?Yu Yu Soem Respek Long Ol Man Taem Yu Givim Advaes Long Olgeta?
!I GUD mo i givhan taem yumi kasem advaes we wan man i givim wetem fasin respek! Edward i talem se, “Advaes we i kaen, mo we i soem fasin blong tingbaot mo kea long narafala man, i save mekem ol man oli frengud.” Warren i talem se, “Taem yu harem se man we i givim advaes i ona mo i respektem yu from hem i rere blong lesin long store blong yu, i isi moa long yu blong akseptem advaes.” Norman i talem se, “Taem man blong givim advaes i soem respek long mi, mi harem se mi mi fri blong kam kolosap long hem, askem advaes long hem.”
I Stret We Man i Gat Raet Blong Kasem Respek
Man i rili glad long advaes we narafala i givim wetem kaen fasin, fasin fren, mo lav. Fasin blong givim advaes long ol narafala olsem we yu wantem ol narafala oli givim advaes long yu i nambawan. (Matyu 7:12) Wan gudfala man blong givim advaes i tekem taem blong lesin mo i stap traehad blong kasem save long man ya we i stap kasem advaes—long tingting blong hem, ol samting we i kamaot long laef blong hem, mo ol filing blong hem—bitim we hem i tok agens mo daonem hem.—Proveb 18:13.
Ol man blong givim advaes tede, olsem ol Kristin elda, oli mas lukaotgud blong gat respek long ol narafala taem oli givim advaes. ?From wanem? From we fasin we i kam antap long wol ya se ol man oli no soem respek long ol narafala man. Fasin ya i save kasem yumi kwiktaem. Plante taem ol man ya we yu ting se oli mas soemaot fasin respek, be oli no soem respek, maet oli ol man we oli gat spesel wok, ol lida blong skul, no ol narafala. Blong eksplenem, long ples blong wok, bisnes ya blong sakemaot wan wokman i hadwok long bos mo long wokman mo i save mekem tufala evriwan i harem nogud. Samting ya i save spolem gudfala tingting we wokman ya i gat long hem wan, antap moa sipos bos we i sakemaot hem i no soem respek nating long hem. Ol bos we oli mas sakemaot wan wokman, oli mas lanem fasin blong talem “strong mesej ya long fasin we i klia, oli no toktok tumas mo long fasin we i stret long wan bos blong wan kampani, mo i mekem se wokman ya i save tinghae long hem wan yet,” olsem The Vancouver Sun i talem. Yes, i stret nomo se olgeta man oli gat raet blong kasem respek long ol narafala man.
Bigfala Asembli blong Yunaeted Nesen i talemaot se: “Taem ol man oli bon oli fri mo oli gat raet blong kasem ol samting we oli sem mak long ol narafala man mo kasem respek we i sem mak long ol narafala. Oli naf blong skelem ol samting mo oli gat wan voes blong hat mo tingting mo oli mas soem se oli stap tingbaot ol narafala olsem brata nomo.” From we ol man oli wantem daonem respek we man i gat long hem wan, i gat gudfala risen from wanem Plan blong Yunaeted Nesen mo fastok blong ‘Universal Declaration of Human Rights’ i leftemap fasin ya. Oli sapotem “bilif long ol stampa raet blong man, blong kasem respek mo ona long ol narafala man.”
Jeova i Wokem Man Blong Gat Fasin Respek Long Hem Wan
Jeova i wan God blong respek. I stret nomo we tabu Tok blong hem i talem se: “Respek mo bigfala laet oli stap fored long hem,” mo, “ol man long heven oli stap sing blong leftemap haenem blong [Hem].”—1 Kronikel 16:27; Ol Sam 8:1.
Olsem wan God we i gat haenem mo i Hae Rula Blong Heven Mo Wol, hem i soem respek long olgeta samting we hem i wokem, long heven mo long wol. Faswan long olgeta we hem i stap ona long olgeta, hemia Pikinini blong hem, King Jisas Kraes, we i kasem paoa finis mo i stap rul. Deved i raetem long profet tok se: “Yu yu mekem hem i king, nao ol man oli ona long hem.”—Ol Sam 21:5; Daniel 7:14.
Sore tumas, tru long histri ol man oli bin yusum stampa raet ya blong olgeta long fasin we i no stret. Wan strongfala enjel, we ol wok blong hem i mekem se hem i kam Devel Setan, i agensem raet blong God blong rulum ol man mo stret fasin blong rul blong hem, mo ona we hem i mas kasem olsem hae Rula. Taem enjel ya i mekem olsem, hem i no soem respek nating long Jeova mo hem i no ona long haenem blong Hem, mo semtaem hem i agensem raet blong God blong rul. Hem i tekem bigfala ona blong hem wan we hem i no gat raet blong kasem. Olsem Devel Setan, ol strongfala king long wol, olsem Nebukadnesa long taem blong Baebol, oli tok flas from ‘paoa mo haenem’ blong olgeta. Oli agensem haenem blong Jeova, oli stap tingbaot blong kasem ona blong olgeta nomo. (Daniel 4:30) Strongfala rul blong Setan, we Setan i fosem ol man long wol blong folem, i bin agensem mo i gohed blong agensem fasin respek we man i gat long hem wan.
?I gat wan we i bin daonem respek we yu gat long yu wan samtaem? ?Taem yu kasem advaes, oli bin mekem yu yu harem se yu mekem wan samting we i nogud tumas, yu sem bitim mak, oli daonemgud yu no oli mekem yu yu harem se yu doti? Andre i talem se: “Mi no harem se oli wari long mi, sore long mi, no gat respek long mi. Oli mekem mi mi harem olsem we mi nating nomo.” Hem i gohed se: “Samting ya i mekem se mi kros mo mi wari, mo tingting blong mi i foldaon.” Laura i talem se, “I had blong akseptem advaes long man we yu harem se hem i no intres long ol samting we yu rili nidim.”
From samting ya, ol Kristin elda oli kasem advaes blong lukaot long ol sipsip blong God wetem fasin respek mo ona. (1 Pita 5:2, 3) Sipos sam samting i hapen we yu luk se i gat nid mo i save givhan sipos yu givim advaes long ol narafala, ?olsem wanem yu save blokem tingting mo fasin blong ol man blong wol we, oli no fraet nating, blong daonem fasin ona blong ol narafala? ?Wanem i save halpem yu blong lukaotgud long fasin ona blong ol Kristin brata sista, mo tu fasin ona blong yu wan?—Proveb 27:6; Galesia 6:1.
Ol Rul We Oli Protektem Fasin Ona
Tok blong God i klia long poen ya. Wan man we i gat gudhan blong givim advaes bambae i trastem fulwan advaes long Tok blong God, bitim we hem i lukluk i go long waes blong wol ya. Ol Tabu tok we oli raetem long Baebol oli gat ol nambawan advaes. Taem man i folem ol advaes ya, oli leftemap man we i givim advaes mo man ya tu we i kasem advaes. Taswe, Pol i talem long Kristin elda ya, Timote se: “Bambae yu no go tok strong long man we i olfala. Yu mas toktok gud long hem, olsem we hem i stret papa blong yu. Mo yu mas tok long yang man olsem we hem i stret brata blong yu. Mo yu mas tok gud long woman we i olfala, olsem we hem i stret mama blong yu. Mo yu mas tok gud long yang woman olsem we hem i stret sista blong yu, mo we fasin blong yu i klin gud.” (1 Timote 5:1, 2) !Taem man i folem ol rul ya, hem i no save harem nogud, trabol long filing, mo i no save sem!
Makemgud se stampa blong nambawan fasin blong givim advaes hemia, gudfala fasin respek long narafala man mo raet blong hem blong kasem ona mo fasin keagud long narafala. Ol Kristin elda, olsem ol elda we oli goraon, oli mas traehad blong folem advaes ya, traem faenemaot from wanem man we i nidim advaes blong stretem hem i tingting no i mekem fasin olsem. Oli mas wantem harem tingting blong hem long saed ya, mo traehad long evri rod blong mekem se advaes we oli givim long man we i nidim help i no mekem hem i sem, i no daonem hem, mo i no mekem hem i harem se i nogud tumas.
Yu olsem wan elda, soem long brata blong yu se yu kea mo yu wantem givhan long hem blong winim ol problem blong hem. Hemia nao fasin we wan gudfala dokta i mekem taem yu go long ofis blong hem blong i jekemap bodi blong yu. Tingting ya se yu mas tekemaot klos blong yu long wan rum blong dokta, i save mekem yu yu sem mo yu harem nogud. !Yu gat bigfala fasin tangkyu long wan dokta we i soem se hem i tingbaot filing blong yu mo se yu gat respek long yu wan nao hem i blokem yu wetem wan kaliko blong soem respek long yu taem hem i jekem yu blong faenem wanem stampa blong sik blong yu! Long sem fasin, wan Kristin man blong givim advaes we i soem respek long man, hem i kaen mo i tok klia nomo, be hem i kavremap man we i kasem advaes wetem respek. (Revelesen 2:13, 14, 19, 20) Defren nao, advaes we i strong, i no soem intres long narafala, mo i no gat filing long hem i olsem we wan i tekemaot klos blong yu we i mekem yu yu sem, i daonem yu, mo i tekemaot fasin respek we yu gat long yu wan.
Bitim ol narafala, ol elda we oli lukaot long Tiokratik Skul oli lukaotgud blong givim advaes wetem respek. Taem oli givim advaes long man we i olfala, oli mas soem sem lav we oli soem long stret papa mama blong olgeta. Oli kaen, frengud, mo oli gat lav. Filing olsem i impoten. Hem i mekem wan gudfala fasin fren i kamaot we i nidim blong givim mo kasem advaes long stret fasin.
Ol elda, tingbaot se ol gudfala advaes we i save wok oli leftemap tingting, oli givhan, mo oli save mekem man i strong. Efesas 4:29 i talem se: “Long ol tok blong yufala, yufala i mas no talem ol rabis tok we i save spolem man. Yufala i mas talem ol gudfala tok, we i save mekem ol man we oli slak oli kam strong moa. Tok olsem i save givhan moa long ol man we oli harem.”
I no nid blong yusum ol strong tok, strong fasin blong toktok, no strong fasin blong mekem man i skelemgud samting. Be, fasin ya blong soem respek long narafala man mo blong wantem protektem filing blong hem we i tinghae long hem wan i pusum yu blong toktok wetem hem long fasin we i no daonem hem, be i leftemap tingting. Bifo we yu givim advaes long hem, talem sam gudfala toktok we i tru mo i kamaot long hat blong yu blong, leftemap tingting blong hem from ol gudfala samting we hem i mekem no ol gudfala fasin blong hem, yu no mas makem ol poen we oli mekem hem i kros mo i harem se hem i no naf. Sipos yu yu wan elda, yusum ‘paoa blong yu blong mekem man i strong mo i no blong pulumdaon.’—2 Korin 10:8.
Yes, risen blong eni advaes we ol Kristin elda oli givim i blong leftemap tingting blong man we i nidim, blong talem ol tok we i givhan moa long hem. Ol advaes ya oli no mas daonem man no ‘mekem man i fraet.’ (2 Korin 10:9) Oli mas luksave se man we i mekem wan bigfala rong tu i gat sam respek mo ona long hem wan. Blong pusum hem blong tanem tingting from sin blong hem, advaes i mas stret, olsem ol tok blong stretem we i kaen, be i strong.—Ol Sam 44:15; 1 Korin 15:34.
I impoten se, ol sem rul ya oli stap insaed long Loa we God i givim long ol man Isrel. Loa i letem fasin blong givim advaes mo fasin givim panis long saed blong bodi tu, be long semtaem hem i protektem raet blong wanwan man blong holem respek long hem wan. Loa i letem fasin blong wipim man blong givim panis “we i stret long rabis fasin we hem i mekem,” be samting ya i no mas bitim mak. Panis ya we oli wipim man, i gat wan mak we oli no mas bitim blong mekem se man ya we i mekem nogud bambae i no save “harem se hem i nogud bitim mak.”—Dutronome 25:2, 3.
Jisas tu i soem se hem i tingbaot filing blong ol man we oli tanem tingting from ol sin blong olgeta. Long profet tok, Aesea i tokbaot hem i se: “Waelken we i ben finis, man ya i no save brekem, mo laet we kolosap i ded, hem bambae i no save kilim. Hem bambae i wok olsem gogo i mekem stret fasin i win.”—Aesea 42:3; Matyu 12:17, 20; Luk 7:37, 38, 44-50.
Long bigfala toktok blong Jisas antap long Hil, hem i gohed blong leftemap nid blong traem kasem save long filing blong narafala man, i se: “Yufala i mas mekem long ol narafala man, olsem we yufala i wantem blong ol narafala man oli mekem long yufala.” (Matyu 7:12) Rul ya i impoten tumas blong leftemap fasin fren wetem ol narafala, taswe plante man oli kolem Golden Rul. Olsem wan Kristin elda, ?olsem wanem rul ya i save halpem yu blong soem fasin kaen mo respek taem yu stap givim advaes?
Tingbaot se yu tu yu mekem mastik samtaem. Olsem Jemes i talem, “Plante taem yumi evriwan i mekem i no stret.” (Jemes 3:2) Taem yu tingbaot samting ya, bambae hem i halpem yu blong tok wetem kaen fasin mo bos long filing blong yu taem yu mas toktok long ol narafala long saed blong ol mastik we oli mekem. Luksave filing blong olgeta. Fasin ya bambae i halpem yu blong no bitim mak long fasin agens, nao yu stap toktok tumas from ol smosmol mastik no trabol nomo. Jisas i makem samting ya taem hem i talem se: “Bambae yufala i no jajem narafala man. Sipos yufala i no jajem narafala man, bambae God i no save jajem yufala. From we fasin we yufala i folem blong jajem man, hemia fasin we God bambae i folem blong jajem yufala. Mo mak we yufala i putum blong givim presen long man, hemia mak we God bambae i folem blong givim presen long yufala.”—Matyu 7:1, 2.
Respek Long Ol Narafala—Blokem Setan
Ol trik blong Setan oli blong spolem respek we yu yu gat long yu wan, oli blong mekem yu yu sem, blong mekem yu yu harem se yu no stret blong mekem wan samting, mo blong mekem tingting i foldaon. Makemgud olsem wanem hem i yusum wan man blong mekem Job, man ya we i stap holem strong long God i gat nogud filing. Elifas we i gat tu fes i talem se: “Hem [Jeova] i no trastem ol man blong hem, mo hem i talem long ol man blong karem mesej blong hem [ol tabu enjel] se oli gat fol. !Hem i save mekem moa long olgeta we oli stap long haos we oli wokem long sofmad [ol sinman], we fandesen blong olgeta i stap long smok blong graon! Wan man i save brebrekem olgeta kwiktaem moa bitim we hem i brebrekem wan bataflae.” (Job 4:18, 19) Taswe, long tingting blong Elifas, God i tingbaot Job olsem wan bataflae nomo. Tru ya, advaes blong Elifas mo ol fren blong hem, we i no leftemap tingting nating, i mas mekem se Job i fogetem ol gudfala taem. Long tingting blong olgeta, fasin ya we Job i holemstrong long God bifo, trenem famle, fasin fren wetem God, mo givim presen from fasin sore, oli blong nating nomo.
Sem mak tede, i isi nomo long ol man we oli tanem tingting blong olgeta from sin blong olgeta, blong oli kasem filing olsem, mo denja we i stap se ‘bambae oli harem nogud tumas, nao bambae oli finis olgeta.’ Ol elda, taem oli stap givim advaes long ol man olsem, oli mas “mekem olgeta oli save we oli laekem olgeta tumas” taem oli no daonem respek we olgeta oli gat long olgeta wanwan bitim mak. (2 Korin 2:7, 8) William i talem se, “I hadwok blong akseptem advaes we narafala i givim long yu, taem i no soem respek wetem.” I impoten blong mekem bilif blong olgeta i strong moa se oli nambawan long ae blong God. Mekem oli tingbaot se Jeova i “no save fogetem ol wok ya we [oli] mekem. Hem bambae i stap tingbaot we [oli] laekem hem tumas” long ol yia we oli pas taem oli stap holem strong long wok blong hem.—Hibrus 6:10.
?Wanem ol narafala samting we oli save halpem yu blong leftemap respek we narafala i gat long hem wan taem yu stap givim advaes? Luksave se olgeta man oli gat raet blong kasem respek long ol narafala man, from we God i mekem olgeta long pija blong hem. Jeova God mo Jisas Kraes, tufala i tinghae long ol man; tufala i soem samting ya taem tufala i givim tufala samting ya long ol man, ransom mo laef bakegen long ded. Jeova i gohed blong soem moa respek long ol Kristin taem ‘i luk ol Kristin se oli stret blong holem wok blong hem, nao i putumap olgeta long wok ya,’ i stap yusum olgeta blong askem ol man we oli stap mekem rabis fasin blong oli mekem pis wetem God.—1 Timote 1:12.
Ol elda, tingbaot se bighaf blong ol Kristin brata blong yufala bambae oli ol faswan man ya blong statem wan nyufala sosaeti blong ol man long wol ya taem i kam klin. Ol wanwan man ya oli impoten mo oli gat bigfala praes, taswe i stret blong soem respek long olgeta. Taem yufala i givim advaes, tingbaot olsem wanem Jeova mo Jisas tufala i stap tingbaot ol man ya, mo gohed blong mekem wok blong yufala blong givhan long ol brata blong yufala blong holem fasin respek mo ona mo fasin blong tinghae long olgeta wanwan taem oli stap stanap strong agensem ol traem blong Setan.—2 Pita 3:13; lukluk 1 Pita 3:7.
[Bokis blong pija long pej 29]
Advaes We i Soem Respek
(1) Talem ol toktok we oli tru mo oli kamaot long hat long saed blong ol gudfala fasin blong man ya. (Revelesen 2:2, 3)
(2) Yu mas lesingud. Talemaot problem long klia fasin mo long kaengud fasin mo from wanem yu givim advaes. (2 Samuel 12:1-14; Proveb 18:13; Revelesen 2:4)
(3) Yusum Baebol blong givim advaes blong yu. Traem blong tokbaot gudfala saed blong ol samting moa, no strong tumas, mo leftemap tingting, mo soem se yu kasem save long filing blong narafala. Mekem man we yu givim advaes long hem i holem respek mo ona we hem i gat long hem wan. (2 Timote 3:16; Taetas 3:2; Revelesen 2:5, 6)
(4) Talem long man we i kasem advaes se ol blesing oli kamaot from fasin blong akseptem mo folem advaes. (Hibrus 12:7, 11; Revelesen 2:7)
[Tok blong pija long pej 26]
Ol Kristin elda oli mas soem respek long ol narafala taem oli givim advaes