KALANSEN 21NAN
DƆNKILI 21 To ka Ala ka Masaya ɲini fɔlɔ
Dugu min bɛ to badaa-badaa, an ka o de ɲini
“An bɛ dugu nata de ɲini.”—HEBURUW 13:14
BAROKUN KƆNƆNAKOW
Barokun nin na, an bena a ye cogo min na Eburuw sapitiri 13nan be se k’an nafa bi ani sini ma.
1. Yesu tun ye mun de fɔ Jerusalɛm dugu kɔrɔ ko la?
TILE damanin ka kɔn Yezu Krista faga tuma ɲɛ, a ye kiraya kuma dɔ fɔ a ka kalandenw ye. O kiraya kuma dafara a siɲɛ fɔlɔ la tuma min na Zeruzalɛmu dugu ni Alabatosoba halakira. A tun y’u lasɔmi ko “Zeruzalɛmukaw juguw ka kɛlɛbolo” tun bena Zeruzalɛmu “dugu lamini.” (Luka 21:20). Yezu tun y’a fɔ a ka kalandenw ye ko tuma min na u bena o kɛlɛbolo ye, u ka Zude mara bila o yɔrɔnin bɛɛ. Yezu ka kumaw dafara sabu Ɔrɔmukaw ka kɛlɛbolo nana Zeruzalɛmu dugu lamini.—Luka 21:21, 22.
2. Ciden Paul ye laadilikan jumɛn de di Jude ni Jerusalɛm krecɛnw ma?
2 Saan damanin sanni Ɔrɔmukaw ka sɔrɔdasiw ka Zeruzalɛmu lamini, ciden Pol ye lɛtɛrɛ sɛbɛ Zude ani Zeruzalɛmu kerecɛnw ma. Kuma nafamanw lo be sɔrɔ o lɛtɛrɛ kɔnɔ, o min be weele bi ko Eburuw ka kitabu. O lɛtɛrɛ kɔnɔ, Pol ye ladili nafamanw di Zude ni Zeruzalɛmu kerecɛnw ma, o minw tun bena u dɛmɛ k’u yɛrɛ labɛn koo nataw kama. Koo tigi juman lo tun be nana? Zeruzalɛmu dugu tun bena halaki. Ni o yɔrɔ kerecɛnw tun b’a fɛ ka kisi, fɔɔ u tun k’u yɛrɛ labɛn ka sɔn k’u ka soo n’u ka jago to yen. O lo kama, Pol y’a fɔ u ye Zeruzalɛmu koo la ko: “Dugu tɛ an fɛ yan, an bɛ se ka to min kɔnɔ tuma bɛɛ.” O kɔ, a y’a fɔ fana ko: “Dugu min bɛna na ka bɔ Ala fɛ, an bɛ o le ɲinina.”—Eburuw 13:14, Biblu Ala ta Kuma.
3. “Duguba min ju sigira koɲuman”, o ye mun de ye, ani mun na an bɛ o de ɲini?
3 Kerecɛn minw sɔnna ka bɔ Zeruzalɛmu ni Zude mara la, n’a sɔrɔ mɔgɔw yɛlɛla u la. Nga, o desizɔn y’a to u niin kisira. Bi fana, mɔgɔw b’an lɔgɔbɔ sabu an t’an jigi la adamadenw kan, an t’a ɲini ka ɲɛnamaya kɛ faamanya la ani an t’a miiri ko hɛɛrɛ sɔbɛ be se ka sɔrɔ duniɲa nin na. Mun na an y’a latigɛ ka ɲɛnamaya kɛ o cogo la? Sabu an b’a lɔn ko duniɲa nin ye banta lo ye. An be dugu dɔ ɲinina “min lɔra ka ɲa.” O dugu ye Ala ka Masayaa lo ye ani a “bɛna na.” (Eburuw 11:10; Mat. 6:33). Barokun nin ka cɛtigɛ kelen kelen bɛɛ la, an bena ye: 1) Cogo min na Pol ka ladili ye saan kɛmɛkulu fɔlɔ kerecɛnw dɛmɛ u tora ka Ala ka Masaya ɲini, 2) cogo min na a y’u dɛmɛ walisa u k’u yɛrɛ labɛn koo nataw kama, ani 3) cogo min na a ka ladili be se k’an fana dɛmɛ bi.
I JIGI DA JEHOVA KAN, O MIN TƐNA I BILA ABADA
4. Mun na Jerusalɛm tun ye dugu nafama ye krecɛnw fɛ?
4 Zeruzalɛmu tun ye dugu kɔrɔtanin ye kerecɛnw fɛ. Saan kɛmɛkulu fɔlɔ kerecɛnw ka kafo juu tun sigira yen le saan 33 Krista tile la. Koow ɲɛnabɔla jɛnkulu tun be yen le fana. Ka fara o kan, kerecɛn caaman tun be ni soow ni bololafɛn caaman ye o dugu kɔnɔ. O bɛɛ n’a ta, Yezu y’a ka kalandenw lasɔmi k’u ka ɲi ka boli ka bɔ Zeruzalɛmu ani Zude mara la.—Mat. 24:16.
5. Cogo jumɛn na Paul ye krecɛnw dɛmɛ walisa u ka u yɛrɛ labɛn ko nataw kama?
5 Pol tun b’a ɲinina ka kerecɛnw dɛmɛ u k’u yɛrɛ labɛn koo nataw kama. O la, Jehova tun be Zeruzalɛmu dugu jati cogo min na, Pol y’u dɛmɛ k’o faamu. A y’u hakili jigi ko Jehova banna sarakalasebagaw la ani ko u be saraka minw bɔ Zeruzalɛmu, a tɛ sɔn u la tugun (Eburuw 8:13). Ka fara o kan, o dugumɔgɔw fanba banna Masiya la. O kama, mɔgɔw mako tun t’a la tugun ka taga Zeruzalɛmu walisa ka Jehova bato yen. Ani, Zeruzalɛmu ni Alabatosoba tun bena halaki.—Luka 13:34, 35.
6. Paul ka laadilikan min bɛ sɔrɔ Heburuw 13:5, 6 kɔnɔ, mun na an bɛ se k’a fɔ k’o dira krecɛnw ma a waati bɛnnen na?
6 Tuma min na Pol ye lɛtɛrɛ ci Eburu kerecɛnw ma, Zeruzalɛmu tun ye dugu yiriwanin ye. Ɔrɔmukaw ka gafe sɛbɛbaga dɔ ye ɲɛnamaya kɛ o wagati la, ani a y’a fɔ ko kɔrɔn fan fɛ duguw cɛma, Zeruzalɛmu lo tɔgɔ bɔra kosɔbɛ. Saan bɛɛ, Zuwifuw tun be bɔ dugu caaman na ka na u ka diinan fɛtiw kɛ Zeruzalɛmu. O wagatiw la, sanni caaman tun be kɛ. O kama, o dugu tun yiriwanin lo wariko ta fan fɛ. A be komi kerecɛn dɔw fɛntigiyara o sababu la. N’a sɔrɔ o lo kama Pol y’a fɔ u ye ko: “Wari ɲiniko kana fiɲɛ don aw si tagamacogo la. Min b’aw bolo, o k’aw wasa.” O kɔ, a y’u hakili jigi Jehova ka layidu nin na: “Ne tena i to i kelen, n tena i bila abada.” (Eburuw 13:5, 6 kalan; Deter. 31:6; Zab. 118:6). Kerecɛn minw tun be Zeruzalɛmu ni Zude, olu mako tun bena kɛ a la k’u hakili jigi o layidu la. Mun na do? Sabu dɔɔni o lɛtɛrɛ sɔrɔnin kɔ, u tun ka ɲi ka boli k’u ka soow, u ka jagow ani u bololafɛnw fanba to yen. O kɔ, u tun ka ɲi ka ɲɛnamaya kɛcogo kura degi yɔrɔ wɛrɛ la.
7. Mun na an ka kan k’an jigi bɛɛ da Jehova kan kabini sisan?
7 An be kalan min sɔrɔ o la: Mun lo bena kɛ yanni dɔɔni? “Tɔɔrɔba” bena daminɛ ani duniɲa nin bena halaki pewu (Mat. 24:21). I ko saan kɛmɛkulu fɔlɔ kerecɛnw, an ka ɲi ka to ɲɛɛ na ani an labɛnnin ka ɲi ka to fana (Luka 21:34-36). Tɔɔrɔba tuma na, n’a sɔrɔ a bena kɛ waajibi ye an ka boli k’an bololafɛn dɔw to yen wala u bɛɛ yɛrɛ. O wagati la, an ka ɲi k’an jigi la Jehova kan kosɔbɛ ani ka la a la ko a tɛna an to yen abada. Nga yanni tɔɔrɔba ka daminɛ, sisan yɛrɛ lo sababu dira an bɛɛ ma an k’a yira ko an jigi lanin be Jehova lo kan kosɔbɛ. I yɛrɛ ɲininga ko: “N’ ka kokɛtaw ni n’ ka laɲinitaw be mun lo yira? Ko n’ jigi lanin be nafolo lo kan waa, wala ko n’ jigi lanin be Ala lo kan, ale min ye layidu ta ko a bena a janto n’ na?” (1 Tim. 6:17). Min kɛra saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, tiɲɛn lo ko an be se ka kalan sɔrɔ o la. Nga, an k’an hakili to a la ko “tɔɔrɔba” min be nana, a ɲɔgɔn ma kɛ ka ye. O la, n’o tɔɔrɔba daminɛna, an bena a lɔn cogo di an ka ɲi ka min kɛ tigitigi?
MINNU BƐ AN ƝƐMINƐ, AN KA OLU KANMINƐ
8. Yesu ye cikan jumɛnw de di a ka kalandenw ma?
8 Saan damanin Pol ka lɛtɛrɛ sɔrɔnin kɔ, kerecɛnw y’a ye ko Ɔrɔmukaw ka sɔrɔdasiw ye Zeruzalɛmu dugu lamini. O wagati la, kerecɛnw y’a faamu k’u ka ɲi ka boli ka bɔ Zeruzalɛmu sabu o dugu tun bena halaki (Mat. 24:3; Luka 21:20, 24). Nga u tun bena boli ka taga min le? Yezu tun y’a fɔ u ye dɔrɔn ko: “Mɔgɔ minw be Zude mara la, olu ka boli ka taga kuluyɔrɔw la.” (Luka 21:21). Komi kuluw tun ca, u tun bena boli ka taga min le?
9. Mun na krecɛnw tun bɛ se k’u yɛrɛ ɲininka, u ka kan ka boli ka ta kulu jumɛn de kan? (Karti fana lajɛ.)
9 Kerecɛnw tun be se ka boli ka taga kulu minw kan, u dɔw ye nunu ye: Samari kuluw, Galile kuluw, Ɛrɛmɔn kulu, Liban kuluw ani kulu minw tun be Zurudɛn baji kɔfɛ (karti lajɛ). Dugu minw tun be o kuluw kan, a tun be komi u dɔw tun latanganin lo. Misali la, Gamla dugu tun be kulu jamanjan dɔ lo kan ani a tun ka gwɛlɛ kosɔbɛ ka se yen. Yahutu dɔw tun b’a miiri k’o ye yɔrɔ latanganin ye. Nga Ɔrɔmukaw ka sɔrɔdasiw y’o dugu kɛlɛ. U ye mɔgɔ caaman faga ani k’o dugu halaki.b
Kulu caaman tun be yen kerecɛn fɔlɔw tun be se ka boli ka taga yɔrɔ minw na. Nga o yɔrɔw bɛɛ tun latanganin tɛ (dakun 9nan lajɛ).
10-11. (a) Jehova ye krecɛnw ɲɛminɛ cogo jumɛn na? (Heburuw 13:7, 17.) (b) Krecɛnw ye u ka ɲɛminibagaw kanminɛ minkɛ, u ye nafa jumɛn de sɔrɔ o la? (Ja fana lajɛ.)
10 A be komi Jehova tɛmɛna kafo ɲɛminɛbagaw lo fɛ ka kerecɛnw ɲɛminɛ. Tarikikow sɛgɛsɛgɛrikɛla Eusebius y’a fɔ ko Ala y’a yira Zeruzalɛmu balima dɔw la ko kerecɛnw ka ɲi ka bɔ Zeruzalɛmu ka taga Pela, Pere mara la. Pela dugu tun ye yɔrɔ ɲuman lo ye kerecɛnw tun be se ka taga yɔrɔ min na. Komi a yɔrɔ tun ka surun Zeruzalɛmu na, a tun tɛna gwɛlɛya u ma kojugu ka taga yen. Ka fara o kan, Pela dugumɔgɔw tun tɛ Yahutuw ye. O la, u tun t’a ɲini ka Ɔrɔmukaw kɛlɛ.—Karti lajɛ.
11 Kerecɛn minw bolila ka taga kuluyɔrɔw la, olu tugura Pol ka ladili nin kɔ: “Aw ka mɛnni kɛ aw ɲamɔgɔw fɛ.” (Eburuw 13:7, 17 kalan). U kɛtɔ ka mɛnni kɛ, u kisira. Ala ka Masaya ye dugu ye “min lɔra ka ɲa.” Minw tora k’o dugu makɔnɔ, tarikikow b’a yira ko Jehova m’u to yen abada.—Eburuw 11:10.
Pela tun ye yɔrɔ latanganin ye min tun ka surun Zeruzalɛmu na (dakun 10-11nan lajɛ).
12-13. Jehova ye a ka mɔgɔw ɲɛminɛ cogo jumɛn na, gɛlɛyaw waati la?
12 An be kalan min sɔrɔ o la: Jehova be tɛmɛ an ɲɛminɛbagaw fɛ ka ladili tigitigiw di an ma. Bibulu kɔnɔ, misali caaman be yen minw b’a yira Jehova tɛmɛna cɛɛ kantigiw fɛ cogo min na k’a ka jama ɲɛminɛ gwɛlɛyabaw wagati la (Deter. 31:23; Zab. 77:21). Bi fana, dalilu caaman be yen minw b’a yira ko Jehova be tɛmɛ an ɲɛminɛbagaw lo fɛ ka sira yira an na.
13 Misali la, tuma min na COVID-19 fɔɲɔbana daminɛna, an ɲɛminɛbagaw ye cikanw di kafomɔgɔw ma. Diinan mɔgɔkɔrɔw ye cikanw sɔrɔ, o minw kɛra sababu ye u sera k’u balimaw dɛmɛ Alako ta fan fɛ. Kalo damanin fɔɲɔbana daminɛnin kɔ, lajɛnba dɔ kɛra an tɛna ɲinɛ min kɔ abada. O lajɛnba kɛra kaan 500 ni kɔ la. Balimaw y’o filɛ ɛntɛrɛnɛti ni telewisɔn na ani k’a lamɛn arajo la. An tora ka dumuni sɔrɔ Alako ta fan fɛ hali o wagati la. O kɛra sababu ye an kaan bɛnnin tora. An ka la a la ko gwɛlɛya o gwɛlɛya mana an sɔrɔ sini ma, Jehova bena tɛmɛ an ɲɛminɛbagaw fɛ k’an dɛmɛ an ka desizɔn ɲumanw ta. Walisa k’an yɛrɛ labɛn tɔɔrɔba kama ani ka se ka desizɔn ɲumanw ta o wagati gwɛlɛ na, an ka ɲi k’an jigi la Jehova kan ani ka mɛnni kɛ an ɲɛminɛbagaw fɛ. O kama, an mako b’a la ka kɛ ni jogo wɛrɛ jumanw ye?
KANUYA JIRA BALIMAW LA ANI KA U LADON
14. I n’a fɔ Heburuw 13:1-3 bɛ a fɔ cogo min na, krecɛnw tun ka kan ka kɛ ni jogo jumɛnw de ye Jerusalɛm halakili waati la?
14 Ni tɔɔrɔba daminɛna, an mako bena kɛ a la ka ɲɔgɔn kanu kosɔbɛ ka tɛmɛ sanga ni wagati bɛɛ kan. O wagati la, an ka ɲi ka Zeruzalɛmu ani Zude kerecɛnw ladegi. U tun b’a yira tuma bɛɛ k’u be ɲɔgɔn kanu (Eburuw 10:32-34). Nga saan damanin ka kɔn Zeruzalɛmu halakili ɲɛ, u tun ka ɲi k’a yira k’u be ‘ɲɔgɔn kanu’ kosɔbɛ ka tɛmɛ fɔlɔ kan ani k’u be “lonanw ladon” ka ɲɛc (Eburuw 13:1-3 kalan). Ni duniɲa nin laban wagati be surunyana kosɔbɛ, an fana ka ɲi k’a yira an balimaw na ko an b’u kanu ka tɛmɛ fɔlɔ kan.
15. Heburu krecɛnw bolila ka bɔ Jerusalɛm tuma min na, mun na u tun ka kan ka ɲɔgɔn ladon ani ka kanuya jira ɲɔgɔn na?
15 Ɔrɔmu sɔrɔdasiw ye Zeruzalɛmu dugu lamini ani o kɔ, u barila ka taga. O kama, kerecɛnw sera ka boli, nga u sera k’u bololafɛn damanin dɔrɔn lo ta (Mat. 24:17, 18). Tuma min na u tun be tagara kuluyɔrɔw la, ani u senin Pela dugu la, u mako tun be ɲɔgɔn ka dɛmɛ na. Balima caaman mako tun be dumuni, fani, ani siyɔrɔ la. Balimaw kɛtɔ ka ɲɔgɔn dɛmɛ ani k’u bololafɛnw tilan ni ɲɔgɔn ye, o tun bena a yira ko u be ɲɔgɔn kanu ani k’u be ɲɔgɔn ladon.—Titi 3:14.
16. An krecɛnɲɔgɔn minnu mago bɛ dɛmɛ na, an bɛ se ka an ka kanuya jira olu la cogo di? (Ja fana lajɛ.)
16 An be kalan min sɔrɔ o la: N’an kerecɛnɲɔgɔnw mako be dɛmɛ na, an b’u dɛmɛ sabu an b’u kanu. Balawo cunna balima minw kan ani minw bolila k’u ka soo to yen kɛlɛ kosɔn, balima caaman y’u dɛmɛ Alako ani bololafɛnw ta fan fɛ. Balimamuso dɔ be Ikrɛni ani kɛlɛ kosɔn, a bolila k’a ka soo to yen. A ko: “An y’a ye Jehova tɛmɛna an balimaw fɛ cogo min na k’an ɲɛminɛ ani k’an dɛmɛ. U y’an bisimila ani k’an dɛmɛ koɲuman Ikrɛni, Hɔngiri ani sisan Alemaɲi jamana na.” N’an b’an balimaw ladon ani k’u dɛmɛ u k’u makoyafɛnw sɔrɔ, an be baara kɛra ni Jehova lo ye.—Talenw 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.
Bi bi nin na, balima minw bolila k’u ka soo to yen, olu mako be an ka dɛmɛ na (dakun 16nan lajɛ).
17. Kabini sisan, mun na an ka kan ka an balimaw ladon ani k’a jira ko an b’u kanu?
17 Siga t’a la ko loon nataw la, an balimaw mako bena kɛ an ka dɛmɛ na ka tɛmɛ bi kan (Abak. 3:16-18). Jehova be fɔrɔmasɔn dira an ma sisan walisa an k’an balimaw kanu ani k’u ladon sabu an mako gwɛlɛ bena kɛ o jogow la loon nataw la.
MUN DE BƐ AN ƝƐ SINI?
18. Krecɛn minnu bolila ka bɔ Jerusalɛm, an bɛ se ka olu ladege cogo di?
18 Kerecɛn minw bolila ka taga kuluyɔrɔw la, olu kisira tuma min na Zeruzalɛmu halakira. U bolila k’u ka dugu to yen, nga Jehova m’u to yen abada. An be kalan juman lo sɔrɔ u fɛ? An t’a lɔn koo minw bɛɛ bena kɛ sini ma. Nga Yezu y’an lasɔmi ko an ka sɔn ka mɛnni kɛ (Luka 12:40). Pol ye ladili min di Eburu kerecɛnw ma, an be se fana ka miiri o kan ani ka tugu o kɔ. Ka fara o kan, Jehova yɛrɛ y’a daa di ko a tɛna an to yen abada! (Eburuw 13:5, 6). O la, an ka to ka Ala ka Masaya ɲini, o min bena to kudayi. N’an y’o kɛ, an bena duga banbaliw sɔrɔ.—Mat. 25:34.
DƆNKILI 157 Sisan kɔni, hɛɛrɛ be yen!
a Bibulu sɛbɛ wagati la, masacɛw lo tun ka teli ka duguw mara. O duguw tun be se ka jati masayaw ye.—Zɛnɛzi 14:2.
b O kɛra saan 67 Krista tile la. O y’a sɔrɔ kerecɛnw tun bolila ka bɔ Zude ani Zeruzalɛmu a ma mɛɛn.
c Denbayamɔgɔw be ɲɔgɔn kanu cogo min na, kumaden min bayɛlɛmana ko “ɲɔgɔnkanuya,” o be se ka ɲɛsin o ma. Nga Pol y’o kumaden fɔ walisa k’a yira kanuya barikaman min be kafodenw ni ɲɔgɔn cɛ.