Japta 14

?Yu Mas Luksave Hu Olsem Bos Blong Yu?

1, 2. ?Olgeta bos oli nogud? Eksplenem.

“BOS” i wan tok we plante man oli no laekem. Yumi save from wanem i olsem. Plante taem ol man oli bos long fasin we i no stret—long wok, insaed long famle, mo long gavman. Tok blong Baebol i stret, se: “Man i rulum ol man blong spolem olgeta nomo.” (Eklesiastis 8:9) Yes, plante man oli bos long fasin we i strong tumas, mo we oli mekem i gud long olgeta nomo, i no long ol narafala.

² Be, i no olgeta bos we oli nogud. Wan eksampel, yumi save talem se bodi blong yumi i bos long yumi. Hem i “givim oda” long yumi blong pulum win, kakae, dring, mo slip. ?Hem i mekem i strong tumas long yumi? No gat. Fasin blong obei long ol oda ya i mekem i gud long yumi. Yumi obei long ol nid blong bodi, we yumi no tingbaot nating. Be, i gat sam narafala bos we yumi mas mekem disisen blong obei long olgeta. Tingbaot sam eksampel.

BOS WE I ANTAP OLGETA

3. ?From wanem i stret we Jeova i gat nem ya “Masta King”?

³ Bitim 300 taem, Baebol i talem se Jeova i “Masta King.” Wan king i nambawan bos antap long ol narafala man. ?Wanem samting i mekem se Jeova i gat raet blong tekem haenem ya? Revelesen 4:11 i ansa se: ‘Jeova, yu yu God blong mifala. Yu yu mekem olgeta samting blong wol fastaem, mo from we yu yu wantem olsem, yu holem olgeta samting ya oli stap, mo yu givim laef long olgeta. From samting ya, i stret nomo blong ol man oli leftemap nem blong yu, mo blong oli foldaon, oli ona long yu, mo blong oli stap aninit long paoa blong yu oltaem.’

4. ?Jeova i jusum blong bos long yumi long wanem fasin?

⁴ Jeova i wokem yumi, taswe hem i gat raet blong bos long yumi olsem hem i wantem. Maet yumi fraet long samting ya, antap moa taem yumi tingbaot se God i ‘fulap long bigfala paoa.’ Hem i “God we i Hae Olgeta”—wan nem we long lanwis Hibru i givim tingting se paoa blong hem i bigwan bitim mak. (Aesea 40:26; Jenesis 17:1) Be, Jeova i yusum paoa blong hem blong mekem i gud long ol man, from we lav nao i bigfala fasin blong hem.—1 Jon 4:16.

5. ?From wanem i no had blong obei long Jeova olsem bos blong yumi?

⁵ I tru we Jeova i givim woning se hem i save panisim ol man nogud we oli no tanraon. Be Moses i save hem moa olsem “wan God we i tok tru oltaem, wan God we i holem ol promes blong hem, i folem kontrak mo soem kaengud fasin long saed blong olgeta we oli laekem hem tumas mo olgeta we oli obei long ol loa blong hem.” (Dutronome 7:9) !Traem tingbaot! Man ya we i Nambawan Bos long heven mo wol i no fosem yumi blong wosip long hem. Long defren fasin, lav we hem i soemaot i pulum yumi blong wantem kam long hem. (Rom 2:4; 5:8) Yumi glad blong obei long Jeova olsem bos blong yumi, from we ol loa blong hem, oli blong mekem i gud nomo long yumi.—Ol Sam 19:7, 8.

6. ?Olsem wanem problem long saed blong hu nao i bos i kamaot long garen blong Iden, mo wanem i kamaot from?

⁶ Faswan papa mama blong yumi tufala i no wantem we God i bos blong tufala. Tufala i wantem mekem prapa disisen blong tufala long ol samting we oli gud mo ol samting we oli nogud. (Jenesis 3:4-6) From samting ya, God i sakemaot tufala long Paradaes. Biaen, Jeova i letem ol man nomo oli putumap ol bos long medel blong olgeta, blong mekem se oli save laef long fasin we i gat oda, nating se i no stretgud olgeta. ?Hu nao sam long ol bos ya? ?Mo God i wantem se yumi obei long olgeta go kasem wanem mak?

“OL GAVMAN”

7. ?Hu ya “ol gavman,” mo olsem wanem long gavman olsem bos blong yumi taem yumi skelem wetem God?

⁷ Aposol Pol i raetem se: “Olgeta man oli mas ona long gavman, from we ol gavman oli stap holem nem from wan samting nomo, from we God nomo i letem olsem long olgeta.” ?Hu ya “ol gavman” ya? Ol tok blong Pol long ol vas biaen, i soem se hemia ol gavman blong man. (Rom 13:1-7; Taetas 3:1) Jeova i no stampa blong ol gavman blong man, be hem i letem olgeta oli stap. Taswe Pol i save raetem se: “Ol haeman we oli stap, oli stap long prapa ples blong olgeta from God.” (NW) ?Tok ya i soem wanem long saed blong ol gavman blong wol we oli bos long ol man? Hem i soem se oli aninit no oli daon moa long God, we hem i bigfala bos. (Jon 19:10, 11) From samting ya, taem loa blong man i agensem loa blong God, ol Kristin oli mas letem voes blong hat blong olgeta we oli trenem folem Baebol, i lidim olgeta. Oli mas ‘obei long God olsem rula blong olgeta bitim we oli obei long ol man.’—Ol Wok 5:29.

8. ?Gavman i givhan long yu long wanem rod, mo olsem wanem yu save soem se yu ona long olgeta?

⁸ Be, plante taem, ol gavman oli ‘olsem man blong wok blong God blong mekem i gud long yumi.’ (Rom 13:4) ?Olsem wanem? Traem tingbaot ol defren wok we gavman i mekem blong givhan long yumi, olsem ol hospital, ol polis, ol man blong kilim faea, ol man blong karem doti, mo ol skul blong pikinini. Pol i raetem se: ‘From samting ya, yufala i mas pem takis. From we ol man blong gavman, taem oli stap mekem ol wok blong olgeta, oli stap wok blong God ya.’ (Rom 13:6) Long saed blong pem takis mo ol narafala samting we yumi mas mekem blong obei long loa, yumi mas “mekem i stret nomo.”—Hibrus 13:18.

9, 10. (a) ?Ol gavman oli gat wanem ples long plan blong God? (b) ?From wanem i rong blong agensem gavman?

⁹ Samtaem, ol gavman oli yusum paoa blong olgeta long rong fasin. ?Samting ya i minim se yumi no moa nidim blong ona long olgeta? No gat. Jeova i stap lukluk ol samting we ol gavman oli mekem we oli no stret. (Proveb 15:3) Hem i letem ol man oli rul, be samting ya i no min se hem i satem ae long kruked fasin blong olgeta. Mo hem i no wantem se yumi satem ae tu. Yes, i no longtaem, bambae God i “smasem mo i finisim olgeta kingdom ya.” Mo long ples blong olgeta, bambae i putum rul blong stret gavman blong hem nomo. (Daniel 2:44) Be go kasem taem ya, ol gavman oli mekem wan wok we i givhan long yumi.

¹⁰ Pol i eksplenem se: “Man we i agensem ol haeman ya, hem i agensem plan blong God.” (Rom 13:2, NW) Ol gavman oli olsem “plan blong God,” from we oli putum samkaen oda i stap long medel blong ol man. Sipos no, bambae ol samting oli olbaot nomo mo bambae i no gat loa nating. Sipos wan man i agensem gavman, hem i no folem Baebol, mo hem i mekem fasin we i krangke tu. Tingbaot wan pijatok: Sipos dokta i katem yu mo biaen hem i somap ples we hem i katem. Nao tred we hem i yusum blong somap, i olsem samting we i narakaen, we bodi i no save long hem. Be nating, tred ya i mekem wan wok blong smoltaem. Sipos yu tekemaot tred ya kwiktaem tumas, yu save mekem wan trabol long yu bakegen. Sem mak nao, stampa tingting blong God fastaem i no blong yusum ol gavman blong man. Be, go kasem taem we Kingdom blong hem i rul antap long wol ya fulwan, ol gavman oli pulum ol man blong wok tugeta, mo wok ya i no agensem samting we God i wantem blong naoia. Taswe, yumi mas ona long gavman, be yumi mas obei long loa mo rul blong God fastaem.

BOS INSAED LONG FAMLE

11. ?Olsem wanem yu save eksplenem loa ya we wan i hed long narawan?

¹¹ Famle i stampa samting we i mekemap wol blong ol man. Insaed long famle, hasban mo waef tufala i save haremgud long kampani blong tufala. Mo ol pikinini oli save harem sef mo kasem trening we bambae i halpem olgeta taem oli kam bigman. (Proveb 5:15-21; Efesas 6:1-4) Nambawan plan olsem i mas folem wan oda we i save mekem se ol memba blong famle oli stap tugeta long pis mo oli joengud. Rod blong Jeova blong mekem samting ya, hemia tru long loa long saed blong hed blong famle. Tok blong 1 Korin 11:3 i eksplenem loa ya, i se: “Kraes i olsem hed blong olgeta man, mo man i olsem hed blong woman blong hem, mo God i olsem hed blong Kraes.”

12, 13. ?Hu nao i hed blong famle, mo yumi save lanem wanem long fasin blong Jisas blong hed long narafala?

¹² Hasban nao i hed blong famle. Be, i gat wan we i olsem hed blong hem—hemia Jisas Kraes. Pol i raetem se: ‘Yufala man we i mared, yufala i mas laekem woman blong yufala tumas, olsem we Kraes i laekem kongregesen tumas. Taswe hem i letem laef blong hem, blong sevem kongregesen ya.’ (Efesas 5:25) Hasban i soemaot se hem i stap ona long Kraes, taem hem i mekem i sem mak long woman blong hem olsem Jisas i mekem oltaem long kongregesen. (1 Jon 2:6) Bigfala paoa i stap long han blong Jisas. Be hem i soemaot paoa ya long fasin we i kaen tumas, wetem lav, mo long fasin we i no strong tumas. (Matyu 20:25- 28) Taem Jisas i stap long wol ya, neva hem i yusum paoa blong hem blong bos strong long ol narafala. Hem i ‘wan kwaet man, mo tingting blong hem i stap daon.’ Mo hem i singaot ol man blong hem se “ol fren,” i no ‘ol slef.’ Hem i promes long olgeta se, ‘bambae mi givim spel long tingting blong yufala,’ mo hemia nao samting we hem i mekem.—Matyu 11:28, 29; Jon 15:15.

¹³ Eksampel blong Jisas i tijim ol hasban se wan Kristin hed blong famle, i no mas bos long fasin we i strong tumas. Be, hem i mas gat respek mo lav we i pusum hem blong fogetem hem wan mo blong halpem narafala. I klia se wan man olsem i no save kilim waef blong hem no tok nogud long hem. (Efesas 4:29, 31, 32; 5:28, 29; Kolosi 3:19) Taswe, sipos wan Kristin man i mekem i nogud long woman blong hem olsemia, ol narafala gudfala wok blong hem oli blong nating nomo. Mo samting ya i save mekem we God i no harem ol prea blong hem tu.—1 Korin 13:1-3; 1 Pita 3:7.

14, 15. ?Olsem wanem save blong God i save givhan long wan waef blong ona long man blong hem?

¹⁴ Taem wan hasban i folem eksampel blong Kraes, i isi long waef blong obei long ol tok blong Efesas 5:22, 23: ‘Yufala woman we i mared, yufala i mas ona long man blong yufala, olsem we yufala i stap ona long Masta blong yumi. From we man i hed blong woman blong hem, olsem we Kraes i hed blong kongregesen.’ Hasban i mas ona long Kraes, mo long sem fasin, woman i mas ona long man blong hem. Mo tu, Baebol i talem klia se ol gudfala waef oli kasem ona mo tok blong leftemap olgeta, from we oli soemaot waes blong God mo oli wok strong.—Proveb 31:10-31.

¹⁵ I no oltaem, we waef i mas obei long man blong hem fulwan. Hemia i min se sipos hasban blong hem i wantem we hem i mekem wan samting we i agensem loa blong God, hem i mas obei long God, i no long man blong hem. Be long taem ya tu, waef i mas soemaot strong tingting ya long fasin “we i kwaet mo kaen.” Man i mas luksave se save blong God i mekem waef blong hem i kam moa gud long fasin blong hem. (1 Pita 3:1-4) Sem samting i tru long saed blong Kristin man we waef blong hem i no wan Kristin. Fasin blong man ya blong obei long ol loa blong Baebol i mas mekem hem i kam moagud olsem wan hasban.

16. ?Olsem wanem ol pikinini oli save folem eksampel blong Jisas taem hem i wan yangfala?

¹⁶ Efesas 6:1 i tokbaot wok blong ol pikinini, i se: “From we yufala i joen long Masta blong yumi, yufala i mas obei long papa mo mama blong yufala. Hemia i stret fasin blong yufala.” Ol pikinini we oli Kristin oli folem eksampel blong Jisas, we oltaem hem i ona long papa mama blong hem, taem hem i stap gruap. Hem i wan boe we i gat fasin obei, ale hem i “stap gruap moa long bodi blong hem mo long waes blong hem tu. Mo oltaem God i glad moa long hem, mo ol man tu oli glad moa long hem.”—Luk 2:51, 52.

17. ?Fasin blong ol papa mama blong bos long famle blong olgeta i save mekem wanem long ol pikinini?

¹⁷ Fasin blong ol papa mama blong mekem wok blong olgeta, i save mekem se ol pikinini oli gat respek no oli agensem olgeta we oli bos blong olgeta. (Proveb 22:6) Taswe, i gud we ol papa mama oli tingting long kwestin ya, ‘?Mi mi bos long ol pikinini wetem lav no long fasin we i strong tumas? ?Mi mi no strong inaf?’ Wan papa no mama we i folem ol rod blong God i mas gat lav mo kaen fasin, be hem i mas strong blong folem ol loa blong God. I stret nomo we Pol i raetem se: ‘Yufala ol papa, yufala i no mas mekem ol pikinini blong yufala oli harem nogud oltaem [mining se, ‘mekem oli kam kros’]. Be yufala i mas gohed blong stretem olgeta, mo blong trenem tingting blong olgeta olsem we Jeova i wantem.’—Efesas 6:4; Kolosi 3:21.

18. ?Ol papa mama oli mas stretem ol pikinini blong olgeta long wanem fasin?

¹⁸ Ol papa mama oli mas jekemgud ol fasin we oli yusum blong trenem ol pikinini blong olgeta. Hemia i tru moa, sipos oli wantem se ol pikinini blong olgeta oli gat fasin obei, we i givim glad long papa mama. (Proveb 23:24, 25) Long Baebol, bigfala mining blong fasin blong stretem, hemia fasin blong tijim. (Proveb 4:1; 8:33) Hem i joen wetem lav mo kwaet fasin, i no wetem kros mo raf fasin. Taswe, ol papa mama we oli Kristin, oli mas soemaot waes fasin mo bos long ol filing mo tingting blong olgeta, taem oli stap stretem ol pikinini blong olgeta.—Proveb 1:7.

RUL INSAED LONG KONGREGESEN

19. ?Olsem wanem God i mekem se i gat gudfala oda insaed long Kristin kongregesen?

¹⁹ Jeova i no wan God we i olbaot. Taswe i stret blong ting se bambae hem i yusum wan rod we i gat paoa mo i folem wan gudfala plan, blong lidim ol man blong hem. Olsem nao, hem i putumap Jisas olsem Hed blong Kristin kongregesen. (1 Korin 14:33, 40; Efesas 1:20-23) Aninit long Kraes we i lidim yumi long fasin we yumi no save luk hem, God i putumap wan plan. Hemia se ol elda long ol kongregesen wanwan oli lukaot long ol sipsip wetem glad mo lav, mo oli no kasem pei from. (1 Pita 5:2, 3) Ol man blong givhan oli halpem ol elda long plante defren rod, mo oli mekem impoten wok insaed long kongregesen.—Filipae 1:1.

20. ?From wanem yumi mas ona long ol Kristin elda, mo from wanem fasin ya i gat gudfala frut?

²⁰ Long saed blong ol Kristin elda, Pol i raetem se: “Yufala i mas ona long ol man we i stap lidim yufala, mo yufala i mas obei long ol tok blong olgeta. Olgeta ya oli stap lukaot long Kristin laef blong yufala, we oli no save spel, mo bambae oli mas talemaot long God we oli holem wok ya blong olgeta olsem wanem. Yufala i mas mekem olgeta oli harem gud long wok ya blong olgeta. Sipos yufala i stap mekem olgeta oli harem nogud long wok ya, fasin ya bambae i no givhan long yufala nating.” (Hibrus 13:17) Long waes fasin, God i putum wok ya blong lukaot long nid blong olgeta long kongregesen long saed blong speret, long han blong ol Kristin elda. Ol elda ya oli no hae moa long ol narafala long kongregesen. Oli ol man blong wok mo ol slef blong God, we oli lukaot long nid blong ol Kristin brata mo sista blong olgeta, olsem Masta blong yumi, Jisas Kraes, i bin mekem. (Jon 10:14, 15) Taem yumi save se ol man we oli naf mo oli kasem ol mak we Baebol i putum, oli intres long fasin blong yumi blong gohed mo kam bigman long saed blong speret, samting ya i save pulum yumi blong wokgud wetem olgeta mo blong obei long olgeta.—1 Korin 16:16.

21. ?Olsem wanem ol elda oli traehad blong givhan long ol Kristin brata sista blong olgeta long saed blong speret?

²¹ Samtaem, ol sipsip oli save lusum rod no kasem trabol from sam fasin blong wol we oli save spolem olgeta. Ol elda we oli wok aninit long Nambawan Man Blong Lukaot Long Sipsip, oli kwik blong luksave nid blong olgeta we oli stap long han blong olgeta, mo oli wok had blong givhan long olgeta wanwan. (1 Pita 5:4) Oli go luk ol memba blong kongregesen mo storeyan wetem olgeta blong leftemap tingting. Ol elda oli save se Setan i stap traehad blong spolem pis blong ol man blong God, taswe oli soemaot waes blong God taem oli stretem ol problem we oli kamaot. (Jemes 3:17, 18) Oli wok strong blong mekem kongregesen i joengud mo holem wan tingting long saed blong bilif, hemia samting we Jisas tu i prea from.—Jon 17:20-22; 1 Korin 1:10.

22. ?Olsem wanem ol elda oli givhan taem wan man i mekem sin?

²² ?Olsem wanem sipos wan trabol i kasem wan Kristin no sipos tingting blong hem i foldaon from hem i mekem wan sin? Ol advaes blong Baebol we i mekem hem i haremgud mo fasin blong ol elda blong mekem prea blong hem we i kamaot stret long hat blong olgeta, i save givhan long hem blong kam strong bakegen long saed blong speret. (Jemes 5:13-15) Ol man ya, we tabu speret i putumap olgeta, oli gat paoa tu blong stretem mo givim advaes long eniwan we i stap gohed long fasin we i no stret, mo eniwan we i save spolem kongregesen long saed blong speret mo long saed blong stret fasin. (Ol Wok 20:28; Taetas 1:9; 2:15) Blong mekem se kongregesen i stap klin, samtaem maet wan man i mas ripotem narafala we i stap mekem bigfala sin. (Levitikas 5:1) Sipos wan Kristin we i mekem wan bigfala sin i lesin taem oli yusum Baebol blong stretem mo givim advaes long hem, mo hem i soemaot se hem i rili tanem tingting blong hem from sin ya, bambae oli halpem hem. Be, olgeta we oli gohed nomo blong brekem loa blong God mo oli no wantem tanraon, oli putum olgeta afsaed long kongregesen.—1 Korin 5:9-13.

23. ?Ol Kristin elda oli mekem wanem blong mekem i gud long evriwan long kongregesen?

²³ Profet tok blong Baebol i talem se aninit long Jisas Kraes olsem King, ol man we oli bigman long saed blong speret bambae oli kasem wok blong leftemap tingting, protektem, mo mekem ol man blong God oli haremgud. (Aesea 32:1, 2) Bambae oli lidim wok blong talemaot gud nyus, lukaot long ol sipsip, mo tijim olgeta, blong mekem se olgeta evriwan oli save kam bigman long saed blong speret. (Efesas 4:11, 12, 16) Maet samtaem ol Kristin elda oli mas stretem, putumaot no givim advaes long sam Kristin brata sista blong olgeta. Be gudfala tijing blong ol elda ya we i stanap long Tok blong God, i givhan long evriwan blong gohed long rod we i go kasem laef.—Proveb 3:11, 12; 6:23; Taetas 2:1.

AGRI WETEM JEOVA LONG SAED BLONG HU I BOS

24. ?Evri dei yumi kasem traem long saed blong wanem samting?

²⁴ Faswan man mo woman tufala i kasem traem long saed blong fasin blong obei long bos blong tufala. Yumi no sapraes se wan traem we i kolosap sem mak, i stap wetem yumi evri dei. Devel Setan i stap leftemap fasin stronghed long medel blong ol man. (Efesas 2:2) Hem i mekem i luk olsem we i moa gud blong folem prapa tingting blong yumi wanwan bitim we yumi obei long narafala.

25. ?Wanem gudfala frut i save kamaot sipos yumi sakem stronghed fasin blong wol mo obei long God olsem bos, no long ol bos we hem i letem i stap?

²⁵ Be, yumi mas sakemaot fasin stronghed blong wol ya. Sipos yumi mekem olsem, bambae yumi luksave se fasin blong obei folem rod we God i soemaot, i karem nambawan frut. Olsem nao, bambae yumi no kasem ol wari mo trabol, olsem olgeta we oli no obei long gavman oli kasem. Bambae yumi no gat plante rao insaed long famle, olsem sam famle i gat. Mo bambae yumi haremgud blong joen wetem ol Kristin brata sista blong yumi, long lav mo kaen fasin. Samting we i moa impoten, fasin blong obei folem rod we God i soemaot, bambae i mekem se yumi frengud wetem Jeova, we hem i Nambawan Bos blong yumi.

JEKEM SAVE BLONG YU

?Jeova i bos long yumi long wanem fasin?

?Hu ya “ol gavman,” mo olsem wanem yumi ona long olgeta?

?Plan ya we man i hed long famle, i putum wanem wok long wanwan memba blong famle?

?Olsem wanem yumi save soem fasin obei insaed long Kristin kongregesen?

[Bokis blong pija long pej 134]

FASIN OBEI, I NO FASIN AGENS

Long wok blong ol Wetnes blong Jeova blong prij long ol man, oli tokbaot Kingdom blong God olsem wan rod nomo blong man i save kasem trufala pis mo laef we i sef. Be ol man ya we oli wok strong blong talemaot Kingdom blong God, oli no agensem nating, gavman blong kantri we oli stap long hem. Defren olgeta, ol Wetnes oli ol faswan man blong soemaot respek mo obei long loa. Wan haeman long wan kantri blong Afrika i talem se: “Sipos olgeta skul oli sem mak long ol Wetnes blong Jeova, bambae yumi no gat fasin blong kilim man i ded, fasin stil, stronghed fasin, ol presin man, mo ol atomik bom. Bambae i no gat nid blong lokem ol doa, long dei mo long naet.”

Long plante kantri, ol haeman oli luksave samting ya, ale oli letem ol Wetnes oli gohed blong prij we oli no blokem wok blong olgeta. Long sam narafala kantri, ol haeman oli tekemaot ol tabu mo fasin blong blokem wok blong ol Wetnes blong Jeova, taem oli luksave se oli pulum ol man blong mekem ol gudfala fasin nomo. I sem mak long tok blong aposol Pol long saed blong fasin blong obei long gavman, se: “Yufala i mas mekem ol gudfala fasin, nao bambae gavman i save presem yufala.”—Rom 13:1, 3.