Japta 4
?From Wanem Papa Mama i Seraot?
“Mi mi rimemba taem ya we papa i ronwe long mifala. Mifala i no save wanem samting i stap hapen. Mama i mas wok, ale plante taem mifala i stap mifala nomo long haos. Samtaem, mifala i sidaon klosap long windo mo mifala i wari se maet mama tu i lego mifala. . . . ”—Toktok blong wan gel we papa mama blong hem i divos.
TAEM papa mama i divos, long tingting blong ol pikinini blong tufala, hemia i wan trabol we i bigwan tumas, olsem se wol i finis. Trabol ya i save mekem ol pikinini oli harem nogud long ful laef blong olgeta. Ol pikinini oli save harem se oli sem, oli kros, mo maet oli save wari tumas mo fraet se bambae tufala tugeta i ronwe i livim olgeta oli stap. Ol pikinini oli save harem se olgeta nao oli stamba blong trabol ya, tingting blong olgeta i save foldaon, mo oli save ting se laef blong olgeta i blong nating nomo. Maet oli wantem givimbak long papa mama tu.
Sipos papa mama blong yu, tufala i jes seraot, ating yu tu yu gat ol filing olsem. Yes i tru, plan blong God fastaem, hemia se papa mama blong yu tugeta i lukaot long yu. (Efesas 6:1-3) Be naoia, wan long tufala ya we yu laekem hem tumas, i no moa gat. Paul i tokbaot taem we hem i gat seven yia nomo nao papa mama blong hem i seraot. Hem i talem se: “Mi mi laekem tumas papa blong mi, mo mi wantem stap klosap long hem oltaem. Be kot i givim raet long mama blong lukaot long mifala.”
?From Wanem Tufala i Seraot?
Plante taem ol papa mama oli no soemaot long ol pikinini blong olgeta se i gat trabol. Lynn, we i pikinini nomo taem papa mama blong hem i divos, i talem se: “Mi neva luk papa mama blong mi i rao. Mi bin tingting se tufala i stap joengud nomo.” Mo nating sipos ol pikinini oli luk we papa mama i stap raorao oltaem, be oli save sek yet sipos tufala i seraot.
Plante taem ol man mo woman oli divos from we wan i mekem i krangke long narawan. God i givim raet long hemia we i no gat fol blong hem i mekem divos long hemia we i mekem rong. (Matiu 19:9) Sam man mo woman, oli save ‘kros kwik, sakem tok i go antap, tok nogud,’ gogo oli faet. Nao maet wan i wantem divos from we hem i fraet se narawan bambae i kilim nogud hem wetem ol pikinini.—Efesas 4:31.
Be samfala oli divos blong nating nomo. Oli no traem stretem trabol blong olgeta. Oli tingbaot olgeta nomo, oli divos from we oli talem se oli ‘harem nogud,’ no ‘oli no moa laekem hasban no waef blong olgeta.’ God i no glad long fasin ya, from we hem i “no laekem nating” ol divos olsem. (Malakae 2:16) Jisas i bin talem tu se samfala bambae oli no glad we man no woman blong olgeta i kam Kristin, nao bambae oli mekem divos long hem.—Matiu 10:34-36.
Maet papa mama blong yu i no bin talem se bambae tufala i seraot, no maet tufala i no ansa long ol kwestin we yu yu stap askem long saed blong divos ya. Be, samting ya i no minim se tufala i no moa laekem yu.a Maet tufala i harem nogud tumas, ale tufala i faenem i had blong tokbaot divos ya. (Ol Proveb 24:10) Mo tu, ating tufala i sem, mo maet i hadwok long tufala blong talemaot ol mastik we tufala i bin mekem.
Samting We Yu Yu Save Mekem
Traem jusum wan taem we i stret, nao long kwaet fasin, traem toktok wetem papa mama blong yu long ol wari blong yu. (Ol Proveb 25:11) Talem long tufala se yu yu harem nogud tumas mo tingting blong yu i fasfas, from trabol ya long saed blong divos blong tufala. Maet tufala i traem eksplenem long yu. Sipos no, yu no mas harem nogud. Jisas tu i haedem sam samting long ol disaepol blong hem, from we hem i save se oli no naf long taem ya blong kasem save long ol samting ya. (Jon 16:12) Papa mama blong yu i gat raet tu blong haedem sam samting we i blong tufala nomo.
!Yu yu mas kasem save se nomata wanem risen we tufala i divos from, hemia i blong tufala nomo, i no agensem yu! Wallerstein mo Kelly i stadi long 60 divos, nao tufala i faenemaot se olgeta we oli divos, oli stap pulum fol i go long man no woman blong olgeta, long masta blong olgeta long wok, ol famle mo fren blong olgeta. Be “oli neva putum fol long ol pikinini blong olgeta.” Taswe, papa mama blong yu, tufala i no jenisim tingting blong tufala long saed blong yu. Tufala i laekem yu yet.
Afta We Taem i Pas Bambae Yu Harem Gud Bakegen
Baebol i tokbaot wan “taem blong man i wokem samting i gud bakegen.” (Prija 3:3) Tingbaot wan kil long bodi blong man, maet wan bun i brok. Bambae i nidim sam wik no sam manis blong samting ya i kamgud bakegen. Hemia i sem mak long ol filing blong yu.
Wallerstein mo Kelly i faenemaot se tu yia afta long divos, “ol wari, fasin blong harem nogud, mo fraet . . . oli godaon, mo maet oli lus olgeta.” Sam narafala man we oli stadi long saed ya, oli talem se ol bigfala trabol we oli kamaot from divos, oli save finis long tri yia. Maet yu ting se hemia i longtaem tumas. Be plante samting i mas hapen bifo we laef blong yu i i save kamgud bakegen.
Wan samting se, ating divos ya i mekem program blong yufala long haos i olbaot, ale yufala i nidim blong stretem samting ya bakegen. Mo tu, i nidim se taem i mas pas blong papa mama blong yu i save stretem filing blong tufala. Long taem ya nomo, bambae tufala i naf blong givhan long yu. Taem laef blong yufala i no moa olbaot, bambae yu stat blong harem gud bakegen.
Be, Solomon i givim wan woning, i se: “I nogud yu stap talem se: ‘?From wanem we bifo ol samting i gud we i gud, i winim tede?’ Hemia i no tok blong man we i gat hed ya.” (Prija 7:10) Sipos oltaem yu stap tingbaot laef blong yufala bifo, bambae yu save mestem ol gudfala samting we oli stap kamaot long laef naoia. ?Famle blong yufala i olsem wanem bifo long divos ya? Annette i talem se: “Oltaem nomo tufala i stap raorao, singaot strong, mo tufala i stap swea long tufala.” ?Be olsem wanem naoia? ?Ating i gat pis i stap long haos?
‘Mi Save Mekem Tufala i Joen Bakegen’
Sam yangfala oli gat tingting se oli save mekem papa mama blong olgeta i joen bakegen. Maet papa mama blong olgeta oli mared finis wetem wan narafala, be ol pikinini oli holemtaet drim ya yet.
Tingting ya blong no wantem luksave se mared blong tufala i finis finis, i no save givhan long yu. Yu save krae long tufala, plis long tufala, traem trikim tufala, be ating yu no save mekem tufala i kam tugeta bakegen. Taswe, i nogud blong mekem yu wan i harem nogud nomo, from se yu stap tingting tumas long samting we ating i no save kamtru. (Ol Proveb 13:12) Solomon i talem se, i gat wan “taem blong man i lusum samting.” (Prija 3:6) Taswe yu mas luksave se papa mama blong yu i divos finis, mo ating bambae i stap olsemia blong olwe. Taem yu luksave samting ya, bambae i givhan bigwan long yu blong harem gud bakegen.
Mekem Pis Wetem Papa Mama Blong Yu
Ating yu yu gat raet blong kros long papa mama blong yu, from we tufala i mekem laef blong yu i olbaot nomo. Wan boe i talemaot kros blong hem, i se: “Papa mama blong mi, tufala i tingbaot tufala nomo. Tufala i no tingbaot mifala ol pikinini. Mo tufala i no tingbaot olsem wanem divos blong tufala bambae i spolem laef blong mifala. Tufala i jes gohed blong mekem ol plan blong tufala nomo.” Maet tok ya i tru. ?Be yu ting se yu yu save gohed blong holem kros long ful laef blong yu, we bambae yu no spolem yu wan bakegen?
Baebol i givim advaes ya se: ‘Yufala i mas lego olgeta fasin blong kros. Yufala i no mas holem kros, mo yufala i no mas kros kwik. . . . Yufala i mas mekem i gud long yufala, mo yufala i mas kaen gud long yufala. Mo yufala i mas fofogivim yufala.’ (Efesas 4:31, 32) ?Be, olsem wanem yu save fogivim tufala ya we oli spolem yu bigwan olsemia? Traem blokem ol filing ya blong yu smoltaem, nao tingbaot se papa mama blong yu i sinman tu, tufala i save mestem. Yes, ol papa mama tu oli save ‘mekem nogud, we oli stap afsaed olgeta long ol gudgudfala fasin blong God.’ (Rom 3:23) Sipos yu yu luksave samting ya, bambae i moa isi long yu blong mekem pis wetem papa mama blong yu.
Talemaot Ol Filing Blong Yu
Mifala i askem sam kwestin long wan boe, nao hem i talem se: “Mi neva bin tokbaot ol filing blong mi long saed blong divos blong papa mama blong mi.” Fastaem, yangfala ya i no soemaot filing blong hem long mifala. Be sloslou, ol filing blong hem oli kamkamaot, gogo hem i krae. Longtaem finis, hem i bin haedem ol filing blong hem. Mo, hem tu i sapraes we naoia ol filing ya oli jes kamaot. Hem i talem se: “Mi mi harem gud naoia from we mi talemaot olgeta filing ya blong mi.”
Maet yu tu yu faenem se i gud blong talemaot ol filing blong yu long wan narafala, i bitim we yu holemtaet olgeta. Mo tu, talemaot olgeta filing, wari mo fraet blong yu long papa mama blong yu. (Skelem wetem Ol Proveb 23:26.) Sam Kristin we oli bigman long bilif, oli save halpem yu. Tingbaot Keith. Hem i harem nogud tumas, from we papa mama blong hem i divos, be i no gat wan long famle blong hem we i traem halpem hem. Be sam narafala oli givhan long hem. Keith i talem se: “Ol Kristin brata mo sista blong mi oli kam olsem stret famle blong mi.”
Antap moa, yu no mas foget se Papa blong yu long heven, we i ‘stap ansa long ol prea blong yumi,’ bambae hem i glad blong lesin long ol prea blong yu. (Ol Sam 65:2) Wan yangfala we nem blong hem Paul, i talemaot wanem samting i givhan long hem blong harem gud bakegen afta we papa mama blong hem i divos. Hem i se: “Mi mi prea long Jeova oltaem, mo mi stap harem se hem i rili wan trufala man.”
Yu Mas Gohed Long Laef Blong Yu
Afta long wan divos, ol samting oli no moa sem mak. Be, samting ya i no minim se naoia yu no moa save gat wan laef we i hapi. Baebol i talem se: “Yufala i mas wok had, i nogud yufala i stap les.” (Rom 12:11) Yu no mas kam slak from we yu harem nogud mo yu kros tumas. Be, yu mas gohed long laef blong yu. Traem mekemgud ol wok blong yu long skul. Yusum fri taem blong yu blong mekem samting we yu yu laekem tumas. Mo tu, oltaem yu “mas wok strong long ol wok ya blong Masta blong yumi.”—1 Korin 15:58.
Sipos yu letem taem i pas, yu holem strong tingting mo yu rili wok had, bambae yu yu luk we divos blong papa mama blong yu i no moa stap olsem wan bigfala samting long laef blong yu.
[Futnot]
a Wallerstein mo Kelly, tufala i mekem stadi long saed blong divos, nao tufala i faenemaot se “ol papa mama we oli divos oli no bin eksplenemgud long bighaf (80%) blong ol lasbon pikinini [blong olgeta], from wanem trabol ya i kamaot, mo olsem wanem bambae oli gohed blong lukaot long olgeta. Ol pikinini ya oli jes girap wan moning nao oli sek we papa no mama blong olgeta i ronwe finis.”
Ol Kwestin Blong Tokbaot
◻ ?Wanem sam samting we i save mekem se papa mama i seraot?
◻ ?From wanem maet i no isi long papa mama blong yu blong tokbaot trabol ya? ?Sipos tufala i no wantem tokbaot samting ya, yu yu save mekem wanem?
◻ ?From wanem i blong nating nomo blong tingbaot laef blong yufala bifo, mo blong holemtaet wan drim se bambae yu save pulum tufala blong kam tugeta bakegen?
◻ ?Wanem sam samting we yu save mekem blong winim filing blong harem nogud tumas long divos ya?
◻ ?Olsem wanem yu yu save winim filing blong kros long papa mama blong yu?
[Bokis blong pija long pej 36, 37]
‘?Divos Blong Tufala Bambae i Spolem Laef Blong Mi?’
Sam yangfala oli spolem fiuja blong olgeta taem mama papa blong olgeta i divos. Samfala oli hareap tumas blong mekem ol disisen, olsem disisen blong finis long skul. Sam narafala oli mekem stronghed fasin blong soemaot se oli kros, mo blong traem givimbak long papa mama blong olgeta. Denny i tingbaot taem ya, i se: “Afta we papa mama blong mi i divos, mi mi harem nogud tumas mo tingting blong mi i foldaon. Mi mi no moa wok gud long skul, mo wan yia mi no pasem eksam blong mi. Afta long samting ya . . . mi mi stat mekem fani nomo long skul, mo plante taem mi mi faet.”
Ating stronghed fasin olsem i save pulum tingting blong papa mama blong i go long ol yangfala ya. ?Be ol yangfala ya bambae oli winim wanem? Ating oli ademap moa trabol antap long trabol ya we i stap finis. Oli rili stap panisim olgeta bakegen, i no narafala. (Galesia 6:7) Traem kasem save se papa mama blong yu i harem nogud tu. Mo sipos i luk olsem we tufala i no intres tumas long yu, hemia i no from we tufala i wantem mekem i nogud long yu. Mama blong Denny i talem se: “I tru se afta long divos blong mi, mi mi no lukaotgud long ol pikinini blong mi. Mi mi harem nogud tumas, mi no moa gat paoa blong givhan long olgeta.”
Baebol i givin advaes ya long Hibrus 12:13, se: “Oltaem yufala i mas wokbaot long gudfala rod nomo. Nao sipos yufala i mekem olsem, leg blong yufala we i nogud bambae i no save kam mowas, be bambae i save kamgud bakegen.” Nating se papa mama blong yu tufala i no moa stretem yu, be hemia i no givim raet long yu blong mekem stronghed. (Jemes 4:17) Yu yu mas rere blong karem frut blong ol fasin we yu stap mekem, mo yu wan yu mas stretem fasin blong yu.—1 Korin 9:27.
Yu yu no mas hareap blong mekem ol disisen—olsem disisen blong muvaot long haos. Baebol i talem se: “Man we i gat hed, hem i stap lukluk gud long rod we bambae i folem.” (Ol Proveb 14:15) Sipos papa mama blong yu, tufala i bisi tumas jes naoia blong tokbaot trabol blong yu, i moa gud yu go tokbaot wetem wan fren we i olfala moa long yu.
Nating se yu mekem olsem, maet yu yu wari yet long plante samting long saed blong fiuja blong yu. From we mared blong papa mama blong yu i go nogud, maet yu yu fraet se sem samting bambae i hapen long mared blong yu long fiuja. Be, i no olsem. Trabol ya long mared i no wan samting we papa mama blong yu i pasem i kam long yu tru long blad blong tufala, olsem wan sik. Nogat. Yu yu defren, tufala i defren. Taem bambae yu mared, glad blong yutufala bambae i dipen long traehad blong yutufala blong folem ol Tok blong God, i no long ol mastik blong papa mama blong yu.
Maet yu yu wari from sam samting we yu neva bin tingbaot bifo, olsem kakae, klos, haos, mo mane. Be klosap oltaem, ol papa mama we oli divos oli gohed blong givim ol samting ya we pikinini blong olgeta i nidim. Sam samtaem, mama tu i mas wok. Nating se i olsem, buk ya Surviving the Breakup i givim woning ya se: “Mane we papa mama i yusum bifo blong lukaot long wan famle, naoia i mas pem ol samting blong tu famle. Taswe i klia se maet olgeta long famle oli no moa save kasem ol samting we bifo oli bin kasem.”
Taswe, maet naoia yu mas lan long wan laef we yu no moa save kasem plante samting we bifo yu harem gud long olgeta, olsem ol niufala klos. Be Baebol i pulum yumi blong tingbaot se: “Taem yumi bon i kam long wol ya, yumi no karem wan samting, mo taem yumi ded, bambae yumi no karem wan samting i go wetem yumi. Be sipos yumi gat kakae blong yumi mo klos blong yumi, hemia i naf, yumi save harem gud.” (1 Timoti 6:7, 8) Maet yu yu save givhan long papa no mama blong yu blong putumap wan niufala plan, olsem wanem blong spenem ol mane blong famle. Mo yu no mas fogetem se Jeova i ‘papa blong ol pikinini we i no gat papa.’ (Ol Sam 68:5) Yu save sua se God i stap tingbaot ol samting we yu yu nidim.
Jeremaea i talem se: “I stat taem we yumi smol, yumi mas lanem fasin ya blong mekem tingting blong yumi i longfala.” (Ol Krae 3:27) I tru se i nogud tumas taem wan yangfala i mas luk we papa mama blong hem i seraot. Be yu save lanem plante samting from.
Wan woman we i stadi long ol divos, Judith Wallerstein, i talem se: “Mi mi sapraes tumas blong luk olsem wanem divos i mekem [ol pikinini we papa mama blong olgeta i divos] oli gruap long filing mo tingting blong olgeta. Samting ya i tajem hat blong mi. Ol pikinini ya . . . oli tingting gud long ol samting we i hapen long papa mama blong olgeta, nao oli kasem waes we oli save yusum long fiuja blong olgeta. Oli traem lukaot rod blong no mekem ol semfala mastik we papa mama blong olgeta i bin mekem.”
I tru, divos blong papa mama blong yu bambae i jenisim plante samting long laef blong yu. Be i dipen long yu, se trabol ya bambae i spolem laef blong yu, no bambae i lus sloslou long tingting blong yu.
[Tok blong pija long pej 35]
Taem yu yu luk we mared blong papa mama blong yu i no moa rongud, hemia i save mekem yu yu harem nogud moa i bitim ol narafala trabol
[Tok blong pija long pej 38]
Sipos yu stap tingting oltaem long laef blong yufala bifo, bambae tingting blong yu i save foldaon olgeta