Soem Kristin Lav Long Ol Olfala

SAMUEL JOHNSON, wan man blong raetem buk long ol yia bitwin 1700 mo 1800, i talem store blong wan yangfala man we i fogetem weples i putum hat blong hem, taem hem i stap visitim sam fren. I no gat man i talem wan samting. Johnson i gohed se: “Be sipos ol man oli faenem se wan olfala i mekem sem samting olsem, bambae oli talem se, ‘Hem i lusum tingting blong hem.’”

Store blong Johnson i soem se ol olfala, wetem sam narafala tu, ol man oli stap sakem ol tok we i no stret long olgeta folem prapa tingting blong olgeta nomo. Nating se fasin blong lukaot long ol nid blong ol olfala i no isi, olgeta we oli mekem wok ya mo ol olfala tu oli kasem blesing from. ?Wanem ol wok ya we oli no isi mo ol gudfala frut blong hem, mo from wanem wok ya i kamaot long laef blong plante moa man?

Ol stadi oli soem se long ful namba blong ol man long wol, 6% blong olgeta, oli gat 65 yia no oli olfala moa, mo long ol rij kantri, namba blong ol olfala i go antap tu taem. Long grup blong ol man Yurop, we oli jusum 1993 olsem “Yia blong Ol Olfala Long Yurop mo Fasin We Ol Man Blong Ol Defren Yia Oli Wok Tugeta,” long evri 3 man, i gat 1 we yia blong hem i bitim 50 finis. Long ples ya, olsem long bighaf blong ol rij kantri, namba blong ol pikinini we oli stap bon i godaon mo namba blong ol olfala i stap go antap. I klia se i no isi nating blong lukaot long ol olfala we namba blong olgeta i stap go antap. !Long ol kantri long Is bifo, ol samting oli defren!

“Ol Man Blong Givim Save”

Handwörterbuch des Biblischen Altertums für gebildete Bibelleser (Buk blong Baebol blong Bifo blong Olgeta We Oli Skulgud blong Ridim Baebol) i soem se long ol kantri long Is bifo, “oli tingbaot ol olfala olsem ol man we oli gat waes mo oli gat moa save long ol gudfala samting long saed blong kastom, mekem se ol man oli givim advaes long ol yangfala blong go joen wetem ol olfala mo lanem samting long olgeta.” Smith’s Bible Dictionary i eksplenem se: “Long prapa laef blong ol man wanwan, oli luk [ol olfala] olsem ol man blong givim save . . . [Ol yangfala] oli letem ol olfala oli talemaot tingting blong olgeta fastaem.”

Fasin blong ona long ol olfala i stap long Loa blong Moses long Levitikas 19:​32, se: “Long fored blong waet hea, yu mas stanap, mo yu mas keagud long man we i olfala.” Olsem nao, ol olfala oli tekem wan haeples long medel blong ol man mo ol man oli luk olgeta olsem ol sas samting. I klia nomo se hemia nao fasin we Rut, wan woman Moab, i folem blong tingbaot Naomi, wan woman Isrel we i mama blong hasban blong hem.

Rut i mekem strong disisen blong folem Naomi, blong aot long Moab mo go long Isrel, mo afta long taem ya, hem i stap lesingud long advaes blong Naomi. Taem tufala i stap long Betlehem, Naomi, hem nao i luk se han blong Jeova i stap lidim tufala mo biaen i talem long Rut ol fasin we hem i mas mekem. (Rut 2:20; 3:​3, 4, 18) Laef blong Rut i folem wan tiokratik fasin from we Naomi we i gat ekspiryens i tijim hem. Mama blong hasban blong Rut i kam olsem hemia we i givim save long Rut.

Long sem fasin, ol yangfala Kristin woman naoia oli save kasem blesing taem oli joen wetem ol olfala woman long kongregesen. Maet wan sista i stap tingting tumas blong mared no i stap traem winim wan bigfala problem blong hem. !I waes blong lukaot advaes mo sapot long wan olfala sista we i gat ekspiryens long bisnes ya!

Mo tu, wan grup blong ol elda i save kasem blesing taem oli lesin long waes blong ol olfala we oli stap long medel blong olgeta. Yumi save lanem wan lesen long store blong Lot taem hem i no lesin long hemia we i olfala. Wan rao bitwin ol man blong lukaot long ol anamol blong Ebraham mo Lot i mekem se tufala i mas tekem wan disisen we i gat paoa long laef blong olgeta evriwan. Lot i mekem wan disisen we i no waes. !I moa gud sipos hem i bin askem advaes long Ebraham fastaem! Maet Lot i save kasem waes advaes blong lidim hem mo hem i save sevem famle blong hem long nogud frut we i kamaot from kwik disisen we hem i mekem. (Jenesis 13:​7-13; 14:12; 19:​4, 5, 9, 26, 29) ?Yu yu stap lesingud long samting we ol olfala we oli bigman long saed blong speret oli stap talem, bifo we yu talem prapa tingting blong yu long wan kwestin?

I gat plante olfala we, plante yia, oli bin wok strong long wok blong Jeova, olsem Simeon mo Ana i mekem long faswan handred yia. (Luk 2:​25, 36, 37) Taem yumi letem ol olfala blong mekem sam wok long kongregesen, folem paoa mo yia we oli gat, nating se oli olfala tumas, fasin ya i soem se yumi respektem olgeta mo yumi gat tingting blong keagud long olgeta. Ating wan yangfala i nidim help blong mekemrere wan tok blong Tiokratik Skul. Maet wan elda we i gat fasin luksave i save ting se wan olfala long kongregesen i wan gudfala man blong givim advaes, hemia we i gat waes fasin we i joen wetem fasin kaen, i mekem gudfala fasin long ol narafala, mo i save givim taem blong hem.

Be, fasin blong lukaot long ol spesel nid blong ol olfala i no finis long ples ya. Plante oli harem nogud from we oli stap olgeta nomo, oli fraet long ol fasin blong brekem loa mo kilim man, mo hadtaem long saed blong mane. Mo tu, taem ol olfala oli sik, ol problem ya oli kam bigwan moa, from helt blong olgeta i stap kam nogud mo tingting blong olgeta i foldaon from oli stap lusum prapa paoa blong olgeta. Long taem ya, oli nidim moa fasin blong keagud long olgeta. ?Kongregesen mo yumi wanwan i mas mekem wanem?

“Wok Blong Ol Kristin Man”

Long faswan handred yia, tabu speret i pusum Pol blong raetem long 1 Timote 5:​4, 16 se: ‘Sipos wan wido i gat pikinini blong hem no smol bubu blong hem, olgeta ya oli mas lan we wan nambawan wok blong ol Kristin man, oli mas lukaotgud long ol famle blong olgeta. Oli mas mekem olsem we oli pem kaon blong olgeta long ol mama mo papa blong olgeta, from we hemia wan samting we God i glad long hem. Ol Kristin woman we oli gat wido long famle blong olgeta oli mas lukaotgud long olgeta. Bambae oli no putum trabol ya i go long kongregesen blong i lukaot long olgeta. Nao kongregesen i save lukaot long ol wido ya we oli no gat famle blong lukaot long olgeta.’ Wok blong lukaot long ol olfala, hem i responsabiliti blong famle. Sipos wan olfala memba blong kongregesen i nidim help, afta we famle i mekem evri samting blong halpem hem, kongregesen i mas givhan. Ol rul ya oli no jenis kasem naoia.

?Wanem i bin halpem ol Kristin blong soem Kristin lav long ol olfala taem oli stap mekem wok blong Kristin man blong lukaotgud long prapa famle blong olgeta? Luklukgud long ol tok blong sam Wetnes biaen, we oli gat ekspiryens long fasin blong keagud long ol olfala.

Lukaotgud Oltaem Long Ol Nid Long Saed Blong Speret

Felix, we i halpem waef blong hem blong lukaot long papa mama blong hem i talem se: “Fasin blong mekem vas blong dei tugeta i wan nambawan help. Ol ekspiryens long laef mo ol gudfala tingting long saed blong fyuja oli joen wetem ol rul blong Jeova.” Tru ya, blong mekem bigfala wok ya blong keagud long ol olfala famle, faswan samting i blong givim ol stret samting we oli nidim long saed blong speret. Hemia wan impoten samting taem yumi tingbaot ol tok blong Jisas long Matyu 5:​3 se: “Olgeta we oli luksave se oli nidim ol samting long saed blong speret, oli save harem gud.” (NW) Yu save joenem vas blong dei wetem program blong ridim Baebol, tokbaot save long ol buk we oli stanap long Baebol, mo prea. Peter i talem se: “I luk olsem se ol olfala oli laekem blong folem wan plan.”

Yes, i impoten tumas blong folem wan plan oltaem long ol samting long saed blong speret. I no long ol samting long saed blong speret nomo, be ol olfala oli laekem blong folem wan plan long olgeta samting we oli mekem long evridei laef. Nating se oli sik smol, yumi save leftemap tingting blong olgeta blong “girap long bed mo putum gudfala klos evridei,” olsem Ursula i talem. Tru ya, yumi wantem blokem fasin ya we i save luk olsem yumi stap givim oda long ol olfala. Doris i talem se sore tumas, plante taem, ol gudfala fasin traehad blong hem oli no kamaot olsem we hem i wantem. “Mi mekem ol defren kaen mastik. Wan taem, mi askem papa blong mi blong jenisim sot blong hem evridei. Ale mama blong mi i talem long mi se: ‘!Hem i hasban blong mi yet!’”

Ol olfala oli bin yangfala bifo, be i no isi nating blong ol yangfala oli putum olgeta long ples blong ol olfala. Be hemia nao rod blong kasem save long ol spesel nid blong ol olfala. Fasin blong kam olfala i save mekem ol olfala oli kros. Gerhard i eksplenem se: “Papa blong waef blong mi i kros long hem wan from we hem i no moa save mekem evri samting we hem i mekem bifo. Taem hem i traem blong akseptem se hem i kam olfala nao, samting ya i mekem se hem i harem nogud tumas. Stampa fasin blong hem i jenis.”

Taem ol samting oli stap jenis, plante taem, blong wan olfala i soemaot ol filing blong kros, hem i toktok agens long ol narafala, antap moa, long olgeta we oli stap lukaot long hem. Risen blong samting ya i klia nomo. Fasin blong olgeta blong lukaotgud long hem wetem fasin lav i mekem hem i tingbaot se prapa paoa blong hem i stap lus. ?Bambae yu yu mekem wanem sipos wan olfala i sakem toktok we i no stret agens long yu no i komplen?

Tingbaot, ol nogud filing olsem oli no sem mak long tingting blong Jeova long ol hadwok blong yu. Gohed blong mekem samting we i gud, mo holem wan klin voes blong hat mo tingting, nating se wanwan taem yu fesem sam tok we oli no stret. (Lukluk 1 Pita 2:19.) Kongregesen long ples blong yu i save givim plante moa sapot.

Samting We Kongregesen i Save Mekem

Plante kongregesen oli gat risen blong gat dip fasin tangkyu long ol hadwok we ol gudfala olfala brata mo sista blong yumi oli mekem long ol yia we oli pas. Ating olgeta nao oli statem kongregesen, oli statem wetem smol namba nomo blong pablisa long sam yia bifo. ?Bambae kongregesen i save stanap strong sipos oli no bin wok strong bifo mo, sipos oli no givim sapot naoia long saed blong mane?

Taem nid blong wan olfala pablisa i stap kam moa, i no blong famle nomo i mekem wok ya. Ol narafala oli save givhan taem oli karem sam samting i kam long olgeta, kuk, klinim haos, wokbaot wetem hemia we i olfala, faenem trak blong karem olgeta i kam long ol Kristin miting, no toktokgud wetem olgeta long Haos Kingdom. Evriwan i save givhan, be plan i wokgud moa taem olgeta evriwan oli wokgud tugeta.

Ol elda oli mas tingbaot fasin ya blong wokgud tugeta, taem oli mekem plan blong visitim ol sipsip. Samfala kongregesen oli gudfala eksampel long saed ya, ol elda oli mekem sua se oltaem oli mas visitim ol olfala mo olgeta we oli sik, nating sipos ol olfala we famle blong olgeta i lukaotgud long olgeta. Be, i klia se sam narafala kongregesen oli mas tingting moa long wok blong olgeta blong lukaotgud long ol olfala.

Wan brata we i fasgud long God, taem hem i gat kolosap 90 yia, dota blong hem mo hasban blong dota blong hem, tufala i lego wok long Betel blong lukaot long hem. Be, ol visit we ol narafala long kongregesen oli mekem long hem oli stap yet olsem wan impoten samting long hem. Brata ya i talem wetem sore se: “Bifo, taem mi stap visitim olgeta we oli sik, mi mi prea wetem olgeta. Be i no gat wan man i bin prea wetem mi samtaem.” Fasin blong ol famle blong lukaotgud long ol olfala wetem fasin lav, i no tekemaot responsabiliti blong ol elda blong ‘lukaotgud long ol sipsip we God i givim long olgeta.’ (1 Pita 5:2) Antap long samting ya, i gud blong leftemap tingting blong olgeta we oli stap keagud long ol olfala blong gohed long nambawan wok blong olgeta.

“Olfala Mo i Haremgud”

Alexander von Humboldt, wan sayentis blong Jemani long ol yia bitwin 1800 mo 1900, i olfala tumas, taem wan yangfala woman i askem hem sipos hem i no les long fasin ya blong kam olfala. Man ya we i gat hae save i ansa se: “Samting we yu talem i tru. Be hemia nomo i rod ya blong stap longtaem.” Long sem fasin, plante brata mo sista tede oli soem wan gudfala eksampel blong akseptem ol trabol we oli kamaot from fasin blong kam olfala, mo from samting ya, oli kasem ona taem oli stap laef longtaem. Oli soemaot tingting we Ebraham, Aesak, Deved, mo Job, oli soemaot, we oli “olfala mo oli haremgud.”​—Jenesis 25:8; 35:​29, NW; 1 Kronikel 23:1; Job 42:17.

Fasin blong kam olfala i mekem i hadwok long ol olfala blong oli akseptem wetem gladhat help we man i givim, mo blong oli soemaot trufala fasin tangkyu from. Fasin waes i minim se man i mas luksave mak blong paoa we hem i gat. Be, samting ya i no blokem wan olfala blong no moa wok strong. Maria i gat moa long 90 yia, be hem i stap go yet long ol miting blong kongregesen mo i stap givim ol ansa. ?Olsem wanem hem i mekem samting ya? “Mi no moa save rid, be mi lesin long Wajtaoa we oli tepem long kaset. Mi fogetem plante save we i kamaot long Wajtaoa, be plante taem mi traehad blong givim wan ansa.” Olsem Maria, fasin blong stap bisi long ol samting we oli leftemap tingting, i givhan long wan man blong stap strong mo blong holemtaet Kristin fasin.

Aninit long Kingdom blong God, bambae i no moa gat fasin blong kam olfala. Long taem ya, olgeta we naoia oli olfala, mo maet oli ded, bambae oli tingtingbak long fasin we ol narafala oli bin mekem blong keagud mo lukaotgud long olgeta. Taem ol olfala olsem oli kasem laef mo paoa bakegen, bambae oli rili gat bigfala lav long Jeova, mo dip fasin tangkyu long olgeta we oli bin givhan long olgeta long ol hadtaem blong olgeta long olfala wol blong naoia.​—Lukluk Luk 22:28.

?Olsem wanem long olgeta we naoia, oli stap lukaot long ol olfala? I no longtaem nating, taem Kingdom i kontrolem ful wol, bambae oli tingtingbak wetem glad mo oli haremgud se oli no bin fogetem responsabiliti blong olgeta, be oli bin mekem wok blong ol Kristin man blong soem Kristin lav long ol olfala.​—1 Timote 5:4.

[Bokis blong pija long pej 30]

Ol Olfala Bambae Oli Gat Fasin Tangkyu Long Ol Visit Blong Yu

Yu save mekem plante gudfala samting taem yu plan blong visitim wan olfala, nating se blong 15 menet nomo, afta long wok blong prij. Be i gud blong no wet kasem taem we ol visit oli kamaot olsem nomo, olsem ekspiryens we i kam biaen i soem.

Brigitte mo Hannelore, tufala i stap prij tugeta, tufala i stap storeyan long wan olfala man long doa blong hem. Tufala sista ya i toktok long hem blong faef menet bifo we tufala i faenemaot se hem tu i wan Wetnes blong Jeova, wan memba blong kongregesen blong tufala. !Samting ya i mekem tufala i harem nogud tumas! Be i gat gudfala samting i kamaot long en blong ekspiryens ya. Kwiktaem Hannelore i mekem plan blong visitim brata ya mo blong givhan long hem blong kam long ol miting blong kongregesen.

?Yu yu save nem mo adres blong ol wanwan olfala pablisa we oli stap long ples we yu stap prij long hem? ?Yu save mekem plan blong mekem wan sotfala visit long olgeta? Ating bambae ol olfala oli gat bigfala tangkyu long fasin ya.