Japta 23

Seken Bigfala Trabol—Ol Soldia We Oli Ron Long Ol Hos

1. ?Nating we ol lida blong Krisendom oli wantem kilimaot ol lokis, be wanem i hapen? ?From we tu moa trabol i mas kam yet, samting ya i soemaot wanem?

I STAT long 1919 i kam, ol lokis oli mekem ol lida blong Krisendom oli harem nogud nomo. Ol lida oli traehad blong kilimaot ol lokis ya. Be no gat. Oli stap kam moa oltaem. (Revelesen 9:7) !Be i no hemia nomo! Jon i raetemdaon se: “Hemia faswan long tri bigfala trabol ya i kamtru finis, be i gat tu bigfala trabol bakegen oli stap yet.” (Revelesen 9:12) Sam moa panis oli mas kam long Krisendom yet blong mekem hem i harem nogud moa.

2. (a) ?Taem namba sikis enjel i blou pupu blong hem, wanem i hapen? (b) ?Wanem mining blong “tok we i kamaot long ol kona [hon, NW ] blong olta ya we oli wokem long gol”? (c) ?From wanem i gat fo enjel?

² ?Wanem stampa blong seken bigfala trabol? Jon i talem se: “Nao namba sikis enjel i blou pupu blong hem. Nao mi harem wan tok we i kamaot long ol kona [hon, “NW”] blong olta ya we oli wokem long gol, we hem i stap long fes blong God. Tok ya i talem long namba sikis enjel we i stap holem pupu blong hem, i se ‘Yu lusumaot ol fo enjel ya we oli fasem olgeta bifo, oli stap long bigfala reva ya Yufretes longwe.’ ” (Revelesen 9:13, 14) Saye, ol enjel ya oli gofri. Hemia nao ansa long tok we i kamaot long ol hon blong olta we oli wokem long gol. Olta ya blong gol, oli bonem insens long hem. Tu taem finis, insens we i stap long besin blong gol long olta ya i joen wetem ol prea blong ol tabu man. (Revelesen 5:8; 8:3, 4) From samting ya, “wan tok” ya i minim ol prea blong ol tabu man long wol, we oli joen olsem wan voes nomo. Oli prea se Jeova bambae i sevem olgeta blong oli save gohed strong long wok ya blong “ol man blong karem mesej” blong hem. Hemia nao stampa mining blong Grik wod ya we oli tanem i kam “enjel” long vas ya. ?From wanem i gat fo enjel? Namba ya i olsem saen nomo. I luk olsem we mining blong hem se ol enjel ya oli reregud, taswe oli save kasem olgeta ples long wol.—Skelem wetem Revelesen 7:1; 20:8.

3. ?Olsem wanem ‘oli fasem ol fo enjel ya, oli stap long bigfala reva Yufretes’?

³ ?Olsem wanem ‘oli fasem ol enjel ya, oli stap long bigfala reva ya Yufretes’? Long taem bifo, Jeova i promes long Ebraham blong givim sam graon long hem. Reva ya Yufretes hem i mak blong graon ya, long saed i go long not-is. (Jenesis 15:18; Dutronome 11:24) ‘Graon ya’ i saen blong ples raonabaot long wol we ol enjel oli stap wok long hem. I klia se wan samting i blokem fofala enjel ya long mak blong ‘graon ya’ we God i givim long olgeta. Hemia i min se samting ya i blokem olgeta oli no mekem fulwan wok we Jeova i mekemrere long olgeta. Mo tu, reva ya Yufretes i joen plante taem wetem bigfala taon ya Babilon bifo. Afta Jerusalem i foldaon long 607 B.K.T., ol prapa man Isrel oli stap 70 yia long kalabus long ples ya. “Oli fasem olgeta long bigfala reva ya Yufretes.” (Ol Sam 137:1, NW ) Long yia 1919 Isrel blong speret i stap kalabus tu. Oli stap harem nogud mo oli askem long Jeova blong lidim olgeta.

4. ?Ol fo enjel ya oli kasem wanem wok? ?Olsem wanem oli mekem wok ya?

⁴ I gud we Jon i save mekem ripot ya: “Nao hem i lusumaot ol fo enjel ya. Ol fo enjel ya, olgeta oli rere longtaem finis, nao oli stap wet blong kasem taem ya nomo, long yia ya mo manis ya mo dei ya stret. Wok blong olgeta i blong kilim wan haf blong ol man oli ded, tu haf nomo blong olgeta oli stap.” (Revelesen 9:15) Jeova i Bigfala Man Blong Makemaot Taem. Hem i gat plan blong hem mo hem i folem plan ya. Taswe ol man ya blong talemaot ol mesej blong hem oli gofri long stret taem we hem i makemaot. Olsem nao, oli gat inaf taem blong finisim ol samting we oli mas mekem. !Tingbaot glad blong olgeta taem oli gofri long 1919, rere blong wok! Wok blong olgeta i no blong mekem ol man oli harem nogud nomo. Biaen, oli mas “kilim wan haf blong ol man oli ded, tu haf nomo blong olgeta oli stap.” Hemia i joen wetem ol panis we ol fo faswan enjel oli talemaot, taem oli blou pupu blong olgeta. Ol panis ya oli kasem wol, solwora, ol samting we oli laef long solwora, ol springwora mo ol reva, mo san, mun, mo ol sta long heven we oli givim laet. Oli kasem wan haf blong ol samting ya, tu haf i stap. (Revelesen 8:7-12) Ol fo enjel ya oli go moa. Oli “kilim i ded” wan haf blong ol man. Hemia i min se oli soemaot fulwan we Krisendom i ded long saed blong speret. Ol disisen we oli olsem krae blong ol pupu, oli mekem samting ya, i stat long 1922 kam kasem naoia mo i gohed yet.

5. ?Long saed blong Krisendom, olsem wanem hem i harem krae blong namba sikis pupu long 1927?

⁵ Yumi no mas fogetem se namba sikis enjel long heven i jes blou pupu blong hem. Blong obei long hem, ol Baebol Studen oli mekem namba sikis intenasnal asembli long Toronto, Kanada. Ol tok long asembli ya long Sande, Julae 24, 1927, i kamtru long 53 radyo stesen. Neva bifo toktok long radyo i kasem fulap man long bigfala eria olsem. Ating plante milyan man oli harem toktok ya. Fastaem, i gat wan strong disisen we i talemaot klia se Krisendom i ded long saed blong speret. Mo hem i singaot ol man olsem: “Long haoa ya blong trabol, Jeova God i singaot ol man blong lego blong olwe ‘Krisendom’ no ‘Kampani blong ol man we oli talem se oli Kristin.’ Tanem baksaed long hem olgeta. . . . Ol man, long hat blong olgeta, [oli mas] fasgud mo ona fulwan long Jeova God mo King blong hem mo kingdom.” Biaen i gat wan pablik tok we stampa blong hem se: “Fasin Fri Blong Olgeta Man.” Presiden blong Watch Tower Sosaeti, J. F. Rutherford, i mekem pablik tok ya. Olsem oltaem, hem i toktok wetem paoa we i olsem “faea mo smok mo salfa” we Jon i luk naoia long vison blong hem.

6. ?Olsem wanem Jon i eksplenem samting we hem i luk naoia, hemia ol soldia we oli ron long ol hos?

⁶ “Nao mi harem namba blong ol soldia blong olgeta we oli stap sidaon long hos, mo i gat tu handred milyan man olgeta [tu myriad blong ol myriad, “NW”]. Nao long samting ya olsem drim blong mi, mi luk ol hos ya, mo ol man blong olgeta we oli stap sidaon long olgeta. Ol man ya oli werem klos blong faet blong blokem bodi blong olgeta, ara i no save kasem olgeta. Ol klos ya oli red olsem faea, mo oli blu olsem bluston, mo oli yala olsem salfa. Hed blong ol hos i olsem hed blong laeon, mo i gat faea mo smok mo salfa i stap kamaot long maot blong olgeta. Long trifala trabol ya, long faea, mo long smok mo long salfa we i stap kamaot long maot blong olgeta, i gat wan haf blong ol man oli ded, tu haf blong olgeta oli stap laef.”—Revelesen 9:16-18.

7, 8. (a) ?Hu i lidim ol soldia we oli ron long ol hos? (b) ?Olsem wanem ol soldia long ol hos oli kolosap sem mak long ol lokis we oli kamtru fastaem?

⁷ I luk olsem we ol fo enjel ya oli lidim ami blong ol soldia ya. !Man, hemia samting blong fraet from! !Traem tingbaot sipos yu yu mas fesem wan ami olsem! Taem yu lukluk olgeta nomo bambae yu yu fraet tumas. ?Oraet, be yu yu makem we ami blong ol soldia ya i kolosap sem mak long ol lokis we oli fastaem long hem? Ol lokis oli samting olsem ol hos. Be ol soldia oli ron long ol trufala hos. Taswe, tufala evriwan i stap mekem tiokratika faet. (Proveb 21:31) Tut blong ol lokis oli olsem tut blong laeon. Hed blong ol hos long ami ya olgeta tu oli olsem hed blong laeon. Tufala evriwan i joen wetem Laeon blong Juda, Jisas Kraes we hem i no fraet nating. Hem nao i stap lidim olgeta, givim oda long olgeta, mo soemaot eksampel long olgeta.—Revelesen 5:5; Proveb 28:1.

⁸ Ol lokis mo ol soldia long ol hos tu oli joen long wok blong Jeova blong jajem ol man. Ol lokis oli kamaot long smok ya we i minim trabol we i mas kam long Krisendom blong spolem hem olsem faea. Mo i gat faea mo smok mo salfa i kamaot long maot blong ol hos. Ol lokis oli werem aean klos blong faet blong blokem bodi blong olgeta. Samting ya i min se oli fasgud long stret fasin, mo samting ya i protektem hat blong olgeta. Ol soldia we oli ron long ol hos ya oli werem klos we oli red, blu, mo yala. Hemia i olsem faea, smok, mo salfa we i minim ol jajmen mesej we oli kamaot long maot blong ol hos. (Skelem Jenesis 19:24, 28; Luk 17: 29, 30.) Ol lokis oli gat tel olsem skopion, blong mekem man i harem i soa. !Ol hos oli gat tel olsem snek, blong kilim man i ded! I luk olsem we ol lokis oli statem wan wok, nao ol soldia we oli ron long ol hos oli mas gohed strong moa long wok ya gogo i finis olgeta.

9. ?Ol soldia we oli ron long ol hos oli saen blong hu?

⁹ ?Ol soldia we oli ron long ol hos oli saen blong wanem? Grup blong ol tabu man we oli olsem Jon, oli stat blong talemaot ol jajmen blong Jeova agensem Krisendom, olsem we pupu i krae. Oli gat paoa blong ‘stikim ol man mo mekem olgeta oli harem nogud.’ Taswe yumi save ting se God bambae i yusum sem grup ya blong ‘kilim i ded’ sam man. Blong mekem olsem, oli mas talemaot se Krisendom mo ol lida blong hem oli ded olgeta long saed blong speret. Mo oli mas talem se Jeova i sakem olgeta finis, ale “bambae faea i kakae” olgeta, hemia i minim ded blong olwe. Tru ya, olgeta haf blong Bigfala Babilon oli mas lus. (Revelesen 9:5, 10; 18:2, 8; Matyu 13:41-43) Be bifo long taem ya, grup we i olsem Jon oli yusum “naef blong faet we Tabu Speret i givim finis long” olgeta, hemia tok blong God, blong soemaot klia se Krisendom i ded long speret. Ol fo enjel mo ol soldia we oli ron long ol hos oli lidim wok ya we i olsem se oli kilim i ded “wan haf blong ol man,” tu haf i stap laef. (Efesas 6:17; Revelesen 9:15, 18) Samting ya i soemaot se oli reregud, mo oli folem tiokratik oda aninit long lida blong olgeta, Masta Jisas Kraes. Hem i lidim bigfala ami blong ol man we oli stap talemaot Kingdom, taem oli go blong faet.

Tu Myriad Blong Ol Myriad

10. ?Olsem wanem i gat tu myriad blong ol myriad blong ol soldia long ol hos?

¹⁰ ?Olsem wanem i gat tu myriad blong ol myriad long ami ya? Wan myriad i minim 10,000 man. Taswe tu myriad blong ol myriad, hemia 200 milyan man.b !I gud we naoia i gat sam milyan man we oli stap talemaot Kingdom! !Be namba blong olgeta i no kasem sam handred milyan! Be tingbaot tok blong Moses long Namba 10:36: “O Jeova, plis yu kambak bakegen long ol myriad blong ol taosen blong Isrel.” (Skelem wetem Jenesis 24:60.) Prapa mining blong vas ya se: ‘Plis yu kambak bakegen long plante milyan man Isrel.’ Be namba blong ol man Isrel long taem blong Moses i kasem tu no tri milyan nomo. ?Oraet, wanem mining blong tok blong Moses? I klia we Moses i min se ol man Isrel oli no mas gat stret namba blong olgeta. “Bambae oli plante olsem ol sta ya long skae . . . olsem ol sanbij ya daon long solwora,” we man i no save namba blong olgeta. (Jenesis 22:17; 1 Kronikel 27:23) Taswe hem i yusum wod ya “myriad” blong minim fulap man we i no gat stret namba blong ol. Taswe The New English Bible i tanem vas ya olsem: “Yu spel, MASTA blong ol taosen man Isrel we man i no save kaontem olgeta.” Mining ya i agri wetem wan narafala mining blong wod ya “myriad.” Grik mo Hibru diksonari i talem mining ya, i se: “Kampani blong fulap man we i no gat stret namba blong olgeta,” hemia “wan bigfala hif.”—The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament; Buk blong Gesenius: A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, we Edward Robinson i tanem.

11. ?Grup ya we i olsem Jon bifo oli nidim wanem blong kasem namba blong plante myriad, nating we namba ya i olsem saen nomo?

¹¹ Be grup olsem Jon we oli stap yet long wol i no gat 10,000 man long hem. Namba blong olgeta i no kasem wan myriad. ?Olsem wanem oli olsem plante taosen soldia we oli ron long hos, we man i no save kaontem olgeta? Blong kam plante olsem ol myriad, nating we namba ya i olsem saen nomo, i luk olsem oli nidim moa man. Yes i tru, oli nidim moa man. !Mo from gladhat blong Jeova, hem i givim moa man! ?Ol man ya oli hu?

12, 13. ?I stat long 1918 kasem 1935, wanem i kamaot long histri blong soemaot hu nao ol man we bambae oli givhan long grup ya?

¹² I stat long 1918 kasem 1922, grup ya we i olsem Jon i givim wan gudfala hop long ol man we oli harem nogud. Oli talem se “plante milyan man we oli laef bambae oli neva ded.” Long 1923, oli talemaot tu se ol sipsip blong Matyu 25:31-34 bambae oli kasem laef long wol aninit long rul blong Kingdom blong God. Buklet ya Freedom for the Peoples, we i kamaot long intenasnal asembli long 1927, i tokbaot hop we i kolosap sem mak. Long ol yia biaen long 1930, oli talemaot se ol sipsip we bambae oli laef long wol, oli sem mak long grup blong ol stret man we oli olsem Jonadab bifo. Mo tu, oli sem mak long ‘ol man we oli sore mo oli krae’ from we Krisendom i sik long saed blong speret. (Esikel 9:4; 2 King 10:15, 16) Wajtaoa (Engglis), Ogis 15, 1934, i pulum ol man olsem blong kam long ol “taon blong haed” tede. Hem i se: “Olgeta long grup ya we i olsem Jonadab bifo oli harem krae blong pupu blong God. Oli harem woning ya, nao oli resis i go long ogenaesesen blong God mo oli joen wetem ol man blong God. Oli mas stap long ples ya.”—Namba 35:6.

¹³ Long 1935, oli singaot long grup we i olsem Jonadab bifo blong go long wan asembli blong ol Wetnes blong Jeova long Wasington, Amerika. Long ples ya, long Fraede, Mei 31, J. F. Rutherford i givim tok ya: “Bigfala Hif Blong Ol Man.” Hem i soemaot klia se grup ya we Revelesen 7:9 (King James Version) i tokbaot, hemia i sem mak long ol sipsip blong Matyu 25:33. Hemia wan kampani we oli givim laef blong olgeta i go long God finis, nao oli hop blong kasem laef blong olwe long wol. Long asembli ya, 840 nyufala Wetnes oli tekem baptaes. Bighaf blong olgeta oli blong bigfala kampani. Samting ya i soemaot se biaen, bambae i mas gat fulap moa man tu oli joen long kampani ya.c

14. ?Bigfala kampani i joen long wok blong ami we oli ron long ol hos? ?Long 1963 oli talemaot wanem disisen?

¹⁴ ?Bigfala kampani ya i haf long ami we i stat mekem wok blong hem long 1922, mo we oli tokbaot long asembli long Toronto long 1927? !Yes, mo grup blong ol tabu man olsem Jon bifo, hemia ol fo enjel, oli lidim wok ya! Long 1963 oli mekem asembli long olgeta ples long wol, stampa tok blong hem se “Gud Nyus Blong Olwe.” Long taem ya, bigfala kampani ya i joen wetem grup we oli olsem Jon blong mekem wan strong disisen. Oli talemaot se wol ya i “stap fesem wan taem blong trabol we i olsem wan etkwek. Hem i bitim ol narafala trabol we i bin kamaot long wol samtaem. Olgeta grup blong politik mo ol skul we oli olsem Babilon bifo bambae oli seksek gogo oli foldaon.” Disisen blong olgeta i olsem: “Bambae mifala i gohed blong talemaot ‘gud nyus blong olwe’ long olgeta man, nomata wanem kala no laen. ‘Gud nyus’ ya i long saed blong Kingdom blong Mesaea blong God mo ol jajmen blong hem. Ol jajmen ya oli olsem ol anis we bambae oli kasem ol enemi blong hem. God bambae i mekem ol panis ya oli kamtru. From samting ya, ol man we oli wantem wosip wetem speret mo trutok long God ya we i Wokem evri samting, oli save gofri.” Ol man long 24 asembli long ol defren ples long wol, hemia 454,977 man, oli agri long disisen ya. Bighaf blong ol man ya (95%) oli blong bigfala kampani.

15. (a) ?Wanem i soemaot se long 1988, bighaf blong ol man blong wok blong Jeova oli blong bigfala kampani? (b) ?Olsem wanem prea blong Jisas long Jon 17:20, 21 i talemaot yuniti blong bigfala kampani wetem grup we i olsem Jon bifo?

¹⁵ Bigfala kampani ya i gohed blong talemaot se hem i joen fulwan wetem grup we i olsem Jon blong mekem ol panis oli kamtru long Krisendom. Long 1988, bigfala kampani ya oli mekemap bighaf (99.7%) blong ol man we Jeova i yusum blong mekem wok ya. Ol memba blong kampani ya oli agri wetem ful hat blong olgeta long grup ya we i olsem Jon bifo. Jisas i prea from grup ya olsem Jon long Jon 17:20, 21 se: “Mi mi no prea from olgeta ya nomo. Mi stap prea tu from ol man ya we bambae oli save bilif long mi from tok blong olgeta. Mi mi prea blong olgeta evriwan oli save stap wan nomo. Papa, laef blong yu i joen long laef blong mi, mo laef blong mi i joen long laef blong yu. Mo long sem fasin, mi mi prea blong laef blong olgeta ya i save joen long laef blong yumi, blong oli stap wan nomo nao ol man blong wol oli save bilif we yu yu sanem mi mi kam.” Ol tabu man blong grup ya we i olsem Jon bifo oli lidim wok ya aninit long han blong Jisas. !Mo bigfala kampani i joen wetem olgeta blong mekem wan ami we i gat moa paoa blong spolem ol samting i bitim ol narafala ami long histri blong man!d

16. (a) ?Olsem wanem Jon i eksplenem maot mo tel blong ol hos? (b) ?Olsem wanem Jeova i mekemrere maot blong ol man blong hem blong mekem wok blong hem? (c) ?Olsem wanem “tel blong olgeta i olsem snek”?

¹⁶ Ami ya i nidim tul blong faet. !Mo Jeova i givim wan nambawan tul blong faet long olgeta! Jon i eksplenem tul ya i se: “Paoa blong ol hos ya, i stap long maot blong olgeta mo long tel blong olgeta tu, from we tel blong olgeta i olsem snek we i gat hed blong hem i stap. Nao long tel ya blong olgeta tu, oli stap spolem ol man.” (Revelesen 9:19) Jeova i makemaot ol minista we oli givim laef blong ol i go long hem mo oli tekem baptaes, blong mekem wok ya. Hem i yusum Tiokratik Skul mo ol narafala miting blong kongregesen mo sam spesel kos, blong tijim olgeta olsem wanem blong talemaot tok blong hem. Olsem nao, tok blong olgeta i save gat paoa from we oli tok wetem “tang blong ol man we hem [Jeova] i tijimgud.” Hem i putum tok blong hem long maot blong olgeta. Hem i sanem olgeta oli go blong talemaot ol jajmen blong hem “long fes blong ol man, mo long ol haos wanwan.” (2 Timote 4:2; Aesea 50:4; 61:2; Jeremaea 1:9, 10; Ol Wok 20:20, NW ) Mesej blong grup ya we i olsem Jon mo bigfala kampani i save givim sobodi long man, olsem ol “tel” blong ol hos. Blong mekem olsemia oli givimaot plante taosen milyan Baebol, buk, buklet, mo magasin long ol yia we oli pas finis. Oli givim woning long ol enemi blong olgeta long saed blong panis we bambae Jeova i givim blong “spolem” olgeta. Long ae blong ol enemi ya, ami ya we oli stap ron long ol hos i bigfala tumas, olsem tu myriad blong ol myriad.—Skelem wetem Joel 2:4-6.

17. ?Ol Wetnes blong Jeova we oli no gat raet blong givimaot ol buk long ol kantri we gavman i putum tabu long wok blong ol, oli joen tu wetem ol soldia we oli ron long ol hos? Eksplenem.

¹⁷ Wan haf blong ami ya we i stap wok strong, hemia ol brata long ol kantri we gavman i putum tabu long wok blong ol Wetnes blong Jeova. Ol brata ya oli wok olsem ol sipsip long medel blong ol wael dog. Olgeta oli mas ‘waes olsem snek mo kwaet olsem sotleg.’ Oli stap obei long Jeova, taswe oli gohed nomo blong tokbaot ol samting we oli luk mo oli harem. (Matyu 10:16; Ol Wok 4:19, 20; 5:28, 29, 32) ?From we oli no gat plante buk mo magasin blong givimaot, i stret blong talem se oli no joen long wok blong ami ya we i stap ron long ol hos? !No gat! Oli save yusum maot blong olgeta mo raet we Jeova i givim long olgeta blong talemaot trutok blong Baebol. Ale oli tekem evri jans blong mekem olsemia, toktok blong olgeta i pulum plante man. Oli mekem Baebol stadi wetem man mo “pulum fulap man oli kam long stret fasin.” (Daniel 12:3) Maet oli no stikim man wetem tel blong olgeta, hemia ol strong toktok long ol buk mo magasin. Be oli wetnes long kaen mo keful fasin, long saed blong dei blong Jeova we i kolosap nomo. Toktok blong olgeta i olsem faea, smok, mo salfa we i stap kamaot long maot blong olgeta.

18. ?Ami ya i givimaot hamas buk mo magasin we i talem mesej we i olsem wan trabol? ?Mo long hamas lanwis?

¹⁸ Long plante narafala ples long wol, ol buk mo magasin long saed blong Kingdom oli gohed blong mekem ol fasin mo tijing blong Krisendom, we oli stat long Babilon fastaem, oli kam long klia ples. I stret nomo we oli mekem Krisendom i harem nogud olsem. Naoia oli yusum ol nyufala teknik blong prentem ol magasin mo buk. Taswe long ol 50 yia bifo long 1987, bigfala ami ya i seremaot ol Baebol, buk, magasin, mo buklet long kolosap 200 lanwis. Namba we oli seremaot i kasem bigfala mak ya: 7,821,078,415 kopi. Namba ya i plante taem antap long tu myriad blong ol myriad. !Tru, tel blong olgeta i stikimgud ol man!

19, 20. (a) ?Ol mesej oli givim trabol long Krisendom, be oli gat paoa olsem wanem long ol kantri afsaed long Krisendom tu? (b) ?Jon i talem se bighaf blong ol man oli mekem wanem taem oli harem mesej ya?

¹⁹ Plan blong Jeova se, mesej ya we i olsem wan panis i “kilim wan haf blong ol man oli ded, tu haf nomo blong olgeta oli stap.” Taswe mesej ya i go fastaem long Krisendom. Be hem i go long ol kantri tu we Krisendom i no gat paoa long olgeta. Plante long ol kantri ya oli savegud ol tu fes fasin blong ol skul blong Krisendom. ?Olsem wanem? ?Ol man long ol kantri ya oli luk ol panis we oli kamaot long ol rabis skul blong Krisendom, nao from samting ya, oli laekem moa Jeova? !Yes, samting ya i hapen long plante man! Plante gudfala man we oli gat tingting daon mo oli stap long ol kantri afsaed long Krisendom, oli harem mesej ya. Be bighaf blong ol man, Jon i talem wanem we oli mekem taem oli harem mesej ya: “Be ol narafala man, we oli no ded long ol trabol ya, oli stap gohed, oli stap mekem wosip long ol devel mo long ol samting ya tu we oli wokem long han blong olgeta nomo. Oli stap prea long ol narafala god we oli wokem long gol mo selva mo bras mo ston mo wud. Ol god ya oli no save luk wan samting, oli no save harem wan samting, mo oli no save wokbaot, be ol man ya oli no tanem tingting blong olgeta blong livim ol god ya blong olgeta. Mo oli no tanem tingting blong olgeta tu from ol sin blong olgeta, we oli kilim man i ded, mo oli wokem ol bisnes blong posen mo kleva, mo oli ronem woman, mo oli stil.” (Revelesen 9:20, 21) Vas ya i tokbaot ol man we oli no tanem tingting blong olgeta from sin. Sam man olsem bambae oli jenisim laef blong olgeta, be i no evriwan. Ol man we oli gohed long ol rabis fasin bambae Jeova i jajmen olgeta long bigfala dei we bambae hem i win. Be “olgeta we oli singaot long nem blong Jeova bambae oli stap sef.”—Joel 2:32; Ol Sam 145:20; Ol Wok 2:20, 21, NW.

²⁰ Yumi jes storeyan long haf blong namba tu trabol. Trabol ya i no finis yet. Bambae yumi lanem moa long ol japta biaen.

[Ol Futnot]

[Tok Blong Pija Long Pej 149]

Taem namba sikis enjel i blou pupu blong hem, hem i talemaot namba tu trabol

[Tok Blong Pija Long Pej 150]

Ol fo enjel oli lidim wan ami we i bigwan moa i bitim olgeta ami long histri blong man

[Tok Blong Pija Long Pej 153]

Bigfala ami ya we man i no save kaontem olgeta, oli seremaot plante milyan buk we oli stanap long Baebol

[Tok Blong Pija Long Pej 154]

Ol narafala man oli no tanem tingting blong olgeta from sin