Haf Wan—Ol Bigfala Laet Mo Ol Smol Laet We Oli Saenaot
“Rod blong ol stret man i olsem laet we i stap saen i kam klia moa kam kasem we i delaet fulwan.”—PROVEB 4:18.
1. ?From wanem trutok i kam klia sloslou nomo?
SAMTING we i soemaot waes blong heven se, ol trutok long saed blong speret oli stap kam klia sloslou tru long laet we i saenaot, folem tok blong Proveb 4:18. Long faswan haf we yumi bin stadi long hem, yumi luk olsem wanem vas ya i kamtru long taem blong ol aposol. Sipos plante trutok blong Baebol oli kam klia wantaem nomo, oli save blaenem ol man mo mekem tingting blong olgeta i fasfas—olsem taem we yu kamaot long wan ples we i tudak we i tudak, ale yu luk strong laet blong san. Mo tu, taem ol trutok oli kam klia sloslou nomo, samting ya i stap givhan long bilif blong ol Kristin blong i stap strong oltaem. Hem i mekem se rod we oli mas wokbaot long hem, i stap kam moa klia, mo i mekem hop blong olgeta i strong moa.
“Slef Ya We i Stret Mo Waes”
2. ?Jisas i talem se bambae hem i yusum hu blong karem laet long saed blong speret long ol man blong hem, mo hu olgeta we oli olsem tul ya we hem i yusum?
2 Long taem blong ol aposol, Jisas Kraes i jusum blong yusum ol bigbigfala saen, blong soemaot ol faswan laet long ol man blong hem. I gat tufala eksampel blong samting ya: Pentekos long 33 K.T., mo taem ya we Konilyas i kam wan Kristin long yia 36 K.T. Biaen long taem ya, Kraes i luk se i stret blong yusum sam man blong lukaot long wok blong hem long wol ya, olsem we hem i bin talem se: “?Hu i rili slef ya we i stret mo waes, we masta blong hem i putumap hem i bos long ol man blong hem blong givim kakae long olgeta long stret taem blong hem? Slef ya i save harem gud sipos masta blong hem, taem hem i kamtru, i faenem we hem i stap mekem olsem. !Tru, mi talem long yufala! Bambae masta i putumap hem blong i lukaot long olgeta samting blong hem.” (Matyu 24:45-47, NW) Slef ya i no save minim wan man nomo, from we hem i mas givim kakae long saed blong speret, stat long taem we faswan Kristin kongregesen i jes stat long Pentekos, gogo kasem taem we Masta, Jisas Kraes, i kambak blong jekemap ol wok blong hem. Ol pruf oli soem se grup we i olsem slef ya we i stret mo waes, hemia grup blong olgeta Kristin we tabu speret i makemaot olgeta, we oli laef long wol ya long ol defren taem tru long histri.
3. ?Hu ya sam long ol faswan memba blong grup we i olsem slef ya?
3 ?Hu ya sam long ol faswan memba blong grup ya we i olsem slef we i stret mo waes? Wan hemia aposol Pita, we i folem oda blong Jisas se: “Givim kakae long ol sipsip blong mi.” (Jon 21:17) Sam narafala faswan memba blong grup we i olsem slef ya, hemia Matyu, we i raetem Gospel we i karem nem blong hem, mo Pol, Jemes, mo Jud, we oli raetem sam leta long paoa blong tabu speret blong God. Aposol Jon, we i raetem buk blong Revelesen, Gospel blong hem, mo ol leta blong hem, hem tu i wan memba blong grup ya we i olsem slef we i stret mo waes. Ol man ya oli raetem ol buk ya blong mekem wok we Jisas i talem long olgeta blong mekem.
4. ?Hu ya ‘ol narafala man blong Masta’?
4 Sipos olgeta man we tabu speret i makemaot, oli memba blong grup we i olsem slef ya, nomata weples oli stap long wol, ale ?hu nao ‘ol narafala man blong Masta’ we oli stap kasem kakae ya? Olgeta ya tu oli ol man ya we tabu speret i makemaot olgeta, be yumi mas tingbaot olgeta long wan defren fasin—olsem ol wanwan man. Yes, olsem ol wanwan man oli haf blong “slef” ya, be, oli save stap olsem ‘ol narafala man blong Masta’ tu, i dipen sipos oli stap givimaot kakae long saed blong speret, no oli stap kasem kakae ya. Hemia wan eksampel: Long 2 Pita 3:15, 16, aposol Pita i tokbaot ol leta blong Pol. Nao taem Pita i stap ridim ol leta ya, hem i wan long ol narafala man blong Masta. Hem i stap tekem kakae long saed blong speret we Pol i givimaot. Pol i stap wok long nem blong grup we i olsem slef ya.
5. (a) ?Wanem i hapen long slef ya long ol handred yia biaen long ol aposol? (b) ?Wanem samting i hapen long seken haf blong ol yia eitin handred?
5 Long saed ya, buk ya God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached, i talem se: “Long saed blong fasin blong ‘slef we i stret mo waes’ mo wok blong hem, long ol handred yia we oli pas afta we ol aposol blong Masta Jisas Kraes oli ded, yumi no gat klia save blong ol samting we oli kamaot long taem ya. I luk olsem we ol olfala long grup ya we i olsem ‘slef,’ oli givim kakae long ol yangfala blong grup ya, we oli stap laef afta we ol olfala oli ded. (2 Timote 2:2) Be long seken haf blong ol yia eitin handred, i gat sam man we oli fraetgud long God. Oli laekem tumas ol kakae long saed blong speret long Tabu Baebol, mo oli wantem kasem kakae ya . . . Sam klas blong stadi Baebol . . . oli stat, mo oli gohed gud blong kasem save long ol stampa trutok blong Tabu Baebol. Sam long olgeta Baebol studen ya oli gat gud hat mo oli no tingbaot olgeta nomo, ale oli wantem tumas blong serem ol impoten kakae ya long saed blong speret, wetem ol narafala man. Oli gat fasin blong stap tru long Masta, olsem ‘slef’ ya we Masta i putumap hem blong givim kakae long saed blong speret long ‘ol narafala man blong hem’ folem nid blong olgeta, mo ‘long stret taem.’ Olgeta ya oli ‘waes’ tu, from we oli luksave se taem ya i gud mo i stret, mo oli luksave beswan rod blong seremaot kakae ya. Oli traehad blong givimaot.”—Pej 344 mo 345.a
Ol Faswan Laet We Oli Saenaot Long Taem Blong Yumi
6. ?Wanem samting we i klia long saed blong fasin blong trutok blong kam klia sloslou?
6 Wan samting i klia long saed blong olgeta we Jeova i yusum olgeta, we sloslou oli mekem laet long saed blong speret i kam strong. Hemia se oli no pulum ol man blong ona long olgeta. Tingting blong C. T. Russell, faswan presiden blong Watch Tower Sosaeti, hemia se Masta i glad blong yusum smol save blong olgeta. Long saed blong ol flas nem we ol enemi blong hem oli stap tekem, Brata Russell i talemaot strong se hem i neva mitim wan “Raselaet,” mo se i no gat wan samting we i olsem “tijing blong Russell.” Olgeta ona i mas go long God nomo.
7. ?Wanem pruf we Brata Russell mo ol fren blong hem oli givim, we i soemaot se oli rili joen wetem slef ya we i stret mo waes?
7 Taem yumi luk ol risal we oli kamaot, i klia nomo se tabu speret blong Jeova i lidim hadwok blong Brata Russell mo olgeta we oli joen wetem hem. Oli soemaot se oli haf blong slef ya we i stret mo waes. Plante lida blong jyos long taem ya, oli talem se oli bilif long Baebol olsem Tok blong God, mo long Jisas olsem Pikinini blong God. Be oli soemaot klia se oli agri wetem ol gyaman tijing we oli stat long Babilon bifo, olsem Triniti, sol we i no save ded, mo helfaea blong olwe. Folem promes blong Jisas, tabu speret nao i rili mekem se trutok i saenaot moa bitim bifo, tru long ol wok we Brata Russell mo olgeta we oli joen wetem hem, oli mekem wetem tingting daon. (Jon 16:13) Olgeta Baebol Studen ya we tabu speret i makemaot olgeta, oli soemaot se oli rili haf blong grup ya we i olsem slef we i stret mo waes, we wok blong hem i blong givim kakae long saed blong speret long ol narafala man blong Masta. Fasin traehad blong olgeta i givhan bigwan blong hivimap ol man we tabu speret i makemaot olgeta.
8. ?Wanem ol stampa trutok long saed blong Jeova, Jisas Kraes, mo tabu speret, we ol Baebol Studen oli kasem klia save long olgeta?
8 I gud tumas blong luk olsem wanem Jeova i yusum tabu speret blong blesem ol faswan Baebol Studen ya, taem i mekem laet i saenaot klia. Fastaem, oli pruvum se Man ya we i Wokem olgeta samting, hem i rili stap mo hem i gat wan spesel nem, hemia Jeova. (Ol Sam 83:18; Rom 1:20) Oli luksave se Jeova i gat fo bigfala fasin blong hem—paoa, stretfasin, waes, mo lav. (Jenesis 17:1; Dutronome 32:4; Rom 11:33; 1 Jon 4:8) Olgeta Kristin ya we tabu speret i makemaot olgeta, oli pruvum se Baebol i Tok we i kamaot long God mo hem i trutok. (Jon 17:17; 2 Timote 3:16, 17) Antap moa, oli bilif se Pikinini blong God, Jisas Kraes, God i bin wokem hem. Mo hem i givim laef blong hem olsem wan ransom sakrifaes blong pemaot olgeta man blong wol. (Matyu 20:28; Kolosi 1:15) Oli no bilif se tabu speret i olsem namba tri man blong Triniti. Hem i paoa blong God.—Ol Wok 2:17.
9. (a) ?Wanem ol trutok we ol Baebol Studen oli kasem klia mining blong olgeta, long saed blong ol fasin blong man mo fyuja blong hem? (b) ?Wanem sam narafala trutok we ol man blong Jeova oli luksave klia?
9 Ol Baebol Studen oli luksave klia se man, hem i wan sol we i save ded. I no olsem we man i gat wan sol we i no save ded samtaem. Oli luksave se “pei we man i kasem from we hem i mekem sin, hemia ded.” Hem i no go long wan ples blong safa blong olwe, from we i no gat wan ples we i olsem wan helfaea. (Rom 5:12; 6:23; Jenesis 2:7; Esikel 18:4) Antap long hemia, oli luk klia se tijing blong evolusenb i no kamaot long Baebol, mo i no gat wan samting blong pruvum se tijing ya i tru. (Jenesis, japta 1 mo 2) Oli luksave tu se Baebol i tokbaot tu kaen fyuja—wan, hemia laef long heven blong ol 144,000 man we tabu speret i makemaot olgeta, we oli stap folem rod blong Kraes. Mo namba tu, hemia laef long wol ya we bambae i kam paradaes, blong wan “bigfala kampani” blong “ol narafala sipsip,” we yumi no save stret namba blong olgeta. (Revelesen 7:9; 14:1; Jon 10:16) Olgeta faswan Baebol Studen ya oli luksave tu, se wol ya bambae i stap blong olwe. Bambae faea i no save bonem hem, olsem plante skul oli stap tijim. (Eklesiastis 1:4; Luk 23:43) Oli kasem save tu se, taem Kraes i kambak, ol man oli no save luk hem. Mo long taem ya, bambae hem i jajem ol nesen mo mekem wol ya i kam wan paradaes.—Ol Wok 10:42; Rom 8:19-21; 1 Pita 3:18.
10. ?Wanem ol trutok we ol Baebol Studen oli lanem long saed blong baptaes, fasin blong mekem i defren long ol lida blong jyos, mo Memoriol blong ded blong Kraes?
10 Ol Baebol Studen oli lanem se baptaes we Baebol i tokbaot, hem i no minim fasin blong sakem wora antap long hed blong ol pikinini. Be folem oda blong Jisas we i stap long Matyu 28:19, 20, baptaes i minim fasin blong draonem man fulwan long wora, afta we hem i kasem tijing mo hem i bilif. Oli luksave tu, se i no gat wan vas blong Baebol we hem i agri long fasin blong mekem i defren long ol lida blong jyos, olsem we oli hae moa long ol narafala. (Matyu 23:8-10) Olgeta Kristin evriwan oli mas man blong talemaot gud nyus. (Ol Wok 1:8) Ol Baebol Studen oli luksave se oli mas mekem Memoriol blong tingbaot ded blong Jisas wan taem evri yia nomo, stret long Naesan 14. Antap long hemia, oli kasem save se lafet blong Ista i wan hiten lafet. Mo tu, olgeta ya we tabu speret i makemaot olgeta, oli rili bilif strong se God i stap sapotem wok blong olgeta, taswe oli neva mekem kleksin. (Matyu 10:8) Taem oli jes stat, oli kasem save se ol Kristin oli mas folem olgeta loa blong Baebol long laef blong olgeta. Samting ya i min se oli mas wokem ol frut blong tabu speret blong God tu.—Galesia 5:22, 23.
Laet i Saen Bigwan Moa
11. ?Wanem laet i saen long saed blong wok we ol Kristin oli mas mekem, mo parabol blong Jisas long saed blong ol sipsip mo ol nani?
11 Stat long 1919, ol man blong Jeova oli kasem blesing from laet i saen bigwan moa. !Wan bigfala laet i saenaot long 1922 long asembli long Seda Poen! !Long taem ya, J. F. Rutherford, we i namba tu presiden blong Watch Tower Sosaeti, i makem strong se bigfala wok blong ol man blong Jeova, hemia blong “talemaot, talemaot, talemaot, King mo kingdom blong hem”! Nekis yia blong hem, bigfala laet i saenaot long saed blong parabol blong ol sipsip mo ol nani. Oli kasem save se profet tok ya i mas kamtru long taem blong Masta we oli stap long hem finis, i no long Wan Taosen Yia Rul long fyuja, olsem oli bin tingbaot fastaem. Long Wan Taosen Yia Rul ya, ol brata blong Kraes oli no moa save kam sik, mo oli no moa save go kalabus. Mo tu, long en blong Wan Taosen Yia Rul ya, Jeova God, i no Jisas Kraes, bambae i jajem ol man.—Matyu 25:31-46.
12. ?Wanem laet i saenaot long saed blong Amageden?
12 Long 1926, wan narafala bigfala laet i saenaot blong soem se faet blong Amageden i no wan faet blong ol man, olsem ol Baebol Studen oli bin tingbaot. Hem i wan faet we Jeova bambae i soemaot paoa blong hem long klia ples. From samting ya, olgeta man bambae oli save se hem i God.—Revelesen 16:14-16; 19:17-21.
Krismas—Wan Hiten Lafet
13. (a) ?Wanem laet i saenaot long saed blong lafet blong Krismas? (b) ?From wanem oli no moa mekem lafet blong betde? (Luk futnot tu.)
13 Smoltaem biaen, laet we i saenaot i mekem se ol Baebol Studen oli no moa mekem lafet blong Krismas. Bifo long taem ya, ol Baebol Studen long olgeta ples blong wol oli mekem lafet blong Krismas. Mo long hedkwota long Bruklin, hem i rili wan bigfala taem blong mekem lafet. Be biaen, oli luksave se lafet ya we oli stap mekem blong makem Desemba 25, hem i blong ol hiten man. Ol gyaman Kristin skul we oli mekem apostasi, oli agri long dei ya, blong mekem i isi blong pulum ol hiten man oli kam long skul blong olgeta. Antap long samting ya, oli faenem se i no save tru we Jisas i bon long kol taem. Hemia from we, long taem ya we hem i bon, ol man blong lukaot long sipsip oli stap afsaed long open ples wetem ol sipsip blong olgeta—wan samting we oli no save mekem long wan naet long en blong manis Desemba. (Luk 2:8) Baebol i soemaot se Jisas i bon raonabaot Oktoba 1. Ol Baebol Studen oli luksave tu, se ol waes man ya we oli kam luk Jisas kolosap tu yia afta we hem i bon, oli rili ol hiten man blong mekem majik.c
Wan Nyufala Nem
14. ?From wanem nem ya Baebol Studen i no stretgud long ol man blong Jeova?
14 Long 1931, wan bigfala laet blong trutok i soemaot long ol Baebol Studen wan stret nem we i stanap long Baebol. Ol man blong Jeova oli luksave finis se oli no save tekem wan long ol nem we ol man oli putum long olgeta, olsem Raselaet, Milenyal Donis, mo “ol man we oli no bilif long helfaea.”d Mo oli stat blong luksave se nem ya we oli tekem finis—Intenasnal Baebol Studen—i no stret long olgeta tu. Oli no jes ol Baebol Studen. Mo i gat plante narafala man we olgeta tu oli studen blong Baebol, be oli no sem mak nating long ol Baebol Studen.
15. ?Ol Baebol Studen oli karem wanem nem long 1931, mo from wanem nem ya i stret?
15 ?Olsem wanem ol Baebol Studen oli kasem wan nyufala nem? Long plante yia, Wajtaoa i bin soem se nem blong Jeova i impoten tumas. Taswe, i stret nomo se ol Baebol Studen oli karem nem ya we i stap long Aesea 43:10: “Tok blong Jeova i olsem: ‘Yufala i wetnes blong mi, yes, yufala i man ya blong wok blong mi we mi mi jusumaot, blong yufala i save, mo yufala i bilif long mi, mo yufala i kasem save we mi mi God ya. I no gat wan god we i kamaot fastaem long mi. Mo olwe biaen long mi tu, i no gat wan narafala god nating.’ ”
Hae Rul Blong God i Win Mo “Bigfala Kampani”
16. ?From wanem ol profet tok long saed blong fasin blong stanap strong bakegen oli no stret long ol man Jyu we oli gobak long Palestaen, be oli stret long hu?
16 Long 1932, Watch Tower Sosaeti i prentem buk ya Vindication namba tu. Laet i saenaot long hem blong soem se ol profet tok blong Aesea, Jeremaea, Esikel, mo sam narafala profet, long saed blong fasin blong stanap strong bakegen, oli no stret (olsem oli tingbaot fastaem) long ol man Jyu we oli stap gobak long Palestaen. Ol man Jyu ya oli no moa bilif, mo tingting long saed blong politik i pusum olgeta blong gobak. Defren nao, ol profet tok ya oli kamtru long smol fasin, taem ol man Jyu oli fri long kalabus blong Babilon long 537 B.K.T. Mo oli kamtru fulwan, taem Isrel long saed blong speret i kam fri mo i stanap strong bakegen, stat long 1919. Mo tu, oli kamtru tede, taem ol man blong Jeova oli haremgud tumas long ol gudfala samting long paradaes long saed blong speret.
17, 18. (a) ?Biaen, laet we i saenaot i soemaot se bigfala tingting blong Jeova hem i wanem? (b) ?Wanem laet i saenaot long 1935 long saed blong Revelesen 7:9-17?
17 Taem ol yia oli stap pas, laet i saenaot blong soem se bigfala tingting blong Jeova i no blong sevem ol man, be blong pruvum se hae rul blong hem i beswan. Oli luksave se stampa tok blong Baebol we i moa impoten, i no ransom. Kingdom i impoten stampa tok, from we hem nao bambae i pruvum se hae rul blong Jeova i beswan. !Hemia i rili wan bigfala laet we i saenaot long olgeta! Ol Kristin we oli givim laef blong olgeta long God, oli no moa tingbaot se samting we i impoten moa, se bambae oli mas go long heven.
18 Long 1935, wan strongfala laet i saenaot blong soem se bigfala kampani we Revelesen 7:9-17 i tokbaot, i no namba tu grup blong man we oli go long heven. Oli bin gat tingting ya, se ol vas ya oli stap tokbaot sam long olgeta we tabu speret i makemaot olgeta, we oli no stanap strong fulwan. Taswe, oli stap stanap long fored blong bigfala jea blong king, oli no stap sidaon long ol jea blong rul olsem ol king mo pris wetem Jisas Kraes. Be, wan man i no save hafhaf long fasin ya blong stanap strong. Hem i mas stanap strong fulwan, sipos no, hem i no stanap strong nating. Taswe, oli luksave se profet tok ya i stap tokbaot wan bigfala kampani we i kamaot long olgeta nesen, we i no gat stret namba blong olgeta. Naoia oli stap hivap tugeta, mo hop blong olgeta i blong laef long wol ya nomo. Olgeta ya nao, oli “ol sipsip” blong Matyu 25:31-46 mo ol “narafala sipsip” blong Jon 10:16.
Kros—Hem i No Wan Saen Blong Ol Kristin
19, 20. ?From wanem kros i no wan saen blong tru Kristin skul?
19 Long plante yia, ol Baebol Studen oli yusum kros olsem wan saen blong Kristin skul. Oli bin pinim wan baj long klos blong olgeta tu. Hem i gat pija blong wan kros wetem hat blong king long hem. Folem King James Version, Jisas i askem ol man blong hem blong karem “kros” blong olgeta. From samting ya, plante man oli bilif se hem i ded long wan kros. (Matyu 16:24; 27:32) Long plante yia, saen ya i stap long fored blong Wajtaoa magasin tu.
20 Buk ya Riches, we Sosaeti i wokem long 1936, i mekem i klia se Jisas Kraes i no ded long wan kros, be long wan pos, no wud. Folem tok blong wan buk, Grik tok ya (stau·rosʹ) we oli tanem i kam “kros” long King James Version, “i minim, fastaem, wan pos no wud we i stanap stret. [Hem i] defren long kros blong ol jyos we i gat tu wud i joen tugeta. . . . Kros ya blong ol jyos, hem i kamaot long Koldia bifo, we ol man oli yusum olsem wan saen blong god ya Tamus.” Taswe, yumi mas tingbaot pos we Jisas i ded long hem olsem wan samting we i nogud tumas, bitim we yumi ona long hem olsem wan aedol.
21. ?Bambae yumi tokbaot wanem long nekis haf?
21 I gat sam moa eksampel blong ol bigfala laet mo ol smosmol laet we oli saenaot. Blong kasem moa save long samting ya, plis lukluk nekis haf.
[Ol futnot]
a Wan buk we Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. i wokem.
b Tijing ya se laef i stat long wan smol samting, mo i stap jenis gogo i kam man.
c Sam taem biaen, oli luksave se sipos i no stret blong mekem lafet blong makem dei we man ya we i moa impoten bitim eni narafala man i bon long hem, ale i no stret tu blong mekem lafet long betde blong eni man. Mo tu, ol man Isrel mo ol faswan Kristin, oli no mekem ol lafet blong makem dei we man i bon long hem. Baebol i tokbaot tu betde nomo, wan blong Fero mo narawan blong Herod Antipas. Long wanwan long tufala betde ya, oli kilim wan man i ded. Ol Wetnes blong Jeova oli no mekem lafet blong betde, from we lafet ya i kamaot long ol hiten man. Mo tu, hem i stap leftemap man ya we oli mekem betde blong hem.—Jenesis 40:20-22; Mak 6:21-28.
d Hemia wan mastik we plante skul blong Krisendom oli mekem. Luteran i wan nem we ol enemi blong Martin Luther oli putum long ol man we oli folem hem, mo biaen oli karem nem ya. Long sem fasin, ol Baptis oli karem nem ya we ol man olbaot oli putum long olgeta, from we oli stap prij long saed blong baptaes long wora. Sem mak long ol Metodis, oli karem nem ya we wan man, we i no wan metodis, i givim. Long saed blong Sosaeti blong Ol Fren mo olsem wanem oli karem nem ya Kweka, The World Book Encyclopedia i talem se: “Fastaem, tok ya Kweka i wan tok jik blong daonem man ya Fox [man we i stanemap grup ya]. Hem i talem long wan Engglis man we hem i wan jaj, se hem i mas ‘seksek long fored blong Tok blong Masta.’ Ale jaj ya i singaotem Fox se hem i wan ‘kweka.’ ”
?Yu Yu Save Tingbaot?
◻ ?Hu ya “slef we i stret mo waes,” mo hu ya ol ‘narafala man blong Masta’?
◻ ?Wanem sam long ol faswan laet we i saenaot long taem blong yumi?
◻ ?From wanem nyufala nem ya, ol Wetnes blong Jeova, i stret?
◻ ?Wanem ol impoten trutok we oli kamaot long 1935?
[Tok blong pija long pej 17]
C. T. Russell mo ol fren blong hem oli serem laet long saed blong speret, be olgeta ona i go long Jeova nomo