‘Tijim Mifala Blong Prea’
“MASTA, plis yu tijim mifala blong mifala i prea.” Wan long ol disaepol blong Jisas Kraes i askem samting ya. (Luk 11:1) I klia se disaepol ya we Baebol i no talem nem blong hem, hem i gat bigfala tangkyu long fasin blong prea. Tede tu, ol man we oli wosip long God long trufala fasin, oli luksave se prea i impoten tumas. !Tingbaot: Prea, hem i rod blong toktok wetem Man ya we i Hae Olgeta long heven mo wol! !Mo tingbaot tu: “Man blong harem prea,” hem wan i stap lesin long ol wari mo trabol we yumi talemaot long prea! (Ol Sam 65:2, NW) Samting we i moa impoten se, tru long prea, yumi save talem tangkyu long God mo presem hem.—Filipae 4:6.
Be tok ya, “yu tijim mifala blong mifala i prea,” i stanemap sam impoten kwestin. Long olgeta ples long wol, ol skul oli folem plante defren fasin blong prea long God. ?I gat fasin blong prea we i stret mo fasin blong prea we i no stret? Blong ansa long kwestin ya, fastaem i gud yumi tokbaot sam kastom blong skul we plante man oli folem, we oli joen wetem prea. Bambae yumi tokbaot sam kastom long Sentrol Amerika.
Ol Pija Mo “Ol Tabu Man”
Olgeta kantri blong Sentrol Amerika, evriwan oli strong long skul. Eksampel, long Meksiko, plante man oli stap prea long “ol tabu man.” Yes, kastom blong ol man Meksiko i blong gat wan “prapa tabu man” blong ol wanwan taon blong olgeta. Mo oli holem bigfala lafet long sam spesel dei, blong tingbaot ol tabu man ya. Mo tu, ol Katolik blong Meksiko oli stap prea long plante defren kaen pija. Wanem “tabu man” we wan man blong wosip i wantem prea long hem, i dipen long samting we hem i wantem askem. Sipos wan man i stap lukaot wan woman blong mared wetem hem, hem i laetem wan kandel blong givim ona long “Tabu” Antoni. Man we i rere blong mekem wan trep long trak, hem i mas askem “Tabu” Kristofa blong lukaot long hem. Hem i “tabu man ya” we i lukaot long ol man we oli stap wokbaot i go samples, antap moa, long trak.
?Be, ol kastom ya oli kamaot weples? Histri i soem se taem ol man Spen oli kasem Meksiko, oli faenem se ol man oli stap wosip long ol hiten god. Long buk blong Victor Wolfgang von Hagen, Los Aztecas, Hombre y Tribu (Astek, Man mo Laen), hem i talem se: “Evri samting i gat prapa god blong hem. Evri smosmol tri i gat prapa god blong hem. Evri wok we man i mekem i gat prapa god no woman god blong hem. Fasin ya we man i kilim hem wan i ded tu i gat prapa god blong hem. Yacatecuhtli, hem i god blong ol bisnesman. Long ples ya we ol man oli wosip long plante god, ol wanwan god oli gat prapa fasin mo wok blong olgeta.”
Ol god ya oli kolosap sem mak long “ol tabu man” blong Katolik. Taswe, taem ol man Spen oli winim kantri ya mo oli traem mekem ol manples oli kam “Kristin,” ale, ol man oli jes jenisim wosip blong olgeta i no moa go long ol aedol blong olgeta, be i go long “ol tabu man” blong jyos. Wan store long nyuspepa ya The Wall Street Journal i agri se ol bilif blong Katolik long sam ples long Meksiko oli kamaot long ol hiten man. Buk ya i talem se long wan ples, bighaf blong ol 64 “tabu man” we ol man oli stap ona long olgeta, oli sem mak long “sam spesel god blong ol man Maya.”
New Catholic Encyclopedia i talem se “i gat wan strongfala fasin fren bitwin ol man long wol mo ol tabu man, olsem fasin fren bitwin ol olfala brata wetem olgeta we oli yangfala, hemia i no mekem se ol man long wol oli lego fasin fren we oli gat wetem Kraes mo God, be i mekem se fasin fren ya i kam bigwan moa mo i kam strong moa.” ?Olsem wanem fasin fren we i stanap long ol hiten bilif i save mekem se fasin fren wetem trufala God i kam strong moa? ?God i rili glad long ol prea we oli go long “ol tabu man”?
Stampa Blong Rosari
Wan nara bigfala kastom, hemia fasin blong yusum rosari. Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano (Hispanic-American Encyclopedic Dictionary) i eksplenem rosari se, wan “string we i gat fefte no wan handred fefte bidbid long hem. I gat ten bidbid, nao i gat wan bidbid we i bigfala moa, mo i gohed olsem. Oli fasem tufala en blong hem long wan kros. Kolosap long kros, i gat tri bidbid.”
Blong eksplenem olsem wanem oli yusum rosari, wan buk blong Katolik i talem se: “Tabu Rosari i wan fasin blong prea wetem voes mo long tingting, long ol tok haed long saed blong rod blong sevem yumi. I gat feftin haf blong hem. Long ol wanwan haf ya, man i mas talem Prea blong Masta, i mas talem Hail Marys ten taem, mo Gloria Patri wan taem. Hem i mas tingtingdip long wan tok haed long ol wanwan haf blong rosari.” Ol tok haed ya oli ol bilif, no tijing, we ol Katolik oli mas save, long saed blong laef blong Jisas Kraes, taem hem i harem nogud long bodi blong hem, mo ded blong hem.
The World Book Encyclopedia i talem se: “Fasin blong prea wetem rosari, i stat long Kristin skul long Medel Ejes.a Be hem i kam antap moa long ol yia biaen 1400 mo 1500.” ?Ol Katolik nomo oli stap yusum rosari? No gat. Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano i talem se: “Ol man we oli blong skul Islam, Lama, mo Budis, olgeta tu oli stap yusum ol bidbid long wosip blong olgeta.” Yes, Encyclopedia of Religion and Religions i talem se: “Sam man blong raetem buk, oli talem se ol Muhamad oli tekem rosari blong olgeta long ol Budis. Mo biaen, ol Kristin oli tekem kastom ya long ol Muhamad long taem blong ol Krused.”
Samfala oli talem se rosari i jes blong halpem olgeta blong kaontem ol prea, taem oli mas talem plante prea. ?Olsem wanem? ?God i glad long fasin blong yusum rosari?
Yumi no nid blong talemaot prapa tingting blong yumi no rao se ol kastom ya oli stret no oli no stret. Jisas i givim wan klia ansa taem man ya i askem long hem blong tijim ol disaepol blong hem blong prea. Samting we hem i talem bambae i givim save long yumi, mo maet i mekem sam long yumi i sapraes tu.
[Futnot]
a Ol yia 500 kasem 1500.
[Tok blong pija long pej 3]
Ol Katolik oli yusum ol bidbid blong rosari. ?Ol bidbid ya oli kamaot wea?