Wajtaoa LAEBRI LONG INTENET
Wajtaoa
LAEBRI LONG INTENET
Bislama
  • BAEBOL
  • OL BUK
  • OL MITING
  • w92 10/1 pp. 9-14
  • !“Mifala i Faenem Mesaea”!

I no gat video yet long haf ya.

Sori, i gat problem taem i stap lodem video ya.

  • !“Mifala i Faenem Mesaea”!
  • Wajtaoa—1992
  • Ol Sabtaetol
  • Sem Samting
  • Laen Blong Jisas
  • Ol Profet Tok Long Saed Blong Mesaea
  • Profet Tok i Talem Se Bambae i Kam
  • God i Soemaot Mesaea Ya
  • ?From Wanem Ol Man Jyu Oli No Akseptem Jisas?
  • From Wanem Mesaea i Mas Ded
  • !Mesaea! !Rod We God i Yusum Blong Sevem Ol Man!
    Wajtaoa—2009
  • Jisas Kraes Rod Blong Kasem Save Ya Blong God
    Save Blong Lidim Long Laef We i No Save Finis
  • Oli Wet Long Mesaea
    Wajtaoa—2011
  • Baebol—Ol Profet Tok Blong Hem Oli Kamtru, Haf 3
    Wekap!—2012
Luk Moa Samting
Wajtaoa—1992
w92 10/1 pp. 9-14

!“Mifala i Faenem Mesaea”!

“Nao wantaem nomo, hem [Andru] i go faenem brata ya blong hem [Saemon], nao i talem long hem i se ‘E, mifala i faenem Mesaea.’ Tok ya ‘Mesaea’, we long lanwis blong ol man Gris oli talem se ‘Kraes.’ ”​—⁠JON 1:⁠41.

1. ?Jon Baptaes i soemaot wanem long saed blong Jisas blong Nasaret, mo Andru i luksave wanem long saed blong hem?

ANDRU i lukluk longtaem long man Jyu ya we oli kolem Jisas blong Nasaret. Jisas i no luk olsem wan king, wan waes man, no wan tija. Klos blong hem i no olsem klos blong king, hea blong hem i no waet, mo ol han mo skin blong hem oli no sofsof tumas. Jisas i yangfala​—⁠kolosap long 30 yia​—⁠mo ol strong han mo skin blong hem i braon olsem wan man blong wok. Ating samting ya i mekem se Andru i no sapraes taem hem i faenemaot se Jisas i wan kapenta. Mo tu, Jon Baptaes i tokbaot man ya se: “Hem i olsem smol sipsip blong God.” Wan dei bifo Jon i bin talem wan samting we i save mekem ol man oli sek i se: “Hem i Pikinini blong God.” ?Olsem wanem, samting ya i tru? Long dei ya Andru i tekem taem blong lesin long Jisas. Yumi no save wanem Jisas i talem, yumi save nomo se ol tok blong hem oli jenisim laef blong Andru. Andru i hareap blong go faenem brata blong hem Saemon, mo hem i se: !“Mifala i faenem Mesaea”!​—⁠Jon 1:​34-41.

2. ?From wanem i impoten tumas blong luklukgud pruf se Jisas hem i Mesaea ya we Baebol i promes long hem no no gat?

2 Biaen Andru mo Saemon (we Jisas i kolem nem blong hem bakegen se Pita) tufala i kam aposol blong Jisas. Bitim tu yia biaen we Pita i kam disaepol blong Jisas, hem i talem long Jisas i se: “Yu yu Mesaea ya. Yu yu Pikinini blong God ya we i laef we i no save ded.” (Matyu 16:16) Ol trufala aposol mo ol disaepol oli pruvum se oli rere nomo blong lusum laef blong olgeta from bilif ya. Plante milyan man tede we oli gat gudhat oli mekem sem mak. ?Be bilif blong olgeta i stanap long wanem pruf? Pruf i makem trufala bilif, mekem se hem i defren long bilif we i no stanap long trufala samting. (Lukluk Hibrus 11:⁠1.) Naoia yumi save lukluk long tri stampa pruf long bisnes ya se Jisas i stret Mesaea.

Laen Blong Jisas

3. ?Wanem samting Gospel blong Matyu mo Luk oli talem long saed blong laen blong Jisas?

3 Laen blong Jisas i faswan pruf we Kristin Grik haf blong Baebol i givim blong soem se Jisas i Mesaea. Baebol i talemaot bifo finis se Mesaea bambae i kam long laen blong King Deved. (Ol Sam 132:​11, 12; Aesea 11:​1, 10) Gospel blong Matyu i stat olsem se: “Hemia nem blong ol bubu blong Jisas Kraes, we hem i kamaot long Deved, we Deved i kamaot long Ebraham.” Matyu i gohed blong pruvum tok long vas ya, hem i folem laen blong Jisas tru long papa blong hem we i tekemaot hem, Josef. (Matyu 1:​1-16) Luk i soemaot long Gospel blong hem ol laen blong Jisas tru long mama blong hem, Meri, i gobak long taem blong Deved mo Ebraham go kasem Adam. (Luk 3:​23-38)a Olsemia nao ol man blong raetem ol Gospel oli raetemdaon pruf blong tok blong olgeta folem loa mo long saed blong stret famle blong hem se Jisas i laen blong Deved.

4, 5. (a) ?Ol man we oli laef long sem taem blong Jisas oli talem se hem i no kamaot long laen blong Deved, mo from wanem samting ya i impoten? (b) ?Olsem wanem sam buk we oli no long saed blong Baebol oli sapotem laen blong Jisas?

4 Nating se wan man i no bilif nating we Jisas i Mesaea, be hem i no save talem se Jisas i no pikinini blong Deved. ?From wanem? I gat tu risen. Faswan risen, se Jisas i pikinini blong Deved oli talem bakegen plante taem long Jerusalem bifo we taon ya i brokdaon long 70 K.T. (Skelem Matyu 21:9; Ol Wok 4:27; 5:​27, 28.) Sipos samting ya i no tru, wan long ol man we oli agensem Jisas​—⁠mo i gat plante man olsem​—⁠i save pruvum se Jisas hem i wan trik nomo, taem hem i jekem ol buk we oli tokbaot laen blong Jisas long ol folda long pablik ples.b Be long buk blong histri i no gat wan man we i agensem Jisas se hem i no kamaot long laen blong King Deved. I klia se wan man i no save talem olsem. Matyu mo Luk tufala i raetemdaon inaf nem long buk blong tufala blong pruvum laen blong Jisas, oli tekemaot stret nomo long ol buk we i stap long pablik ples.

5 Seken samting, i gat sam samting we oli no stap long Baebol oli agri bigwan long laen blong Jisas. Eksampel, long ol yia we oli ron biaen long yia 300, ol buk we oli eksplenem loa mo kastom blong ol man Jyu, Talmud, oli tokbaot wan tija se hem i mekem wan nogud tok agens long Meri, mama blong Jisas, se hem i stap ‘mekem woman blong rod wetem ol kapenta.’ Be long sem haf ya nomo i talem se “Meri hem i laen blong ol prins mo ol rula.” Wan eksampel blong man ya blong raetem histri, Hegesippus, i kamaot fastaem long ol yia we oli ron biaen long faswan handred yia. Taem Hegesippus i soemaot we hed gavman blong Rom Domitian i wantem finisim olgeta laen blong Deved, sam enemi blong ol Kristin man blong faswan handred yia oli tok agens long ol bubu blong Jud, brata blong Jisas, “se oli blong famle blong Deved.” ?Sipos ol man oli savegud se Jud i kamaot long laen blong Deved, be olsem wanem nao long Jisas? !Hem i tru laen blong Deved!​—⁠Galesia 1:19; Jud 1.

Ol Profet Tok Long Saed Blong Mesaea

6. ?Ol profet tok long saed blong Mesaea oli plante olsem wanem long Hibru haf blong Baebol?

6 Ol profet tok we oli kamtru hemia wan narafala rod blong pruvum se Jisas i Mesaea. Long Hibru haf blong Baebol i gat plante profet tok we oli laenap long Mesaea. Long buk blong hem, (The Life and Times of Jesus the Messiah) Alfred Edersheim i talem se i gat kolosap 456 haf long Hibru haf blong Baebol we ol olfala tija oli luk se oli laenap long saed blong Mesaea. Be, ol tija oli gat ol rong tingting yet long saed blong Mesaea. Olgeta oli stap lukluk long plante haf we oli no laenap nating long saed blong Mesaea. Nating se i olsem, be i gat plante profet tok we oli soemaot Jisas olsem Mesaea.​—⁠Skelem Revelesen 19:10.

7. ?Wanem sam long ol profet tok ya we Jisas i mekem oli kamtru long sot taem we hem i stap long wol?

7 Ol profet tok olsem: taon we hem i bon long hem (Maeka 5:2; Luk 2:​4-11), trabol we i kamaot long hif blong ol pikinini we oli ded we i hapen afta we Jisas i bon (Jeremaea 31:15; Matyu 2:​16-18), God i singaot Jisas i aot long Ijip (Hosea 11:1; Matyu 2:15), ol haeman oli stap kam wanples blong agensem hem (Ol Sam 2:​1, 2; Ol Wok 4:​25-28), ded blong hem from 30 pis selva (Sekaraea 11:12; Matyu 26:15), mo tu fasin blong ded blong Jisas.​—⁠Ol Sam 22:​16, futnot; Jon 19:​18, 23; 20:​25, 27.c

Profet Tok i Talem Se Bambae i Kam

8. (a) ?Wanem profet tok i soemaot taem ya we bambae Mesaea i kam? (b) ?Wanem nao tufala samting we yumi mas savegud long hem blong kasem save profet tok ya?

8 Yumi save lukluk long wan profet tok nomo. Baebol i soemaot long ol man Jyu long Daniel 9:​25 wetaem bambae Mesaea i kam. Yumi ridim olsem se: “Mo i gat wan samting we yu mas save mo luksave. I stat long taem ya we oli sanem tok blong stanemap mo wokem Jerusalem i gud bakegen, i go kasem Lida ya, Mesaea, i mas gat seven wik, mo sikistetu wik.” Ating fastaem we yumi luk profet tok ya hem i no klia. Be profet tok ya i askem yumi blong faenem tu samting nomo: wanem taem profet tok ya i stat mo taem ya we i mas pas i longwan olsem wanem. Blong yusum wan pijatok, sipos yu yu gat wan map we i save lidim yu i go long wan sas samting we oli berem i stap daon “50 futrul is blong wel blong pak blong taon,” ating bambae tingting blong yu i fasfas long samting ya​—⁠i tru moa sipos yu no save weples wel ya i stap, no wan ‘futrul’ i longfala olsem wanem. ?Olsem wanem, bambae yu no lukaot tufala poen ya blong faenemaot weples sas samting ya i stap? Yes, profet tok blong Daniel i kolosap sem mak, sipos yumi faenemaot taem we i stat long hem mo yumi makem taem we i folem.

9, 10. (a) ?Wetaem oli stat blong kaontem ol 69 wik? (b) ?69 wik ya oli longfala olsem wanem, mo olsem wanem yumi save samting ya?

9 Fastaem, yumi nidim taem we profet tok ya i stat long hem, taem ya we “oli sanem tok blong stanemap mo wokem Jerusalem i gud bakegen.” Namba tu samting, yumi nidim blong save se ol 69 (7 plas 62) wik ya oli longfala olsem wanem. I no hadwok blong faenemaot tufala samting ya. Nehemaea i talemaot klia long yumi se oli sanem tok blong bildim bakegen wol raon long Jerusalem blong mekem i kam taon bakegen “long namba twante yia blong rul blong King Artaxerxes.” (Nehemaea 2:​1, 5, 7, 8) Samting ya i mekem se profet tok ya i stat long 455 B.K.T.d

10 ?Ol 69 wik ya oli ol prapa wik we i gat seven dei long hem? No gat, from we Mesaea hem i no kamtru wan yia biaen long 455 B.K.T. Plante man we oli stadigud long Baebol mo plante translesen (wetem Tanakh blong ol man Jyu, long wan futnot long vas ya Daniel 9:25) oli agri se hemia ol wik “blong ol yia.” Mining blong wan ‘wik blong ol yia,’ no fasin blong makemaot evri seven yia, ol man Jyu bifo oli savegud long hem. Olgeta oli stap mekem wan sabat evri seven dei mo oli stap mekem wan sabat yia evri seven yia. (Eksodas 20:​8-11; 23:​10, 11) Mekem se 69 wik blong yia i save kam (69x7) yia, no 483 yia. Nao yumi mas kaontem. Taem yumi kaontem 483 yia i stat long 455 B.K.T., yumi foldaon long 29 K.T.​—⁠!hemia stret yia we Jisas i bin baptaes mo hem i kam ma·shiʹach, Mesaea!​—⁠Lukluk “Seventy Weeks,” Insight on the Scriptures, Volyum 2, pej 899.

11. ?Olsem wanem yumi save ansa long olgeta we oli talem se hemia i wan fasin blong naoia nomo blong talemaot mining blong profet tok blong Daniel?

11 Maet sam man oli talem se hemia i wan fasin blong tede blong talemaot mining blong ol profet tok blong mekem se i laenap wetem histri. ?Sipos i olsem, from wanem ol man long taem blong Jisas oli hop se Mesaea bambae i kamtru long taem ya? Luk we i Kristin man blong raetem histri mo tufala man Rom ya blong raetem histri Tacitus mo Suetonius, man Jyu ya blong raetem histri Josephus, mo waes man Jyu ya Philo, olgeta oli laef kolosap long taem ya mo oli talem se ol man long taem ya oli putum tingting blong olgeta i stap strong long hop ya blong luk Mesaea. (Luk 3:15) Sam man we oli stadigud tede oli gat tingting se trabol we ol man Rom oli mekem agens long ol man Jyu i pusum ol man Jyu blong gat tingting mo hop long Mesaea long taem ya. ?Be from wanem ol man Jyu oli hop blong luk Mesaea long taem ya bitim long taem we ol man Gris oli mekem hadtaem long olgeta sam handred yia bifo? ?From wanem Tacitus i talem se “ol profet tok we i had blong talemaot mining blong olgeta” oli lidim ol man Jyu blong gat hop long ol strong man blong rul blong kam long Judia mo “rulum olgeta ples long wol”? Long buk blong Abba Hillel Silver (A History of Messianic Speculation in Israel), hem i luksave se “oli ting se Mesaea bambae i kam samwe long ol yia bitwin 25 K.T mo 50 K.T.,” i no from ol traem we ol man Rom oli mekem, be i from “tingting blong ol man long taem ya blong laenemap histri wetem ol stret taem blong hem,” we i stanap long wan haf blong buk blong Daniel.

God i Soemaot Mesaea Ya

12. ?Olsem wanem Jeova i soemaot se Jisas hem i Mesaea?

12 God hem wan i soemaot namba tri pruf long wok blong Jisas long saed blong Mesaea. Taem yumi ridim Luk 3:​21, 22, strong paoa blong heven mo wol, prapa tabu speret blong Jeova i makemaot Jisas afta we hem i baptaes. Mo wetem prapa voes blong hem, Jeova i soemaot se hem i agri long Pikinini blong hem, Jisas. Long tu narafala taem, Jeova, long heven, i tok stret long Jisas, long taem ya hem i soemaot se hem i agri long Jisas: wan taem, long fored blong trifala aposol blong Jisas mo wan narafala taem long fored blong plante man. (Matyu 17:​1-5; Jon 12:​28, 29) Antap bakegen, Jeova i sanem ol enjel oli kamdaon long heven blong talemaot se Jisas i Kraes, no Mesaea.​—⁠Luk 2:​10, 11.

13, 14. ?Olsem wanem Jeova i soemaot se hem i agri long Jisas olsem Mesaea?

13 Jeova i soemaot se hem i agri long hemia we hem i makemaot taem hem i givim paoa long Jisas blong mekem ol bigbigfala wok. Eksampel, fastaem Jisas i talemaot klia ol profet tok long saed blong histri​—⁠we samfala oli kamtru long taem blong yumi.e Hem i mekem ol merikel tu, taem hem i givim kakae long wan bigfala hif blong man we oli hanggri mo hem i mekem ol sikman oli kamgud bakegen. Hem i mekem ol dedman oli laef bakegen tu. ?Olsem wanem, ol man blong hem oli mekemap ol store blong ol bigbigfala wok ya nomo afta we ol samting ya oli hapen? Jisas i mekem plante merikel long fored blong olgeta man, samtaem long taosen man wantaem. Ol enemi blong Jisas tu oli no save haedem se hem i mekem ol samting ya. (Mak 6:2; Jon 11:47) Antap long hemia, sipos ol man blong Jisas oli mekemap ol store olsem, ?ale from wanem oli raetemdaon taem ya we olgeta nomo oli foldaon long ol slak fasin blong olgeta? ?I tru se olgeta oli save rere blong ded from wan bilif we i stanap long wan kastom store we olgeta nomo oli mekemap? No gat. Ol merikel blong Jisas oli tru, histri i agri long olgeta.

14 Pruf ya we God i soemaot se Jisas hem i Mesaea i go moa. Tru long tabu speret Jeova i soemaot klia se pruf ya long saed blong wok blong Jisas olsem Mesaea ol man oli raetemdaon mo hem i kam haf blong buk ya we oli tanem i kam long plante lanwis mo oli givimaot moa long hem i bitim ol narafala buk long histri blong man.

?From Wanem Ol Man Jyu Oli No Akseptem Jisas?

15. (a) ?Ol pruf se Jisas i Mesaea i bigwan olsem wanem? (b) ?Wanem tingting i lidim ol man Jyu blong no bilif long Jisas olsem Mesaea?

15 Trifala rod ya oli soemaot plante handred poen blong pruvum se Jisas i Mesaea. ?Olsem wanem, ol pruf ya oli no naf? Yu traem tingbaot sipos yu askem wan laesens blong draeva no wan kredit kad mo oli talem long yu se tri samting we yu soem blong pruvum se yu yu hu oli no gud inaf​—⁠i gat plante handred yet we yu mas karem. !Samting ya i no stret! Tru ya, Baebol i soemaot inaf pruf se Jisas hem i Mesaea. ?Be from wanem plante long ol man ples blong Jisas oli talem se ol pruf ya i no tru se hem i Mesaea? From we nating se man i nidim pruf blong kasem bilif, be pruf nomo i no save mekem se hem i bilif. Sore tumas, plante man oli bilif long wanem we oli wantem bilif long hem nating se i gat fulap pruf blong soem se oli rong. Long saed blong Mesaea, bighaf blong ol man Jyu oli gat ol defren tingting long wanem we olgeta oli wantem. Oli wantem wan Mesaea long saed blong politik, wan we bambae hem i finisim trabol we ol man Rom oli mekem agens long olgeta mo givim paoa long Isrel bakegen olsem long taem blong Solomon, taem oli gat plante samting long saed blong bodi. ?Olsem wanem nao bambae oli agri long kwaet pikinini ya blong wan kapenta, man Nasaret ya we hem i no soemaot intres nating long politik no ol rij samting? ?Antap moa, olsem wanem hem i save kam Mesaea afta we hem i harem nogud mo hem i no kasem ona nating taem hem i ded long pos?

16. ?From wanem ol man blong Jisas oli mas stretem prapa hop blong olgeta long saed blong Mesaea?

16 Ded blong Jisas i mekem se ol disaepol blong hem oli harem nogud tumas. Afta we hem i laef bakegen long ded mo i go antap long heven, olgeta oli ting se bambae Jisas i “mekem we ol man Isrel oli gat king” stret long taem ya. (Ol Wok 1:⁠6) Be from we hop ya blong olgeta i no kamtru, oli no sakemaot tingting ya se Jisas i Mesaea. Ol disaepol oli bilivim hem from ol pruf we oli luk long taem ya mo sloslou save blong olgeta i gru moa. Ol samting we oli no klia long tingting blong olgeta oli kam klia. Ol disaepol oli stat blong luksave se Mesaea i no save mekem ol profet tok long saed blong hem, oli kamtru evriwan long smol taem blong hem, olsem wan man long wol ya. !Wan profet tok i tokbaot kwaet fasin blong hem blong kam long wan smol dongki, be wan narawan i tokbaot se hem bambae i kam wetem paoa long klaod! ?Olsem wanem tufala profet tok ya oli tru? I isi blong luksave se bambae hem i mas kambak namba tu taem.​—⁠Daniel 7:⁠13; Sekaraea 9:9.

From Wanem Mesaea i Mas Ded

17. ?Olsem wanem profet tok blong Daniel i soemaot klia se Mesaea i mas ded, mo from wanem risen hem i mas ded?

17 Antap moa, ol profet tok long saed blong Mesaea oli soemaot klia se Mesaea bambae i mas ded. Eksampel, profet tok ya we i talem se bambae Mesaea i kam i gohed long narafala vas olsem se: “Mo taem ol sikistetu wik [we i folem ol seven wik] bambae oli finis, oli mas tekemaot Mesaea.” (Daniel 9:26) Hibru tok ya ka·rathʹ oli yusum long ples ya blong minim “tekemaot” hemia sem tok nomo we oli yusum blong soemaot panis blong ded we oli givim long ol man bifo, taem oli brekem Loa blong Moses. I tru nomo Mesaea i mas ded. ?From wanem? Long vas 24 i givim ansa long yumi se: “Blong tekemaot sin, mo blong kavremap rong, mo blong putum stret fasin i stap gud oltaem.” Ol man Jyu oli savegud se wan sakrifaes, wan ded, hemia nomo i save kavremap ol rong.​—⁠Levitikas 17:11; skelem Hibrus 9:⁠22.

18. (a) ?Olsem wanem Aesea japta 53 i soemaot se Mesaea i mas harem nogud mo hem i mas ded? (b) ?Wanem samting long profet tok ya i mekem i luk olsem se i agensem hem wan?

18 Long Aesea japta 53 i tokbaot Mesaea olsem wan spesel Man blong Wok blong Jeova we bambae hem i save harem nogud mo hem i ded blong kavremap ol sin blong ol narafala man. Long vas 5 i se: “Oli sperem hem blong kavremap sin blong yumi. Oli mekem hem i harem nogud from ol rong blong yumi.” Afta we sem profet tok ya i talem long yumi se Mesaea i mas ded olsem “wan sakrifaes blong ol man we oli brekem loa” hem i soemaot se sem Wan ya nomo “bambae i mekem ol dei blong hem oli longwan, mo long han blong hem bambae i mekem ol samting we Jeova i haremgud long hem oli kamtru.” (Vas 10) ?Olsem wanem, vas ya i agensem hem wan? ?Olsem wanem Mesaea i save ded, mo biaen hem i “mekem ol dei blong hem oli longwan”? ?Olsem wanem hem i save givim laef blong hem olsem wan sakrifaes mo biaen i mekem “ol samting we Jeova i haremgud long hem oli kamtru”? ?Olsem wanem hem i save ded mo hem i ded blong olwe be i no mekem ol impoten profet tok long saed blong hem oli kamtru, we hem i save rul foreva olsem wan King mo i karem pis mo gladtaem long ful wol?​—⁠Aesea 9:​6, 7.

19. ?Olsem wanem taem Jisas i laef bakegen long ded samting ya i mekem ol profet tok long saed blong Mesaea we oli luk olsem we oli agensem olgeta, oli kam klia?

19 I gat wan samting nomo blong stretem samting ya we yumi ting se i agensem hem wan, hemia wan bigfala merikel. Jisas i laef bakegen. Plante handred man Jyu we oli gat gudhat oli luk bigfala samting ya. (1 Korin 15:⁠6) Biaen aposol Pol i raetem se: “Be Kraes i givim laef blong hem blong tekemaot ol sin blong ol man. Mo fasin ya we hem i mekem, we wan taem nomo hem i ded, hemia i naf blong tekemaot ol sin blong ol man, gogo i no save finis. Nao biaen hem i go sidaon long raet saed blong God, mo i stap wet long ples ya, gogo God bambae i mekem ol enemi blong hem olsem mat, we i ples blong leg blong hem, olsem we Baebol i talem finis.” (Hibrus 10:​10, 12, 13) Yes, hem i afta nomo we Jisas i laef bakegen blong kasem laef long heven, mo afta long taem ya we hem i stap “wet long ples ya,” we bambae hem i tekem jea blong hem olsem King mo hem i agensem ol enemi blong Papa blong hem, Jeova. Jisas olsem Mesaea, long wok blong hem olsem King long heven, hem i gat paoa long laef blong ol man we oli stap laef naoia. ?Long wanem fasin? Nekis haf blong magasin ya bambae hem i givim ansa long kwestin ya.

[Ol futnot]

a Taem Luk 3:23 i talem se: “Josef, hem i pikinini blong Heli” tok ya “pikinini” i minim “hasban blong gel blong Heli” from we Heli hem i stret papa blong Meri.​—⁠Insight on the Scriptures, Volyum 1, pej 913 kasem 917.

b Taem Josephus, wan man Jyu blong raetem histri, hem i raetemdaon laen blong hem wan, hem i soemaot klia se ol haf blong buk blong histri olsem oli stap finis bifo long yia 70 K.T. Ol buk blong histri olsem oli finis wetem taon blong Jerusalem, mekem se ol man biaen we oli stap talem se oli Mesaea oli no gat pruf long samting ya.

c Lukluk Insight on the Scriptures, Volyum 2, pej 387.

d I gat wan strong pruf blong ol man Gris bifo, ol man Babilon mo Pesia we i soemaot se Artaxerxes i stat rul long yia 474 B.K.T. Lukluk Insight on the Scriptures, Volyum 2, pej 614 kasem 616, 900.

e Long wan profet tok olsem, hem i talemaot we ol gyaman mesaea bambae oli kam antap stat long taem blong hem. (Matyu 24:​23-26) Lukluk faswan haf blong magasin ya.

?Olsem Wanem Yu Yu Save Ansa?

◻ ?From wanem yumi mas luklukgud ol pruf ya se Jisas i Mesaea ya we Baebol i promes no no gat?

◻ ?Olsem wanem laen blong Jisas i sapotem bilif se hem i Mesaea?

◻ ?Olsem wanem ol profet tok blong Baebol i halpem yumi blong pruvum se Jisas i Mesaea?

◻ ?Long ol wanem rod Jeova hem wan i soemaot se Jisas i Mesaea?

◻ ?From wanem plante man Jyu oli no agri long Jisas olsem Mesaea, mo from wanem risen blong olgeta i no stret?

[Tok Blong Pija Long Pej 12]

Wanwan long ol merikel blong Jisas oli pruvum se hem i Mesaea

    Ol buk long Bislama (1987-2026)
    Logaot
    Login
    • Bislama
    • Serem
    • Setemap Olsem Yu Wantem
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Rul
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Serem