no stap givim smol mane long ol olfala. Ol man Esia oli stap talem se: “Taem yu lukaot long wan pikinini gel gogo i kam bigwan, i olsem se yu stap wasem wan flaoa we i stap gru long yad blong narafala man.” Taem gel ya i kam bigwan, bambae hem i lego famle blong hem blong i mared, no maet oli salem hem blong i kam wan woman blong rod, mekem se bambae gel ya i givhan smol nomo, no maet i no save givhan nating blong lukaot long papa mama taem oli kam olfala.

Oli Kasem Smol Nomo

Long ol kantri we oli pua tumas, tingting ya we ol man oli gat long ol woman, i mekem se ol gel long ol wanwan famle oli no kakaegud, oli no kasem help blong keagud long helt blong olgeta, mo oli no skulgud tu. Ol man blong stadi long wan kantri blong Esia, oli faenemaot se 14 pesen blong ol gel oli no stap kasem naf kakae, be long saed blong ol boe i gat 5 pesen nomo we oli olsem. Wan ripot blong UNICEF (United Nations Children’s Fund), i talem se namba blong ol gel we oli mas pas long hospital, i tu taem antap long namba blong ol boe. Mo bitim 40 pesen blong olgeta yangfala woman long Afrika mo long saot wetem wes blong Esia, oli no save rid mo raet. Audrey Hepburn, wan woman we i bin wok blong UNICEF bifo we hem i ded, i komplen se: “Long ol pua kantri blong wol, fasin ya blong mekem i nogud long ol woman i wan bigfala problem.”

Fasin ya blong “mekem i nogud long ol woman” i no lus taem ol gel oli kam woman. Fasin pua, raf fasin, mo fasin blong wok strong we i no gat spel, hemia nao ol samting we oli kamaot long plante woman, jes from we oli woman nomo. Presiden blong Wol Bang i eksplenem se: “Ol woman nao oli mekem bitim 65 pesen blong olgeta wok blong wol. . . . Be oli kasem 10 pesen nomo long olgeta mane we ol man blong wol oli kasem olsem pei blong wok, mo ol samting we oli gat i no kasem wan pesen nating blong olting long wol. Long olgeta puaman blong wol, ol woman nao oli pua moa.”

Folem wan ripot blong Yunaeted Nesen, bitim 70 pesen blong olgeta 1.3 bilyan man long wol ya we oli pua bitim mak, hemia ol woman. Ripot ya i gohed se: “Mo i stap kam moa nogud yet. Long ol twante yia we oli jes pas, namba blong ol woman we oli stap afsaed long ol taon mo we oli pua bitim mak, i go antap 50 pesen. Fasin pua i kasem moa ol woman i bitim ol man.”

Samting we i moa nogud i bitim fasin pua ya we i mekem ol woman oli trabol tumas, hemia raf fasin we i spolemgud laef blong plante woman. Oli talem se samwe wan handred milyan gel, bighaf blong olgeta oli blong Afrika, oli safa bigwan from wan kastom we oli katemaot tabu haf long bodi blong woman. Fasin blong repem woman i stap hapen long evri ples, mo long samfala ples ol man oli no stap ripotem ol rabis fasin ya oltaem, nating se sam stadi oli soemaot se long samfala kantri, long evri 6 woman i gat 1 we man i repem finis. I tru se, ol faet oli spolem laef blong ol man mo ol woman tugeta, be bighaf blong olgeta we oli mas ronwe long ples blong olgeta from faet no trabol, hemia ol woman mo ol pikinini.

Oli Wokhad Olsem Ol Mama Mo Blong Kasem Ol Samting We Famle i Nidim

Plante taem, bigfala wok blong kea long famle i stap moa long mama. Ating hem i wok plante moa haoa i bitim man, mo maet hem wan nomo i stap wok blong kasem ol samting we famle i nidim. Long Afrika, long samfala ples afsaed long ol taon, ol woman nao oli olsem hed blong kolosap stret haf blong ol famle. Long samfala kantri long wes blong wol tu, long bighaf blong ol famle, woman nao i olsem hed blong olgeta.

Mo tu, folem kastom, ol woman nao oli mekem ol wok we oli strong moa, antap moa long ol pua kantri, olsem wok blong kasem wora mo katem faeawud. Ol wok ya oli stap kam strong moa from we ol man oli stap spolem ol ples, taem oli katemaot ol bus mo taem oli putum tumas buluk long ol plantesin. Long sam kantri we i no gat ren blong longtaem tumas, ol woman oli spenem tri haoa no bitim tri haoa, evri dei, jes blong traem faenem faeawud, mo oli spenem fo haoa evri dei blong kasem wora. Oli mas mekem samting ya fastaem, nao oli save statem wok blong olgeta long haos no long garen.

I tru se, ol man mo ol woman tugeta oli safa long ol kantri we oli fulap long fasin pua, hanggri, mo hadtaem evri dei. Be, ol woman oli safa long fasin we i bitim mak. ?Bambae laef blong olgeta ya i jenis samtaem? ?I gat hop se wan dei ol man bambae oli soem respek mo tinghae long ol woman long evri ples? ?I gat wan samting we ol woman oli save mekem naoia blong gat wan laef we i gud moa lelebet?

[Bokis blong pija long pej 5]

Ol Gel We Oli Salem Bodi Blong Olgeta—?Hu i Gat Fol From?

Evri yia i gat samwe wan milyan pikinini—bighaf oli ol gel—we man i fosem olgeta no salem olgeta blong oli kam woman blong rod. Araya,a we i blong Saotis Esia, i tingbaot wanem i hapen long samfala gelfren blong hem long skul. “Kulvadee i kam wan gel blong rod taem hem i gat 13 yia nomo. Hem i wan naesfala gel, be plante taem mama blong hem i stap drong mo i stap plei laki, mekem se hem i no gat taem blong lukaot long gel blong hem. Mama blong Kulvadee i pulum hem blong slip wetem ol man blong winim smol mane, nao sloslou, Kulvadee i stat wok olsem wan woman blong rod.

“Sivun, wan narafala studen long klas blong mi, i kam long not blong kantri. Hem i gat 12 yia nomo taem papa mama blong hem oli sanem hem i go long bigfala taon blong i salem bodi blong hem long ol man blong winim mane. Hem i mas wok tu yia blong finisim kontrak we papa mama blong hem oli bin saenem. Samting ya i no hapen nomo long Sivun mo Kulvadee—5 long ol 15 gel long klas blong mi oli kam woman blong rod.”

I gat plante milyan yangfala olsem Sivun mo Kulvadee. Wassyla Tamzali, we i wok long UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization) i talem wetem sore se: “Bisnes blong seks, hem i wan bigfala bisnes we i stap spid i kam antap. Fasin blong salem ol gel we oli gat 14 yia nomo, hem i wan samting we evri man i stap mekem, taswe hemia i no moa wan fasin we i mekem man i sapraes.” Mo taem ol man oli salem ol gel ya blong oli kam slef blong seks nomo, plante taem i no moa gat rod blong pemaot olgeta long samting ya bakegen. Manju, we papa blong hem i salem hem taem hem i gat 12 yia, i gat 30,000 vatu yet blong pembak, nating se hem i wok seven yia finis olsem woman blong rod. Hem i eksplenem se: “I no gat wan samting we mi save mekem—mi kalabus nomo.”

I hadwok tu, long ol gel ya blong ronwe long sik ya AIDS, olsem we i hadwok long olgeta blong ronwe long ol man ya we oli holem olgeta olsem ol slef. Wan stadi we sam man oli mekem long Saotis Esia i soemaot se 33 pesen blong ol pikinini ya we oli stap salem bodi blong olgeta, oli gat jem blong AIDS finis. Sipos bigfala bisnes ya we i winim faef handred bilyan vatu evri yia i gohed blong kam antap, i sua se ol gel ya bambae oli gohed blong safa.

?Hu i gat fol from rabis fasin ya? I klia se, ol man ya we oli pem mo salem ol gel blong slip wetem ol man, olgeta nao oli gat bigfala fol from samting ya. Be, ol rabis man ya we oli stap slip wetem ol gel ya, from we oli wantem nomo blong haremgud long saed blong seks, olgeta ya tu oli gat fol. Yes, sipos i no moa gat ol man ya we oli hanggri tumas blong mekem doti fasin long saed blong seks, bambae bisnes ya blong salem bodi blong ol gel i finis wantaem nomo.

[Futnot]

[Foto]

Evri yia ol man oli fosem raonabaot wan milyan yangfala gel blong salem bodi blong olgeta olsem woman blong rod

[Bokis blong pija long pej 6]

Wok We Ol Woman Long Sentrol Afrika Oli Mekem Evri Dei

Woman i girap long sikis klok mo i rerem ti blong hem mo famle, we bambae oli dring samples long 9 klok moning. Afta we hem i go blong kasem wora long reva kolosap, hem i go long garen—samtaem i save tekem wan haoa blong wokbaot go kasem ples ya.

Hem i brasem, pulumaot ol rabis gras, mo wasem garen, gogo kasem fo klok aftenun, we hem i spel smoltaem nomo blong kakae wanem we hem i karem i kam wetem hem. Long tu laswan haoa bifo we tudak i kam, hem i katem faeawud mo i pikimap sam maniok no narafala ligim bakegen, blong famle i kakae. Nao hem i karem ol samting ya oli gobak long haos.

Plante taem, hem i kasem haos taem san i stap godaon. Nao hem i mas rerem kakae, maet wok ya i tekem tu haoa no bitim tu haoa. Long Sande, hem i wasem ol klos blong famle long reva kolosap long ples blong hem, mo taem ol klos ya oli drae, hem i aenem olgeta tu.

Plante taem, hasban i no gat tangkyu long hadwok blong woman blong hem mo hem i no lesin long hem tu, taem hem i talemaot tingting blong hem. Man ya i glad blong katemaot ol tri mo bonem ol longfala gras blong mekem ples i rere blong woman i planem garen, be hem i no mekem wan narafala samting blong givhan. Sam samtaem, man i tekem ol pikinini oli go swim long reva, mo maet hem i go kilim anamol long bus no hukum fis. Be, hem i spenem bighaf blong dei blong storeyan wetem ol narafala man blong velej nomo.

Afta we sam yia i pas, sipos hasban i gat naf mane, bambae hem i pem wan narafala waef, we i yangfala moa long faswan, mo bambae hem i kaengud moa long hemia. Be, faswan waef blong hem i mas gohed nomo long ol wok blong hem olsem oltaem, gogo kasem taem we hem i sik no i ded.

Ol woman Afrika oli wok strong tumas