July

Te Jehova ya ẹmwẹ ne unu ru ima ẹse! Sokpan Emwa eso keghi suẹn gha loo ẹse ọhẹ na ghee ihan. Esu keghi ta ohoghe ma Ivi; ohoghe na, ẹre ọ ghi si ẹre ne emwa nagbọn na khian emwa orukhọ kevbe emwa ni ma gba. (Gẹn 3:​1-4) Adam keghi loo ẹmwẹ ne unu ẹnrẹn vbe odẹ nọ ma khẹke, vbe ẹghẹ nọ na wẹẹ, e Ivi vbe Jehova ẹre ọ si ẹre, ne irẹn na ru abakuru. (Gẹn 3:12) E Keni ghi gbe Ebẹl ne ọtiọnrẹn rua nẹ, ọ keghi ta ohoghe ma e Jehova. (Gẹn 4:9) Vbe ẹdẹnẹrẹ, a ke miẹn ikueta ne emwa i na loo ẹmwẹ oya kevbe ẹmwẹ osọnnọ vbe ẹdẹnẹrẹ, te ọ ba kua. Emọ ni rre esuku họn vba ghaa ta ẹmwẹ nọ kẹkẹ vbe esuku, emwa ni vbe khian eniwanrẹn nẹ vbe họn rẹn vbe isiwinna. Ẹghẹ hia, ẹre ima ya họn ẹmwẹ nọ kẹkẹ, rhunmwuda ọni, deghẹ ima ma begbe, ọ sẹtin vbe do gha ke ima unu ladian. Rhunmwuda ne ima na re Ivbiotu e Kristi, ma hoo ne ima gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ẹmwẹ ekpọ ra ẹmwẹ nọ kẹkẹ gha ke ima unu ladian. Ma hoo ne ima loo ẹmwẹ ne unu ne Osanobua ya we ima, ya gha rhie urhomwẹ gie ẹre. w22.04 4 ¶1-3

E Jesu ma mu emwi ewe na khu khian ye okaro vbe arrọọ ọghẹe. Ọ rri evbare, ọ vbe da ayọn. (Luk 19:​2, 6, 7) Ọ mwẹ ẹghẹ ne Jesu ya ya amẹ khian ayọn; ayọn nọ gele maan ẹre wa gha nọ. Ọni ọre emwi ọyunnuan nokaro nọ ru. (Jọn 2:​10, 11) Ukpọn ighobioye ẹre Jesu vbe yọ vbe ẹdẹ nọ wu. (Jọn 19:​23, 24) Ọrheyerriọ, e Jesu ma gi emwi ewe gha re emwi nọ ghi ru ekpataki sẹ vbe arrọọ ọghẹe. E Jesu gi ima rẹn wẹẹ, ma gha mu ẹmwẹ Arriọba ye okaro vbe ẹdagbọn ima, e Jehova gha kpemehe emwi hia nikẹre na ya yin agbọn ne ima. (Mat 6:​31-33) Ẹi re avbiẹ afiangbe etẹn nibun he miẹn, rhunmwuda ne iran na rhie ibude ọghe Jehova nọ dekaẹn ẹmwẹ igho. Gia guan kaẹn ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Daniel, nọ re okhiọnkpa. Ọ khare wẹẹ: “Vbe ẹghẹ ne I na gha re ehọnrre, I na ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, ugamwẹ e Jehova ẹre I khian mu ye okaro vbe arrọọ mwẹ.” Rhunmwuda ne Daniel na ya arrọọ ọghẹe khian ne khuẹrhẹ, ẹkpotọ keghi kie nẹẹn ya ga vbe Bẹtẹl, ọ na vbe sẹtin rhiegbe ye emwamwa, na ya ru iyobọ ne etẹn ne odekun ẹrhia sunu daa. Ọ na ye vbe kha wẹẹ: “Ai sẹtin ya igho dẹ afiangbe ne I he miẹn vbe obọ e Jehova.”w22.05 21-22 ¶6-7

Ma ghaa tie Baibol kevbe avbe ebe ọghomwa ni rhan otọ e Baibol vbe ẹghẹ hia te ima rhie ẹre ma wẹẹ, odẹ ẹmwata na yẹẹ ima. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọ kpẹẹ re ne ima ke rre otu na, emwi nibun ye rrọọ ne ima gha ye sẹtin ruẹ. Na do gha ruẹ ne egbe ọmwa i wa khuẹrhẹ, te a gha loo ẹrhiọn yọ. Na do gha ruẹ ne egbe ọmwa i wa khuẹrhẹ, te a gha loo ẹrhiọn yọ. Ebe na tie i re emwi nọ kakabọ yẹẹ emwa nibun. Sokpan e Jehova hoo ne ima ya “ẹtin hia gualọ” irẹnmwi ni dinmwi ni rre uwu e Baibol. (Itan 2:​4-6) Rhunmwuda ma gha ru vberriọ, ma gha wa miẹn ere vbọ. Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Corey khare wẹẹ, irẹn ghaa tie Baibol, te irẹn gbarokotọ tie dọmwadẹ uviẹn. Ọ khare wẹẹ: “I ghi tie avbe e futnot hia ni rrọọ, kevbe avbe cross-reference ni vbe rrọọ, I ghi vbe ru ezanzan yọ. . . . Rhunmwuda avbe emwi na hia ne I ru, I wa miẹn emwi nibun ruẹ, vbe I ghaa tie Baibol!” Deghẹ odẹ vbenian ẹre ima ya tie Baibol ra odẹ ọvbehe ẹre ima ya tie ẹre, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ma ya ghee ẹmwata nọ rre uwu e Baibol vbe ima ghaa loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn ọghe ima ya ru ezanzan.—Psm 1:​1-3. w22.08 17 ¶13; 18 ¶15-16

Vbe Jesu ghi rre uhunmwu otagbọn na, ọ keghi loo evbayi ya ma erhuanegbe ẹre emwi vbekpa Erhae. Gi ima guan kaẹn ọkpa vbe usun emwi nọ ma iran re. Te Jehova wa hoẹmwẹ emwa hia. Vbe Jesu kporhu vbe uhunmwu oke, ọ keghi tama avbe erhuanegbe ẹre vbekpa ovẹn kevbe amẹ. Emwa i mobọ ka emwi eva na yọ. Emwi eva na wa kakabọ hin usi vbe ẹdagbọn ima. E Jehova gha te sẹtin kha wẹẹ, irẹn i khian gi amẹ rhọọ ra ne irẹn gi ovẹn yunmwu sẹ eke ne emwa nẹi ga irẹn ye. Nọghayayerriọ, ọ keghi ya ovẹn kevbe amẹ ru emwa hia ẹse. (Mat 5:​43-45) Te Jesu ya ọna ma erhuanegbe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne iran hoẹmwẹ emwa hia. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne u ya miẹn ovẹn nọ dero nẹ vbe ẹghẹ ota, kevbe amẹ nọ rhọọ, ọ ghi ye ruẹ ẹre rre wẹẹ, Osa ọghe ahoẹmwọmwa nẹi gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa ẹre Jehova khin. Igiemwi ọghẹe gha gu ima kpa ya gha rhie ahoẹmwọmwa ma, ma ghi gha kporhu ma emwa hia ne ima rhirhi miẹn. w23.03 17 ¶9-10

Vbọ yan ukọ ighẹ Jọn unu ruan? Okhuo ọkpa nọ hin aranmwẹ oha nọ baa. A keghi gie okhuo na zẹvbe “ogiete ebabotu” ra igbiragia ne oghogho, a na vbe tie ẹre “Babilọn Nọkhua.” Ọ kegha gu avbe “ọba agbọn na,” “gbe alama oghẹ.”(Arhie 17:​1-5) Gha re “Babilọn Nọkhua”? Okhuo na i sẹtin gha re otu azẹ ọghe arriọba agbọn na, rhunmwuda e Baibol khare wẹẹ, ọ gu avbe ọkaolotu iran ru oghẹ. (Arhie 18:9) Ne Baibol na kha wẹẹ, okhuo na hin avbe arriọba agbọn na, ọ rhie ma wẹẹ, te ọ hia nọ gha loo iran. Vbe deba ọni, okhuo na i khian vbe sẹtin mudia ye ihe okpe ẹki okpe ere ọghe agbọn Esu na. Rhunmwuda ako ọvbehe vbe ebe Arhie Maan gie iran zẹvbe “emwa ni do ẹki nikhua vbe agbọn.” (Arhie 18:​11, 15, 16) E Babilọn nẹdẹ ẹre ọ ghaa re igiogbẹ ọghe ugamwẹ ohoghe. Nọnaghiyerriọ, ugamwẹ ohoghe hia ẹre Babilọn Nọkhua mudia ye ihe ẹre.—Arhie 17:​5, 18. w22.05 11 ¶14-16

Ugbẹnso, iye ọmọ sẹtin gha roro ẹre deghẹ ivbi irẹn gha ya ekhọe hia ga e Jehova. Evbibiẹ emọ wa rẹn ọlọghọmwa ne ivbi iran la gberra vbe agbọn Esu ne ima ye na. Yevbesọni, iye emọ nibun i mwẹ ọdọ, iran ẹre ọ tobọ iran koko emọ. Eso mwẹ ọdọ nẹi ga e Jehova. Ẹi re ẹgbẹe ne evbibiẹ emọ na rre ugamwẹ ughughan ọkpa, ẹre ọ na lọghọ na koko emọ ne iran do hoẹmwẹ e Jehova. Uhiẹn, vbe ẹgbẹe ne evbibiẹ emọ na koko ga e Jehova, ọ wa vbe lọghọ na sẹtin ru iyobọ ne emọ ni waan dee, ne iran do gha ga e Jehova. Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, ghẹ si osi gberra egbe. E Jehova gha ru iyobọ nuẹn. U sẹtin nọ evbibiẹ emọ ni fuẹro, ne iran gi ẹre ma ruẹ, vbene iran ya loo emwi ughughan ne otu e Jehova kpemehe ẹre, vbe Iruẹmwi Ẹgbẹe ọghe iran. (Itan 11:14) Tama e Jehova vbe erhunmwu nọ ru iyobọ nuẹn, ne u sẹtin nọ ivbuẹ ọta, ne u mieke na rẹn emwi nọ rre iran ekhọe.—Itan 20:5. w22.04 17 ¶4, 7; 18 ¶9

Vbene Erhae ya ru emwi, erriọ Jesu wa ya ru emwi zẹẹ, rhunmwuda ọni, deghẹ ima hoo ne ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ, te ọ khẹke ne ima rẹn aro ọmwa ne Jesu khin. (Hib 1:3) Odẹ nọ maan sẹ ne ima gha ya sẹtin rẹn e Jesu, ọre deghẹ ima na gha tie Ebe Enẹ Ni Ta Okha Ọghe Jesu. Deghẹ u ma he suẹn gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, hia ne u suẹn nian. Zẹvbe ne u ya tie avbe ebe na, hia ne u rẹn aro ọmwa ne Jesu khin. Ọmwa nọ gia sikẹ ẹre Jesu ghaa khin; te ọ wa gha ya obọ esi mu ibiẹka. (Mak 10:​13-16) Te orhiọn avbe erhuanegbe ẹre wa gha sotọ vbe eke nọ ye; iran i mu ohan ne iran ya ta emwi nọ rre iran ekhọe. (Mat 16:22) Odẹ vbenian ẹre Jesu ya ya egbe taa Erhae. Ọmwa nọ vbe gia sikẹ ẹre Jehova khin. Ma ghaa na erhunmwu, ma gha sẹtin fannọ otọ ẹko ima ma rẹn. Ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ ẹ i khian gbe ima okan. Ọ hoẹmwẹ ima, ọ vbe gbaroghe ima.—1 Pit 5:7. w22.08 3 ¶4-5

Ai miẹn emwi ne Jehova ma rẹn vbekpa ima, rhunmwuda irẹn ẹre ọ yi ima. Muẹn roro, e Jehova rẹn emwi hia vbekpa dọmwadẹ emwa ni rre uhunmwu otagbọn na. (Psm 139:​15-17) Ọ rẹnrẹn wẹẹ, ọ ma gba ne ima fo, rhunmwuda orukhọ ne ima re vbe ukhu vbe obọ Adam kevbe Ivi. Yevbesọni, ọ rẹn emwi ne ima he miẹn vbe agbọn nọ ya ima ru emwi ne ima ru. De emwi ne Jehova ru rhunmwuda nọ na rẹn ima ẹsẹsẹmwẹse? Ọ keghi tohan ima. (Psm 78:39; 103:​13, 14) E Jehova gele rhie ẹre ma nẹ wẹẹ, irẹn mu egbe ne irẹn khian ya yabọ ima. Ọ rẹnrẹn wẹẹ orukhọ ne Adam ru, ẹre ọ si ẹre ne ima na re emwa orukhọ, ẹre ọ vbe si ẹre ne ima na wu. (Rom 5:12) Emwi ọkpa i rrọọ ne ima gha sẹtin ru ne ima ya miẹn egbe ima kevbe emwa ọvbehe fan vbe obọ orukhọ kevbe uwu. (Psm 49:​7-9) Vbọrhirhighayehẹ, rhunmwuda ne Osanobua na hoẹmwẹ ima, ọ keghi tohan ima, ọ na ru emwamwa nọ gha ya ima miẹn fan. Zẹvbe nọ rre ebe Jọn 3:​16, e Jehova keghi gie Ovbi ẹre ne ukpọmọkpa gha dee nọ do wu ne ima.—Mat 20:28; Rom 5:19. w22.06 3 ¶5-6

Emwi ne Jehova wẹẹ ne Job ru, wa vbe ya ima rẹn wẹẹ, emwa ni yabọ emwa ọvbehe, ẹre Jehova vbe yabọ ẹre. Ẹmwẹ nọ gbe ọmwa orhiọn mu otọ ne Elifaz, Bildad kevbe Zofa tama e Job, wa gele da ẹre sẹ ugboloko. Sokpan e Jehova keghi tama e Job nọ na erhunmwu ne iran. E Job ghi na erhunmwu ne iran nẹ, e Jehova na fiangbe ẹre. (Job 42:​8-10) Egbe ima ma yae ru, deghẹ ima na gha rhie ẹmwẹ ye ẹko. Te ọmwa nọ rhie ẹmwẹ ye ẹko, yevbe ọmwa nọ mu ihẹ nọkhua yan uhunmwu, rhunmwuda ọni, e Jehova hoo ne ima mu ẹzọ fua, ne egbe mieke na rọkhọ ima. (Ẹfis 4:​31, 32) E Jehova tama ima wẹẹ, ne ima “mu ohu fua.” (Psm 37:8) Ma gha lele ibude nii, ọ gha wa ru iyobọ ne ima. Ma ghaa rhie ẹmwẹ ye ẹko ra deghẹ ohu na gha mu ima, ọ sẹtin si ọlọghọmwa ra emianmwẹ ye ima egbe. (Itan 14:30) Ma ghaa rhie emwi ne ọmwa ru ima re ye ẹko, egbe ima ma yae ru, ọmwa nii ghi wa gha ru ọghẹe khian; te ọ vbe yevbe na miẹn wẹẹ ima wọn e poison, rhunmwuda ọmwa ne ima mu ohu ẹre, ma ẹre ọ khian rri oya ẹre, ẹi re ọmwa nii. Rhunmwuda ọni, ọ gha gia na kha wẹẹ, ẹse ẹre ima ru egbe ima re, deghẹ ima na gha yabọ emwa ọvbehe. Ma gha yabọ emwa ọvbehe, orhiọn ima ghi sotọ, ma ghi vbe sẹtin gha ya ekhọe hia ga e Jehova. w22.06 10 ¶9-10

Te emwi ne ima ya aro yi yevbe na ghee ẹrhu ematọn, ọ keghi gbogba ga ekhọe ọghe ima, ọ vbe ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha re ọmwa nọ wa rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, rhunmwuda, a ghaa re ọmwa vberriọ, ọ sẹtin ya ima khian rree ne Jehova. (1 Kọr 15:​33, 34) Te emwi ne ima ya aro yi gele yevbe ẹrhu ematọn, ọ wa ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, esa i rrọọ ne ima ya gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova. Yerre wẹẹ, iziro vbenian ẹre Elifaz nọ tie egbe ẹre ọsie Job, vbe do mu ma e Job. Ọ wẹẹ: “A gha miẹn ọmwa nọ gele wa huan fo ra?” Ọ na vbe kha wẹẹ: “Osanobua i mu ẹtin yan avbe emwa rẹn ni huanrẹn, uhiẹn ẹrinmwi ma vbe huan vbe aro ọre.” (Job 15:​14, 15) Erriọ ohoghe ghi sẹ! Iziro vbenian ẹre Esu hoo ne ima gha mwẹ. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, u ghaa mwẹ egbe iziro vberriọ, u i khian ghi sẹtin rhie aro tua emwi ne u ya aro yi. Nọnaghiyerriọ, ghẹ gi iziro vbenian mu ruẹ ekhọe rhia. Gha mwẹ ilẹkẹtin nọ wegbe wẹẹ, e Jehova hoo ne u gha rrọọ vbe etẹbitẹ, ọna gha ru iyobọ nuẹn ya ru emwi nọ khẹke, ne arrọọ ọghe etẹbitẹ mieke na sẹ ruẹ obọ.—1Tim 2:​3, 4. w22.10 25-26 ¶8-10

E Setan hoo ne Job gha roro ẹre wẹẹ, rhunmwuda ne Jehova na mu ohu ẹre, ẹre ọ si ẹre nọ na susẹ. Odẹ ọkpa nọ ya ru ọna, ọre nọ na ya ogbigbi ẹhoho guọghọ owa ne ivbi e Job igbe na gha rri evbare kugbe, evba nii ẹre ehia wa la. (Job 1:​18, 19) Ọ na vbe gie erhẹn ke ẹrinmwi rre ya gbele ohuan hia ne Job ghaa mwẹ, ya sẹ egbe eguọmwadia e Job ni ghaa gbaroghe avbe ohuan nii. (Job 1:16) Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ogbigbi ẹhoho kevbe erhẹn nii i re ọghe kẹkan, e Job na gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ẹre ọ gie ẹre rre. Rhunmwuda ọni, ọ na gha roro ẹre wẹẹ, te irẹn ru emwi nọ sọnnọ e Jehova. Ọrheyerriọ, e Job ma tie ihẹn ne Osanobua. E Job rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re avbiẹ emwi ẹre Jehova he ru ne irẹn ke ẹghẹ gha dee. Ọ kegha roro ẹre wẹẹ, deghẹ irẹn miẹn ọnrẹn yi, emwi nọ maan hia nọ ke obọ e Jehova rre, ọ vbe khẹke ne irẹn mu egbe, ne irẹn ya zin egbe emwi dan nọ ke obọ ẹre rre. Ọni ẹre ọ si ẹre nọ na kha wẹẹ: “Urhomwẹ nọ ne eni e Jehova.”—Job 1:​20, 21. w22.06 21 ¶7

E Jesu vbe ta ẹmwẹ vbenian ma erhuanegbe ẹre vbe ebe Jọn 17:14. Ọna wa gele sunu vbe ẹdẹnẹrẹ, katekate ke ukpo 100 nọ gberra gha dee. Vbe ima ya rẹn hẹ? Vba ghi ma e Jesu Ọba nẹ vbe ẹrinmwi vbe ukpo 1914, a na khu Esu fua hin ẹrinmwi rre. Uhunmwu otagbọn na ẹre ọ ghi ye nian, kherhe ẹre ọ ghi kẹ a ke guọghọ ọre rua. (Arhie 12:​9, 12) Sokpan ọ ma wa viọ obọ ku akhara. Ohu wa kakabọ mu Esu nian, erriọ vbe ya werriẹ aro nọ khọọ daa emwa ọghe Osanobua. (Arhie 12:​13, 17) Ọna ẹre ọ si ẹre ne emwa ni rre agbọn Esu na, na ghi kakabọ khẹko eguọmwadia Osanobua. Sokpan esa i rrọọ ne ima khian ya gha mu ohan e Setan kevbe ikpayẹ ọre. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin vbe na ghee ukọ e Pọl, nọ na kha wẹẹ: “Deghẹ ima ẹre Osanobua deba, de ọmwa nọ gha sẹtin mu aro daa ima?” (Rom 8:31) Ma gha sẹtin ya ekhọe hia mu ẹtin yan e Jehova. w22.07 18 ¶14-15

E Jesu ma gha si osi wẹẹ, ai khian miẹn emwa nibun ni khian ru iwinna ikporhu iyẹn nọ maan na vbe ẹdẹ okiekie ẹdẹ. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, ẹmwẹ akhasẹ ne ọsian ọkpa tae yotọ gha sẹ, nọ khare wẹẹ: “Ẹdẹ ne u gha gu avbe eghian ruẹ gbinna, emwa ruẹ gha ya ekhọe obọ iran rhie egbe ladian.” (Psm 110:3) Adeghẹ u mwẹ obọ vbe iwinna ikporhu na, ọ rhie ma wẹẹ, u ku obọ gbe ba e Jesu kevbe ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan, ne ẹmwẹ akhasẹ na mieke na sẹ. Agharhemiẹn wẹẹ, iwinna na wa mwẹ alaghodaro, ma wa vbe miẹn ọlọghọmwa eso. Ọkpa vbe usun ọlọghọmwa ne ima miẹn vbe iwinna na, ọre ne emwa na zẹ ima kpokpo. Avbe emwa okeke, ọkaolotu ugamwẹ, kevbe emwa ni rre ukpo arriọba, keghi ta ohoghe ma emwa vbekpa iwinna ikporhu ne ima ru. Adeghẹ emwa ima vbe uwu ẹgbẹe, avbe ọse, kevbe emwa ne ima gba winna na ya ohoghe na yi, iran sẹtin gha kpikpi ima, ne ima ghẹ ghi ga e Jehova kevbe ne ima ghẹ ghi kporhu. Vbe ẹvbo eso, iran keghi kpee ohan ye etẹn ima egbe, iran sẹtin werriẹ aro nọ khọọ daa iran, avbe olakpa sẹtin vbe mu iran, uhiẹn iran sẹtin kue mu iran khui ye eghan. w22.07 8 ¶1; 9 ¶5-6

E Jehova hoo ne ima zẹ ẹghẹ kọ, ne ima khian ya gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha mu emwi ne ima tie roro. Ma ghaa rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, amuẹtinyan ọghe ima ghi gha wegbe yọ, ma ghi vbe gha sikẹ e Jehova sayọ. Ẹghẹ nii ma ghi sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima rhirhi werriẹ aro daa. E Jehova vbe rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne emwa ni ya ẹmwẹ ọghẹe ru emwi. Orhiọn nọhuanrẹn nii gha ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ “ẹtin nọ sẹ ehia,” ne ima mieke na sẹtin zin egbe edanmwẹ nọ rhirhi gha khin. (2 Kọr 4:​7-10) E Jehova keghi ru iyobọ ne “ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro,” ya gha kpemehe avbe ebe ọghomwa, e vidio kevbe avbe ihuan ni ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, kevbe ni ya ima sikẹ e Jehova sayọ. (Mat 24:45) E Jehova wa ma eguọmwadia ẹre emwi, ne iran mieke na gha hoẹmwẹ etẹn ne iran gba ga kevbe ne iran sẹtin gha rhie ifuẹko ne egbe, vbe iran ghaa rre uwu ọlọghọmwa. (2 Kọr 1:​3, 4; 1 Tẹs 4:9) Etẹn ima nibun mu egbe ne iran ya ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin mudia ẹse vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. w22.08 12 ¶12-14

Deghẹ ima na gha guan kaẹn uyinmwẹ esi ne etẹn mwẹ,te ima ru iyobọ ne etẹn ya sikẹ egbe sayọ, ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne egbe ghi vbe gha wegbe yọ. Ugbẹnso, etẹn eso ni mudia ẹse vbe iko sẹtin gha mwẹ egbe ẹzọ. Ọni ọre emwi nọ sunu daa e Pọl vbe ọsiọre ne kankankan ighẹ Banabas. Vbe iran ghi mu egbe ne iran ya mu okhian gha rrie ihe ọvbehe ya kporhu, ọkpa na wẹẹ, ne iran rhie Mak lele egbe, sokpan nọkpa ma kue. “Iran keghi kakabọ muan egbe ẹmwẹ ẹsẹse ba emwi na,” ẹre iran na ghi wannọ egbe. (Iwinna 15:​37-39) Sokpan e Pọl, Banabas kevbe Mak keghi ru adọlọ.Vbe okiekie, e Pọl keghi ta ẹmwẹ e Mak vbe Banabas nọ maan. (1 Kọr 9:6; Kọl 4:10) Deghẹ ima vbe etẹn vbe iko gba mwẹ egbe ẹzọ, ọ vbe khẹke ne ima gu iran ru adọlọ, ma ghi vbe hia ne ima rhie aro tua uyinmwẹ esi ne iran mwẹ. Ma gha ru vberriọ, ọfunmwegbe kevbe akugbe ghi gha rre uwu iko. w22.08 23 ¶10-11

Zẹvbe ne ima ya hia ne ima gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova, ọ ma khẹke ne ima gha bu ohiẹn emwa ọvbehe ra ne ima gha ghee egbe ima wẹẹ, ima maan sẹ iran. Te ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, e Jehova ọre “enọ bu ohiẹn otagbọn hia.” (Gẹn 18:25) E Jehova ma rhie asẹ ne ima, ne ima gha bu ohiẹn emwa ọvbehe. Gia ghee igiemwi ọghe Josẹf. Agharhemiẹn wẹẹ emwa wa ya obọ nọ tọn muẹn, ọ ma rhunmwuda ọni bu ohiẹn iran. Etiọnrẹn nikpia wa kakabọ rri ẹre oya, iran na khiẹn ọnrẹn zẹvbe ọviẹn, iran na vbe ta ohoghe ma erha iran wẹẹ, e Josẹf wu nẹ. Ukpo nibun ghi gberra nẹ, e Josẹf vbe etiọnrẹn na do werriegbe miẹn egbe. Na kha na, ukpo nọ yo ẹre Josẹf ghi ye nian vbe Igipt, ẹkpotọ te wa kie nẹẹn nọ ya rhia ikhi ne egbe ẹre. Agharhemiẹn wẹẹ etiọnrẹn fi werriẹ nẹ, kevbe iran rinmwiaẹn nẹ nọ yabọ iran, te iran ye gha mu ohan wẹẹ, ọ gha ye rri iran oya ye emwi ne iran ru ẹre. Sokpan e Josẹf keghi tama iran wẹẹ: “Wa ghẹ fian afianma. Mẹ i ra sẹtin rhie egbe mwẹ ye ihe Osanobua.” (Gẹn 37:​18-20, 27, 28, 31-35; 50:​15-21) E Josẹf keghi mu egbe rriotọ, ọ na sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova. w22.08 30 ¶18-19

U rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha sẹtin loo ruẹ ya họn erhunmwu ọmwa ra? Ọ gha sẹtin loo ruẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọdiọn, ọguọmwadia iwinna, arọndẹ ra ọtẹn nọ ya iyẹn wewe ẹre u khin. Ẹi vbe lele deghẹ igbama, enọwanrẹn, ọtẹn nokpia ra ọtẹn nokhuo ẹre u khin. Ọmwa nọ hoẹmwẹ e Jehova gha tu tie Jehova nọ ru iyobọ ne irẹn, e Jehova wa mobọ loo avbe ediọn kevbe etẹn ni ya ẹkoata gae, ya ru “iyobọ nọkhua” ne ọmwa nii. (Kọl 4:11) Te ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova kevbe iyobọ ne ima ru ne etẹn ima, wa ya ima sọyẹnmwẹ. Ma gha sẹtin ru iyobọ ne iran, ne orhiọn iran mieke na sotọ vbe emianmwẹ ghaa vẹwae, vbe odekun ẹrhia gha sunu, ra vba ghaa zẹ iran kpokpo. Ma sẹtin gha hoo ne ima ru iyobọ ne emwa ọvbehe sokpan, ọna sẹtin gha lọghọ deghẹ ẹgbẹe ọghe ima rre uwu ibavbaro. Vbe uwu ena hia, te ima ye hoo ne ima ru iyobọ ne etẹn ima. Ọ wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, vbe ima ghaa hia ne ima ru iyobọ ne etẹn ima vbene ẹtin ima sẹ.—Itan 19:17. w22.12 22 ¶1-2

Deghẹ u i mwẹ ahoẹmwọmwa, emwa i sẹtin gba ẹko ruẹ. E Jesu khare wẹẹ, uhi eva nọ ghi ru ekpataki sẹ, ọre na hoẹmwẹ e Jehova kevbe ogieva ima. (Mat 22:​37-39) Ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova, ẹre ọ ya ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima ya egbe taa ẹre, ne ima vbe gha re emwa na gha sẹtin gba ẹko ẹre. Vbe igiemwi, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne etẹn ima, ẹre ọ ya ima hia ne ima ghẹ ta emwi ne iran wẹẹ, ne ehọ ọvbehe ghẹ họn ma emwa ọvbehe. Ọ ma khẹke ne ima ta emwi nọ gha si obalọ gie etẹn ra nọ gha ya ekhue mu iran, ma emwa ọvbehe. Imuegberriotọ gha vbe ru iyobọ ne ima ya gha re ọmwa na gha sẹtin gba ẹko ẹre. Ovbiotu e Kristi nọ mu egbe rriotọ, i ya ẹmwẹ na ma ya gie ẹre uhunmwu wewe, rhunmwuda wẹẹ ọ hoo ne irẹn gha re ọmwa okaro nọ ta ẹmwẹ nii ma emwa ọvbehe. (Fil 2:3) Ẹ i rhuọ wẹẹ irẹn rẹn emwi ne emwa ọvbehe ma rẹn, ne emwa mieke na gha roro ẹre wẹẹ, a i ta enọ ye. Ọ mwẹ emwi eso ne Baibol kevbe avbe ebe ọghomwa ma guan kaẹn, deghẹ ima na gha re ọmwa nọ mu egbe rriotọ, ma i khian tobọ ima gha rhan otọ emwi vberriọ ma emwa ọvbehe, wẹẹ aro ne ima ya ghee emwi nii ẹre ọ gbae. w22.09 12 ¶12-13

Odibosa ọkpa keghi tama e Daniẹl wẹẹ, emwa ọghe Osanobua gha do rẹn otọ ẹmwẹ akhasẹ ni rre ebe Daniẹl sayọ, sokpan “iran ne emwa dan i khian rẹn otọ re.” (Dan 12:10) Ẹghẹ na ẹre ọ khẹke ne ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, obọ ọghe Jehova ẹre ima ye. (Mal 3:​16-18) E Jehova wa si emwa rẹn nọ ghaan koko nian, ọ ghee iran zẹvbe “emwi ewe nọ hin usi” nai sẹtin ya igho dẹ. Ma wa hoo ne ima gha rre usun avbe emwa na. Vbene ẹmwata, ẹghẹ ne emwi ọyunnuan nibun ya sunu ẹre ima wa ye na. Sokpan emwi ọyunnuan nibun gha ye rherhe sunu. Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, a gha wabọ emwi dan hia fẹẹrẹ. Iyeke ọni, emwi ne Jehova tama e Daniẹl wẹẹ, irẹn khian ru ghi do sẹ. Ọ khare wẹẹ: “U gha rhiọrre na san ruẹ ẹse vbe ẹdẹ okiekie.” (Dan 12:13) Uwẹ yaro ye ẹghẹ ne Daniẹl kevbe emwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn khian ya “rhiọrre” ra? Deghẹ erriọ nọ, hia vbe odẹ ke odẹ ne u gha ya ẹkoata ga e Jehova nian, u gha ru vberriọ, eni ruẹ ghi gha rre ebe arrọọ ọghe Jehova. w22.09 24 ¶17; 25 ¶19-20

Ẹi mwẹ ọna ma rhie igiọdu ne Ẹzikiẹl. Vbọzẹ ne ima na kha vberriọ? Ẹi mwẹ ọ ma yerre wẹẹ, e Jehova ka ta ẹmwẹ vbenian ma e Mozis kevbe Aizaia ne akhasẹ ọghẹe, vbe ẹghẹ nọ ya mu iwinna ne iran. (Ẹks 3:10; Aiz 6:8) Ẹzikiẹl wa vbe rẹn vbene Jehova ya ru iyobọ ne akhasẹ eva na, agharhemiẹn wẹẹ, iwinna iran ma gha khuẹrhẹ. Rhunmwuda ọni, vbe Jehova ghi tama Ẹzikiẹl igba eva wẹẹ: “I gha gie ruẹ,” ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne irẹn. Ẹmwẹ na ighẹ, “E Jehova keghi gu mwẹ guan” wa ladian inugba nọ khin vbe ebe Ẹzikiẹl. (Ẹzik 3:16) Yevbesọni, ẹi re avbiẹ inugba ẹre Ẹzikiẹl vbe kha wẹẹ, “E Jehova keghi werriegbe gu mwẹ guan.” (Ẹzik 6:1) Ena wa ya Ẹzikiẹl rẹn wẹẹ, e Jehova ẹre ọ gie irẹn. Vbe deba ọni, rhunmwuda ne Ẹzikiẹl na gha re ovbi ohẹn, ọ gha kẹ, erhae vbe tama rẹn vbekpa vbene Jehova ya gha tama avbe akhasẹ ọghẹe wẹẹ, irẹn gha ru iyobọ ne iran. Te Jehova wa tama Aizik, e Jekọb, kevbe Jerimaia wẹẹ: “I rrọọ yaba ruẹ.”—Gẹn 26:24; 28:15; Jer 1:8. w22.11 2 ¶3

Agharhemiẹn wẹẹ orukhọ ne Adam vbe Ivi ru si uwu ye ivbi iran egbe, e Jehova ma ye fi emwamwa rẹn werriẹ. (Aiz 55:11) Ọ ye hoo ne emwa ni họn ẹmwẹ nẹẹn gha rre agbọn vbe etẹbitẹ. Muẹn roro emwi ne Jehova he ru kevbe emwi nọ he ta nọ mieke na mu emwamwa rẹn sẹ. E Jehova yan rẹn wẹẹ, irẹn gha huẹn emwa ni wulo kpaegbe, irẹn ghi vbe kie ẹkpotọ ne iran ya gha rrọọ vbe etẹbitẹ. (Iwinna 24:15; Taitọs 1:​1, 2) E Job nọ ya ẹkoata ga Osanobua, wa ya ekhọe hia yayi wẹẹ, e Jehova hoo nọ huẹn emwa ni wulo kpaegbe. (Job 14:​14, 15) Akhasẹ ighẹ e Daniẹl ya aro yọ wẹẹ, a gha huẹn emwa ni wulo kpaegbe kevbe wẹẹ, ẹkpotọ gha kie ne iran ya gha rrọọ vbe etẹbitẹ. (Psm 37:29; Dan 12:​2, 13) Ivbi e Ju ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ Jesu vbe rẹn wẹẹ, e Jehova gha sẹtin rhie “arrọọ etẹbitẹ” ne eguọmwadia ẹre. (Luk 10:25; 18:18) Ẹghẹ hia ẹre Jesu vbe ya gha guan kaẹn arhiọkpaegbe ne Osanobua ru eyan rẹn. Irẹn tobọ irẹn ghi wu, Erhae na huẹn ọnrẹn kpaegbe.—Mat 19:29; 22:​31, 32; Luk 18:30; Jọn 11:25. w22.12 4-5 ¶8-9

E Jehova ẹre ọ tobọre tie ima, ne ima do gu irẹn ru ọse. (Jems 4:8) Ọ hoo ne irẹn gha re Osanobua ima, Erha ima kevbe Ọse ima. Ọ họn erhunmwu ima, ọ vbe ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. E Jehova wa vbe loo otu ọghẹe ya ma ima emwi, ọ vbe yae dia ima ye odẹ nọ khẹke. Ma ghaa na erhunmwu gie Jehova, ma na gha tie Ẹmwẹ ọghẹe, ma na vbe gha mu emwi ne ima tie roro, ọ gha ru iyobọ ne ima ya sikẹ e Jehova. Ma gha ru vberriọ, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ nẹẹn, ghi do wegbe sayọ. Ọna ẹre ọ khian ghi ya ima gha họn ẹmwẹ nẹẹn, ma ghi vbe gha rhie ugamwẹ nọ khẹke nẹẹn rhunmwuda ọ sẹ na ga. (Arhie 4:11) Zẹvbe ne ima ya rẹn e Jehova sayọ, ma ghi gele do mu ẹtin yan rẹn kevbe otu nọ loo ya ru iyobọ ne ima. Esu keghi hia vbe odẹ ke odẹ nọ ru emwi nọ gha yae gha lọghọ ne ima mu ẹtin yan e Jehova kevbe otu ọghẹe. Kherhe kherhe ẹre ọ ya ru ọna. Sokpan ma gha sẹtin mudia gbain, ne obọ Esu ghẹ vba ima. Ma gha gele gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, emwi rhọkpa i khian sẹtin ya ima sẹ e Jehova kevbe otu ọghẹe rae.—Psm 31:​13, 14. w22.11 14 ¶1-3

Ke ẹghẹ gha dee, te Ivbiotu e Kristi nibun wa mu arrọọ ọghe iran ye ikpadede. Ugbẹnso iran i vbe mwẹ afanvbimu rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova. Iran wa mwẹ ẹkoata daa e Jehova nọ re Osanobua Nọ Sẹ Ehia, vbe na ghee Ivbi e Hibru eha, ne Jehova miẹn fan vbe a fi iran fi uwu erhẹn, rhunmwuda ne iran na rhikhan muẹn. Ọsian ighẹ e Devid gi ima rẹn vbene ọ ru ekpataki sẹ hẹ na rhikhan mu Osanobua, ọ khare wẹẹ: “Uwẹ ọre nọ buohiẹn emwa hia. Bu ase mẹ e Jehova. Uwẹ rẹnrẹn wẹẹ imẹ ma rri abe.” (Psm 7:8) E Devid ye vbe kha wẹẹ: “Gi umamwẹ kevbe a ta ẹmwata mwẹ rhie mwẹ lẹre, rhunmwuda, I mu ẹtin yan ruẹ.” (Psm 25:21) Emwi nọ ghi maan sẹ ne ima gha ya ẹdagbọn ima ru, ọre ne ima rhikhan mu e Jehova! Ẹghẹ nii, vbe na ghee ọsian, ma ghi vbe sẹtin kha wẹẹ: “Ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ emwa ni rhikhan mu e Jehova . . . , kevbe ni lele uhi ọghẹe.”—Psm 119:1. w22.10 17 ¶18-19

E Job gu emwa nibun guan vbe ẹdagbọn ọnrẹn, sokpan ọkpa nẹi khian sẹtin mianmian ọre ẹghẹ ne irẹn vbe Jehova na gba guan. E Jehova keghi tama e Job wẹẹ nọ gbarokotọ ghee emwi ọyunnuan eso ne irẹn yi, ne Job mieke na rẹn wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn kevbe nọ gha sẹtin gbaroghe eguọmwadia ẹre, ẹre irẹn khin. Vbe igiemwi, e Jehova keghi ye Job ẹre rre wẹẹ, irẹn kpemehe ne avbe aranmwẹ ne irẹn yi, nọ rhie ma wẹẹ, irẹn gha vbe sẹtin gbaroghe Job. (Job 38:​39-41; 39:​1, 5, 13-16) Vbe Job ghi gele muẹn roro emwi eso ne Jehova yi, ọ keghi do ruẹ emwi nibun vbekpa Osanobua. Ma gha wa vbe miẹn emwi nibun ruẹ vbekpa Osanobua, deghẹ ima na gha gbarokotọ ghee emwi nọ yi. Sokpan, ọna i wa re emwi nọ khuẹrhẹ. Egbọre ma i khian gha bẹghe emwi nibun ne Osanobua yi, deghẹ eke nọ rhan aro ra orere ẹvbo ẹre ima ye. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, eke ne ima na bẹghe evbayi nibun ẹre ima ye, ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ima i khian miẹn ẹghẹ ya do ọni. Sokpan ọ khẹke ne ima rhie ẹghẹ, ya gha gbarokotọ ghee emwi ne Osanobua yi. w23.03 15 ¶1-2

E Jesu wẹẹ, “Igbohiotọ” kevbe odekun ẹrhia nibun a gha sunu. (Luk 21:11) Ọ vbe kha wẹẹ, te “ọkhọ” khian gha muan yọ, ọna ẹre ọ si ẹre ne avbe ikpata vbe izigan kevbe emwa ni gbinna gbinna igbinna na vuọn ehe hia. (Mat 24:12) E Jesu ma kha wẹẹ, emwa nẹi re Osẹe Jehova ọkpa ẹre ena hia na sunu yi na, khian gha sunu daa. Ọghe ne ẹmwata, eguọmwadia e Jehova ne odekun ẹrhia he sunu daa i re avbiẹ. (Aiz 57:1; 2 Kọr 11:25) E Jehova i khian wa gbaroghe ima vbe odẹ ọghe ọyunnuan vbe odekun ẹrhia gha sunu, sokpan ọ gha ru iyobọ nọ khẹke ne ima, ne orhiọn ima mieke na sotọ. Ma gha mu egbe yotọ, ẹre orhiọn ima khian na sẹtin sotọ . Sokpan ọmwa mu egbe yotọ rhie ma wẹẹ, ọ ma mu ẹtin yan e Jehova ra? Hiehie. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, ma gha mu egbe yotọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ima mu ẹtin yan e Jehova wẹẹ, ọ gha sẹtin gbaroghe ima. Vbe ima gu kha vberriọ? Rhunmwuda, Ẹmwẹ Osanobua ẹre ọ wẹẹ, ne ima gha mu egbe yotọ khẹ odekun ẹrhia. w22.12 18 ¶9-10

Vbe Josẹf ye rre eghan, e Jehova na ru ẹre ne Fero minna iminna eva nọ susu ye ọre aro. Vbe ọ ghi họn wẹẹ, e Josẹf gua rhan otọ iminna, ọ na wẹẹ, na ya tie ẹre rre. E Jehova keghi ru iyobọ ne Josẹf ya rhan otọ iminna nii, ibude nọ rhie ne Fero na wa vbe mu ẹre ekhọe. Vbe Fero ghi bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova mudia ne Josẹf, ọ na wẹẹ ne Josẹf gha siẹnro ẹmwẹ evbare vbe otọ Igipt. (Gẹn 41:​38, 41-44) Ọ ghi zẹ kpẹẹ, ukhunmwu na suẹn gha fi, ọ na kue fi sẹ otọ e Kenan ne ẹgbẹe ọghe Josẹf ye. Ẹkpotọ na ghi kie ne Josẹf ya miẹn ẹgbẹe ọre fan, nọ re uniẹn ne Mẹzaia khian la rre. Ọ dewarorua wẹẹ, e Jehova ẹre ọ ru ẹre ne emwi hia ne Josẹf ru gha dinnodẹ. Te etiẹn e Josẹf khiẹn ọnrẹn rhunmwuda ikhẹko, sokpan, e Jehova na ghi ya e Josẹf mu emwamwa ọghẹe sẹ. Emwi na wẹẹ na ya ru ọkpa khọọ, na ghi do khian ọnrẹn ose! w23.01 17 ¶11-12

Ọmwa nọ begbe keghi hia nọ rẹn emwi nọ gha sẹtin ya irẹn khian rree ne Jehova, ọ ghi vbe hia nọ lẹẹ ne avbe emwi vberriọ. Odẹ vberriọ, ọ ghi ye gha re ọsie Osanobua. (Itan 22:3; Jud 20, 21) Ukọ e Pọl wa vbe rhie igiọdu ne etẹn ne iran gha begbe. Vbe igiemwi, ọ keghi tama etẹn ni rre Ẹfisọs wẹẹ: “Uwa gha gbarokotọ ẹse vbe odẹ ne uwa ya ru emwi, ne uwa ghẹ mieke na gha yin zẹvbe ọmwa nẹi mwẹ ẹwaẹn, sokpan, uwa ghi gha yin zẹvbe umẹwaẹn.” (Ẹfis 5:​15, 16) Emwi nibun rrọọ nọ gha sẹtin ya ima khian rree ne Jehova, rhunmwuda ọni, e Baibol khare wẹẹ, ne ima hia ne ima “gha gualọ otọ ẹre ighẹ emwi ne Jehova hoo” ne ima ru, ne ima mieke na sẹtin gban egbe ne emwi ke emwi nọ gha ya ima khian oghian e Jehova. (Ẹfis 5:17) Ne ima mieke na sẹtin ru emwi nọ khẹke, ọ khẹke ne ima hia ne ima rẹn “emwi ne Jehova hoo” ne ima ru. Emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya ru ọnọna, ọre deghẹ ima na gha tie Ẹmwẹ Osanobua vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha mu emwi ne ima tie roro. Ma gha gele rẹn emwi ne Jehova hoo ne ima ru, ma na vbe gha mwẹ “ekhọe Kristi,” ẹre ima khian na sẹtin “gha ru emwi umẹwaẹn,” vbọ gha de ọghe emwi ne Baibol ma wa gbe uhi yi.—1 Kọr 2:​14-16. w23.02 16-17 ¶7-9

Inugba ẹre u kpe owa ruẹ? Ọ gha kẹ, vbene u te lae nene owa, u na gele kpe ehe hia huan. Sokpan, vbọ khian sunu adeghẹ u ma ghi dọlegbe kpe ẹre? Vbene ẹmwata, ihuẹn ghi gba ẹre aro gba ẹre iyeke, ebubẹ ghi gba ehe hia. U ghaa hoo ne owa ruẹ gha mose, ọ khẹke ne u gha khiẹn ọnrẹn vbe ẹghẹ hia. Ẹrhiọn vberriọ ẹre ọ khẹke ne ima gha loo, ne ima mieke na sẹtin gha dia iziro kevbe uyinmwẹ ima. Ọghe ne ẹmwata, vbene ima te dinmwiamẹ, ẹrhiọn ẹre ima loo ro, nọ zẹe ighẹ ima sẹtin “kpe egbe ima huan hin emwi ke emwi nọ gha sẹtin ya egbe ima kevbe orhiọn ima khian nọ ma huan.” (2 Kọr 7:1) Sokpan, te ọ ye khẹke ne ima gha lele ibude ọghe ukọ e Pọl, nọ khare wẹẹ, ne ‘ekhọe ima ye gha ru ọghe ọgbọn yọ.’ (Ẹfis 4:23) Ihuẹn ọghe agbọn na, sẹtin do ya ima khian nọ ma huan. Adeghẹ ima hoo ne ima ye gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọ khẹke ne ima gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee iziro, uyinmwẹ ima kevbe emwi nọ yẹẹ ima ke ẹghẹ ya fi ẹghẹ. w23.01 8 ¶1-2

Muẹn roro, vbe nọ ghaa ye hẹ vbe Jesu ma emwa emwi. Ke ugba ke ẹghẹ, ẹre ọ ya gha ya unu kaẹn ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn, na kha na, te ọ wa rẹn ọnrẹn ye uhunmwu! Vbe ẹghẹ ne Jesu ya dinmwiamẹ, a keghi ya orhiọn nọhuanrẹn hannọ ọnrẹn zẹ. Ọ khọ wẹẹ, vbe ẹghẹ na, e Jesu keghi ye ẹre rre, emwi hia fẹẹrẹ nọ rẹnrẹn vbene ọ te gha die agbọn na. Ẹmwẹ nọ rre uwu e Baibol ọre ẹmwẹ okaro ne Jesu ta vbe ọ da wa dinmwiamẹ, ẹmwẹ nọ rre Baibol ẹre ọ vbe ta vbene ọ te wu. (Diut 8:3; Psm 31:5; Luk 4:4; 23:46) Ke ẹghẹ ne Jesu ya dinmwiamẹ ya sẹ ẹghẹ na ya gbe ẹre rua, ukpo eha vbe ukhiọnmwẹ ẹre ọ rre uwu ẹkpo. Vbe uwu ẹghẹ na, e Jesu wa gha sunu ye ako eso vbe evbagbẹn nọhuanrẹn, ọ vbe gha tie ẹre ladian vbe idagbo, ọ na vbe gha rhan otọ ọre ma emwa. (Mat 5:​17, 18, 21, 22, 27, 28; Luk 4:​16-20) Vbe ukpo nibun, a te miẹn wẹẹ, e Jesu suẹn gha kporhu, te ọ wa gha tie Ẹmwẹ Osanobua vbe ẹghẹ hia, ọ vbe gha họn vba tie ẹre. Ẹi mwẹ Jesu ma gha họn vbe owa, vbe Meri vbe Josẹf ghaa sunu ye ako eso vbe evbagbẹn nọhuanrẹn. (Diut 6:​6, 7) E Jesu wa vbe gha lele erhae vbe iyẹe yo e Sinagọg vbe Ẹdẹ Ikẹtin. (Luk 4:16) Ẹi mwẹ ọ ma gha gbehọkotọ danmwehọ, zẹvbe na ya gha tie Evbagbẹn Nọhuanrẹn. w23.02 8 ¶1-2

Emwi nibun wa rrọọ nọ ya ima hoẹmwẹ e Jehova. Vbe igiemwi, u ruẹ ọre nẹ wẹẹ, obọ e Jehova ọre “arrọọ hia ke rre” kevbe wẹẹ, “ẹse nọ maan hia kevbe ọhẹ hia nọ gbae” obọ ọre ẹre ọ ke rre. (Psm 36:9; Jems 1:17) Emwi hia fẹẹrẹ ne ima ghi sọyẹnmwẹ ọnrẹn nẹ, e Jehova ne Osa nọ mwẹ ahoẹmwọmwa kevbe nọ zẹ emwi obọ, ẹre ọ yae ru ima ẹse. Ma gha zẹ unu ga egbe, ẹi sẹ ima ya kpọnmwẹ e Jehova nọ na gie Ovbi ẹre gha dee nọ do wu ne ima. Vbe ima gu kha vberriọ? Muẹn roro, te Jehova vbe Jesu wa kakabọ gu obọ egbe. Uhiẹn e Jesu khare wẹẹ: “Evbavba hoẹmwẹ mwẹ,” ọ na vbe kha wẹẹ, “I hoẹmwẹ Evbavba.” (Jọn 10:17; 14:31) Vbe ọwara ukpo nibun ẹre iran eva ya gha rrọọ kugbe, rhunmwuda ọni, te iran eva wa kakabọ sikẹ egbe. (Itan 8:​22, 23, 30) Nian, muẹn roro vbe nọ gha da e Jehova hẹ, vbe ọ ghee Ovbi ẹre zẹvbe nọ ya gha rri oya, iyeke ọni, a na vbe gbe ẹre rua. E Jehova hoẹmwẹ emwa nagbọn kevbe uwẹ tobọ uwẹ, sẹrriọ wẹẹ, ọ na gie Ovbi ẹre gha dee, nọ do wu nuẹn, ne uwẹ kevbe emwa nagbọn nikẹre sẹtin gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ. (Jọn 3:16; Gal 2:20) Vbọ ghi zẹe ne ima i khian na hoẹmwẹ Osanobua? w23.03 4-5 ¶11-13

Ọ khẹke ne ima gha lẹ ne imamwaemwi ọghe emwa okeke. E Jesu keghi gu emwa eso gui vbe Pẹgamọm, rhunmwuda ne iran na gha si ighaegbe ye uwu ẹkpo etẹn. (Arhie 2:​14-16) Sokpan e Jesu keghi tian etẹn ni ghaa rre Tiatira rhunmwuda, iran keghi gban egbe ne “oro nọ dinmwi ọghe Setan,” ọ na rhie igiọdu ne iran, ne iran dobọ mu ẹmwata. (Arhie 2:​24-26) Te ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi ni ghaa vburriẹ ni rre evba fi werriẹ, rhunmwuda iran keghi kue ne imamwaemwi ọghe ohoghe mu iran ekhọe rhia. De emwi ne ọna ma ima re vbe ẹdẹnẹrẹ? Ọ khẹke ne ima lẹẹ ne avbe imamwaemwi nẹi yẹẹ e Jehova. Emwa okeke sẹtin ba gha ru vbe na miẹn wẹẹ iran hoẹmwẹ Osanobua, sokpan ọghe ne ẹmwata, iran i rhie ẹre ma vbe uyinmwẹ iran. (2Tim 3:5) Deghẹ ima na gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ma ghi rẹn imamwaemwi ọghe emwa okeke, ma ghi vbe sẹtin gha lẹ ne avbe imamwaemwi vberriọ. (2Tim 3:​14-17; Jud 3, 4) O khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima gha ru emwi nọ gha ya e Jehova miẹn ugamwẹ ima yi. Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ ima mwẹ obọ vbe emwi eso nọ ma deyọ, nẹi khian ya e Jehova miẹn ugamwẹ ima yi, ọ khẹke ne ima fi werriẹ vbobọvbobọ.—Arhie 2:​5, 16; 3:​3, 16. w22.05 4 ¶9; 5 ¶11