Ol Man Amon—Laen We i Agensem Hemia We i Soemaot Kaen Fasin Long Olgeta
LONG taem blong yumi, taon ya Aman, we i bigfala taon blong kingdom blong Hasemaet long Jodan, i stap holemtaet memori blong wan laen blong man we i no moa stap long wol ya. Oli kolem laen ya se ol man Amon. ?Hu ya ol man ya? ?Mo fasin ya we oli foldaon long hem i save tijim wanem long yumi?
Laen blong ol man Amon i kamaot long man ya blong mekem stret fasin, Lot. (Jenesis 19:35-38) Mo from we Lot i wan pikinini blong brata blong Ebraham, yumi save talem se ol man Amon oli ol kasen blong ol man Isrel. Be ol pikinini blong Lot, oli lego trufala wosip mo mekem wosip long ol gyaman god. Nating se i olsem, Jeova God i tingbaot olgeta yet. Taem nesen blong Isrel i go kolosap long Promes Lan, God i givim woning long olgeta, i se: “Yufala i no mas mekem nogud long [ol man Amon], no mekem faet wetem olgeta. Graon ya blong ol pikinini blong Amon, mi no save givim long yufala, from we mi givim finis long ol pikinini blong Lot.”—Dutronome 2:19.
?Ol man Amon, oli gat tangkyu from kaen fasin ya? No gat. Oli no wantem luksave se Jeova i givim wan samting long olgeta. God i kaen tumas long olgeta, be oli girap oli agensem strong ol man blong God, hemia Isrel. Nating se ol man Isrel oli obei long Jeova mo oli no agensem ol man Amon, olgeta mo ol brata blong olgeta we oli blong Moab, oli gat tingting ya se ol man Isrel bambae oli mekem trabol long olgeta. I tru, ami blong ol man Amon i no faet agensem ol man Isrel. !Be oli pem wan profet we nem blong hem Balam, blong i singaot trabol i kam long olgeta!—Namba 22:1-6; Dutronome 23:3-6.
Samting we i hapen biaen i narakaen. Baebol i talem se, taem Balam i toktok, hem i no save singaot trabol i kam, hem i singaot ol blesing nomo oli kam long ol man Isrel. Hem i talem se: “Olgeta we oli blesem yufala, bambae God i blesem olgeta, mo ol man we oli singaot trabol i kam long yufala, bambae God i singaot trabol i kam long olgeta.” (Namba 24:9) Olgeta we oli joen long bisnes ya, olsem ol man Amon, oli mas lanem wan bigfala samting long store ya: !Taem wan samting i hapen long ol man blong God, Hem i rere oltaem blong givhan long olgeta!
Be, ol man Amon oli gohed blong lukaot ol rod blong agensem ol man Isrel. Long taem blong ol jaj, oli joen wetem ol man Moab mo Amalek, nao oli go insaed long Promes Lan. Oli winim ol ples go kasem Jeriko. Be, ol ples ya oli stap long han blong olgeta blong smoltaem nomo, from we Jaj Iad blong Isrel i ronem olgeta oli gobak. (Jajes 3:12-15, 27-30) Oli stap long pis gogo kasem taem blong Jaj Jepta, be i no trufala pis. Bifo long taem blong Jepta, nesen blong Isrel i foldaon long fasin blong wosip long aedol, ale Jeova i no moa lukaot long olgeta. God i “letem olgeta oli go . . . long han blong ol man Amon” blong 18 yia. (Jajes 10:6-9) Ale bakegen, ol man Amon oli lus bigwan long faet, taem ol man Isrel oli lego fasin blong wosip long aedol mo Jepta i lidim olgeta blong kam strong bakegen.—Jajes 10:16 kasem 11:33.
Rul blong ol jaj long Isrel i finis taem Sol i kam faswan king blong olgeta. Smoltaem afta we Sol i stat blong rul, ol man Amon oli agensem ol man Isrel bakegen. King Neas i girap wantaem, i mekem faet long Jabes-gilead, wan taon blong ol man Isrel. Taem ol man blong taon ya oli wantem mekem pis, Neas, wan man Amon, i talem krangke tok ya, se: “Bambae mi mekem promes ya blong pis wetem yufala, sipos mi stikimaot raetsaed ae blong yufala evriwan.” Flavius Josephus, wan man blong raetem histri, i talem se, King Neas i mekem samting ya olsem wan rod blong givhan long hem long faet. Olsem nao, “taem oli blokem lefsaed ae blong olgeta wetem sil, bambae oli no save faet nating.” Be, trufala tingting biaen long fasin ya we i no soem sore nating, hemia blong mekem ol narafala nesen oli fraet taem oli luk sem blong ol man Isrel.—1 Samuel 11:1, 2.
Bakegen, ol man Amon oli gat fasin agens taem Jeova i soemaot kaen fasin long olgeta. Jeova i no fogetem rabis tok ya we oli sakem long ol man blong hem. “Speret blong God i kamdaon long Sol taem hem i harem ol tok ya [blong Neas], nao hem i kros we i kros tumas.” Speret blong God i lidim Sol, ale hem i hivimap 330,000 man blong faet. Nao, oli ronem ol man Amon “oli go wanwan, we i no gat tu i stap wanples.”—1 Samuel 11:6, 11.
Biaen, ol man Amon oli lus olgeta, from we oli tingbaot olgeta nomo, oli no gat sore, mo oli griri. Olsem profet blong Jeova, Sekaraea i bin talem, oli kam “olsem Gomora . . . , olsem wan drae ples we i no gat man, blong olwe . . . from we oli stap tok nogud agens mo mekem flas long fored blong ol man blong Jeova blong ol ami.”—Sefanaea 2:9, 10.
Ol lida blong wol tede, oli mas tingtinggud long samting we i hapen long ol man Amon. Sem mak tede, God i soem kaen fasin long ol nesen long sam rod. Hem i letem olgeta blong stap long wol ya, we i olsem ples blong putum leg blong hem. Be oli no lukaotgud long wol ya. Ol nesen we oli tingbaot olgeta nomo, oli stap spolem wol. Mo tu, oli mekem se wol ya i stap long denja blong lus olgeta from ol nyuklia tul blong faet. Plante taem, ol nesen oli no kaen long ol man we oli wosip long Jeova. Oli stap agensem mo mekem i nogud long olgeta. Olsem nao, store blong ol man Amon i tijim yumi se Jeova i no laekem nating ol man we oli agensem hem taem Hem i soem kaen fasin long olgeta. Mo long stret taem blong hem, bambae hem i girap i agensem olgeta, stret olsem we hem i mekem bifo.—Skelem wetem Ol Sam 2:6-12.
[Tok Blong Pija Long Pej 9]
Ol haos blong ol man Rom bifo long Aman, ples we Raba, bigfala taon blong ol man Amon i bin stap long hem
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Tok Blong Pija Long Pej 10]
Ol man Amon oli bin stap long ples ya
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Foto Credit Line Blong Pija Long Pej 8]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.