Mi Stap Mi Wan Be Mi Neva Stap Mi Wan Olgeta

STORE WE ADA LEWIS I TALEM

Oltaem long laef blong mi, mi bin gat fasin blong no joen tumas wetem ol narafala. Mo tu, mi gat strong tingting long evri samting we mi mekem​—samtaem ol narafala oli talem se mi stronghed. Mi save tu, olsem wanem blong tok stret long ol man, mo fasin ya blong mi i bin givim trabol long mi long ol yia we oli pas.

BE, MI tangkyu long Jeova God se hem i no sakemaot mi from ol smol rong long fasin blong mi. Tru long stadi long Tok blong Hem, mi kam naf blong stretem fasin blong mi. From samting ya, mi bin mekem wok blong Kingdom samwe 60 yia nao. Stat long taem we mi pikinini nomo, mi laekem tumas ol hos. Help we God i givim long mi blong kontrolem stronghed fasin blong mi, plante taem i mekem mi mi tingbaot olsem wanem wan rop i save kontrolem wan hos.

Long 1908, mi mi bon kolosap long wan naesfala blu lek long Maont Gambia long Saot Ostrelya. Papa mama blong mi, tufala i gat wan plantesin blong buluk we oli stap givim melek blong mekem bata, mo ol narafala samting olsem. Mi mi fasbon gel long eit pikinini. Papa blong mifala i ded taem mifala i smol nomo. Samting ya i minim se mi nao mi gat responsabiliti blong mekem bighaf blong wok long plantesin ya, from we tufala bigfala brata blong mi oli mas go wok long wan narafala ples blong winim smol mane blong givhan long famle. Laef long plantesin i had, mo mi mas wok strong.

Faswan Taem We Mi Harem Ol Trutok Blong Baebol

Famle blong mifala i joen long Presbitirin Jyos. Mifala i stap go oltaem long jyos, mo mifala i joen fulwan long ol wok blong hem. Mi mi kam wan tija blong ol pikinini long jyos. Mi tinghevi long wok ya blong tijim ol pikinini long ol save long saed blong speret, mo ol fasin we mi bilif se oli stret.

Long 1931, olfala bubu man blong mifala i ded. Wetem olting blong hem, mi faenem sam buk we presiden blong Watch Tower Sosaeti, J. F. Rutherford i raetem. Mi stat blong ridim tufala buk ya, The Harp of God mo Creation. Moa mi ridim ol buk ya, moa mi sapraes blong lanem se plante samting we mi mi bilivim mo we mi stap tijim long ol pikinini, oli no stanap long Baebol.

Mi sek taem mi lanem se sol blong man i save ded, mo se i no evri man we bambae oli go long heven taem oli ded, mo se i no gat wan helfaea we ol rabis man bambae oli safa blong olwe long hem. Mo tu, mi sapraes taem mi faenemaot se ol Kristin oli no nid blong holem Sande olsem sabat evri wik. Taswe, mi fesem wan impoten disisen: bambae mi gohed blong folem ol tijing blong Krisendom we ol man oli folem longtaem finis, no bambae mi stat blong tijim ol trutok blong Baebol. Kwiktaem nomo mi tekem disisen blong mi se bambae mi no moa joen wetem Presbitirin Jyos.

Nao Mi Stap Mi Wan

Ol famle mo fren blong mi, mo ol memba blong jyos we mi savegud olgeta, oli no glad nating taem mi talemaot disisen blong mi blong lego jyos mo blong no moa tijim ol pikinini long jyos. Mo taem oli faenemaot se mi stap joen wetem grup ya we oli kolem ol man blong Jaj Rutherford, samting ya i mekem toktok we i goraon i kam strong moa agensem mi. Oli no tanem baksaed long mi olgeta, be bighaf blong famle mo fren blong mi oli no moa wantem joen wetem mi, mo samtaem i moa nogud.

Taem mi gohed moa blong stadi mo jekem ol vas we oli stap long ol buk we mi ridim, mi luksave se mi mas prij long ol man. Mi lanem se ol Wetnes blong Jeova oli stap go long ol haos wanwan olsem wan haf blong minista wok blong olgeta. Be long taem ya, i no gat wan Wetnes long ples blong mifala. Taswe, i no gat wan man blong pulum mi long rod ya, mo blong soem long mi olsem wanem blong talemaot gud nyus blong Kingdom blong God. (Matyu 24:14) Mi harem se mi rili stap mi wan nomo.

Nating se i olsem, oda ya we Baebol i talem blong go prij, i stap oltaem long tingting blong mi. Mi mekem disisen se mi mas faenem wan rod blong stat long wok blong prij. Afta we mi prea plante taem, mi mekem disisen blong visitim ol haos blong ol man raonabaot, jes blong talem long olgeta ol samting we mi bin lanem long ol stadi blong mi, mo blong traem soem ol samting ya long prapa Baebol blong olgeta. Faswan haos we mi go long hem, hemia haos blong man we i bin lidim mi long wok blong tijim ol pikinini long jyos. Strong tok mo tok agens we hem i talem long mi long saed blong disisen blong mi blong lego jyos, oli no rili wan gudfala stat long wok ya, mo oli no leftemap tingting blong mi. Be taem mi lego haos blong hem, mi haremgud mo mi harem se mi gat wan narakaen paoa insaed long mi. Ale, mi gohed long ol narafala haos.

I no rili gat sam fasin i kamaot blong agensem mi stret. Be, taem mi prij, mi sapraes long fasin blong ol memba blong jyos we mi stap joen wetem olgeta bifo, we oli no kea mo oli no intres. Mi sapraes mo mi harem nogud tumas, taem bigfala brata blong mi i agensem mi moa bitim ol narafala. Samting ya i mekem mi tingbaot ol tok blong Jisas we i se: “Ol papa mo mama blong yufala mo ol brata blong yufala mo ol laen blong yufala mo ol fren blong yufala, be bambae oli save putum yufala long han blong ol enemi blong yufala. . . . Bambae ol man oli no laekem yufala, oli agensem yufala, from we yufala i holem nem blong mi.”​—Luk 21:​16, 17.

Taem mi mi smol nomo, mi lanemgud fasin blong ron long hos. Taswe, mi luk se bambae mi save kasem haos blong ol man kwik moa sipos mi go long wan hos. Samting ya i mekem se mi save go long sam ples we oli stap longwe lelebet long ples blong mi. Be, long wan aftenun, hos blong mi i foldaon long wan rod we i glis. Mi kasem bigfala kil taem hed blong mi i brok. Blong smoltaem, ol dokta oli ting se bambae mi ded nomo. Afta long taem ya, sipos i gat wora long rod mo i glis lelebet, mi no moa klaem long hos, be mi sidaon long wan salki we hos i pulum.a

Mi Wok Wetem Ogenaesesen

Smoltaem afta long akseden blong mi, wan grup we oli stap prij fultaem, we naoia oli kolem ol paenia, oli kam long Maont Gambia. Hemia fastaem we mi gat jans blong toktok stret wetem olgeta we oli gat semfala bilif olsem mi. Bifo we oli gobak, oli talem long mi blong raet i go long branj ofis blong Watch Tower Sosaeti, mo blong askem olgeta olsem wanem mi save joen long wok blong prij long wan fasin we i folem plan blong ogenaesesen.

Afta we mi raet i go long Sosaeti, mi kasem sam buk, buklet, mo wan kad we oli raetem ol toktok long hem. Mi stap yusum kad ya blong talemaot long ol man blong haos, wok we mi stap mekem. Mi harem se mi stap kolosap moa long ol brata mo sista blong mi long saed blong speret, taem mi kasem ol leta long branj ofis. Be taem grup blong ol paenia ya oli aot blong go long nekis taon, mi harem nogud bitim bifo, olsem we mi stap mi wan olgeta.

From we mi stap goraon evri dei blong givim wetnes​—kolosap oltaem long hos mo salki​—ol man raonabaot oli savegud mi. Mo tu, mi stap mekem ol wok blong mi long plantesin blong mifala. Nao ol famle blong mi oli no moa agensem wok we mi stap mekem, mo oli no traem blokem mi. Long fo yia, mi mi wok mi wan, olsem wan man blong talemaot gud nyus we mi no baptaes yet.

Asembli Mo Baptaes

Long Epril 1938, Brata Rutherford i visitim Ostrelya. Strong fasin agens blong ol lida blong skul i mekem se hem i no moa save givim tok blong hem long Sidne Taon Hol. Be, long las menet, oli kasem raet blong yusum wan stad we ol man oli yusum blong plei spot. Ol plan we oli jenis olsem, oli rili karem blesing, from we naoia plante taosen moa man oli save kam long stad ya we i bigwan moa. Kolosap 12,000 man oli kam. Plante long ol man ya, oli wantem kam afta we oli luk se ol lida blong skul oli agensem miting ya.

Taem Brata Rutherford i stap, oli mekem wan asembli we i gohed blong sam dei, long wan ples long Sidne. Long ples ya nao, mi mi soemaot se mi givim laef blong mi i go long Jeova God taem mi baptaes long wora. Traem tingbaot glad we mi mi kasem, taem mi save joen wetem plante handred brata mo sista we oli kam long olgeta ples blong bigfala kantri ya blong Ostrelya.

Gobak Bakegen Long Maont Gambia

Taem mi gobak long ples blong mi, mi harem nogud from we mi stap mi wan. Be tingting blong mi i strong moa bitim bifo blong mekem evri samting we mi naf blong mekem long wok blong Kingdom. Smoltaem biaen, mi mitim famle Agnew​—Hugh, woman blong hem, mo fo pikinini blong tufala. Oli stap long taon blong Milisen, hemia 50 kilomita longwe long Maont Gambia. Blong mekem Baebol stadi wetem olgeta evri wik, mi stap mekem trep blong 50 kilomita wetem hos mo salki, mo i sem mak blong kambak. Taem oli bilif long trutok, mi harem se mi no moa stap mi wan nao.

I no longtaem, mifala i kam wan grup we i folem wan gudfala plan blong mekem wok blong prij. Biaen, mi glad tumas, taem mama blong mi i stat blong soem intres, mo hem i joenem mi long trep blong 100 kilomita we mi stap mekem, blong stadi wetem nyufala grup ya. Stat long taem ya, oltaem Mama i wantem se mi gohed mo hem i givhan long mi, nating se hem i tekem sam yia moa blong mekem disisen blong baptaes. !Naoia mi no moa stap mi wan!

Fo long smol grup blong mifala oli joen long wok blong paenia, hemia trifala gel blong famle Agnew​—Crystal, Estelle, mo Betty​—mo mi. Samtaem biaen, long stat blong ol yia 1950, ol trifala sista ya oli go long Wajtaoa Baebol Skul blong Gilead. Oli kam misinari mo oli go wok long India mo Sri Lanka. Oli mekem wok long ples ya kam kasem naoia, mo oli stap holemstrong yet long wok ya.

Long Janewari 1941, gavman blong Ostrelya i putum tabu long wok blong ol Wetnes blong Jeova. Ale, kwiktaem nomo mifala i gat wan tingting. Mifala i putum evri samting we mifala i stap yusum long minista wok blong mifala​—ol buk, ol teprikoda, ol tok long saed blong Baebol we oli stap long ol kaset, mo ol narafala samting olsem—​oli go insaed long wan bigfala bokis we oli wokem long tin. Ale, mifala i putum bokis ya i stap long wan haos long garen, mo mifala i kavremap bokis ya wetem plante drae gras blong haedem.

Nating se i gat tabu long wok blong mifala, mifala i gohed blong prij long ol haos wanwan. Be mifala i lukaotgud, mo mifala i yusum Baebol nomo taem mifala i toktok wetem ol man blong haos. Mi mi stap haedem sam magasin mo buklet aninit long sadel blong hos blong mi. Mi stap givim nomo long ol man we oli soemaot trufala intres long mesej blong Kingdom. Long Jun 1943, oli karemaot tabu ya, mo mifala i fri bakegen blong seremaot ol buk long ol man.

Wok Long Ol Narafala Ples

Long 1943, mi talemaot se mi rere blong mekem wok blong paenia long eni ples. Wan yia biaen, mi lego Maont Gambia blong go wok long wan narafala ples. Fastaem, oli askem mi blong go wok smoltaem long branj ofis blong Sosaeti long Stratfil. Afta we mi mekem wok long ples ya, mi go wok long sam smol taon long saot blong Nyu Saot Wels mo wes blong Viktoria. Be, wan long ol ples we mi rili kasem ol bigfala blesing long hem, hemia wan bigfala kongregesen long taon blong Melbon. From we mi mi kamaot long wan smol taon long bus, mi lanem plante samting taem mi wok long ples ya.

Long wan ples we mi go wok long hem, long Gipslan long Viktoria, fren blong mi we mi paenia wetem hem, Helen Crawford, mo mi, mitufala i mekem plante Baebol stadi. Smoltaem biaen, wan smol kongregesen i stat. Eria ya i bigwan, mo blong kasem olgeta ples long hem mitufala i gat wan olfala trak, we plante taem i brokdaon. Samtaem mifala i ron long trak ya, be plante taem mifala i pusum hem nomo. !Long ol taem olsem, mi wantem tumas blong gat wan hos! Samtaem, i tru nomo taem mi talem se: “!Mi rere blong givim eni samting (be i no Kingdom) blong kasem wan hos!” Naoia, long plante taon long eria ya, i gat ol bigfala kongregesen mo naesfala Haos Kingdom.

Long 1969, mi go wok long Kanbera, hemia bigfala taon blong Ostrelya. I nidim waes blong prij long ples ya we i gat plante defren kaen man i stap long hem. Plante taem, mifala i mitim ol man narafala kantri we oli wok long nem blong kantri blong olgeta long ol gavman ofis. Naoia, mi stap yet long taon ya. Be long ol yia we oli jes pas, mi prij moa long eria blong ol faktri.

Long 1973, mi gat nambawan jans blong joen long ol bigfala asembli long Yunaeted Stet. Wan narafala nambawan samting long laef blong mi, hemia long 1979, taem mi joen wetem sam narafala blong go long wan asembli mo wokbaot long ol ples long Isrel mo Jodan. Taem mi visitim ol ples we Baebol i tokbaot mo mi tingting dip long ol samting we oli bin kamaot long ol ples ya, samting ya i rili tajem ol filing blong mi. Mi gat jans blong save se i olsem wanem blong flot long Ded Si, we ol wora blong hem oli fulap long sol. Mo taem mifala i visitim Petra long Jodan, mi gat jans blong klaem long wan hos bakegen. Samting ya i mekem mi mi tingbaot ol yia bifo, taem ol hos oli givhan long mi blong kasem ol ples long bus farawe, wetem mesej blong Kingdom.

Gohed Blong Paenia Fultaem

Strong tingting blong mi blong gohed long wok blong paenia fultaem, nating se mi kam olfala, i stap strong yet from ol spesel samting olsem Paenia Skul, ol miting blong paenia long ol seket asembli, mo from ol tok blong leftemap tingting we ol elda we oli goraon long ol kongregesen oli givim long mi. Mi save talem tru se from kaen fasin blong Jeova, hem i mekem se ol yia blong mi blong stap mi wan, oli samting blong bifo nomo.

Naoia mi gat 87 yia. Mi bin mekem wok blong Jeova blong 60 yia. Naoia, mi wantem talem wan samting blong leftemap tingting blong olgeta we maet oli gat fasin blong tok stret, mo blong stanap long tingting blong olgeta nomo: Oltaem yufala i mas letem Jeova i lidim yufala. Bambae Jeova i halpem yumi blong kontrolem fasin blong yumi blong tok stret. Mo bambae hem i mekem yumi tingbaot oltaem se, nating we plante taem yumi harem se yumi stap yumi wan nomo, be bambae hem i neva lego yumi.

[Futnot]