October

Ọ mwẹ emwi ne ima hia gha sẹtin ru, nọ gha ya ima gha sọyẹnmwẹ iko ne ima do. Ọ khẹke ne ima gha ya urhu nọ la so ihuan, ma ghi vbe mu egbe yotọ ẹse, ne ima mieke na sẹtin zẹ ewanniẹn nọ deyọ. Ẹi khuẹrhẹ ne emwa eso, ne iran gha so ihuan ra ne iran gha zẹ ewanniẹn vbe uwu ẹbu. Erriọ ye ne uwẹ ra? Adeghẹ erriọ nọ, ghee emwi eso, ne emwa ọvbehe he ru, nọ ru iyobọ ne iran. Emwa eso bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, iran ghaa ya ekhọe hia so ihuan, ọ keghi ru iyobọ ne iran. Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya so ihuan ọghomwa, te ima yae rhie urhomwẹ gie Jehova. Rhunmwuda ọni, ọ ghaa mu egbe iko yotọ, ọ ghi vbe gha ruẹ ihuan na khian so vbe iko vbe ẹdẹrriọ, ọ ghi hia nọ rẹn vbene ihuan nii ya dekaẹn emwi na khian ruẹ vbe iko vbe ẹdẹrriọ. Ghẹ gbokhuo deghẹ u gua so ihuan ra u i gua so, emwi nọ khẹke ne u rhie aro tua, ọre ẹmwẹ na loo ro vbe ihuan nii. Ewanniẹn na zẹ vbe iko, i khuẹrhẹ ne emwa eso. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima? Ghẹ gie egbe ewanniẹn na zẹ wọọ ruẹ. Yerre wẹẹ, ewanniẹn ruẹ sẹtin gha re ne kuẹi, esa i rrọọ ne u khian ya ta ẹmwẹ nọ bun gbe. E Jehova wa gbọyẹmwẹ yọ, deghẹ ima na hia, ne ima ye gha zẹ ewanniẹn, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ekhue mu ima. w22.04 7-8 ¶12-15

Emwi na ya ẹmwẹ na ighẹ “nọ yọ mwẹ obọ” kha, ọre ọmwa nọ giẹgiẹ rhulẹ bu ọmwa nọ gualọ iyobọ, nọ ya ru iyobọ nẹẹn. Hia ne u ya ekhọe ruẹ zomwa rẹn wẹẹ, e Jehova gele rhulẹ bu ọmwa nọ gualọ iyobọ, nọ ya ru iyobọ nẹẹn. Ọna ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova wa gele mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, e Jehova rre ima iyeke, ma gha sẹtin ye gha sọyẹnmwẹ, vbe ima ghaa zin egbe edanmwẹ. De odẹ eso ne Jehova ya ru iyobọ ne ima? Ne ima mieke na miẹn ewanniẹn ọghe inọta na, ma gha ziro yan emwi nọ rre ebe Aizaia. Vbọzẹ? Rhunmwuda ẹmwẹ akhasẹ nibun ni rre ebe Aizaia wa kaẹn ima ne eguọmwadia e Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ. Yevbesọni, ẹmwẹ ne Aizaia ya gie Jehova wa khuẹrhẹ na rẹn otọ re. Vbe igiemwi, vbe ebe Aizaia uhunmwu ẹnrẹn 30, Aizaia keghi loo igiemwi nibun ya gie vbene Jehova ya ru iyobọ ne emwa rẹn hẹ. Ọ na wẹẹ, (1) e Jehova gbehọkotọ danmwehọ erhunmwu ima, erriọ vbe ya họn erhunmwu ima, (2) ọ ma ima emwi, (3) ọ vbe fiangbe ima vbe ẹghẹ na, ọ gha vbe ru vberriọ vbe odaro. w22.11 8 ¶2-3

Ẹmwẹ ne Jesu tama etẹn ni ghaa rre iko nọ rre Smaina kevbe Filadẹlfia, ọ keghi tama etẹn ni rre evba wẹẹ, ne iran ghẹ gha mu ohan wẹẹ a gha zẹ iran kpokpo, rhunmwuda a gha san iran ẹse ye amuẹtinyan ne iran mwẹ. (Arhie 3:10) Ọ khẹke ne ima rẹn wẹẹ, ẹi mwẹ a ma zẹ ima kpokpo, ma ghi vbe mu egbe ne ima khian ya zin egbe ẹre. (Mat 24:​9, 13; 2 Kọr 12:10) Ebe Arhie Maan gi ima rẹn wẹẹ, a gha zẹ eguọmwadia Osanobua kpokpo vbe “ẹdẹ Nọyaẹnmwa,” ọni ọre ẹghẹ ne ima wa ye na zẹẹ. (Arhie 1:10) Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 12 gi ima rẹn wẹẹ, vba ghi mu Arriọba Osanobua gbọ nẹ, okuo keghi sa kua vbe ẹrinmwi. E Jesu Kristi ne Ọba, na vbe tie ẹre Maikẹl, kevbe ivbiyokuo ẹre keghi gu e Setan kevbe avbe ugbogiorinmwi khọn. (Arhie 12:​7, 8) Obọ iran keghi ke ukhunmwu ne ọghe Setan kevbe avbe ugbogiorinmwi, iran na khu iran hin ẹrinmwi rre gha die uhunmwu otagbọn na, ọna ẹre ọ si ẹre ne ọlọghọmwa kevbe usẹ na gba ehe hia vbe uhunmwu otagbọn na.—Arhie 12:​9, 12. w22.05 5 ¶12-13

E Jehova keghi re Osa nọ bu ohiẹn ẹmwata vbe ẹghẹ hia. Ẹi gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa. Ẹi re ose ọghe ima, ẹfe ne ima mwẹ, ukpo ne ima na zẹ ra emwi eso ne ima guẹ, ẹre ọ khian ya e Jehova yabọ ima. (1 Sam 16:7; Jems 2:​1-4) Ọmwa rhọkpa i sẹtin kpikpi e Jehova nọ ru emwi ke emwi, ra nọ rhie igho okodẹ. E Jehova i ya ibalegbe bu ohiẹn ra nọ gha ghee ikpanro. (Ẹks 34:7) Vbene ẹmwata, e Jehova wa gele rẹn ima, ọ vbe rẹn emwi ne ima la gberra, rhunmwuda ọni, irẹn ọre Ọbuohiẹn nọ ghi maan sẹ.(Diut 32:4) Emwa ni gbẹn abọ ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya E Hibru Gbẹn wa rẹn wẹẹ, ai miẹn ọmwa nọ yabọ vbe na ghee Jehova. Vbe ako eso, ọ mwẹ ẹmwẹ Hibru ọkpa ne iran loo ro, ebe ọkpa ghi guan kaẹn ẹmwẹ na, ọ na wẹẹ “te a loo ẹmwẹ na ya gie odẹ ne Jehova ya yabọ emwa orukhọ, ako rhọkpa i rrọọ na na loo ẹmwẹ na ya gie vbene emwa nagbọn ya yabọ egbe.” E Jehova ọkpa ẹre ọ mwẹ asẹ na ya yabọ ọmwa orukhọ nọ fi werriẹ, ọ gha yabọ ọmwa nẹ, ọ ghi fo vbe otọ. w22.06 4 ¶10-11

Etẹn nikhuo, deghẹ uwa ọkpa ẹre ọ koko emọ khian rhunmwuda uwa i ghi mwẹ ọdọ, ra ọdafẹn uwa i ga e Jehova, wa kọe ye orhiọn wẹẹ, igiemwi esi ne uwa rhie yotọ, wa ru iyobọ ne emwa ọvbehe. Deghẹ ovbuẹ ma ghi kue lele adia ne u rhie nẹẹn ghi vbo? Ghẹ mianmian wẹẹ, ọmọ na koko wa rhie ẹghẹ. U gha kọ emwi okọ, u sẹtin gha roro ẹre, deghẹ ọ gha waan do khian okperhan nọ mọ ọmọ erhan. Agharhemiẹn wẹẹ, u ma rẹn deghẹ ọ gha mọ vbe ọ gha waan nẹ, te u khian ye gha gbe amẹ khakhae, nọ mieke na sẹtin waan. (Mak 4:​26-29) Erriọ vbe ye, iye ọmọ sẹtin gha muẹn roro, deghẹ emwi ne irẹn ma ivbi irẹn re, gha gele sẹtin ya iran do hoẹmwẹ e Jehova. Ẹi re uwẹ, ẹre ọ khian zẹ ye ivbuẹ obọ. Sokpan, u ghaa hia vbene ẹtin ruẹ sẹ, ne u ya dia iran ye odẹ, iran sẹtin do khian ọsie Jehova. w22.04 20 ¶16-17

Ẹghẹ ne Solomọn na gha ya ekhọe hia ga e Jehova, ọ ma gha ghee egbe ẹre gidii. Vbe ọ rre igbama, ọ na rinmwian e Jehova nọ rhie ẹwaẹn ne irẹn, rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, ai miẹn nọ fo na. (1 Ọba 3:​7-9) Vbe ọ da rri ọba, ẹmwẹ nọ tae, rhie ẹre ma wẹẹ, ọ rẹn ẹbe ne itengbemu gha sẹtin si. Ọ keghi re emwi da ọmwa wẹẹ, vbe ẹdẹ ghi rrie ẹdẹ, e Solomọn tobọre ma ghi lele adia na. Rhunmwuda itengbemu, e Solomọn na ghi suẹn gha rraa uhi Osanobua. Vbe igiemwi, ọkpa vbe usun avbe uhi ne Osanobua yi ne Ivbi Izrẹl, ọre ne “ọba ghẹ viọ ikhuo nibun, ọna gha yae fi iyeke gbe Nọyaẹnmwa.” (Diut 17:17) E Solomọn ma lele uhi na. Ọ na viọ ikhuo 700 rọnmwẹ, ikhuo nọ zẹ ọre ọse, na gha re 300. (1 Ọba 11:​1-3) Ọ gha kẹ, te Solomọn ghaa roro ẹre wẹẹ, “irẹn rẹn emwi ne irẹn ru.” Vbe okiekie, rhunmwuda ne Solomọn na sẹ e Jehova rae, ọ keghi rri oya yọ.—1 Ọba 11:​9-13. w22.05 23 ¶12

Vbe ẹdẹnẹrẹ, te ọ wa khẹke ne emwa zẹ ne egbe iran, obọ ne iran ye vbọ. Deghẹ obọ ọghe Jehova nọ mwẹ asẹ na ya khaemwisẹ ẹre iran ye, ra obọ ọghe Esu ne oghian e Jehova ẹre iran ye. Ọmwa i sẹtin kha wẹẹ, irẹn i mwẹ obọ ne irẹn ye vbọ. Ne emwa rhirhi zẹ ne egbe iran, ẹre ọ khian tae deghẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ gha sẹ iran obọ. (Mat 25:​31-33, 46) Vbe ẹghẹ “orueghe nọkhua,” a gha yi iran ama zẹvbe emwa ni khian miẹn fan ra emwa ni khian guọghua. (Arhie 7:14; 14:​9-11; Ẹzik 9:​4, 6) Deghẹ u zẹ ne egbuẹ wẹẹ, ọdakha ọghe Jehova ẹre u khian gha ye ẹre ike, emwi nọ maan ẹre u ru. Nian, te uwẹ ghi vbe hoo ne u ru iyobọ ne emwa ọvbehe ya ru vberriọ. Afiangbe bun ne emwa ni ya ekhọe hia ye Arriọba Osanobua ike khian sọyẹnmwẹ ọnrẹn. Te ọ wa khẹke ne ima gha tie ebe na, rhunmwuda, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ mieke na sẹ e Jehova rae. Deba ọni, ọ khẹke ne ima gha ya emwi ne ima ruẹ ẹre, ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, ne iran mieke na zẹ ne egbe iran wẹẹ, e Jehova ẹre iran khian ya ẹdagbọn iran ga. w22.05 15 ¶1-2

E Jehova ẹre ọ khẹke ne ima gha danmwehọ re, ẹi re avbe eghian ọghe ima. E Job keghi gbe ehọ kotọ danmwehọ e Jehova vbe ọ gu ẹre guan. E Jehova keghi gu e Job ziro. Te ọ ye vbe ne Jehova ghaa nọ rẹn wẹẹ: ‘I bẹghe emwi hia nọ sunu daa ruẹ. Te uwẹ roro ẹre wẹẹ, imẹ i khian sẹtin gbaroghe ruẹ ra?’ E Job keghi mu egbe rrie otọ, ọ na gele gbọyẹmwẹ ye emwi nọ maan hia ne Jehova he ru. Ọ keghi kha wẹẹ: “Emwi ne emwa ọvbehe ta vbekpa ruẹ ẹre I ka rẹn, sokpan, banbanna nian mẹ ya aro mwẹ bẹghe ruẹ nẹ.” (Job 42:5) Ọ gha kẹ vbe Job ta ẹmwẹ na, te ọ ye tota ye uwu emuẹn, ẹtẹ gba ẹre egbe hia. Ọrheyerriọ, e Jehova keghi gi e Job rẹn wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn, ọ na vbe gi ẹre rẹn wẹẹ irẹn ya ekhọe hia miẹn ọnrẹn yi. (Job 42:​7, 8) Vbe ẹdẹnẹrẹ, emwa sẹtin vbe gha rhovbiẹ ima, iran sẹtin vbe gha ya obọ dan mu ima, vbe na miẹn wẹẹ, ima i mwẹ esa ne ima ye. Iran ghi gha hoo ne iran mu ima eni rhia, ra iran ghi gha ta ohoghe khian vbekpa Avbe Osẹe Jehova. (Mat 5:11) Okha ọghe Job maa ima re wẹẹ, e Jehova mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma i khian sẹ irẹn rae vbe ima gha werriẹ aro daa edanmwẹ. w22.06 23-24 ¶15-16

Agharhemiẹn wẹẹ te oghọghọ khian wa gha rre ẹrinmwi, vbe a gha guọghọ e Babilọn Nọkhua nẹ, oghọghọ nọ sẹ ẹre ye rre odaro. (Arhie 19:​1-3) Ọni ọre emwi ne kpataki ne ebe Arhie Maan guan kaẹn, nọ re “ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan.” Vbene okuo Amagẹdọn te suẹn, etẹn hia ni re orhunmwu 144,000 a gha rre ẹrinmwi nẹ, sokpan ẹi re ẹghẹ na ẹre a khian ya do ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan. (Arhie 21:​1, 2) A gha ghi guọghọ eghian ọghe Osanobua hia rua nẹ vbe okuo Amagẹdọn, ẹre a khian na do ugie orọnmwẹ oghe Oteghe Ohuan nii. (Psm 45:​3, 4, 13-17) Vbọ khian sunu, vbe a gha ghi do ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan nẹ? Zẹvbe ne orọnmwẹ ku okpia vbe okhuo kugbe, erriọ ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan khian vbe ku e Jesu Kristi ne Ọba, kevbe orhunmwu 144,000 ni re “ovbiọha” kugbe. Ugie orọnmwẹ ne kpataki na, ẹre a khian ya muẹn gbọ, Arriọba ọghe ọgbọn nọ khian kha yan uhunmwu otagbọn na vbe ukpo 1,000.—Arhie 20:6. w22.05 17 ¶11-13

E Jesu tae yotọ wẹẹ vbe ẹdẹ okiekie ẹdẹ, irẹn gha mu iwinna ne “ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro,” ne iran gha kpemehe emwi nọ gha ya emwa sikẹ Osanobua. (Mat 24:45) Erriọ wa gele ye zẹẹ. Ikpia eso vbe uwu etẹn na hannọ zẹ, ẹre ọkaolotu ọghomwa loo ya kpemehe emwi ughughan “vbe ẹghẹ nọ khẹke,” nọ gha ya eguọmwadia Osanobua kevbe emwa ni hoo ne iran do gae sikẹ ọre sayọ. Iran i gbagba ẹre ye ima egbe, ne ima yaeyi ighẹ emwi ne iran maa ima re. (2 Kọr 1:24) Nọghayayerriọ, iran rẹn wẹẹ, e Jesu ọre “ọkaolotu kevbe nọ khaemwisẹ” yan emwa rẹn. (Aiz 55:4) Ke ukpo 1919 gha dee, ẹre ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan ke kpemehe emwi ughughan, nọ gha ru iyobọ ne emwa ni hoo ne iran rẹn e Jehova, ya ruẹ vbekpa ẹre. Vbe ukpo 1921, ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan keghi rhie ebe ọkpa ladian na tie ẹre The Harp of God, ebe na keghi ru iyobọ ne emwa ni hoo ne iran ga Osanobua, ya rẹn otọ imamwaemwi e Baibol eso, nẹi lọghọ na rẹn otọ ẹre. Zẹvbe ne ẹghẹ ya khian, iran keghi rhie ebe nibun ọvbehe ladian. De ebe nọ ru iyobọ nuẹn ya dọ rẹn e Jehova kevbe nọ vbe ya ruẹ hoẹmwẹ ọnrẹn? w22.07 10 ¶9-10

Osa nọ zẹ emwi obọ ẹre Jehova khin. Emwi ke emwi ne ima rhie ne Jehova, ọ gha khian rhie ne ima werriegbe, ọ ghi rhie ba ẹre. (Mak 10:​29, 30) Agharhemiẹn wẹẹ, agbọn ọwiẹyi ẹre ima ye, e Jehova gha ru iyobọ nuẹn ya gha sọyẹnmwẹ ẹdagbọn ruẹ, ẹkun ghi vbe sẹ ruẹ otọ. Sokpan, ọ ma fo ye evba. Ke etẹbitẹ ya sẹ etẹghori, te ima khian ye gha ga Erha mwa ighẹ e Jehova. Erriọ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ nẹẹn khian vbe ya gha wegbe sayọ. Vbe na ghee Jehova, ma ghi vbe gha rrọọ vbe etẹbitẹ. U gha ya egbuẹ fiohan ne Jehova, u na vbe dinmwiamẹ, ẹkpotọ ghi do kie nuẹn ya rhie emwi ọkpa ne kpataki ne Jehova. Ẹi re avbiẹ emwi e Jehova he ru ne ima, emwi hia fẹẹrẹ ne ima sọyẹnmwẹ ọnrẹn, obọ ọre ẹre ọ ke rre. Sokpan, ọ mwẹ emwi ne ima gha sẹtin rhie ne Jehova nọ re Osa nọ yi agbọn yi ẹrinmwi ne irẹn i mwẹ, ọni ọre ugamwẹ ne ima ya ekhọe hia rhie nẹẹn. (Job 1:8; 41:11; Itan 27:11) Odẹ ọvbehe rrọọ nọ maan sẹ ọna, ne ima gha ya sẹtin loo ẹdagbọn ima ra? w23.03 6 ¶16-17

Ọmwa ghaa waan dee, egbe ghi gha ru ẹre rhiorhiorhio, ọ sẹtin gha hoo nọ ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Ọna ọre emwi ne Setan wa gualọ zẹẹ. De emwi nọ gha ru iyobọ nuẹn ne u ghẹ de ye ifi na? (1 Tẹs 4:​3, 4) Fannọ otọ ẹko ruẹ ma e Jehova vbe u ghaa na erhunmwu. Tama rẹn vbene ọ gele ye ruẹ hẹ, u ghi tama rẹn nọ ru iyobọ nuẹn. (Mat 6:13) Ghẹ mianmian wẹẹ, e Jehova hoo nọ ru iyobọ nuẹn, ẹi khian ya aro dan ghee ruẹ. (Psm 103:​13, 14) Gualọ iyobọ vbe obọ emwa ọvbehe. Tama evbibiẹ ruẹ emwi ne u la gberra. Ẹi wa khuẹrhẹ na sẹtin ta emwi vbenian ma evbibiẹ ọmwa, sokpan ọ khẹke ne u ru vberriọ. Ma ghaa tie Baibol, ma na vbe gha muẹn roro avbe ilele ni rre uwu ẹre, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. U gha do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, e Baibol ma wa gbe uhi ye emwi eso, u gha ye sẹtin rẹn emwi ne Jehova hoo ne u ru. w22.08 5 ¶10-12

Uhunmwuta ẹgbẹe nọ re Ovbiotu e Kristi rẹnrẹn wẹẹ, ọ khẹke ne irẹn kpemehe ne ẹgbẹe ọghe irẹn. Adeghẹ uhunmwuta ẹgbẹe ẹre u khin, u sẹtin gha si osi wẹẹ, vbua khian ya sẹtin kpemehe evbare ẹdẹ ne ẹgbẹe ruẹ hẹ, vbua khian na miẹn igho ne u khian ya ha osa igho owa? U sẹtin vbe gha mu ohan wẹẹ, a gha ghi rhie ruẹ obọ sotọ vbe iwinna, u i khian ghi miẹn iwinna ọvbehe, ra u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, agbọn gha wa lọghọ ruẹ deghẹ u na ya arrọọ ruẹ khian ne khuẹrhẹ. E Setan ya iziro vbenian si emwa nibun hin ugamwẹ e Jehova rre nẹ. E Setan hoo ne ima gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova i gbaroghe ima, kevbe wẹẹ, ẹi khian ru iyobọ ne ima ya kpemehe ne ẹgbẹe ọghe ima. Rhunmwuda ọni, ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne ima ru emwi eso na ghẹ mieke na rhie ima obọ sotọ vbe iwinna, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ gha ya ima rhie owẹ gberra ilele ni rre Baibol. w22.06 15 ¶5-6

Ma rẹn wẹẹ, e Jehova keghi re “Osa nọ mwẹ itohan kevbe ẹnina, nai sẹtin rherhe ya ohu mu, nọ vuọn ne ahoẹmwọmwa nẹi beghe kevbe nọ ta ẹmwata.” (Ẹks 34:6) Ohiẹn ẹmwata na bu yẹẹ e Jehova. (Aiz 61:8) Ọ wa dae vbe ima ghaa susẹ, ọ vbe mu egbe nọ khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa hia ne ima werriẹ aro daa vbe ẹghẹ nọ khẹke zẹẹ. (Jer 29:11) Ẹghẹ nii gha rhiẹnrhiẹn gbe! Ẹ i khabe ne ima na hoẹmwẹ e Jehova ẹsẹsẹmwẹse! De emwi ọvbehe nọ ya odẹ ẹmwata yẹẹ ima? Afiangbe nibun ẹre ima miẹn vbe odẹ ẹmwata na. Vbe igiemwi, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ emwi gha maan vbe odaro. Zẹvbe ne adẹn ematọn ya mu okọ mudia, erriọ emwi ne ima ya aro yi ya ru iyobọ ne ima, ya mudia gbain vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. Emwi ne Ivbiotu e Kristi na hannọ zẹ ya aro yi, ẹre ukọ e Pọl ghaa guan kaẹn vbe evbagbẹn nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian. Sokpan, ẹmwẹ nọ ta na vbe kaẹn Ivbiotu e Kristi hia ni ya aro yọ wẹẹ, iran gha yin agbọn na vbe paradais vbe etẹbitẹ. (Jọn 3:16) Emwi ne ima ya aro yi na, keghi ya ima mwẹ isokẹn vbe ẹdagbọn ima. w22.08 14-15 ¶3-5

Ọmwa na hoẹmwẹ ọnrẹn ẹre a gba ẹko ẹre. Ọ mwẹ emwi nibun ne ebe Kọrinti Nokaro uhunmwu ẹnrẹn 13 tae vbekpa ahoẹmwọmwa, nọ gha ru iyobọ ne ima ya gba ẹko etẹn ima kevbe ne ima sẹtin ye gba ẹko iran vbe iran gha ru emwi nọ da ima sẹ ugboloko. (1 Kọrinti 13:​4-8) Vbe igiemwi, uviẹn ọnrẹn 4 khare wẹẹ, “te ahoẹmwọmwa zin egbe emwi, ọ vbe mwẹ itohan.” E Jehova keghi mwẹ izinegbe vbe egbe ima, uhiẹn vbe ima gha ru orukhọ. Ma gha vbe sẹtin gha mwẹ izinegbe vbe egbe etẹn, vbe iran gha ta emwi ra vbe iran gha ru emwi nọ da ima sẹ ugboloko. Uviẹn ọnrẹn 5 vbe kha wẹẹ: “Egbe i kaan [ahoẹmwọmwa]. Ahoẹmwọmwa i vin ọgbọ emwi abakuru.” Ọ ma khẹke ne ima gha rhie emwi ne emwa ọvbehe ru ima re ye ẹko, ne ima mieke na ye ẹre rre vbe ẹdẹ ọvbehe. Ebe Asan-Ibo 7:9 khare wẹẹ, “Uwa ghẹ gi ohu rherhe gha mu uwa.” Hia ne u gha ghee etẹn vbene Jehova ya ghee iran. Osanobua hoẹmwẹ iran, ẹi rhie emwi ne iran ru ye ẹko. Erriọ vbe khẹke ne ima gha ye. (Psm 130:3) Ne ima gha te ya gha rhie aro tua abakuru ọghe iran, ọ khẹke ne ima rhie aro tua ako ne iran na hia.—Mat 7:​1-5. w22.09 3-4 ¶6-7

Ebe Daniẹl gi ima rẹn emwi ne kpataki ni khian gha sunu ọkade ọkade vbe ẹdẹ okiekie. Vbe Igiemwi, ebe Daniẹl 12:1 gi ima rẹn wẹẹ e Maikẹl, nọ re Jesu Kristi, “gbaroghe avbe emwa [Osanobua].” Ukpo 1914 ẹre ẹmwẹ akhasẹ na ya suẹn gha sunu, vbe ẹghẹ na ya ma e Jesu Ọba ọghe Arriọba Osanobua vbe ẹrinmwi. Vbọrhirhighayehẹ, a vbe gi e Daniẹl rẹn wẹẹ, e Jesu Kristi gha “yegbe ladian” vbe “ẹghẹ orueghe na ma he ka miẹn egbọre ẹdẹ, ke na ya bu agbọn tua agbọn gha dee.” “Ẹghẹ orueghe” na, ọre “orueghe nọkhua” ne ebe Matiu 24:21 guan kaẹn. E Jesu gha yegbe ladian nọ ya gbaroghe emwa Osanobua, vbe ufomwẹ ọghe ẹghẹ orueghe nọkhua vbe okuo Amagẹdọn. Ebe Arhie Maan gie emwa ni Jesu khian gbaroghe zẹvbe oghẹn ne gbii, “ni sẹtin la orueghe nọkhua nii ladian.”—Arhie 7:​9, 14. w22.09 21 ¶4-5

A gbẹn eni ọmwa ye ebe arrọọ na, ma rhie ma wẹẹ, a i khian sẹtin khiẹn ọnrẹn hin. Te ọ yevbe na miẹn wẹẹ, elẹdi ra e pencil ẹre Jehova ka ya gbẹn eni emwa ye ebe na. (Arhie 3:5) Ọ khẹke ne ima gha hia vbe odẹ ke odẹ ne eni ima ye gha rre ebe nii, a te miẹn wẹẹ, a ya ink na i sẹtin khiẹn ya gbẹn ọnrẹn yọ. Emwa na gbennẹ eni iran ye ebe arrọọ nii, ẹre ọ khian deba e Jesu kha vbe ẹrinmwi. Emwi ne ukọ e Pọl gbẹn gie etẹn ne iran “gba winna kugbe” ni rre Filipai, so igiẹ yọ wẹẹ, eni emwa ni khian deba e Jesu kha, rre ebe arrọọ nii nẹ. (Fil 4:3) Sokpan ne eni iran mieke na ye gha rre ebe arrọọ nii, ọ khẹke ne iran ya ẹkoata ga e Jehova sẹ ufomwẹ. Vbene iran te wu ra vbene okuo Amagẹdọn te suẹn, a gha yi ama nokiekie ye iran uharo, ẹghẹ na ẹre a khian ya gbẹn eni iran ye ebe arrọọ vbe etẹbitẹ.—Arhie 7:3. w22.09 14 ¶3; 15 ¶5-6

Gia kha wẹẹ ọmwa le evbare nọ yẹẹ ruẹ sẹ nuẹn. Sokpan u na ya okhirhi okhirhi rri ọre, rhunmwuda ọ mwẹ emwi nibun ne u ru vbe obọ, ra ọ mwẹ emwi nibun ne u mu roro. U rri ọre fo nẹ, u ke do rẹn wẹẹ, okhirhi okhirhi ẹre u wa ya rri ọre, u ma zẹdẹ rhie ẹghẹ ya rri orhiẹnrhiẹn evbare nii. U he ka vbe ya okhirhi okhirhi tie Baibol ra, vbene u ma na rhie ẹghẹ ya sọyẹnmwẹ emwi ne u tie? Rhie ẹghẹ ya ru erria yan ako ne u tie, sẹrriọ wẹẹ, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, u bẹghe emwi nọ sunu vba kevbe wẹẹ, u họn ẹmwẹ ne iran ta, u ghi vbe gha mu emwi ne u tie roro. U ghaa ru ena hia, u ghi kakabọ gha sọyẹnmwẹ. ‘Ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro’ ẹre Jesu loo ya kpemehe emwi nọ ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ. Gele gele, te ima wa mwẹ emwi hia ne ima gualọ nọ ya ima sikẹ e Jehova. (Mat 24:45) Emwi hia ne ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan ma ima re, uwu Evbagbẹn Nọhuanrẹn ẹre ọ ke rre.—1 Tẹs 2:13. w22.10 7-8 ¶6-8

E Baibol tae yotọ wẹẹ, vbe ẹdẹ okiekie, emwa ni ya emwa gbogiẹ gha kpọ vbe ehe hia. (2 Pit 3:​3, 4) ‘Emwi dan ni rre iran ekhọe,’ ẹre emwa ni ya emwa gbogiẹ ya ru emwi. (Jud 7, 17, 18) Odẹ ne Baibol ya gie emwa ni ya emwa gbogiẹ, ẹre emwa okeke kevbe emwa ni ya egbe iran khian oghian e Jehova wa ya yin zẹẹ! Vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ mieke na gha yevbe emwa ni ya emwa gbogiẹ? Emwi ọkpa nọ gha ru iyobọ ne ima, ọre ne ima gha lẹẹ ne emwa ni vian vbe ẹghẹ hia. (Psm 1:1) Ọna rhie ma wẹẹ, emwi nọ ghi dekaẹn emwa okeke, ọ ma khẹke ne ima danmwehọ ẹre ra ne ima tie ẹre. Deghẹ ima ma begbe, ma sẹtin do gha vian, ma i ghi mu ẹtin yan e Jehova, ma ghi vbe do gha kpitan ye adia nọ ke obọ otu e Jehova rre. Deghẹ ima ma hoo ne ọna sunu, ma sẹtin nọ egbe ima wẹẹ: ‘Mẹ mobọ vian vbe otu e Jehova gha wẹẹ, ne ima ru emwi eso, ra deghẹ iran na ru afiwerriẹ ye emwi ne ima ka yayi ra? Emwi ne etẹn ni mu asanikaro ma ru ẹse, ẹre imẹ mobọ rhie aro yi ra?’ Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ima mwẹ uyinmwẹ vberriọ, ọ khẹke ne ima fi werriẹ vbobọvbobọ. Ma gha ru vberriọ, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn e Jehova.—Itan 3:​34, 35. w22.10 20 ¶9-10

Orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua wa ru iyobọ ne Ẹzikiẹl, nọ mieke na sẹtin kporhu ma Ivbi Izrẹl ni “ze vbe udu kevbe ni zẹ utun vbe ehọ.” E Jehova keghi tama Ẹzikiẹl wẹẹ: “Mẹ gha ru ẹre ne uwẹ vbe ze vbe ẹkokoudu kevbe ne u wegbe zẹ vbene iran ye. I gha ru ẹre ne uwẹ ye gbain zẹvbe utete okuta kevbe nọ kaka zẹvbe edaiamọn, ghẹ gi ohan avbe etẹ nii muẹn.” (Ẹzik 3:​8, 9) Te ọ yevbe ne Jehova ghaa tama Ẹzikiẹl wẹẹ: ‘Ghẹ gi ohan muẹn, ọ gha khọnrẹn wẹẹ iran zẹ utun vbe ehọ.’ Ke ẹghẹ nii kpa, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua kegha gu Ẹzikiẹl rrọọ. Ẹzikiẹl khare wẹẹ: “Orhiọn Osanobua keghi wa ya ẹtin nọkhua hin yan mwẹ.” Ọ sẹ uzọla ọkpa nọ rhie re, Ẹzikiẹl ke do rẹn otọ uhunmwu ne Jehova gie ẹre. (Ẹzik 3:​14, 15) Iyeke ọni, Osanobua keghi tama rẹn nọ gha rrie uwu iya. Ọ ghi sẹ evba, “orhiọn Osanobua keghi la uwu [egbe ẹre].” (Ẹzik 3:​23, 24) Ena hia, ẹre ọ ghi ru iyobọ ne Ẹzikiẹl, nọ mieke na sẹtin suẹn iwinna ikporhu ọghẹe. w22.11 4-5 ¶8-9

Habakọk ne akhasẹ wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nibun. Ọ ghaa mwẹ asẹ ọkpa nọ ya gha gbawawẹ deghẹ e Jehova gele hoẹmwẹ irẹn. Rhunmwuda ọni, ọ keghi fannọ otọ ẹko ẹre ma e Jehova vbe erhunmwu. E Jehova wa họn erhunmwu ne Habakọk ya ekhọe hia na. (Hab 2:​2, 3) Habakọk ghi muẹn roro vbene Jehova ya miẹn emwa rẹn fan, ẹko na gha sẹ ọre ọyẹnmwẹ. Ọ na gele do yayi wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ irẹn kevbe wẹẹ, ọ gha ru iyobọ ne irẹn ya zin egbe ọlọghọmwa ne irẹn rhirhi gha ye. (Hab 3:​17-19) Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ma ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa, te ọ khẹke ne ima gha fannọ otọ ẹko ima ma e Jehova vbe erhunmwu. Ma ghi vbe gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha ru iyobọ ne ima. Ma gha ru vberriọ, e Jehova gha rhie ẹtin ne ima ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa ne ima ye. Ma gha bẹghe iyobọ ne Jehova ru ne ima, ọ ghi ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ. Deghẹ u na ye gha ru emwi nọ gha ya ruẹ sikẹ e Jehova, ọ gha ru iyobọ nuẹn ne u ghẹ gha gbawawẹ kevbe ne u ghẹ gi emwi rhọkpa ya ruẹ sẹ e Jehova rae.—1Tim 6:​6-8. w22.11 15 ¶6-7

Ẹ i re obalọ ne kherhe ẹre Jesu kevbe izigan eva na kaan mu erhan ghaa ye, ekherhe ẹre ọ ghi kue kẹ ne iran kpan udu. (Luk 23:​32, 33) Izigan eva na kegha zaan e Jesu. (Mat 27:44; Mak 15:32) Sokpan ọkpa vbe uwu iran keghi fi werriẹ. Ọ na tama e Jesu wẹẹ: “Jesu, lahọ ye mwẹ rre vbe u gha sẹ Arriọba ruẹ.” E Jesu keghi ya ako evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian ya ze ẹmwẹ wanniẹn ọnrẹn. (Luk 23:​39-42) Ọ khẹke ne ẹmwẹ ne Jesu tama izigan nii ya ima gha muẹn roro, vbene Paradais khian gha ye hẹ. Ma rẹnrẹn wẹẹ, emwi ne Jesu ne Ọba ọghe Arriọba Osanobua khian ru, gha sẹ ọghe Solomọn. Irẹn vbe emwa ni khian deba ẹre kha, gha ya uhunmwu otagbọn na khian e Paradais. (Mat 12:42) Nọnaghiyerriọ, oghẹn “ohuan ọvbehe” ra emwa ni ya aro yọ wẹẹ, iran gha yin uhunmwu otagbọn na, gha wa hoo ne iran rẹn emwi ne iran gha ru, ne iran mieke na gha rre usun emwa ni khian gha rre Paradais vbe etẹbitẹ.—Jọn 10:16. w22.12 8 ¶1; 9 ¶4

Aizaia gi ima rẹn wẹẹ, e Jehova gha gbehọkotọ danmwehọ ima deghẹ ima na tu bu ẹre rre, ọ ghi wa vbe zẹgiẹ họn erhunmwu ima. Aizaia na vbe rhie tẹ wẹẹ: “Ọ gha zẹ yọ ruẹ re, vbe ọ gha wa họn emwi ne u nọ rẹn.” Ena hia ya ima rẹn wẹẹ, Erha ima nọ rre ẹrinmwi wa gele mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima, ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya tu bu ẹre rre. Ne ima na rẹn ọna, ọ keghi ru iyobọ ne ima ya gha sọyẹnmwẹ, vbe ima ghaa zin egbe edanmwẹ. E Jehova keghi gbehọkotọ danmwehọ erhunmwu edọmwadẹ ima. Vbe ima gu kha vberriọ? Agbẹnvbo ọghe Ivbi Izrẹl ẹre ẹmwẹ nọ rre ebe Aizaia uhunmwu ẹnrẹn 30 guan kaẹn, sokpan vbe uviẹn 19, e Jehova keghi loo ẹmwẹ na ighẹ “ruẹ,” nọ rhie ẹre ma wẹẹ, edọmwadẹ iran ẹre ọ ghaa gu guan. Aizaia keghi kha wẹẹ: “U i ghi dọlegbe viẹ”; “Ọ gha tohan ruẹ”; “Ọ gha zẹ yọ ruẹ re.” Zẹvbe Erha nọ hoẹmwẹ ima, ọ rẹn edọmwadẹ ima, erriọ vbe ya gbehọkotọ danmwehọ erhunmwu ne dọmwadẹ ima na.—Psm 116:1; Aiz 57:15. w22.11 9 ¶5-6

Ma ghaa kporhu, vbe ẹghẹ na ya zẹ ima kpokpo, ọ keghi ya ima sọyẹnmwẹ. Vbe ẹghẹ ne arriọba Ivbi e Ju ya tama avbe ukọ ọghe Jesu ne iran dobọ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan yi, iran ma ru vberriọ, iran keghi họn ẹmwẹ ne Osanobua. Iran na ye gha kporhu, rhunmwuda te iwinna na wa gha ya iran sọyẹnmwẹ. (Iwinna 5:​27-29, 41, 42) Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, a gha dobọ iwinna ugamwẹ eso ne ima ru yi, ọ khẹke ne ima gha ya ẹwaẹn kporhu. Ma ghaa hia vbene ẹtin ima sẹ vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima, orhiọn ima ghi vbe sotọ rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, emwi ne ima ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova kevbe wẹẹ, iwinna na gha sẹtin miẹn emwa fan. Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ ma gha ye sẹtin gha mwẹ ọfunmwegbe, ọ gha khọnrẹn ne ima gha rre uwu ọlọghọmwa. Ma ghaa rre uwu ọlọghọmwa, ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ ọfunmwegbe Osanobua ẹre ima gualọ, e Jehova ọkpa ẹre ọ khian sẹtin rhie ọfunmwegbe na ne ima. Mu ẹtin yan e Jehova vbe emianmwẹ ghaa vẹwae, odekun ẹrhia gha sunu, ra vba ghaa zẹ ruẹ kpokpo. Rhikhan mu otu ọghẹe. Gha muẹn roro emwi ne Osanobua wẹẹ, irẹn khian ru ne ima vbe odaro. U gha ru vberriọ, ‘Osanobua nọ rhie ọfunmwegbe ne ima, gha gu ruẹ gha rrọọ.’—Fil 4:9. w22.12 21 ¶17-18

Ne ima mieke na sẹtin ru ọna, te ima gha loo ẹrhiọn yọ. Uyinmwẹ eso nọ khẹke ne ima mu fua ọre, ikhẹko, ohu kevbe izohu. (Ẹfis 4:​31, 32) Vbọzẹ ne ọna na lọghọ? Rhunmwuda, uyinmwẹ dan eso gu ima obọ ro nẹ. Vbe igiemwi, e Baibol khare wẹẹ emwa eso rherhe mu ohu, erriọ egbe vbe ya “balọ” iran vbe ẹghẹ hia. (Itan 29:22) Ọmwa ghaa mwẹ uyinmwẹ vbenian, te ọ khian ye gha hia nọ sẹtin gbe ukhu ẹre rua, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ dinmwiamẹ nẹ. (Rom 7:​21-23) Adeghẹ ọ mwẹ uyinmwẹ dan eso nọ lọghọ ruẹ na ban, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, u ghi gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha họn erhunmwu ruẹ kevbe wẹẹ, ọ gha vbe ru iyobọ nuẹn. (1 Jọn 5:​14, 15) E Jehova i khian wa ru iyobọ nuẹn vbe odẹ ọghe ọyunnuan, sokpan ọ gha rhie ẹtin nuẹn, ne u sẹtin mu uyinmwẹ dan nii fua. (1 Pit 5:10) Vbọrhirhighayehẹ, te uwẹ tobọ ruẹ khian hia ne u gha gban egbe ne emwi ke emwi, nọ gha sẹtin ya ruẹ yin uyinmwẹ dan nii. Ọ ma vbe khẹke ne u kie ẹkpotọ yọ, ne iziro dan gbọzinian vbe ekhọe ruẹ.—Fil 4:8; Kọl 3:2. w23.01 10 ¶7, 9-10

Odẹ ọkpa ne ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ emwa ọvbehe, ọre ne ima rhie egbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Emwa hia ne ima miẹn ẹre ima gu guan. Ma i ghee ẹvbo ne ọmwa ke rre, ma i lele deghẹ ọmwa nekhui ra ebo nọ, deghẹ ọ fe ra ọ ma fe, deghẹ ọ yo owebe ra ọ ma yo. Ma ghaa ru vberriọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ ima ku obọ gbe ba emwamwa ọghe Jehova, rhunmwuda, emwi nọ gualọ ọre ne “emwa ughughan miẹn fan, ne iran vbe gha mwẹ irẹnmwi nọ gbae ọghe ẹmwata.” (1Tim 2:4) Odẹ ọvbehe ne ima vbe ya rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ e Jehova vbe Jesu, ọre deghẹ ima na hoẹmwẹ etẹn ne ima gba ga. Ọ khẹke ne ima gha rhie ẹre ma wẹẹ, ima mwẹ ẹmwẹ iran vbe orhiọn, ma ghi vbe ru iyobọ nọ khẹke ne iran vbe iran ghaa rre uwu ọlọghọmwa. Emwa ne iran hoẹmwẹ ọnrẹn gha wu, ma ghi rhie ifuẹko ne iran, iran ghaa khuọnmwi ma ghi ya tuẹ iran, ma vbe hia ne ima rhie igiọdu ne iran vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han iran. (2 Kọr 1:​3-7; 1 Tẹs 5:​11, 14) Ẹghẹ hia ẹre ima ya mu ẹmwẹ iran ye erhunmwu, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, “erhunmwu ọghe ọmwa ẹmwata, wa mwẹ ẹtin na ya winna iwinna ẹtin ẹsẹse.”—Jems 5:16. w23.01 28-29 ¶7-8

Zẹvbe ne emwa ni bọ owa ya hia ne iran gha mwẹ alaghodaro vbe iwinna ne iran ru, ma gha vbe sẹtin gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ne ima ya rhie igiọdu ne etẹn. Ma ghaa ta okha ọghe emwa ni sẹtin zin egbe edanmwẹ vbe ẹghẹ nọ gberra ma emwa, ọ gha vbe sẹtin ru iyobọ ne iran ya zin egbe. (Hib 11:​32-35; 12:1) Emwi eso ne ima gha ru adeghẹ ima hoo ne ọfunmwegbe gha rre uwu iko ọre, ne ima gha ta ẹmwẹ etẹn nọ maan, ma ghi gha lẹẹ ne emwi nọ gha sẹtin si ẹzọ ye uwu iko, ma ghi vbe ru adọlọ deghẹ ẹzọ na vbe de rre. (Ẹfis 4:3) Ma gha vbe sẹtin gha ru iyobọ ne etẹn ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, deghẹ ima na gha gu iran guan vbekpa ẹmwata nọ rre Baibol, deghẹ ima na gha rhie iyobọ nọ khẹke ne iran kevbe deghẹ ima na gha rhie igiọdu ne etẹn nẹi ghi mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Ma ghaa ru iyobọ ne etẹn ne iran mieke na gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ima, ma ghi vbe gha mwẹ isokẹn. Owa na bọe sẹtin dele vbe ẹdẹ ọkpa, sokpan te emwa ne ima ru iyobọ na ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe khian gha rrọọ vbe etẹbitẹ! w22.08 22 ¶6; 25 ¶17-18

E Jesu gi ima rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ ẹwaẹn, ne ima mieke na sẹtin rẹn otọ emwi ne ima tie vbe Baibol. (Mat 24:15) Ẹwaẹn ẹre ọ ru iyobọ ne ọmwa ya rẹn vbene emwi eva ya rhilo ginna egbe hẹ, kevbe vbene iran ya lughaẹn ne egbe. Ẹre ọ vbe ru iyobọ ne ọmwa ya rẹn emwi eso nọ ma wa dewarorua. Yevbesọni, ẹwaẹn ẹre ọ ru iyobọ ne ima ya rẹn, vbe ẹmwẹ akhasẹ ni rre Baibol ghaa sunu. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ẹwaẹn, ne ima mieke na sẹtin gha miẹn ere vbe emwi ne ima tie vbe Baibol. E Jehova ẹre ọ rhie ẹwaẹn ne eguọmwadia ẹre. Rhunmwuda ọni, gha rinmwiaẹn nọ rhie ẹwaẹn nuẹn. Ma gha rinmwian e Jehova nẹ nọ rhie ẹwaẹn ne ima, vbọ ghi khẹke ne ima ru? U ghi gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi ne u tie, u ghi vbe hia ne u rẹn vbene ọ ya dekaẹn emwi ne u ka rẹn. Ru ezanzan, ne u mieke na rẹn otọ emwi ne u tie, kevbe vbene u khian ya sẹtin gha rhie emwi ne u tie ye uyinmwẹ hẹ. (Hib 5:14) U ghaa tie Baibol, u na vbe gha hia ne u gele rẹn otọ emwi ne u tie, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn otọ e Baibol sayọ. w23.02 10 ¶7-8

Gia kha wẹẹ, ọse ruẹ mu efoto ne mose mose ọghe ighobioye, nọ khian ọmaẹn nẹ nuẹn (painting). Ẹmu na ya ru enene efoto i ghi mose vberriọ, iruẹn kherhe vbe rrọọ, ọ vbe va vbe ihe eso nẹ. Ọrheyerriọ, a gha wẹẹ na khiẹn ọnrẹn, igho ọrhẹnrhẹn ẹre a khian ya khiẹn ọnrẹn (millions of dollars). Ọghe ne ẹmwata, aro nọ ghaan ẹre u khian wa ya gha ghee efoto na, u i khian kue ne emwi rhọkpa ru ẹre. Erriọ arrọọ ne Jehova ya ru ima ẹse vbe ye, ẹse ọhẹ nai sẹtin ya igho dẹ ẹre nọ. E Jehova wa ya aro nọ ghaan ghee arrọọ ọghe ima, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na gie Ovbi ẹre nọ do wu ne ima. (Jọn 3:16) Obọ e Jehova ẹre arrọọ ke rre. (Psm 36:9) Ukọ e Pọl wa vbe ya ọna yi, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na kha wẹẹ: “Irẹn ẹre ọ zẹe ighẹ ima rre agbọn, irẹn ẹre ọ zẹe ighẹ ima khian yo khian rre, irẹn ẹre ọ vbe zẹe ighẹ ima rrọọ.” (Iwinna 17:​25, 28) Nọnaghiyerriọ, ma gha sẹtin kha wẹẹ, ẹse ọhẹ nọ ke obọ Osanobua rre ẹre arrọọ ọghe ima khin. Ọ vbe kpemehe emwi ughughan nọ gha ya ima gha rre agbọn. (Iwinna 14:​15-17) E Jehova i wa gbogba gae arrọọ ọghe ima vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Sokpan ọ hoo ne ima hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha gbaroghe egbe ima kevbe ne ima ye gha gae.—2 Kọr 7:1. w23.02 20 ¶1-2

Ma wa ya ekhọe hia kpọnmwẹ e Jehova ye Baibol nọ ya ru ima ẹse! E Jehova keghi ya e Baibol bu ima ude, avbe ibude na keghi ru iyobọ ne ima ya zin egbe ọlọghọmwa ne ima miẹn vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọ vbe gi ima rẹn vbe uwu e Baibol wẹẹ, emwi hia gha maan vbe odaro. Sẹ ehia, e Baibol ẹre Jehova vbe loo ya gi ima rẹn aro ọmwa ne irẹn khin. Ọ keghi gbe ima otiti vbe ima ghaa muẹn roro aro ọmwa ne Jehova khin, ọna ẹre ọ zẹe ne ima na hoo ne ima sikẹ ọre sayọ. (Psm 25:14) E Jehova hoo ne emwa do rẹn irẹn. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, e Jehova keghi loo iminna, umian kevbe avbe odibosa ya gi emwa rẹn aro ọmwa ne irẹn khin. (Nọm 12:6; Iwinna 10:​3, 4) Sokpan, ima i ghẹ te sẹtin rẹn emwi ne Jehova tama emwa vbe iminna kevbe umian, deba ẹmwẹ nọ loo avbe odibosa ya ta, akpawẹ a ma gbẹnnẹ ọnrẹn yotọ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Jehova na loo emwa ya “gbẹnnẹ ọnrẹn ye ebe” emwi nọ hoo ne ima rẹn. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, Osa i ru emwi nọ ma gba, ma wa rẹn wẹẹ, odẹ nọ ghi loo ya gu ima guan wa deyọ kevbe wẹẹ, ma wa vbe miẹn ere vbọ.—Psm 18:30. w23.02 2 ¶1-2

Fian okhuo nọ maan ne egbuẹ. Okhuo nọ gha ya ruẹ gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, kevbe nọ gha ya ruẹ gha mwẹ alaghodaro zẹvbe Ovbiotu e Kristi, ẹre ọ khẹke ne u fian ne egbuẹ. (Ẹfis 3:16) Vbe igiemwi, u sẹtin hia ne u gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe. (Psm 1:​2, 3) Hia ne u gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia, u vbe gha fannọ otọ ẹko ruẹ ma e Jehova. Ọ khẹke ne u gha begbe vbọ gha de ọghe emwi ne u ya sọyẹnmwẹ egbe kevbe vbene u ya loo ẹghẹ ruẹ hẹ. (Ẹfis 5:​15, 16) U ghaa ru iyobọ ne emwa ọvbehe, u ghi gha mwẹ alaghodaro zẹvbe Ovbiotu e Kristi. Vbe igiemwi, u sẹtin hia ne u gha ru iyobọ ne etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ ra etẹn ni khuọnmwi ni rre iko ne u ye. U sẹtin gu iran yo ẹki, u sẹtin vbe ma iran vbene a ya loo efoni ra e kọmputa hẹ. Te u vbe rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ emwa ọvbehe deghẹ u na gha kporhu ma iran. (Mat 9:​36, 37) Fian okhuo ne egbuẹ wẹẹ, u gha rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia deghẹ ẹkpotọ na kie nuẹn. w22.08 6 ¶16-17