Yeme’e tobe mimvôman

1, 2. Amu jé bia yiane tabe ntyel éyoñe bia tobe mimvôman?

TAME fase jame di: wo kômbô di ébuma fio nge ke ébuma éfe, éyoñ éte wo teme na, fio ate a bili abat ébol. Wo ye bo aya? Ye wo ye di nye nalé a ébol ése? Ye wo ye wua fio ate ase fé? Ye wo ye va vôm ébol é ne, a di vôm a ne mvo’é?

² Aval ane ébuma éte, mimvômane miangan miziñ mi ne mvo’é, mivo’o ke mi bili mam me nji bo mvo’é. Mimvômane miziñ mia wumulu mame bisôk, njet a évô, nge ke mimbia minsisim. Ajô te, ôsusua na wo tobe mimvômane miziñ, ye wo jô womiene na: “Ma bo ane ma yi. Me ne tobe mimvômane mise ma yi”? Nge na: “Mimvômane mise mi ne abé”? Ye wo kôme nyoñ éyoñe ya tobe mimvômane miôé, na ô sa’ale mimvôman mi ne abé, a tobe mi mi ne abeñ?

3. Jé bia yiane fas ôsusua na bia tobe mimvôman?

³ Mimvôman mi ne mfi asu bia bese, ve bia yiane mie kôme top. Bia yiane ñhe sili biabebiene nge mimvômane bia top mia kamane ki bia na, bi ke ôsu a bo Yéhôva ésaé aval a nye’e.

‘BO’O MAM MESE MFA’A YA DUMA ZAMBE’

4. Ñye’elane ya Bible ôvé ô ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

⁴ Éyoñe bi nga ve biabebiene ngumba be Yéhôva, bi nga bo nye ngaka’a na bia ye nyiñ asu dé. (Lañe’ Écclésiaste 5:4.) Bi nga ka’a na, bia ye bo “mam mese mfa’a ya duma Zambe.” (1 Becorinthien 10:31) Nalé a tinane na, bi ne Bengaa bé éyoñ ése, ja’a éyoñe bia vôman, sa ke ve éyoñe bi ne nkañete nge ke éyoñe bi ne ésulan.

5. Fatan ékaña’a fé bia yiane ve Yéhôva?

⁵ Jam ése bia bo ényiñe jangan é tii a ésaé bia bo Yéhôva. Paul a nga kobô ajô ete éyoñ a nga tili na: “Mi ve menyôle menan, ane vevea metuna’a, mfuban, a me anyoñebane be Zambe, nde éte e ne nkañane wônane ya nsisim.” (Beromain 12:1) Yésus ke a nga jô na: “Nyeke’e Éso Zambe wôé a nleme wôé ôse, a nsisime wôé ôse, a nlô wôé ôse, a ngule jôé ése.” (Marc 12:30) Bia jeñ a ngul ése na bi ve Yéhôva mame ma dañe mfi. Melu mvus, éyoñe b’Israëlite be mbe be va’a Yéhôva metuna’a, be mbe be tobe’e tit é ne mvo’é teke ayeñ éziñ. Nge tit ba ve é mbe é bili ayeñ éziñ, Yéhôva a mbe a bene’e metuna’a mete. (Lévitique 22:18-20) Aval ete fe den, Yéhôva a ne ben ékaña’a bia ve nye. Jé é ne bo nalé?

6, 7. Aval avé mimvômane bia top mi ne ve ékaña’a jangane mvit?

⁶ Yéhôva a jô bia na: “[taba’ane] mfuban, amu me ne mfuban.” (1 Pierre 1:14-16; 2 Pierre 3:11) Yéhôva a ye kañese ékaña’a bia ve nye ve nge é ne mfuban, nge ke étyi. (Deutéronome 15:21) Ékaña’a bia ve Yéhôva é vo’o bo mfuban nge bia bo mam a vini, ane mvine mame ya bisôk, évô a njet, a nge bia nye’e mame me tii a mimbia minsisim. (Beromain 6:12-14; 8:13) Yéhôva a ye fe wô’ô bia ôlun nge bia vôé a avale mam ete. Mam mete mese me ne ve ékaña’a jangane mvit, a ndamane amvôé dangan a Yéhôva.

⁷ Nde ñhe, aval avé bi ne tobe mbamba mimvôman? Miñye’elane ya Bible mivé mia liti bia mimvômane mi ne mvo’é a mi mi ne abé?

VINI’I MAM ME NE ABÉ

8, 9. Bia sa’ale fatane mimvôman fé? Amu jé?

⁸ Den, mimvôman mi ne mevale meva. Mimvômane miziñ mi ne mvo’é asu Kristen, ve abui mimvôman é nji ve’ele bo mvo’é. Bi tame taté yen avale mimvômane bia yiane sa’ale.

⁹ Den, abui befilm, menjeñe mefoé, bingeñegeñ, bejeux vidéo, a bia, da wumulu mame bisôk, njet a évô, a mimbia minsisim. Asu émo, mam mete me ne mvo’é, ma bo fe na bôte be woé. Ve Bekristen ba sa’ale mimvômane mise mia wumulu mame Yéhôva a vini. (Mam Minlôman 15:28, 29; 1 Becorinthien 6:9, 10) Éyoñe bia sa’ale avale mimvôman ete, bia liti Yéhôva na bia vini mame me ne abé.​—Besam 34:14; Beromain 12:9.

10. Jé é ne kui bia éyoñe bia tobe mbia mimvôman?

¹⁰ Ve bôte béziñ ba jô na mimvômane mia liti évô, njet, mame bisôk a mimbia minsisim mi nji bo abé. Ba jô jô na: ‘Jé é ne abé été? Ma vo’o ke bo mame ba bo été môs éziñ.’ Nge bia fe bia fase nalé, bia du’u biabebien. Bible a jô na: “Nlem ô ne medu’an, w’adañedañ, a ô ne étua ébo.” (Jérémie 17:9) Nge bia vôman a mam Yéhôva a vini, aval avé bi ne jô na bia vini mam mete? Nge bia vôman a avale mam ete, bi aye taté na bia kañese me, a yene me mvo’é. Bi aye viane te’e mone môte ya nleme wongan, a bo na a fet anyu, teke beta lebe bia éyoñe bia kômbô nyoñe mbia ntyi’an éziñ.​—Besam 119:70; 1 Timothée 4:1, 2.

11. Aval avé kalate Begalate 6:7 a ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

¹¹ Bible a ve bia abendé di: “Jôm ése môt a mias, nje éte fe a ye kôan.” (Begalate 6:7) Nge bia vôman a mbia be mam, bia ye su’ulane bo mbia be mam bete, teke vaa nge beté. Bôte béziñ be nga bi fulu ya yene mvine mame ya bisôk, nalé a nga tindi be na be bo mejian. Ve Yéhôva a volô bia na bi tobe mbamba mimvôman.

NYOÑE’E MINTYI’AN MIA LU’AN A MIÑYE’ELANE YA BIBLE

12. Jé é ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

¹² Mimvômane miziñ mi ne fo’o abé mise me Yéhôva, bia yiane sa’ale mie. Ve wo ye bo aya nge ô nji tu’a yem jam ô ne bo? Yéhôva a yi na bi vô’ôlô mone môte ya nleme wongan, nyi bi maneya yañele. (Lañe’e Begalate 6:5.) Yéhôva a ve bia miñye’elane ya Bible, mmie mi ne mintene miñye’elane mia volô bia na bi yem avale Yéhôva a yene mam. Miñyelane mite mmie mia volô bia na bi yañele mone môte ya nleme wongan. Mia volô bia na bi yem “jé é ne nkômbane Zambe,” asu na bi nyoñe mityi’ane mia ve nye nleme mvaé.​—Beéphésien 5:17.

13. Amu jé Kristen ése ja nye’e avale mimvômane dé? Ve jé é ne mfi asu Bekristene bese?

¹³ Nde fe, Kristen ése ja nye’e avale mimvômane dé. Amu jé? Amu na bia bese bi nji nye’e avale mame da. Amu mfe a ne na, jame Kristene nyi é ne kañese, Kristene fok é ne bo teke kañese de. To’o nalé, Bekristene bese ba yiane tôñe miñye’elane ya Bible asu na be nyoñe mintyi’an. (Bephilippien 1:9) Miñye’elane mite mmie mia ye volô bia na bi tobe mimvoman mi ne mvaé mise me Zambe.​—Besam 119:11, 129; 1 Pierre 2:16.

14. (a) Ôsusua na bia tyik abim éyoñ bia ye ve asu mimvôman, jam avé bia yiane fas? (b) Abendé avé Paul a nga ve Bekristen?

¹⁴ Jam afe bia yiane fas ôsusua na bia tobe mimvôman é ne abim éyoñ mimvômane mite mia ye di bia. Nalé a ne liti abim avé mimvômane mi ne mfi asu dangan. Mbôle bi ne Bekristen, ésaé bia bo Yéhôva nje bia yiane telé ôsu ényiñe jangan. (Lañe’e Matthieu 6:33.) Ve nge bi nji tabe ntyel, bi ne kañese na mimvôman mi di bia abui éyoñ. Paul a nga ve Bekristen abendé di: “Mi tuka’a fomban aval ényiñe mia nyiñ: te boone mekut, ve bo’one mimfefe’e mi bôt, [mi] yeme belan éyoñe ya éyoñe ji.” (Beéphésien 5:15, 16, Mfefé Nkôñelan) Abendé éte da liti bia na bia yiane tu’a fas abim éyoñ bia ve asu mimvôman, a véé mise na mame ya nsisime mme bi telé ôsu.​—Bephilippien 1:10.

15. Aval avé bia sa’ale mimvôman mi ne ndaman amvôé dangan a Yéhôva?

¹⁵ Bi maneya yene na bia yiane sa’ale mimvômane mise bia kôme yeme na Yéhôva a vini. Ve bi ne bo aya asu mimvômane Bible a nji jô vôm éziñe na mi ne abé? Ye bia yiane fe tabe mie ntyel? Tame nyoñ éyoñe ya fas. Nge wo bete nkôl éziñ yee a too si, ye wo ye vañe wulu bebé a yee? Momo. Nge ényiñ é ne dia mise môé, wo ye sa’ale yee. Aval ete fe, bia yiane kôme tobe mimvômane miangan. Bible a jô na: “Va’ abo dôé mfa’a ya abé.” (Minkana 4:25-27) Ajô te nde, bi nji sa’ale ve mimvômane bia yeme na mi ne abé, bia sa’ale fe mimvômane mise mi ne bo abé asu dangan, a ndaman amvôé dangan a Yéhôva.

TATÉ’É JEÑ ÔSIMESANE YÉHÔVA

16. (a) Lañe’e mame méziñ Yéhôva a vini. (b) Aval avé bia liti na bia vini mam Yéhôva a vini?

¹⁶ Ntili Besam a nga tili na: “A mia bôte mia nye’e Yéhôva, vina’an abé.” (Besam 97:10) Bible a kate bia avale Yéhôva, a simesan a aval a wô’ôtane mam. Sili’i womiene na, ‘aval avé jame ma yé’é di é ne volô ma na me bi ôsimesane Yéhôva?’ Bi tame jô na, bia te yé’é na Yéhôva a vini “ôyem ô ne minsos, mo m’akulu metyi me ne te étom; nlem w’ abôndé fe’e ya mbia be mam, mebo ma mate mbile ya tôñ nkpwala.” (Minkana 6:16-19) Bia te fe yé’é na, bia yiane sa’ale “mejian, . . . nkañane bezambe befe, mboane bemvi’i, . . . mesengan, ayaa, . . . minyamete, nso’ane bilam, mbia ndian, a aval mam ete.” (Begalate 5:19-21) Ye wo yen avale avé miñye’elane ya Bible mi mi ne volô wo na, ô tobe mimvômane mia yian? Bia kômbô tôñe metiñe me Yéhôva bevôme bese ya ényiñe jangan, éyoñe bi ne nsamba a bôt, a éyoñe bi ne étam. (2 Becorinthien 3:18) Nya ajôô a ne na, mintyi’ane bia nyoñ éyoñe bi ne étam mmie mia liti avale môte bi ne.​—Besam 11:4; 16:8.

17. Éyoñe wo zu tobe mimvôman, minsili mivé wo yiane sili womien?

¹⁷ Nde ñhe éyoñe wo zu tobe mimvôman, sili’i womiene na: ‘Ye mimvômane ma top mi ne ndamane amvôé bia Yéhôva? Ye mi aye ndamane mone môte ya nleme wom?’ Bi tame zu yene miñye’elane miziñe ya Bible mi ne volô bia éyoñe bia tobe mimvôman.

18, 19. (a) Abendé avé Paul a nga ve Bekristen? (b) Miñye’elane ya Bible mivé mi ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

¹⁸ Éyoñe bia tobe mimvôman, bia tobe mam bia zu futi nlô wongan. Paul a nga tili na: “Mam mese me ne été, mam mese me ne éseman, mam mese me ne zôsô, mam mese me ne mfuban, mam mese me ne abeñ, mam mese me atotebane mvo’é; nge mvaé éziñ é ne, a nge ékaña’a éziñ é ne, [kelan ôsu a yemelane] mam mete.” (Bephilippien 4:8) Nge mam mete mme bia futi nlô wongan, yeme na bi ne ngule ya jô na: “Mejô ya anyu dam a ôsimesane ya nlem wom bi bo ane w’anye’e mise môé, A Yéhôva.”​—Besam 19:14.

¹⁹ Sili’i ñhe womiene na: ‘Mam mevé ma futi nlô wom? Éyoñe me maneya yene film nge bingeñegeñ biziñ, ye nlem wo bômbô ma si? Ye nsisim ô ne ma mvo’é, mone môte ya nlem teke bôme ma? (Beéphésien 5:5; 1 Timothée 1:5, 19) Ye me ne ye’elane Yéhôva mvo’é? Ye ma wô’ô mamien ôlun? Ye mimvômane mite mia bo na, me simesane mame me ne njet, nge ke mame ya bisôk? (Matthieu 12:33; Marc 7:20-23) Éyoñe ma tobe mimvômane miam, ye ma jô’é na émo ji nje é mé ma?’ (Beromain 12:2) Nge bia yalane minsili mite zôsôô été, nalé a ye volô bia na, bi yeme jame bia yiane bo asu ya na, bi ke ôsu a yemete élate jangan a Yéhôva. Bia yiane ye’elane Yéhôva ane ntili Besam, a sili nye na: ‘Bo’o na mise mam me bo te fombô mam me ne momo.’a​—Besam 119:37.

SIMESA’ANE FE BÔTE BEVOK

20, 21. Éyoñe bia tobe mimvôman, amu jé bia yiane simesane Bekristene bevok?

²⁰ Ñye’elan ôfe ya Bible bi nji yiane vuane wu: “Mam mese me ne ngule ya boban, ve sa mam mese me avolô. Môt a bo’o te jeñe mvaé jé émien, ve môt ase a jeñe’ mvaé bôte befe.” (1 Becorinthien 10:23, 24) E bo fili ya bo jam éziñ, a nji tinane na bia yiane bo jam ete. Bi nji yiane vuane na mintyi’ane miangan mia nambe Bekristene bevok.

²¹ Bia bese bi nji bi avale mone môte ya nleme da. Éngôé a ne kañese na ô yene bingeñegeñ biziñ, ve bingeñegeñe bite bi ne ndeñele Kristene fok. Wo ye ñhe bo aya? To’o ô ne fili ya yene bie, ô ne jibi bo te yene bie. Amu jé? Amu ô nji kômbô bo ‘bobenyoñ’ nge “Krist abé.” (1 Becorinthien 8:12) Bi nji kômbô bo jam é ne bo na mojañ a kolé ôbak.​—Beromain 14:1; 15:1; 1 Becorinthien 10:32.

22. Jé wo yiane bo nge Kristene fok ja nyoñ ntyi’an wo selan a éngôé a lat a mimvôman miziñ?

²² É ne fe kui na, mone môte ya nleme wongan a nji kañese na bi yene bingeñegeñ biziñ, na bi lañe kalate éziñ, nge bo jame mojañ éziñ ny’a yene mvaé? Mbôle bia nye’e a semé mojañ, bia ye ke tindi nye na a yene mam ane bia. Môte a dutu metua wé ôte’etek, a kôme yeme na bôte bevok be ne dutu bemetua bap avôl avôl. Aval ete da da, akônda été, mi ne tôñe ñye’elane ya Bible wua a lat a mimvôman miziñ, môt ase a bo’o avale da yian, to’o mintyi’ane mienan mia selan.​—Écclésiaste 7:16; Bephilippien 4:5.

23. Jé ja ye volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

²³ Nde ñhe jé é ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman? Bi vô’ôlô mone môte ya nleme wongan bi maneya yañele, bi simesane fe bôte bevok. Bia ye ñhe bo mevak amu bia ‘bo mame mese asu duma Zambe.’