Japta Feftin
Ona Long Olfala Papa Mama Blong Yumi
1. ?Wanem kaon we yumi mas pembak long papa mama blong yumi, mo from samting ya, yumi mas gat wanem tingting mo soem wanem fasin long tufala?
WAN waes man blong bifo i givim advaes ya se: “Yu mas lesin long ol tok blong stret papa blong yu, mo yu no mas daonem mama blong yu from we hem i olfala.” (Proveb 23:22) Maet yu talem se, ‘!Mi mi no save mekem samting ya!’ I tru, bighaf blong yumi i no daonem mama papa blong yumi. Long defren fasin, yumi harem se yumi laekem tufala tumas. Yumi luksave se yumi gat bigfala kaon blong pembak long tufala. Faswan samting se, papa mama blong yumi i givim laef long yumi. I tru, Jeova i Stampa blong laef. Be sipos papa mama blong yumi i no stap, bambae yumi no stap tu. I no gat wan presen we yumi save givim long papa mama blong yumi, we i sas olsem laef. Antap long hemia, traem tingbaot: Blong lukaot long wan pikinini stat long taem we hem i smol kasem we hem i kam bigwan, ol papa mama oli mas lego plante samting we oli wantem, oli wari tumas, oli spenem plante mane, mo oli givim plante taem mo lav blong olgeta. From samting ya, i stret nomo we Baebol i givim advaes ya se: “Yufala i mas ona long papa mo mama blong yufala . . . blong bambae ol samting blong laef blong yufala oli save ron gud, mo blong bambae laef blong yufala long graon ya, i longfala.”—Efesas 6:2, 3.
LUKSAVE OL NID LONG SAED BLONG FILING
2. ?Olsem wanem ol pikinini we oli bigwan finis oli save pem “kaon blong olgeta” long papa mama blong olgeta?
2 Aposol Pol i raet long ol Kristin, i se: “Sipos wan wido i gat pikinini blong hem no smol bubu blong hem, olgeta ya oli mas lan we wan nambawan wok blong ol Kristin man, oli mas lukaotgud long ol famle blong olgeta. Oli mas mekem olsem we oli pem kaon blong olgeta long ol mama mo papa blong olgeta, from we hemia wan samting we God i glad long hem.” (1 Timote 5:4) Ol pikinini we oli bigwan finis oli “pem kaon blong olgeta” taem oli soem tangkyu from lav, wok, mo fasin blong keagud, we papa mama mo ol bubu blong olgeta oli bin soem long olgeta long ol yia we oli pas finis. Wan rod blong soem tangkyu, hemia blong luksave se ol olfala oli olsem ol narafala man, we oli nidim lav mo ol gudfala toktok blong mekem tingting blong olgeta i strong. Plante taem, oli nidim tumas tufala samting ya. Olsem yumi evriwan, oli mas harem se ol narafala oli tinghae long olgeta. Oli nidim blong harem se laef blong olgeta i no blong nating nomo.
3. ?Olsem wanem yumi save ona long papa mama mo ol olfala bubu blong yumi?
3 Taswe, taem yumi talem long papa mama mo ol bubu blong yumi se yumi laekem olgeta tumas, yumi stap ona long olgeta. (1 Korin 16:14) Sipos yumi stap long wan ples we i longwe long papa mama blong yumi, yumi mas rimemba se tufala i glad tumas blong kasem nyus long yumi. Wan gudfala leta, toktok long telefon, no wan visit, i save mekem tufala i haremgud tumas. Miyo, we i stap long Japan, i gat 82 yia, ale, hem i raetem se: “Gel blong mi [hasban blong hem i wan elda we i goraon blong visitim ol kongregesen] i talem long mi se: ‘Mama, plis yu “wokbaot” wetem mitufala.’ Ale, hem i sanem program blong tufala blong visitim ol kongregesen, mo telefon namba blong ples we tufala i stap evri wik. Mi save lukluk map mo talem se: ‘Yes. !Naoia tufala i stap long ples ya!’ Oltaem mi talem tangkyu long Jeova from blesing ya blong gat wan pikinini olsem.”
GIVIM SAM SAMTING WE OLI NIDIM LONG LAEF
4. ?Olsem wanem kastom blong skul blong ol man Jyu i pulum olgeta blong no soem sore long olfala papa mama blong olgeta?
4 ?Olsem wanem? ?Fasin blong ona long papa mama i minim se yumi mas givim ol samting we tufala i nidim blong laef? Yes, plante taem i olsem. Long taem blong Jisas, ol lida blong skul blong ol man Jyu oli folem kastom ya se, sipos man i talem se mane mo olting blong hem “oli tabu, oli blong God,” man ya i no nidim blong yusum ol samting ya blong givhan long papa mama blong hem. (Matyu 15:3-6) !Fasin ya i no soem lav nating! I olsem we ol lida ya blong skul oli stap pulum ol man blong daonem papa mama blong olgeta, i bitim we oli ona long tufala. Ol man we oli folem fasin ya, oli tingbaot olgeta nomo, oli no wantem givim ol samting we papa mama blong olgeta i nidim. !Yumi neva mas folem fasin ya!—Dutronome 27:16.
5. Nating se long sam kantri gavman i givim help, ?from wanem sam samtaem yumi nidim blong givim mane long olfala papa mama blong yumi blong soem ona long tufala?
5 Long plante kantri tede, gavman i stanemap sam plan blong givim ol samting we ol olfala oli nidim blong laef, olsem kakae, klos, mo haos. Antap long hemia, maet ol olfala ya oli bin putumgud sam mane i stap, blong yusum taem oli kam olfala. Be sipos ol samting ya oli finis no sipos i no naf, ol pikinini oli mas traem bes blong olgeta blong givim ol samting we papa mama blong olgeta i nidim. Long rod ya, oli stap soem ona long tufala. Yes, taem yumi lukaotgud long ol olfala papa mama blong yumi, yumi stap onagud long Jeova God, Hemia we i Stampa blong famle.
LAV MO FASIN BLONG LEGO SAMTING WE YUMI NOMO I WANTEM
6. ?Wanem plan we samfala oli folem blong lukaot long olfala papa mama blong olgeta?
6 Plante pikinini we oli bigwan finis, oli bin lego plante samting we olgeta nomo oli wantem, blong lukaot long olfala papa mama blong olgeta wetem lav. Samfala oli tekem tufala i kam stap wetem olgeta long haos, no oli muf i go stap kolosap long tufala. Sam narafala bakegen, oli go stap wetem tufala olfala ya. Plante taem, ol plan olsem oli kam wan blesing long ol papa mama mo long ol pikinini tu.
7. ?From wanem i gud blong no hareap blong tekem disisen long saed blong olfala papa mama blong yumi?
7 Be samtaem, ol disisen ya oli no wokgud. ?From wanem? From we maet yumi kwik tumas blong tekem disisen, no maet disisen i stanap long ol filing blong yumi nomo. Long waes fasin, Baebol i givim woning se: “Hemia we i waes i luklukgud long ol rod blong hem.” (Proveb 14:15) Eksampel, maet olfala mama blong yu i faenem se i hadwok blong lukaot long hem wan, nao yu ting se maet i moagud we hem i kam stap wetem yu. Taem yu stap traem blong tekem wan waes disisen long saed ya, i gud blong skelem ol samting ya: ?Wanem samting we hem i rili nidim? ?I gat sam plan blong gavman no sam narafala plan we oli save givhan long hem i bitim we hem i kam stap wetem yu? ?Hem i rili wantem kam stap wetem yu? Sipos yes, ?olsem wanem samting ya bambae i jenisim laef blong hem? ?Bambae hem i stap longwe tumas long ol fren blong hem? ?Samting ya bambae i mekem trabol long filing blong hem? ?Yu bin tokbaot ol samting ya wetem hem? Sipos hem i kam stap wetem yu, ?samting ya bambae i mekem wanem long yu, hasban no waef blong yu, mo ol pikinini blong yu? Sipos mama blong yu i nidim we narafala i lukaot long hem oltaem, ?hu bambae i mekem wok ya? ?I gat wan narafala we i save serem wok ya? ?Yu bin tokbaot bisnes ya wetem ol narafala memba blong famle?
8. ?Yu save toktok wetem hu taem yu stap tekem disisen long rod we bambae yu folem blong givhan long olfala papa mama blong yu?
8 Hem i wok blong olgeta pikinini long famle blong lukaot long olfala papa mama blong olgeta. From samting ya, maet i waes we famle i joen wanples blong tokbaot bisnes ya. Olsemia, olgeta evriwan oli save joen blong tekem ol disisen. I gud blong toktok wetem ol elda long Kristin kongregesen, no ol fren we oli bin fesem semfala problem ya. Oli save givhan bigwan long yu. Baebol i givim woning se: “Olgeta plan blong man oli save foldaon sipos oli no toktokgud tugeta fastaem. Be plan i save stanap taem i gat plante man blong givim advaes.”—Proveb 15:22.
KAENGUD MO KASEM SAVE LONG TUFALA
9, 10. (a) Nating se papa mama blong yu i olfala, ?wanem kaengud fasin we yu mas soem long tufala? (b) Nomata wanem rod wan pikinini i folem blong givhan long papa mama blong hem, ?oltaem hem i mas soem wanem fasin long tufala?
9 Blong onagud long olfala papa mama blong yumi, yumi mas kaengud mo kasem save long filing blong tufala. Taem ol problem blong olfala oli stap kasem tufala, maet tufala i faenem se i had blong wokbaot, kakae, mo rimemba ol samting. Maet tufala i nidim help long saed ya. Plante taem, ol pikinini oli go bitim mak long fasin blong olgeta blong lukaot long olfala papa mama blong olgeta, nao oli traem givim advaes long tufala. Be ol olfala ya oli bigman finis, oli bin kasem bigfala waes mo save long olgeta yia we oli bin stap laef. Oli bin kea long olgeta mo tekem ol prapa disisen blong olgeta long ful laef blong olgeta. Maet strong tingting blong olgeta mo filing blong tinghae long olgeta bakegen, i stanap long wok ya we oli bin mekem olsem wan papa no mama, mo long ol waes we oli gat from we oli bigwan finis long tingting blong olgeta. Sipos ol olfala ya oli harem se oli mas letem pikinini blong olgeta i bos long laef blong olgeta, tingting blong olgeta i save foldaon mo oli save kam kros. Sam long olgeta oli harem nogud mo oli agens, taem oli ting se pikinini blong olgeta i stap blokem olgeta blong oli no moa bos long prapa laef blong olgeta.
10 I no gat wan isi rod blong winim ol problem ya. Be, sipos yu letem olfala papa mama blong yu i lukaot long tufala bakegen mo tekem ol prapa disisen blong tufala go kasem mak we tufala i naf blong mekem, hemia i kaengud fasin. I waes blong toktok wetem tufala bifo we yu tekem wan disisen long saed blong samting we i gud long tufala. Maet tufala i no moa save mekem plante samting. Letem tufala i mekem samting we tufala i naf yet blong mekem. Maet yu faenem se taem yu no traem bos tumas long laef blong papa mama blong yu, bambae yu frengud moa wetem tufala. Bambae tufala i glad moa, mo yu tu bambae yu glad moa. Nating se yu mas strong long tufala long saed blong sam samting blong mekem i gud long tufala, be blong ona long tufala, yu mas tinghae mo soem respek we i stret long tufala. Baebol i givim advaes ya se: “Long fored blong man we i gat waet hea, yu mas stanap, mo yu mas kaengud long man we i olfala.”—Levitikas 19:32.
HOLEM STRET TINGTING
11-13. Nating sipos wan pikinini we i bigwan finis i no bin frengud wetem papa mama blong hem taem hem i smol, ?olsem wanem hem i save mekem wok ya blong lukaot long tufala taem oli kam olfala?
11 Sam samtaem, pikinini we i bigwan finis i faenem i hadwok blong ona long olfala papa mama blong hem, from we hem i no bin frengud wetem tufala taem hem i smol. Maet papa blong yu i no bin intres long yu mo soem lav long yu. Maet mama blong yu i bin bos strong long yu. Maet yu stap harem nogud, kros, no filing blong yu i trabol yet, from we tufala i no bin mekem i gud long yu. ?Yu save winim ol filing ya?a
12 Basse, we i gruap long Finlan, i talem se: “Bifo, step papa blong mi i bin wok olsem wan polis blong ol Nasi long Jemani. Wantaem nomo, hem i save faerap long kros, mo taem hem i mekem olsem, hem i denja tumas. Plante taem, hem i kilim mama blong mi long fored blong mi. Wan taem, hem i kros long mi, ale i wipim mi wetem strap nao bakel blong strap ya i kilim fes blong mi. Hem i kilim mi strong tumas mekem se mi foldaon i go long narasaed blong bed.”
13 Be, man ya i gat sam gudfala fasin tu. Basse i gohed i se: “Hem i wan man blong wok, mo hem i no traem ronwe long wok ya blong givim ol samting we famle i nidim. Hem i neva soem lav long mi olsem wan papa, be mi save se hem i bin kasem bigfala kil long filing blong hem. Mama blong hem i bin sakemaot hem taem hem i wan yangfala boe nomo. Ale, long ol yia we hem i stap gruap, hem i faet blong kasem ol samting we hem i nidim blong laef. Taem hem i yangfala nomo, hem i joen long ami mo i go faet. Taswe, mi kasem save smol from wanem hem i gat strong fasin, mo mi no agensem hem from. Taem mi kam bigwan, mi mekem evri samting we mi save mekem blong givhan long hem bifo we hem i ded. Samting ya i no isi long mi, be mi mekem bes blong mi. Mi traem blong stap olsem wan gudfala pikinini go kasem we papa blong mi i ded, mo mi ting se hem i luksave samting ya.”
14. ?Wanem vas blong Baebol we i stret long plante samting long laef, i save givhan taem yu stap lukaot long olfala papa mama blong yu?
14 Advaes blong Baebol i stret insaed long famle, olsem we i stret long ol narafala bisnes, i se: ‘Yufala i mas putum nyufala fasin blong laef ya olsem prapa klos blong yufala. Yufala i mas gat sore long ol man. Yufala i mas mekem i gud long ol man. Tingting blong yufala i mas stap daon. Yufala i mas kwaet man. Mo tingting blong yufala i mas longfala. Yufala i mas stap givgivhan long yufala, mo taem wan long yufala i gat sam poen agens long narawan long yufala, tufala ya i mas fofogivim tufala. Yufala i mas fofogivim yufala, long sem fasin ya we Jeova i fogivim yufala.’—Kolosi 3:12, 13.
HEMIA WE I LUKAOT LONG OLFALA I NIDIM KEA TU
15. ?From wanem yu save harem nogud sam samtaem long wok ya blong lukaot long olfala papa mama blong yu?
15 I hadwok blong lukaot long ol olfala papa mama. Yu mas mekem plante defren kaen wok, tekem ol hevi disisen, mo wok plante haoa. Be plante taem, wok ya i mekem trabol moa long ol filing blong yu. Yu save harem nogud tumas taem yu luk we bodi blong papa mama blong yu i kam nogud, tufala i no moa save rimemba ol samting, mo tufala i no moa save mekem ol samting olgeta nomo. Sandy, blong Porto Riko, i talem se: “Long famle blong mifala, Mama i bin stap olsem hemia we i impoten tumas. Mi harem nogud tumas taem mi mas lukaot long hem. Fastaem, hem i no moa save wokbaot gud. Ale, hem i nidim wan stik, biaen tu stik, mo biaen bakegen, wan wiljea. Afta long samting ya, sloslou hem i godaon kasem we hem i ded. Hem i kasem kansa long bun, mo i nidim we mifala i lukaot long hem oltaem, long dei mo long naet. Mifala i mekem hem i swim, givim kakae long hem, mo ridim buk long hem. Mi bin faenem se i rili had long mi—antap moa, long ol filing blong mi. Taem mi luksave se i no longtaem bambae mama blong mi i ded, mi krae from we mi laekem hem tumas.”
16, 17. ?Wanem advaes i save givhan blong holem stret tingting, taem yu stap lukaot long olfala papa mama blong yu?
16 Sipos yu fesem wan traem olsemia, ?yu save mekem wanem blong winim ol filing blong yu? Samting we i save givhan bigwan, i blong lesin long Jeova. Blong mekem olsem, ridim Baebol, mo toktok long hem long prea. (Filipae 4:6, 7) I gud tu blong meksua se yu kakaegud, mo yu kasem naf slip. Sipos yu mekem olsem, bambae yu haremgud moa long bodi mo filing blong yu, mo bambae yu naf blong lukaot long hemia we yu laekem hem tumas. Sam samtaem, maet yu save mekem plan blong tekem smol spel long wok ya. Ating yu no save tekem wan longfala spel, be i waes blong makemaot smol taem blong spel. Blong mekem olsem, maet yu save askem narafala blong kam stap wetem olfala papa mama blong yu blong smoltaem.
17 Plante we oli stap lukaot long olfala papa mo mama blong olgeta, oli mekem i strong tumas long olgeta bakegen. Yu no mas harem se yu gat fol from samting we yu no naf blong mekem. Samfala, nating se oli laekem olfala papa mama blong olgeta tumas, oli faenem se oli nidim blong putum tufala i go long wan hospital blong ol olfala. Sipos yu stap lukaot long olfala papa mama blong yu, traem mekem ol samting we yu yu naf blong mekem nomo. Yu mas skelem ol nid blong tufala wetem ol nid blong ol pikinini mo hasban no waef blong yu, mo wetem ol nid blong yu wan.
PAOA WE I BIGWAN OLGETA
18, 19. ?Jeova i mekem wanem promes we i givhan long yumi, mo wanem store i soem se hem i stap holem promes ya?
18 Wetem lav, Jeova i givim Tok blong hem Baebol, we i save givhan long yumi bigwan, taem yumi stap lukaot long olfala papa mama blong yumi. Be i no hemia nomo we hem i givim. Long paoa blong tabu speret, man blong raetem Ol Sam i talem se: ‘Oltaem Jeova i stap kolosap long olgeta we oli stap singaot i go long hem. Oltaem hem i stap harem krae blong olgeta, mo i stap sevem olgeta.’ Jeova bambae i sevem, no i lukaotgud long ol man we oli stap tru long hem, taem oli fesem ol problem we oli strong tumas.—Ol Sam 145:18, 19.
19 Myrna, blong Filipin, i luksave samting ya taem hem i stap lukaot long mama blong hem we i no moa save mekem wan samting, from wan sik we i mekem haf bodi blong hem i ded. Myrna i raetem se: “I no gat wan samting we i mekem tingting blong mi i foldaon moa, i bitim we mi luk mama blong mi we mi laekem hem tumas, i safa, mo hem i no naf blong talem long mi weples hem i soa. I olsem we mi stap wajem hem i draon sloslou long wora, mo mi no save sevem hem. Plante taem, mi godaon long ni blong mi mo mi toktok long Jeova, mi talemaot long hem se mi mi taed tumas. Mi krae long Jeova olsem Deved, taem hem i askem strong long Jeova blong fulumap wora blong ae blong hem i go long wan botel, mo blong no fogetem hem. [Ol Sam 56:8] Mo olsem Jeova i promes finis, hem i givim paoa we mi mi nidim. ‘Jeova i givhan long mi.’ ”—Ol Sam 18:18.
20. ?Wanem promes blong Baebol i save givhan long yumi blong gat gudfala tingting long saed blong fyuja, nating sipos olfala papa mama blong yumi oli ded?
20 Plante man oli talem se wok blong lukaot long ol olfala papa mama i olsem wan “store we en blong hem i nogud.” Nating se yumi traem bes blong yumi blong lukaot long tufala olfala ya, tufala i save ded, olsem mama blong Myrna. Be ol man we oli trastem Jeova, oli save se ded i no en blong bisnes ya. Aposol Pol i talem se: “Mi putum tingting blong mi long God blong luk . . . olgeta man oli laef bakegen long ded, ol man we oli stret, wetem ol man we oli no stret.” (Ol Wok 24:15) Olgeta we oli lusum olfala papa mama blong olgeta finis, oli haremgud long hop ya blong laef bakegen, mo long promes blong wan nambawan nyufala wol we God bambae i mekem. Long taem ya, “bambae i no moa gat man i ded.”—Revelesen 21:4.
21. ?Wanem gudfala risal i save kamaot taem yumi onagud long olfala papa mama blong yumi?
21 Ol man blong God oli tinghae long papa mama blong olgeta, nating se tufala i olfala finis. (Proveb 23:22-24) Oli onagud long tufala. Taem oli mekem olsem, oli luk se proveb ya we i kamaot long God, i kamtru: “Bambae papa mama blong yu, tufala i glad, mo mama blong yu we i bonem yu bambae i glad tumas.” (Proveb 23:25) Samting we i impoten moa se, olgeta we oli onagud long olfala papa mama blong olgeta, oli mekem Jeova God i glad mo oli givim ona long hem.
[Futnot]
a Long ples ya, yumi no stap tokbaot ol papa mama we oli bin mekem i nogud tumas long pikinini blong olgeta go kasem mak we oli brekem loa, mo pikinini i no moa trastem olgeta.
?OLSEM WANEM OL RUL YA BLONG BAEBOL OLI SAVE GIVHAN . . . BLONG ONAGUD LONG OLFALA PAPA MAMA BLONG YUMI?
Yumi mas pembak kaon blong yumi long papa mama mo olfala bubu blong yumi.—1 Timote 5:4.
Yumi mas mekem evri samting wetem lav.—1 Korin 16:14.
Yumi no mas hareap blong tekem ol impoten disisen.—Proveb 14:15.
Yumi mas respektem olfala papa mama blong yumi, nating sipos tufala i sik mo bodi blong tufala i stap kam slak.—Levitikas 19:32.
Long fyuja, bambae yumi no moa kam olfala mo ded.—Revelesen 21:4.
[Tok Blong Pija Long Pej 179]
I no waes blong tekem wan disisen blong papa mama blong yu bifo we yu toktok wetem tufala