Ol Rul No Ol Fasin We Plante Man i Laekem—?Yu Folem Weswan?
NORIHITO we i stap skul long klas sikis i joen long wan taem blong spot. Wantaem nomo, hem i mas mekem wan disisen. Olgeta studen oli mas joen long fasin blong leftemap kantri blong olgeta. ?Bambae hem i joen wetem ol fren blong hem long mekem samting ya we bambae oli mekem oltaem?
Norihito i bin lanem long Baebol se i rong blong joenem eni fasin blong mekem wosip long wan narafala god, i stret blong wosip long Jeova nomo. (Eksodas 20:4, 5; Matyu 4:10) Hem i save tu se ol Kristin oli no mas joen nating long eni politik bisnes blong wol. (Daniel 3:1-30; Jon 17:16) Ale nating se ol narafala studen oli askem hem blong joen, hem i gat respek be hem i no fraet blong stanap strong blong no joen. ?Yu save mekem wanem sipos yu fesem sem samting olsem?
Tingting Blong Wantem Joen Tumas
Baebol i soemaot se God i mekem ol man blong oli save joen wetem ol narafala, blong stap gud tugeta, mo blong haremgud blong mekem ol samting wanples. I stret blong wantem stap wetem wan we i sem mak wetem yu, blong agri, blong stap wetem hem. Ol filing olsem oli mekem laef i kam moa naes mo i mekem se i gat pis mo glad long fasin blong yumi blong stap wetem ol narafala.—Jenesis 2:18; Ol Sam 133:1; 1 Pita 3:8.
Yumi save luk fasin ya blong wantem joen long wan grup blong man, fasin ya we yumi bon wetem, long sam kastom tede. Eksampel, ol pikinini long Japan oli stat blong kasem trening taem oli yang nomo blong oli luksave mo mekem fasin blong olgeta i laenap wetem fasin we bighaf blong ol man oli stap folem. Kastom blong olgeta i tijim olgeta se wan long ol bigfala samting we oli mas mekem hemia blong mekem laef blong olgeta i laenap wetem laef blong ol man long eria blong olgeta. Edwin Reischauer we bifo hem i ambasada blong Amerika long Japan mo wan man blong lukluk gud long fasin blong ol man Japan i talem se, “Ol Japanis oli joen tugeta long ol grup bitim ol man long ol kantri long wes.” Hem i gohed se: “Nating se ol man long ol kantri long wes oli stap soem afsaed nomo se oli gat independen tingting mo folem prapa fasin blong olgeta, plante Japanis bambae oli laekem putum klos, folem fasin, mekem stael blong laef, mo tu folem tingting olsem blong ol man ples blong olgeta.” Be, i no ol Japanis nomo we oli stap wantem tumas mekem olsem ol narafala man. Hemia fasin blong olgeta man long wol.
Ol Traem Blong Pulum Yu Blong Mekem Olsem Ol Narafala
Nating se man i wantem traehad blong joen gud wetem ol narafala, i gat denja i stap se hem i save foldaon folem fasin we plante man oli stap mekem, be i no tingtinggud fastaem. ?From wanem? From samting we plante man oli glad long olgeta oli no laenap wetem samting we God i laekem. Baebol i talem long yumi se, “Olgeta man blong wol oli stap long paoa blong Setan.” (1 Jon 5:19) Setan i gat gudhan blong yusum evri tul we hem i gat—fasin blong laekem tumas ol samting long saed blong bodi, ol rabis fasin, fasin blong spolem ol man blong narafala laen, bilif blong ol skul, fasin blong leftemap wan nesen moa bitim narafala, mo narafala samting bakegen—blong gat paoa long ol bigfala hif blong man mo blong mekem se oli tanem baksaed long God. Blong folem ol fasin olsem i save mekem wan man i agensem Jeova God mo stampa tingting blong hem. From samting ya nao ol Kristin oli kasem advaes ya se: “Yufala i no mas letem fasin blong yufala i kam olsem fasin blong ol man long wol. Yufala i mas letem God i jenisim tingting blong yufala, blong mekem tingting blong yufala i kam nyufala olgeta. Nao bambae yufala i save jusumaot ol fasin we God i wantem, wanem i gud, mo wanem God i glad long hem mo wanem i stret gud blong mekem.”—Rom 12:2.
Long laef ya blong naoia, ol Kristin oli fesem plante traem blong folem fasin we plante man ol stap mekem. Antap moa i isi blong ol yangfala oli save kasem trabol from samting ya. Tingting ya blong wantem mekem hea, putum klos mo gat ol fasin olsem fren blong olgeta long skul i strong tumas long olgeta. Oli rili nidim fasin ya blong no fraet blong eksplenem long ol fren blong olgeta from wanem oli no joen long sam kaen samting we oli stap mekem long skul. Oli save kasem trabol long saed blong speret sipos oli no naf blong talemaot bilif blong olgeta.—Proveb 24:1, 19, 20.
Ol bigman tu oli fesem ol traem olsem long ples blong wok blong olgeta. Maet bos i askem olgeta blong oli save joen blong mekem wan samting afta long ol haoa blong wok no long sam kaen holede. Sipos oli no wantem joen blong mekem samting ya, bambae ol narafala oli save stap longwe long olgeta mo oli no wantem joen wetem olgeta, i mekem hadtaem long olgeta long ples blong wok. Maet samfala oli save harem se i gud blong wok moa long ol ovataem from we ol narafala oli stap mekem olsem mo ol narafala oli ting se olgeta tu oli mas mekem olsem. Ol Kristin ya we oli joen long ol bisnes olsem oli save kasem trabol long saed blong speret mo tu bambae i blokem olgeta blong folem ol narafala rul blong olgeta.—1 Korin 15:33; 1 Timote 6:6-8.
Ol traem ya blong pulum man i folem fasin blong ol narafala man oli no stap long ples blong wok no long skul nomo be oli stap long narafala ples tu. Wan Kristin mama i talem se wantaem hem i no stretem pikinini blong hem, nating se hem i nidim tumas, from we hem i harem se ol narafala woman we oli stap bambae oli no glad long fasin ya.—Proveb 29:15, 17.
Bighaf Blong Ol Man i Save Mestem
Baebol i givim ol stret advaes long yumi from fasin blong folem fasin blong bighaf blong ol man. Eksampel, God i talem long nesen blong Isrel se: “Sipos bighaf blong ol man oli mekem samting we i no stret, no oli mekem wetnes long kot we i blong mekem kot i gorong, i no jajem man long stret fasin, be bambae yufala i no folem fasin blong olgeta.” (Eksodas 23:2; Ridim Rom 6:16.) Ol man oli no bin folem advaes ya oltaem. Wan dei, smoltaem afta we nesen blong Isrel i kamaot long Ijip, taem Moses i no stap, sam long olgeta i pusum Eron mo olgeta man blong wokem pija blong bul long gol mo blong wosip long hem long “wan lafet blong ona long Hae God ya.” Ol man ya oli kakae mo oli dring mo oli haremgud long singsing mo danis taem oli stap mekem sakrifaes long pija blong bul ya we oli wokem long gol. From doti fasin ya, fasin blong wosip long aedol, oli kilim samwe long 3,000 lida oli ded. Be Jeova i panisim plante long olgeta tu from fasin blong olgeta blong no tingtinggud fastaem blong folem fasin blong bighaf blong ol man.—Eksodas 32:1-35.
Wan narafala eksampel long fasin blong folem bighaf blong ol man we i karem nogud frut biaen hemia i kamaot long faswan handred ya long taem blong ded blong Jisas Kraes. Plante man we oli lesin long ol tok blong ol lida blong skul we oli gat fasin jelas, oli joen blong singaot bigfala se Jisas i mas ded. (Mak 15:11) Long dei blong Pentekos afta we Jisas i laef bakegen long ded mo i go antap long heven, taem Pita i soemaot bigfala sin ya we oli bin mekem, plante long olgeta “oli harem we i stikim olgeta tumas” mo oli luksave samting ya we oli bin mekem from fasin blong folem blong bighaf blong ol man.—Ol Wok 2:36, 37.
Ol Rul Blong Baebol Oli Moa Gud
Olsem ol store ya oli soemaot klia, fasin blong folem ol fasin we plante man oli mekem be yu no tingting gud fastaem i save karem nogud frut. !I gud tumas blong folem Baebol mo blong letem ol rul blong hem i lidim laef blong yumi! Jeova i talem se, “Olsem heven i hae moa bitim wol, long sem fasin, ol rod blong mi oli hae moa long ol rod blong yufala, mo ol tingting blong mi oli hae moa long ol tingting blong yufala.” (Aesea 55:9) Yes, long ol tingting mo fasin joen blong ol man—yes, long ol disisen blong laef—plante taem i soemaot klia se blong folem ol rod blong Jeova i moa gud bitim we yumi folem ol fasin we plante man oli stap mekem. Fasin ya i stampa blong wan hapi laef mo wan laef we i gud.
Yumi tekem wan eksampel long ekspiryens blong Kazuya. Nating se hem i bin stap stadi long Baebol longtaem finis, hem i gohed blong folem rod ya we plante man oli stap folem—i stap traehad blong gat plante samting. Plante taem fasin traehad blong hem blong mekem bos mo ol fren blong hem oli glad long hem i mekem se hem i go dring gogo kasem kolosap long moning. Hem i stap askem tumas samting, i stronghed, mo i save kros kwik. I no long taem hem i kasem wan sik long bren from fasin blong hem blong bitim mak long stael blong laef ya, we i mekem se hem i no moa save muvum haf bodi blong hem. Taem hem i stap slip long bed long hospital, hem i tingbaot ol samting we hem i bin lanem long Baebol mo tingbaot olsem wanem hem i stap yusum laef blong hem. Hem i mekem disisen se naoia i taem blong folem ol samting we hem i bin lanem. Hem i risaen long wok blong hem olsem maneja mo i jenisim ol fren blong hem. Mo tu hem i traehad blong putum nyufala Kristin fasin mo i jenisim tingting blong hem long ol samting long saed blong bodi. Frut we i kamaot se, hem i jenisim ol samting we hem i laekem, helt blong hem i kam moa gud. Biaen, hem i givim laef blong hem long Jeova mo i tekem baptaes.
Blong folem gud wan rod we plante man oli laekem, man i mas save ol rul blong hem mo i mas bilif fulwan se ol rul ya oli stret. Samting we Masaru i kasem i soem samting ya. Taem hem i stap long klas sikis, long praemari skul, ol fren blong hem long skul oli wantem putumap hem olsem wan kandidet blong presiden blong kaonsel blong ol studen. From we hem i no klia long sam samting, hem i tingbaot se from we hem i no kasem ful save long ol rul blong Baebol we oli stret long bisnes ya, hem i no save eksplenem long ol fren blong hem long skul from wanem hem i no save stap long wan ofis long saed blong politik. Fraet we hem i gat long man i mekem hem i no wantem talemaot se hem i wan Kristin. Hem i jes hangem hed blong hem mo i krae se, “Mi no save mekem samting ya.”
Nogud ekspiryens ya i mekem hem i wantem faenem from wanem wan Kristin i no save joen long ol bisnes blong politik. (Ridim Jon 6:15.) Biaen, taem hem i go long hae skul, hem i kasem sem problem ya bakegen. Be naoia, wetem strong tingting, hem i rere blong eksplenem bilif blong hem long tija blong hem. Tija ya mo ol fren blong hem long klas we oli bin askem hem long saed blong ol bilif blong hem we oli stanap long Baebol oli akseptem samting we hem i talem.
Taem Olgeta Man Bambae Oli Mekem Samting We i Stret
Aninit long rul blong Kraes long nyufala wol we i stap kam, bambae plante man oli mekem samting we i stret nomo. Naoia go kasem taem ya, bambae yumi mas lukaotgud long tingting ya blong wantem folem fasin we plante man oli stap mekem. Woning blong Pol i leftemap tingting blong yumi se: “Yumi gat ol wetnes ya blong God oli stap raonabaot long yumi, we kampani blong olgeta i bigfala tumas. Nao from samting ya yumi mas lego ol sin we oli stap holemtaet yumi, nao yumi mas mekem tingting blong yumi i strong, blong yumi resis long rod ya we i stap long fes blong yumi.”—Hibrus 12:1.
Taem yu fesem ol traem, ?bambae yu mekem wanem? ?Bambae yu fraet long man mo gohed blong mekem samting we plante man oli stap mekem? ?No bambae yu lukluk i go long Tok blong God, Baebol, mo folem ol rul blong hem? Bambae rod ya i no mekem yu karem frut naoia nomo be bambae i mekem se yu gat jans blong stap long medel blong olgeta we “oli bilif strong, mo we tingting blong olgeta i longfala, naioa oli save kasem ol samting we God i promes blong givim long olgeta.”—Hibrus 6:12.