Ol Yangfala Oli Askem . . .

?Mi Save Mekem Wanem Blong Kam Moa Naes?

“I no isi long mi blong storian wetem ol gel, mi fraet. Mi no save tingting blong olgeta, filing blong olgeta, mo mi no save sipos oli agri.”—Tyler.

?WANEM fasin we ol gel oli wantem luk long ol boe? Yangfala gel ya Emily i talem se: “Mi wantem se oli no fraet, oli sua se oli naf.” Wan narafala gel, Robyn, i talem se hem i laekem ol boe we oli mekem hem i laf. ?Mo ol boe, oli wantem luk wanem fasin long ol gel? Yumi no sapraes we wan stadi i soemaot se faswan samting we oli wantem, hemia se ol gel oli mas naes. Ol gel we oli laekem ol semfala samting olsem ol boe ya, mo we oli folem ol semfala rul long laef, oli namba sikis long lis blong ol boe.

Ol buk blong ol yangfala oli tokbaot plante stori mo stadi we ol man oli mekem long saed blong fasin fren blong ol boe mo gel. I klia se plante gel oli tingbaot—no maet oli wari from—tingting we ol boe oli gat long saed blong olgeta, mo ol boe oli wari long tingting blong ol gel long saed blong olgeta. Maet yu tu yu wari long samting ya. Maet yu no stap tingting blong mared yet. !Be yumi evriwan i wantem se yumi naes long ae blong narafala, mo se narafala i laekem yumi! Tyler i talem se: “Taem yumi yangfala, yumi wantem se olgeta evriwan oli laekem yumi. Yumi wantem we olgeta narafala yangfala, ol boe mo ol gel tu, oli glad long yumi.” Mo tu, wan dei, maet yu wantem faenem wan gudfala hasban no waef. Ale, long taem ya, bambae yu wantem save olsem wanem blong pulum narafala blong laekem yu.

Sipos yu yu wan Kristin boe, maet yu no bin joen plante wetem ol gel, no sipos yu yu wan Kristin gel, maet yu no bin joen plante wetem ol boe. Mo tu, maet yu harem se yu mas naes, sipos no, ol narafala yangfala fren blong yu bambae oli no moa laekem yu. Taem yu luk ol pija blong ol man mo woman we oli plei long ol stori long televisin, we bodi mo fes blong olgeta i naes tumas, ating yu yu harem se yu no naes nating mo yu no save kam olsem olgeta ya. ?Ale, wanem gudfala samting mo waes samting we yu save mekem blong kam naes long ae blong ol narafala—mo long ae blong ol yangfala boe mo gel tu?

I Krangke Blong Wantem Wan Bodi We i “Stretgud”

William S. Pollack i wan dokta we i stap wok blong givhan long olgeta we oli trabol long tingting mo filing blong olgeta. Hem i talem se plante yangfala oli letem ol sinema oli gat paoa long olgeta, taswe “oli stap katem kakae blong lusum kilo, oli stap spenem plante aoa blong mekem eksasaes mo leftemap ol hevi samting, jes blong traem jenisim bodi blong olgeta i kam smol no big moa.” Sam long olgeta oli bitim mak long ol samting ya, maet oli kakae smol tumas. Oli putum helt blong olgeta long denja blong traem mekem bodi blong olgeta i kam “stretgud.” Be, Sosial Isu Risej Senta i talem se: “Smol nomo long ol woman (5 pesen) oli naf blong kam bunbun olsem ol woman long ol sinema. Mo blong gat wan bodi we evri haf blong hem i stret mo wan fes we i naes tumas, ating 1 pesen nomo blong ol woman oli naf.”

Taswe, advaes blong Baebol long Rom 12:2 i gud tumas, i se: “Yu no mas letem ol man blong wol oli pulum yu blong yu kam olsem olgeta ya.” (Phillips) Be hemia i no min se yu no kea, mo yu no wantem luk naes. I waes blong lukaotgud long bodi blong yu, hemia i min se yu kakae gud mo wokbaot plante. (Rom 12:1; 1 Timoti 4:8) Sipos yu spel smol mo slipgud, hemia tu i save mekem se yu luk naes mo yu haremgud. Mo tu, yu mas meksua se bodi mo hea blong yu i klin mo yu komgud. Wan boe long Inglan, nem blong hem David, i talem se: “Mi save wan gel we fes blong hem i naes, be bodi blong hem i smel nogud. From samting ya, olgeta man oli stap longwe long hem.” Taswe, i gud blong swim evri dei. Sipos han, hea, mo ol sel fingga blong yu oli klin, bambae yu moa naes.

Baebol i talem se ol Kristin oli no mas mekem ol klos oli kam bigfala samting long laef blong olgeta. Be hem i givim advaes tu se oli mas ‘putum klos we i stret nomo, i no blong pulum ae blong man, mo i no blong flas.’ (1 Timoti 2:9) I gud we yu putum klos we i mekem yu yu luk naes, be i no bitim mak mo i no mekem ol man oli sek.a Sipos yu traem luk naes, samting ya i save mekem se yu no fraet blong toktok long ol narafala mo yu no ting nating long yu wan. Wan boe we nem blong hem Paul, i talem se: “Maet bodi mo fes blong yu i no naes tumas, be yu save mekem sam samting blong oli kam naes.”

Ol Fasin

I tru se wan naes fes mo bodi i save pulum narafala blong lukluk yu, be rili, “fasin naes i olsem gas blong limonad.” (Ol Proveb 31:30, Byington) Naes fes mo bodi i stap blong smoltaem nomo, be ol gudfala fasin oli mekem yu yu naes moa. (Ol Proveb 11:22) Mo tu, yu no mas fogetem se: “Man i stap lukluk long bodi blong man nomo, be mi [Jeova] mi stap lukluk long tingting [“hat,” NW ] blong hem.” (1 Samuel 16:7) Taswe, i nogud yu spenem olgeta taem blong yu blong kam bunbun no blong mekem ol masel blong yu oli solap. I moagud blong ‘mekem tingting blong yu i stret long fes blong God, mo yu gat pis long laef blong yu, mo yu kwaet woman [no man], we fasin blong yu i stret gud. Fasin olsem i gud tumas long fes blong God mo i no save lus.’ (1 Pita 3:3, 4; Efesas 4:24) I tru, long wol ya, plante yangfala oli no tinghae long ol gudfala fasin—mo long ol fasin long saed blong spirit tu.b !Be ol yangfala we oli gat tingting blong God, oli laekem ol fasin ya, mo oli ting se ol yangfala we oli gat ol fasin ya oli naes!

Ale, beswan rod blong pulum wan Kristin man no woman we i strong long saed blong spirit, i blong yu wan yu strong long saed blong spirit. Yu save kam strong sipos yu prea, stadi Baebol yu wan, mo go long ol Kristin miting. (Ol Sam 1:1-3) Be, antap long samting ya, yu save traehad blong gat gudhan long sam wok, mo gat sam narafala gudfala fasin. Blong mekem olsem, yu no nid blong gat wan boefren no gelfren no goaot wetem wan boe no gel. Yu save wokem ol samting ya evri dei, taem yu joen wetem olgeta man mo woman.

?Sipos yu yu wan boe, yu sem blong toktok wetem ol gel? ?Sipos yu yu wan gel, yu faenem i had blong toktok wetem ol boe? Yangfala ya Paul i talem se: “Sam samtaem mi stap sem—from we olgeta oli gel, mo mi mi no kasem save long tingting blong ol gel olsem we mi kasem save long ol boe. Ale, mi no wantem mekem samting long fored blong olgeta we biaen bambae mi sem from.” ?Olsem wanem yu save lan blong toktok gud wetem ol boe mo gel we yu no fraet mo we olgeta oli glad blong toktok wetem yu? Wan samting se, yu save joen wetem ol defdefren man mo woman long Kristin kongregesen. Long ol miting, yu save toktok wetem evriwan mo soem se yu kea long olgeta wanwan—Yu no mas toktok nomo wetem ol boe mo gel we oli yangfala olsem yu, be yu save storian wetem ol pikinini, ol mama papa, mo ol olfala tu. (Filipae 2:4) Sipos yu lan blong toktok gud wetem ol defdefren man mo woman, bambae yu no moa save fraet mo bambae yu harem gud blong storian wetem enikaen man.

Be yu mas lukaot. I tru we Jisas i bin talem se: “Yu mas lavem ol man we oli stap raonabaot long yu, yu mekem i gud long olgeta, olsem we yu stap mekem i gud long yu.” (Matiu 19:19) Yes, sipos yu tinghae lelebet long yu wan, ating yu no save fraet no sem taem yu toktok wetem ol narafala.c Taswe, yu mas tinghae lelebet long yu wan, be yu no mas bitim mak. Aposol Pol i talem se: “Mi mi talem long yufala evriwan, se yufala i no mas letem tingting blong yufala i go antap.”—Rom 12:3.

Mo tu, jekem gud fasin blong yu mo ol toktok we yu stap talem long ol narafala. Wan gel long Inglan, nem blong hem Lydia, i talem se: “I gat wan boe long skul blong mi we olgeta gel oli laekem. Be taem oli savegud boe ya, oli no moa laekem hem from we ol fasin mo toktok blong hem i spolem narafala nomo.” Yumi evriwan i laekem ol man we oli tok long kaen mo waes fasin mo we oli soemaot se oli kea long yumi. (Efesas 4:29, 32; 5:3, 4) Dokta T. Berry Brazelton i talem se: “Gudfala fasin we yu mekem long narafala i olsem wan paspot, i mekem yu yu fri blong toktok mo fren wetem eni man.” Gudfala fasin “i impoten sipos yu wantem se narafala i laekem yu.”

Ol kastom mo rul we ol man oli folem oli no sem mak long evri kantri. Taswe, i gud we yu wajemgud fasin we ol gudfala Kristin man mo woman oli mekem. Wan samting: ?Long kantri blong yu, ol man oli folem kastom blong openem doa blong letem woman i pas fastaem? Sipos yes, i gud we yu lanem fasin ya. Olsem nao, bambae yu gat gudnem wetem ol narafala, olsem wan yangfala we i gat gudfala fasin.

Laswan samting se, maet i givhan long yu sipos yu lan blong laf lelebet. Baebol i talem se i gat ‘wan stret taem blong laf.’ Wan man we fasin blong hem i no strong tumas bambae i faenem se i no hadwok tumas blong fren wetem ol narafala.—Prija 3:1, 4.

Fren i Defren Long Pleplei

Wan buk we i tokbaot “ol rul blong fren wetem wan gel no boe,” i givim advaes se blong pulum wan gel no boe blong laekem yu, yu mas pleplei wetem filing blong hem. Buk ya i talem se yu mas lan blong smael gud, pulum ae blong hem, mo save ol stret ‘fastok’ blong talem taem yu jes mitim hem. Advaes ya i defren olgeta long tingting we Pol i talem long Timoti, se hem i mas toktok wetem ol gel ‘long fasin we i klin gud.’—1 Timoti 5:2.

Ating wan boe no gel i save haremgud blong pleplei wetem filing blong narafala, fasin ya i save mekem hem i harem se ‘hem yes.’ Be hem i stap mekem wan giaman fasin we i no kamaot long hat blong hem. Blong storian gud wetem narafala, yu no nid blong pleplei wetem filing blong hem mo yu no nid blong giaman se yu sem tu. Mo blong faenemaot tingting mo filing blong wan boe no gel, yu no nid blong askem ol kwestin we oli mekem hem i sem no oli no stret blong askem. Tokbaot ol samting we ‘oli stret, mo oli klin gud, mo we oli save mekem man i harem gud.’ Olsem nao, bambae yu soem se yu stap gruap long tingting blong yu blong kam wan man no woman we i laekem ol samting long saed blong spirit. (Filipae 4:8) Wan gel no boe i save luk se yu naes from we yu obei long ol rul blong God, mo God tu bambae i luk se yu naes.d—Ol Proveb 1:7-9.

[Futnot]

[Tok blong pija long pej 19]

I moagud blong wokem ol gudfala fasin long saed blong spirit i bitim we yu wari tumas long fes mo bodi blong yu

[Tok blong pija long pej 19]

Lan blong harem gud long kampani blong ol defdefren kaen man mo woman