Japta 35

?I Oraet Blong Ridim Enikaen Buk Nomo?

KING Solomon i givim woning se: “Bambae ol man oli stap raetem ol buk gogo i no save finis, mo sipos yu stap stadi tumas long olgeta oltaem, samting ya bambae i mekem yu yu taed gud nomo.” (Prija 12:12) Solomon i no wantem blokem yumi blong ridim ol buk, hem i stap givim advaes nomo se yumi mas jusumgud ol buk we yumi ridim.

Afta long yia 1600, René Descartes, wan Franis man we i gat plante waes blong wol, i talem se: “Taem yu ridim ol gudfala buk, i olsem we yu stap toktok wetem ol man blong bifo we oli gat save. I olsem we yu jusumaot man we i raetem buk, blong yu storian wetem hem, mo man ya i talemaot ol beswan tingting blong hem nomo.” Be, i no olgeta man blong raetem buk evriwan we i gud blong “storian” wetem olgeta, mo we tingting blong olgeta i “beswan.”

Taswe yu mas tingbaot rul blong Baebol we yu harem plante taem finis, se: “Ol stret man nomo, be ol fren blong olgeta we oli no stret, oli save spolem fasin blong olgeta.” (1 Korin 15:33) Yes, ol man we yu stap joen wetem olgeta oli save jenisim fasin blong yu. ?I gat wan fren blong yu we yu stap pasem plante taem wetem hem? ?Sam samtaem yu luk se yu toktok, tingting, no mekem samting long sem fasin olsem hem? Ale, taem yu ridim wan buk, i olsem we yu pasem plante aoa blong storian wetem man we i raetem buk ya.

Taswe, rul we Jisas i talem long Matiu 24:15 (NW) i stret long poen ya, hem i se: “Man we i ridim tok ya i mas luksave.” Traem lanem blong skelem samting we yu ridim. Olgeta man oli gat prapa tingting blong olgeta long sam samting, ale oli save twistim trutok lelebet blong mekem i laenap wetem prapa tingting blong olgeta. From samting ya, yu no mas hareap blong bilif long evri samting we yu ridim mo we yu harem. “Man we i no gat hed, hem i save bilif long evri samting, be man we i gat hed, hem i stap lukluk gud long rod we bambae i folem.”—Ol Proveb 14:15.

Yu mas lukaot moa, taem yu ridim ol buk we oli tokbaot waes blong wol long saed blong laef. Ol buk we oli raetem blong ol yangfala, oli givim fulap advaes long saed blong evri samting, olsem fasin blong boe mo gel i fren tugeta, mo fasin blong slip tugeta bifo mared. Be plante long ol advaes ya i no stret blong wan Kristin i folem. ?Mo olsem wanem long ol buk we oli fulap long ol strong kwestin long saed blong waes blong wol ya?

Baebol i givim woning se: “Yufala i mas lukaot gud, blong bambae i no gat ol man oli kam fasem yufala long rabis tok ya we i folem waes blong man. Ol tok ya i blong giaman nomo, . . . i no kamaot long Kraes.” (Kolosi 2:8) Baebol, wetem ol buk we oli stanap long Baebol, oli givim advaes we i gud moa.—2 Timoti 3:16.

Ol Stori Blong Lav—?Oli Save Spolem Yu?

Klosap 20 milian man long Amerika oli fasgud long fasin ya blong ridim ol stori buk blong lav. I tru, God nao i mekem se man mo woman i gat fasin we oli wantem ‘fol in lav’ mo mared. (Jenesis 1:27, 28; 2:23, 24) Taswe, yumi no sapraes se plante buk oli joenem ol stori blong lav insaed long olgeta, mo samting ya i no rong olgeta. Sam stori buk blong lav, ol man oli makemaot olgeta olsem ol beswan buk we man i bin raetem samtaem. Be ol olfala buk ya oli no tokbaot seks tumas. Tede, ol man blong raetem ol buk oli faenem se oli winim moa mane sipos oli folem wan niufala fasin blong raetem ol stori blong lav. Samfala oli raetem stori olsem we i hapen long taem bifo, blong mekem se i pulum tingting blong man moa. Sam narafala oli raetem stori olsem we i hapen naoia long ol ples we yumi save olgeta tede. Nating se oli mekem olsem wanem, ol stori blong lav tede olgeta evriwan oli klosap sem mak, i gat sam smosmol samting nomo we i mekem olgeta oli defdefren. Evri taem, i gat wan strong man mo wan naes woman long ol stori ya. Mo tufala i winim plante bigfala trabol we i stap blokem lav blong tufala.

Yes, oltaem man ya i strong, hem i save flas tu, mo hem i no fraet long wan samting. Mo woman, oltaem bodi blong hem i smol mo hem i no strong, maet hem i 10 no 15 yia moa yangfala long man. Nating se man i mekem olsem we woman ya i nating nomo, be woman ya i laekem hem olwe.

Plante taem i gat wan narafala man tu we i laekem sem woman ya. Nating se man ya i kaen mo i tingbaot woman ya, hem i no save pulum woman ya blong laekem hem. Ale woman i yusum ol swit tok mo fasin blong hem blong jenisim strong fasin blong faswan man, nao man ya i talemaot lav blong hem long woman ya. Tufala i fogetem ol nogud samting we oli bin kamaot, tufala i fofogivim tufala, tufala i mared mo tufala i gat wan hapi laef olwe . . .

?Lav i Rili Olsem Ol Stori Ya Oli Talem?

?Yu ting se ol stori ya blong lav oli givim stret tingting long saed blong lav? Bonnie i stat blong ridim ol stori buk blong lav taem hem i gat 16 yia. Hem i talem se: “Mi mi traehad blong faenem wan man we i longfala mo i naes, we hem i save pulum filing blong mi, mo fasin blong hem i strong.” Hem i talem se: “Sipos mi wokbaot wetem wan boe we i no wantem kisim mo tajem mi, mi mi les long hem, nating se hem i tingbaot mi mo i kaen. Mi mi wantem se hem i pulum filing blong mi olsem olgeta ya we oli stap long ol stori buk blong lav.”

Afta we Bonnie i mared, hem i gohed blong ridim ol stori blong lav, mo hem i talem se: “Mi mi gat wan gudfala haos mo famle, be mi harem se hemia i no naf . . . Mi mi wantem ol samting we oli pulum intres mo filing blong mi, wan laef olsem ol stori buk blong lav oli tokbaot. Mi harem olsem se mared blong mi i nogud.” Be, Baebol i givhan long Bonnie blong luksave se hasban i mas givim moa long waef blong hem i winim ol swit tok mo samting we i “pulum filing.” Baebol i talem se: “Man i mas lavem woman blong hem, i mas lukaot gud long hem, olsem we i stap lukaot gud long bodi blong hem nomo. . . . I no gat man we i wantem spolem bodi blong hem. Man i stap kakae gud blong mekem bodi blong hem i strong, mo i stap lukaot gud long bodi blong hem.”—Efesas 5:28, 29.

?Mo olsem wanem long hapi en blong ol stori ya blong lav, mo ol isi rod blong winim ol rao? Ol samting ya oli no rili tru. Bonnie i talem se: “Taem mi mi rao wetem man blong mi, mi no wantem tokbaot trabol ya wetem hem blong stretem, mi mi folem fasin blong ol woman long ol stori buk blong lav. Taem man blong mi i no mekem olsem we strong man long buk i mekem, mi mi no moa wantem toktok long hem.” ?Yu ting se advaes blong Baebol long ol waef i moa gud? Hem i talem se: “Yufala ol woman we i mared. Yufala i mas obei long ol man blong yufala.”—Kolosi 3:18.

Ol Tok Long Saed Blong Seks

Maet yu no save se, ol stori blong lav we oli yusum oli klia tok long saed blong seks, olgeta ya nao we ol yangfala oli wantem moa. Ol buk ya oli stap long ol laebri long ol bigfala taon. ?Ol buk olsem oli save spolem yu? Karen we i gat 18 yia i eksplenem se: “Ol buk ya oli wekemap strong filing blong seks long mi, mo oli mekem se mi wantem traem samting we oli tokbaot. Mi mi wantem kasem ol semfala filing olsem ol woman long ol buk ya, we oli haremgud bitim mak taem ol strong man ya oli kisim olgeta mo holem olgeta. Taswe, taem mi wokbaot wetem boefren blong mi, mi traem blong kasem ol filing ya tu. Samting ya i lidim mi blong mekem nogud long saed blong seks.” ?Be olsem wanem? ?Samting we i kamaot long hem i sem mak long samting we hem i ridim long ol stori buk? Karen i faenemaot se: “Ol filing ya oli stap long tingting blong ol man we oli raetem ol buk ya nomo. Oli no tru.”

Sam man blong raetem ol buk oli wantem nomo blong pulum yumi blong gat giaman tingting long saed blong seks. Tingbaot advaes ya we wan kampani blong wokem ol buk i talem long ol man blong raetem ol stori buk blong lav, i se: “Yufala i mas toktok plante long saed blong lav blong man mo woman, mo ol filing blong woman blong wantem seks taem man i kisim mo holem hem.” Oli givim advaes bakegen long ol man blong raetem ol buk ya se, oli “mas pulum hemia we i ridim blong glad, blong wari, oli mas wekemap filing blong hem, mo mekem hem i wantem seks.” I klia se, ol buk ya bambae oli no givhan long hemia we i ridim, blong folem advaes ya blong Baebol se: “Yufala i mas kilimaot ol fasin ya blong yufala, we oli blong wol ya nomo. Hemia ol fasin olsem. Ol man oli stap mekem nogud wetem woman, ol woman oli stap mekem nogud wetem man, mo olgeta oli stap mekem ol samting blong sem. Ol man oli stap wantem woman tumas, ol woman oli stap wantem man tumas.”—Kolosi 3:5.

Jusumgud

Olsemia nao, i nogud blong ridim ol buk we oli pulum filing blong yumi blong wantem mekem nogud long saed blong seks no oli givim tingting we i no tru long saed blong seks. I moagud blong ridim ol narafala buk, olsem ol buk blong histri mo sayens. Hemia i no min se evri stori buk we i no tru i nogud. I gat plante stori olsem we yumi save haremgud long olgeta, mo oli save tijim yumi long sam samting tu. Be sipos wan stori i fulap long ol tok blong seks, raf fasin, wok blong ol rabis spirit, no “ol strong man” we oli stap slip olbaot mo oli raf mo griri, ale i nogud blong westem taem blong yu blong ridim.

Taswe yu mas lukaotgud. Bifo we yu ridim wan buk, luklukgud long ol tok mo pija long fored mo fas pej blong hem. Traem luksave sipos buk ya i tokbaot ol samting we i no stret. Sipos yu jusum wan buk be biaen yu faenem se hem i no stret nating se yu bin jekem gud fastaem, ale yu mas strong i naf blong satem buk ya, mo no moa ridim.

Be ol samting i defren olgeta sipos yu ridim Baebol mo ol buk we oli tokbaot Baebol. Bambae oli givhan long yu, oli no save spolem yu. Wan gel long Japan i talem se taem hem i ridim Baebol, samting ya i givhan long hem blong winim trabol we plante yangfala oli gat blong tingbaot seks oltaem. Gel ya i talem se: “Oltaem Baebol i stap klosap long bed blong mi mo mi meksua se mi ridim bifo we mi slip. Taem mi stap mi wan mo mi no gat samting blong mekem (olsem long naet), long taem ya nao mi stat tingbaot seks. !Taswe fasin blong ridim Baebol oltaem i rili givhan long mi!” Yes, “storian” wetem ol man blong bilif long Baebol. Samting ya i save givhan long yu blong gat ol gudfala fasin, mo i save mekem yu yu haremgud moa.—Rom 15:4.

Ol Kwestin Blong Tokbaot

◻ ?From wanem yu mas jusumgud ol buk we yu ridim?

◻ ?From wanem plante yangfala oli laekem ol stori buk blong lav? ?Be olsem wanem ol buk ya oli save mekem trabol long olgeta?

◻ ?Olsem wanem yu save jusum ol gudfala buk blong ridim?

◻ ?Sipos yu ridim Baebol mo ol buk we oli tokbaot Baebol, olsem wanem samting ya i save mekem i gud long yu?

[Tok blong pija long pej 283]

From we i gat plante taosen buk, yu mas jusumgud wanem we yu ridim

[Tok blong pija long pej 285]

Ol stori buk blong lav oli save pulum intres blong yu. ?Be oli givim stret tingting long saed blong lav mo mared?

[Tok blong pija long pej 287]

“Mi mi gat wan gudfala haos mo famle, be mi harem se hemia i no naf . . . Mi mi wantem ol samting we oli pulum intres mo filing blong mi, wan laef olsem ol stori buk blong lav oli tokbaot. Mi harem olsem se mared blong mi i nogud”