Agosto

Chpan re texto reʼ kʼo kaʼiʼ naʼoj nqatamaj qa: 1) ri chöj kikʼaslemal nkiqʼaxaj kʼayewal y 2) Jehová yertoʼ chkiwäch ri kʼayewal riʼ. Jun chkë ri nuʼän Jehová rchë nqrtoʼ chkiwäch ri kʼayewal, ya riʼ nqrtoʼ rchë nqʼax chqawäch chë ma jontir ta ütz ntel chqawäch chpan re tiempo reʼ. Kantzij na wä chë Jehová nuʼij chqë chë kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän we nqayaʼ rqʼij, ye kʼa reʼ ma ntel ta chë tzij chë ma ta jun kʼayewal xtqïl (Is 66:14). Dios nrajoʼ chë nqayaʼ qan chrij ri qayoʼen apü; ya riʼ ri kʼaslemal ri nrajoʼ ryä chë nqïl (2Co 4:16-18). Loman nbʼanatäj riʼ, ryä ronojel qʼij nqrtoʼ pä (Lam 3:22-24). ¿Achkë nqatamaj chkij jojun rsamajelaʼ Jehová ri xejeʼ ojer chqä ri ye kʼo komä? Rkʼë jbʼaʼ chaq kʼateʼ xtqïl jun kʼayewal. Ye kʼa, we nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová, ryä ronojel mul xtqrtoʼ pä (Sl 55:22). w23.04 14, 15 peraj 3, 4

Röj kan kʼïy nqatamaj qa chrij José chqä María. Ryeʼ ma xkikʼewaj ta xkinmaj kitzij ri qʼatbʼäl taq tzij yajün taq kʼayewal xuʼän chkiwäch (Lu 2:1-6). Jun tzʼetbʼäl. Taq María 9 chik ikʼ kʼo pa yabʼil, ryeʼ kʼo jun xkiqʼaxaj ri akuchï xkʼatzin xkikʼüt chë yenman tzij. Ri qʼatöy tzij aj Roma, César Augusto, xuʼij chë jontir winäq nkʼatzin nkitzʼibʼaj kibʼiʼ pa kitinamit. Rchë nkiʼän riʼ, José chqä María nkʼatzin wä yebʼä Belén, ye kʼa nkʼatzin wä yebʼin jun 150 kilómetros chkiwäch bʼey ri rojyuʼ kiwäch. Ya riʼ kan jun nüm bʼey y María xa kʼo wä pa yabʼil. Rma riʼ rkʼë jbʼaʼ José chqä María xechʼpü chrij riʼ. ¿Achkë xtbʼanatäj we xtaläx ri ti neʼy? ¡María ryoʼen wä jun akʼal ri xttok ri Mesías! ¿Xkiquʼ komä ryeʼ chë rma riʼ ma ütz ta nkiʼän ri xuʼij ri qʼatöy tzij? José chqä María ma xkiquʼ ta chë rma ya riʼ ma ütz ta nkiʼän ri xuʼij ri qʼatöy tzij. Jehová xyaʼ utzil pa kiwiʼ rma xenman tzij. María kan ütz rwäch xapon Belén, kan ütz rwäch rneʼy xaläx y xtoʼon rchë xtzʼaqät jun profecía (Miq 5:2). w23.10 8 peraj 9; 9 peraj 11, 12

¿Achkë ütz naʼän rït we naxiʼij awiʼ nayaʼ acomentarios pa qamoloj? Jun ri xkaturtoʼ ya riʼ tatjoj äl awiʼ taq yabʼä pa qamoloj (Pr 21:5). Taq ataman chik achkë xttzʼet pa qamoloj ma kʼayewal ta xtuʼän chawäch xtajtobʼaʼ aqʼaʼ. Jun chik naʼoj ri xkaturtoʼ ya riʼ nayaʼ koköj taq acomentarios (Pr 15:23; 17:27). We ma kʼïy ta más xtaʼij, ma kan ta xtaxiʼij awiʼ. We rït yeʼayaʼ koköj taq comentarios chqä pan awan ntel pä ri naʼij, ri qachʼalal xtkitzʼët chë xatjoj awiʼ chqä chë xqʼax chawäch ri naʼoj najin nkʼut. ¿Achkë ütz naʼän we tapeʼ xasmajij yän jojun chkë re naʼoj reʼ xa xuʼ jun o kaʼiʼ mul yakowin nayaʼ acomentarios? Ma tamestaj ta chë Jehová nuloqʼoqʼej chë rït najin natäj aqʼij rchë naʼän riʼ (Lu 21:1-4). Ye kʼa Jehová ma nukʼutuj ta chawä ri ma yakowin ta naʼän (Flp 4:5). Rma riʼ tatzʼetaʼ jaruʼ yakowin naʼän comentar y takʼutuj awchqʼaʼ che rä Jehová. Ri ütz naʼän ya riʼ natjoj äl awiʼ chrij jun koʼöl acomentario. w23.04 21 peraj 6-8

Ri apóstol Pablo xqrjnamaj kikʼë soldados ri kiksan kitzyaq rchë yebʼä pa chʼaʼoj. Taq nchapatäj jun chʼaʼoj, ri soldados kitaman chik achkë nkʼatzin nkiʼän. Ke riʼ chqä röj. Xtqatamaj achkë xtqaʼän taq xtbʼeqä rqʼij Jehová, we komä nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Dios chqä nqjowan kan achiʼel ta nqaksaj jun tzyäq ri bʼanon rkʼë chʼichʼ chqä nqayoʼej apü ri kolotajïk rtzjun Dios kan achiʼel ta nqaksaj jun casco. Re naʼoj reʼ kowan xkojkitoʼ. Ri tzyäq ri bʼanon rkʼë chʼichʼ nuchajij ran jun soldado. Ke riʼ chqä nbʼanatäj taq nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Dios chqä nqjowan; ya riʼ nuchajij qan. Re kaʼiʼ naʼoj reʼ yojkitoʼ chë nqayaʼ rqʼij Jehová chqä rchë nqatzeqelbʼej Jesús. Rma röj nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Dios, qayaʼon chwäch qan chë ryä kan «nuyaʼ rajäl rkʼexel chkë ri winäq ri nkitäj kiqʼij chukanuxik» (Heb 11:6). Chqä nqrtoʼ rchë nqaʼän ri xuʼij qa Jesús chqë tapeʼ kʼo kʼayewal yeqaqʼaxaj. Rchë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij Jehová chqä rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal, tqatzʼetaʼ achkë rbʼanik ri qachʼalal kikochʼon ri kʼayewal yaʼon pa kiwiʼ o taq nkʼis kirajil. Y rchë ma nqjakʼäkʼ ta, tqakʼamaʼ qanaʼoj chkij ri qachʼalal ri kikʼwan jun kʼaslemal ri ma kan ta achkë rbʼanik chqä kiyaʼon Jehová naʼäy pa kikʼaslemal. w23.06 10 peraj 8, 9

Nqaʼij chë jun winäq rtaman nuqʼät riʼ taq nkowin nuqʼät ri nunaʼ chqä ri yeruʼän. Ya reʼ chqä nqrtoʼ rchë nqaʼän ri xqayaʼ chqawäch, yajün taq kʼayewal nuʼän chqawäch o ma nqarayij ta nqaʼän riʼ. Ma tqamestaj ta chë ri nqaqʼïl qiʼ ya riʼ jun naʼoj ri nwachin rkʼë ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios. Rma riʼ we nqaʼij che rä Jehová chë tyaʼ pä ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa qawiʼ, xtqkowin xtjeʼ re naʼoj reʼ qkʼë (Lu 11:13; Gál 5:22, 23). Ma tayoʼej ta kʼa ajän ütz rbʼanon jontir chawäch. Chpan re tiempo reʼ ma ronojel ta mul ütz ntel jontir chqawäch. We nqayoʼej na chë napon ri qʼij riʼ rchë nqaʼän ri nqajoʼ, rkʼë jbʼaʼ ma xtqkowin ta chik xtqaʼän. Rkʼë jbʼaʼ kʼo mul ma nqarayij ta nqaʼän ri qayaʼon chqawäch rma nqanaʼ chë majun bʼëy xtqkowin ta xtqaʼän. We ke riʼ nbʼanatäj awkʼë rït, eqal eqal kasamäj chrij ri nawajoʼ naʼän. Jun tzʼetbʼäl. We nawajoʼ njeʼ jun ütz naʼoj awkʼë, tatjaʼ aqʼij rchë nakʼüt ri naʼoj riʼ tapeʼ ma kan ta achkë rbʼanik naʼän che rä pa naʼäy. We rït nawajoʼ naskʼij rwäch jontir le Biblia, tayaʼ chawäch pa naʼäy ma kan ta kʼïy tiempo naksaj rchë naʼän riʼ. w23.05 29 peraj 11-13

Jehová rksan rtinamit chpan re rkʼisbʼäl taq qʼij reʼ rchë nuyaʼ pä ri nkʼatzin chqë rchë majun bʼëy nq·el ta qa chpan rbʼey (Is 35:8; 48:17; 60:17). Taq jun winäq nrajoʼ nutjoj riʼ chrij le Biblia, nqkowin nqaʼij chë achiʼel ta nyaʼöx qʼij che rä rchë nbʼä chpan ri «Bʼey rchë ri Loqʼoläj». Ye kʼo jojun xa jbʼaʼ ok tiempo yebʼä chpan rma xa yeʼel qa chpan ri bʼey riʼ. Ye kʼa jojun chik kiyaʼon chwäch kan yebʼä chpan ri bʼey riʼ kʼa akuchï xkerkʼwaj wä. ¿Y akuchï xkerkʼwaj wä? Ri kiyoʼen yebʼä chlaʼ chkaj, ri bʼey riʼ xkerkʼwaj chpan «rparaíso Dios» ri kʼo chlaʼ chkaj (Ap 2:7). Ri kiyoʼen kikʼaslemal chwäch le Rwachʼlew, ri bʼey riʼ xkerkʼwaj kʼa pa rkʼisbʼäl che rä ri Mil Jnaʼ ri xtqʼät tzij Cristo; taq jontir winäq xttel qa ri mak chkij. We rït yït bʼenäq chpan re bʼey reʼ, ma tayaʼ ta awan chrij ri xayaʼ qa, tatjaʼ aqʼij rchë yatapon chwäch ri kʼakʼakʼ Rwachʼlew. w23.05 17 peraj 15, 16; 19 peraj 17, 18

We rït naquʼ rij jontir ri rbʼanon pä Jehová pan awiʼ, xtawajoʼ xkatyoxin che rä, y ya riʼ xtbʼanö chë xtawajoʼ xtajäch awiʼ pa rqʼaʼ (Sl 116:12-14). Le Biblia nuʼij chë «jontir ri jaʼäl taq spanïk» rkʼë Jehová yepë wä (Snt 1:17). Ri más nüm spanïk ryaʼon pä ryä chqë, ya riʼ rkʼaslemal Rkʼajol ri xyaʼ pa kamïk. Rma re spanïk reʼ, rït yakowin yatok rchiʼil Jehová chqä xkakowin xtawïl akʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (1Jn 4:9, 10). Jun rbʼanik ri xkakowin xkatyoxin che rä Jehová rma kowan yatrajoʼ chqä rma jontir ri rbʼanon pä pan awiʼ, ya riʼ najäch awiʼ pa rqʼaʼ (Dt 16:17; 2Co 5:15). w24.03 5 peraj 8

Taq röj nqatzʼët achkë rbʼanik kʼaslemal kikʼwan ri winäq pa qaqʼij komä, nqanaʼ achiʼel xnaʼ Lot, jun utziläj achï ri xjeʼ ojer. Ryä kowan xbʼison rma ri itzel taq winäq kan ma xekʼïx ta xkiʼän ri itzelal, rma rtaman wä chë ri Qatataʼ kʼo chkaj kan itzel nutzʼët chë ri winäq ke riʼ nkiʼän (2Pe 2:7, 8). Rma Lot kowan wä nrajoʼ Jehová chqä nuxiʼij wä riʼ nuʼän jun itzelal chwäch, ya riʼ xbʼanö chë itzel chqä xtzʼët ri tzʼil taq bʼanobʼäl yekiʼän wä ri winäq. Ke riʼ chqä nbʼanatäj pa qaqʼij röj komä, ri winäq ma nkiloqʼoqʼej ta o xa nkiqasaj rqʼij ri rpixaʼ Dios. Tapeʼ ke riʼ, we röj nqajoʼ Dios chqä nqaxiʼij qiʼ nqaʼän jun itzelal chwäch, xtqkowin xtqakʼwaj jun chʼajchʼöj kʼaslemal. Rchë xtqkowin xtqaʼän riʼ, Jehová nuyaʼ pä qatoʼik chpan ri wuj Proverbios. Jontir röj, ri cristianos —achiʼaʼ, ixoqiʼ, qʼopojiʼ kʼojolaʼ chqä ri ya kʼo chik kijnaʼ— nqkowin nqatamaj ri utziläj taq naʼoj ri ye kʼo chpan re wuj reʼ. Ri winäq ri nuxiʼij riʼ nuʼän jun itzelal chwäch Jehová, ma nukanuj ta achkë nuʼij rchë ma nuyaʼ ta qa rmak chrij. w23.06 20 peraj 1, 2; 21 peraj 5

Rkʼë jbʼaʼ rït awlon kʼayewal rma afamilia ma nkajoʼ ta chë nayaʼ rqʼij Jehová, o rkʼë jbʼaʼ kʼo jojun yeʼayaʼon qa rchë ayaʼon naʼäy Rqʼatbʼäl Tzij Dios pan akʼaslemal (Mt 6:33). We ke riʼ najin naqʼaxaj rït, tayaʼ chwäch awan chë Jehová rtaman jontir ri abʼanon rma ryä (Heb 6:10). Rkʼë jbʼaʼ atzʼeton chë kan nbʼanatäj ri xuʼij qa Jesús: «Majun ta jun chiwä rïx ri xyaʼ qa rachoch, rchʼalal, rteʼ, rtataʼ, ralkʼwal o rjyuʼ xa wmä rïn chqä rma ri utziläj taq rtzjol ri ma ta xtkʼül chpan re tiempo reʼ más 100 mul —rachoch, rchʼalal, rteʼ, ralkʼwal chqä rjyuʼ, tapeʼ kʼo kʼayewal xtrïl— y, chqawäch apü, xtrïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta» (Mr 10:29, 30). Kantzij na wä chë rït kan más kʼïy utzil awlon pan akʼaslemal chwäch jontir ri ayaʼon qa (Sl 37:4). w24.03 9 peraj 5

Taq ri cristianos aj Judea xkiqʼaxaj jun nüm wayjal, ri qachʼalal aj Antioquía de Siria, «rkʼë ri jaruʼ yekowin nkiyaʼ, xkichʼöbʼ nkitäq äl kitoʼik» ri kichʼalal ri ye kʼo Judea (Hch 11:27-30). Tapeʼ ri cristianos aj Judea kʼa näj ye kʼo wä, ri kichʼalal aj Antioquía ma xkikʼewaj ta xekitoʼ (1Jn 3:17, 18). Röj chqä nqkowin nqakʼüt chë nqapoqonaj kiwäch ri qachʼalal taq nqatamaj chë ryeʼ najin nkiqʼaxaj jun kʼayewal. Rchë kan chanin nqayaʼ kitoʼik ütz nqaʼän ya reʼ: ütz nqaʼij chkë ri ukʼwäy taq bʼey chë nqajoʼ nqtoʼon, nqayaʼ qakchaj y nqchʼö rkʼë Jehová pa kiwiʼ ri najin nkiqʼaxaj ri kʼayewal riʼ achiʼel ri qachʼalal. Ryeʼ xtkʼatzin kitoʼik rkʼë ri achkë nkʼatzin chkë. ¿Tapeʼ chë nqarayij chë taq Jesucristo xtqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq xttzʼët chë röj nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik y xtuʼij chqë: «Ttok iwchë ri Qʼatbʼäl Tzij»? (Mt 25:34-40). w23.07 4, 9, 10; 6 peraj 12

Jesús kan nuquʼ kij ri nkʼaj chik achiʼel nuʼän Jehová, y ya riʼ kan xqʼalajin taq xtzjoj rchʼaʼäl Dios chwäch le Rwachʼlew. Tapeʼ ryä xtaq rchë xerkanuj «ri winäq aj Israel ri ye achiʼel ta karneʼl ri ye sachnäq», kʼo jmul xtoʼ jun ixöq ri ma israelita ta. Ri ixöq riʼ xtäj rqʼij chrij chë tknaj ral, ri «chapon rma jun itzel espíritu». Jesús xpoqonaj rwäch ri ixöq riʼ chqä xknaj ral (Mt 15:21-28). Tqaquʼ chik rij jun tzʼetbʼäl. Taq kʼa riʼ jbʼaʼ tchäp qa rsamaj Rtataʼ, Jesús xuʼij: «We kʼo jun winäq yirtzelaj rïn […], rïn chqä xtintzelaj ryä» (Mt 10:33). Ye kʼa ryä ma xtzelaj ta Pedro taq ryä oxiʼ mul xuʼij chë ma rtaman ta rwäch. ¿Achkë rma? Rma rtaman wä chë Pedro xtzolij riʼ chqä chë nrajoʼ wä Jehová. Taq Jesús xkʼasöx yän pa chkikojöl ri kamnaqiʼ, xkʼüt riʼ chwäch Pedro y rkʼë jbʼaʼ xuʼij che rä chë xküy yän rmak chqä chë kowan nrajoʼ (Lu 24:33, 34). Jehová chqä Jesús kan ütz kinaʼoj chqä nkiquʼ kij ri nkʼaj chik. ¿Y röj? Jehová chqä nrajoʼ chë ke riʼ nqaʼän. w23.07 21, 22 peraj 6, 7

¿Achkë ütz nqaʼij chkë ri nkʼaj chik rchë ryeʼ chqä nkinmaj chë Dios kan xtuʼän ri rtzjun chqë? Naʼäy, ütz nqaʼij chkë chë yë Jehová ntzjü ya riʼ chqë. Apocalipsis nuʼij: «Ri tzʼyül wä chpan ri trono xuʼij: ‹¡Tatzʼetaʼ! Najin nbʼän kʼakʼakʼ che rä jontir›». Ryä nrajoʼ nuʼän ri rtzjun, y kʼo rnaʼoj chqä rchqʼaʼ rchë nuʼän riʼ. Rkaʼn, ütz chqä nqaʼij chë chwäch Jehová kan achiʼel ta ya xuʼän yän ri rtzjun, rma riʼ kan ke riʼ rbʼanik nutzjoj. Ryä nuʼij reʼ: «Re tzij reʼ, kan ütz nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chkij». «¡Ya riʼ ya xebʼanatäj yän!». Rox, ütz chqä nqaʼij chë xa bʼa achkë ri nuchäp rbʼanik Jehová kan nukʼïs. Ya riʼ nukʼüt chqawäch ri tzij «Yïn rïn ri Alfa chqä ri Omega» (Ap 21:6). Jehová xtkʼüt chë Satanás xa jun ajtzʼuküy tzij chqä chë majun nkʼatzin wä. Rma riʼ taq jun winäq xtuʼij chawä, «Kan jaʼäl nakʼoxaj, ye kʼa riʼ majun bʼëy xtbʼanatäj ta», taskʼij chqä taqʼalajsaj Apocalipsis 21:5- 6 chwäch. Taʼij che rä ri winäq chë ke riʼ rbʼanik rkʼutun Jehová chqawäch chë kan xtuʼän ri rtzjun chqë, rma ri nuʼij chkipan ri versículos riʼ achiʼel ta rfirma ri ryaʼon ryä chwäch jun wuj (Is 65:16). w23.11 7 peraj 18, 19

Jehová xuʼij ya reʼ che rä Abrahán taq 75 wä chik rjnaʼ. Ye kʼa, ¿xkowin komä xtzʼët Abrahán jontir ri xtzüj Jehová che rä? Ma jontir ta xkowin xtzʼët. Taq xqʼaxan yän ri raqän yaʼ Éufrates, xkʼatzin xyoʼej na 25 jnaʼ. Chrij riʼ, xaläx Isaac, ri rkʼajol. Y 60 jnaʼ chrij riʼ xeʼaläx Esaú y Jacob, ri ye rmam ryä (Heb 6:15). Ye kʼa Abrahán ma xtzʼët ta taq rjatzul xeʼok jun nüm tinamït chqä taq xeʼok apü chwäch ri ilew ri tzjun chkë. Tapeʼ ke riʼ, Abrahán kan jnan xuʼän rwäch rkʼë Jehová (Snt 2:23). Kantzij na wä chë ryä kan kiʼ rkʼuʼx xtuʼän taq xtkʼasöx pä chwäch ri kʼakʼakʼ Rwachʼlew. Abrahán xttamaj chë rma ma xikʼo ta rkʼuʼx xyoʼen chqä xkʼuqbʼaʼ rkʼuʼx chrij Dios, jontir ri winäq xyaʼöx utzil pa kiwiʼ (Gé 22:18). ¿Achkë nqatamaj qa chrij reʼ? Rkʼë jbʼaʼ komä ma xtqatzʼët ta achkë rbʼanik xketzʼaqät jontir ri rtzjun Jehová chqë. Ye kʼa, we ma nikʼo ta qakʼuʼx nqayoʼej ri qʼij riʼ, achiʼel xuʼän Abrahán, ütz nqayaʼ chwäch qan chë Jehová xtyaʼ utzil pa qawiʼ komä y chwäch ri kʼakʼakʼ Rwachʼlew (Mr 10:29, 30). w23.08 24 peraj 14

Taq kʼa koʼöl na, ri qʼatöy tzij Uzías ma xnaʼ ta riʼ chqä xxiʼij riʼ xuʼän jun itzelal chwäch Jehová. Ryä 68 jnaʼ xkʼaseʼ, y jbʼaʼ ma jontir chkë ri jnaʼ riʼ Jehová xyaʼ utzil pa rwiʼ (2Cr 26:1-4). Uzías xchʼakon chkij ye kʼïy rkʼulel rtinamit Jehová chqä xuʼän jontir ri xkʼatzin rchë majun ta jun kikʼulel xkowin ta xchʼakon chkij (2Cr 26:6-15). Kantzij na wä chë Uzías kan kiʼ rkʼuʼx xuʼän rkʼë jontir ri samaj xuʼän rkʼë rtoʼik Jehová (Ec 3:12, 13). Ri qʼatöy tzij Uzías rkʼulun wä che rä nuʼij chkë ri nkʼaj chik achkë kʼo chë nkiʼän. Y rma riʼ rkʼë jbʼaʼ xquʼ chë xa bʼa achkë ri nrajoʼ ryä ütz nuʼän. Kʼo jun qʼij, ryä xok pa rachoch Jehová rchë xporoj pon pa rwiʼ ri altar. Ri samaj riʼ ma ütz ta nkiʼän ri qʼatöy ta tzij (2Cr 26:16-18). Rma riʼ ri sumo sacerdote Azarías xqʼïl Uzías, ye kʼa ryä xa xpë ryowal che rä. Uzías xqʼäj rtzij Jehová, y rma riʼ Jehová xyaʼ lepra chrij (2Cr 26:19-21). ¡Xa ta ryä xqasaj riʼ ma ta xbʼanatäj ya riʼ rkʼë! w23.09 10 peraj 9, 10

Tapeʼ ri apóstol Pedro ya xchaʼöx yän rchë nbʼä chkaj, ryä kʼa xkʼatzin na xtäj rqʼij rchë xjäl rnaʼoj. Chpan ri jnaʼ 36, ryä xtzʼët achkë rbʼanik Cornelio, jun achï ri ma judío ta, xyaʼöx pä ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios pa rwiʼ. Rkʼë ya riʼ xqʼalajin chë «Dios ma yerchaʼ ta ri winäq» chqä chë ri winäq ri ma ye judíos ta xkekowin xkeʼok chpan ri congregación (Hch 10:34, 44, 45). Chpan ri tiempo riʼ, Pedro majun ta wä rbʼanon chwäch jnan nwaʼ kikʼë ri ma ye judíos ta. Ye kʼa, ye kʼo wä jojun cristianos nkiquʼ chë ri judíos chqä ri ma ye judíos ta ma ütz ta jnan yewaʼ. Taq jojun chkë ryeʼ xeʼapon Antioquía, Pedro ma xwaʼ ta chik kikʼë ri ma ye judíos ta, rkʼë jbʼaʼ rma xquʼ chë ri cristianos riʼ xtpë kiyowal che rä. Taq ri apóstol Pablo xtzʼët ri xuʼän Pedro, kan chkiwäch jontir xchapon che rä (Gál 2:13, 14). Tapeʼ ke riʼ, Pedro ma xkos ta. Ryä ma xyaʼ ta qa ryaʼik rqʼij Jehová. w23.09 22 peraj 8

We taq naquʼ rij riʼ natzʼët chë kʼo jun naʼoj ma najin ta nasmajij, ma kabʼison ta. Tnatäj chawä chë «ri Ajaw kan ütz rnaʼoj» chqä chë ryä xkaturtoʼ pä (1Pe 2:3). Ri apóstol Pedro nuʼij reʼ chqë: «Dios […] xkixurtjoj rchë xkixkowin xtiʼän ri samaj xtyaʼ pan iqʼaʼ. Ryä xtbʼanö chë kuw xkixpaʼeʼ». Kʼo jmul, Pedro xnaʼ chë ma taqäl ta chrij njeʼ rkʼë Jesús (Lu 5:8). Ye kʼa, rkʼë rtoʼik Jehová chqä Jesús, ryä xok jun chkë ri utziläj taq rtzeqelbʼëy Cristo. Rma ryä xuʼän riʼ, xyaʼöx qʼij che rä rchë xok chpan Rqʼatbʼäl Tzij Jesucristo, ri Qajaw chqä Qakolonel (2Pe 1:11). ¡Riʼ kan jun nüm spanïk! We rït ma yakos ta, achiʼel xuʼän Pedro, y nayaʼ qʼij chë Jehová yaturtjoj, xtyaʼöx akʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta; xtyaʼöx chawä ri ayoʼen rma akʼuqbʼan akʼuʼx chrij, ntel chë tzij, xkakolotäj (1Pe 1:9). w23.09 30 peraj 14; 31 peraj 16, 17

Chwäch rwajay ri tabernáculo, ri akuchï yejeʼ wä ri sacerdotes rchë nkiʼän kisamaj, xjeʼ jun nüm altar ri bʼanon rkʼë cobre ri akuchï yeporöx wä ri spanïk ri yekʼam pä che rä Jehová. Chqä, chriʼ xjeʼ jun kʼojlibʼäl ri kʼo yaʼ chpan ri akuchï ri sacerdotes nkichʼajchʼobʼej wä kiʼ taq ya nkichäp wä rbʼanik kisamaj (Éx 30:17-20; 40:6-8). Komä, ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ri kʼa ye kʼo na chwäch le Rwachʼlew, nkiyaʼ rqʼij Dios chwäch ri peraj che rä rwajay rtemplo Jehová. Ri kʼojlibʼäl ri kʼo yaʼ chpan ri xjeʼ chuwajay ri tabernáculo chqä ri templo, nunataj chkë ri cristianos riʼ, y chqë jontir röj chqä, chë nkʼatzin nqakʼwaj jun chʼajchʼöj kʼaslemal chwäch Dios chqä ma nqatzʼilbʼisaj ta ryaʼik rqʼij. ¿Y akuchï nkiyaʼ wä rqʼij Dios ri molaj winäq ri majun ta jun nkowin nejlan kichë? Ri apóstol Juan xtzʼët chë ryeʼ «ye paʼäl wä chwäch ri trono» chqä chë najin wä «nkiyaʼ rqʼij [Dios] paqʼij chë chaqʼaʼ». Ri molaj winäq ri majun ta jun nkowin nejlan kichë nkiyaʼ rqʼij Dios chwäch le Rwachʼlew, ntel chë tzij, chwäch ri peraj che rä rwajay ri nimaläj rtemplo Jehová ri akuchï ütz yejeʼ ri winäq ri ma ye sacerdotes ta (Ap 7:9, 13-15). ¡Kan jaʼäl chë jontir röj kʼo jun akuchï nqayaʼ wä rqʼij Jehová chpan ri nimaläj rtemplo! w23.10 28 peraj 15, 16

Jehová chqä yerksaj ri ukʼwäy taq bʼey rchë nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx (Is 32:1, 2). Rma riʼ katzjon kikʼë taq kʼo jun nbʼanö chawä chë nchʼpü akʼuʼx. Y, we ryeʼ nkiyaʼ atoʼik, kan takʼamaʼ ri toʼïk riʼ. Jehová yerksaj ryeʼ rchë nukʼuqbʼaʼ akʼuʼx rït. Ri qayoʼen apü, chlaʼ chkaj o chwäch le Rwachʼlew, nuyaʼ chqä qachqʼaʼ (Ro 4:3, 18, 19). Rma qayoʼen ri jun ütz kʼaslemal riʼ, kʼo qachqʼaʼ rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal, rchë nqatzjoj le Biblia chqä rchë nqaʼän ri samaj yaʼon chqë chpan ri congregación (1Te 1:3). Ya riʼ chqä xkʼuqbʼaʼ rkʼuʼx ri apóstol Pablo. Ryä xtäj poqän, xyaʼöx kʼayewal pa rwiʼ chqä kan kʼïy mul xsach rkʼuʼx y ma xrïl ta achkë xuʼän. Y, kʼo mul, kan xtzʼët rwäch rkamik (2Co 4:8-10). Pablo xkowin xerköchʼ ri kʼayewal xerïl rma xquʼ rij ri ryoʼen apü (2Co 4:16-18). Ryä xquʼ rij ri kʼaslemal ri xtyaʼöx che rä. Chwäch Pablo, kan jun nüm spanïk ri xtyaʼöx rkʼaslemal chlaʼ chkaj. Rma xquʼ rij ri kʼaslemal riʼ, ryä «ronojel qʼij» xjeʼ pä «más rchqʼaʼ». w23.10 15, 16 peraj 14-17

Taq yachʼö rkʼë Jehová, taquʼ we chwäch ryä ya reʼ ri tiempo ri más ütz nuyaʼ pä chawä ri xakʼutuj che rä. Rkʼë jbʼaʼ röj nqaquʼ chë kan nkʼatzin yän chqë ri nqakʼutuj che rä Jehová. Ye kʼa Jehová rtaman ajän riʼ taq más ütz nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä (Heb 4:16). We Jehová ma chanin ta nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä, rkʼë jbʼaʼ nqaquʼ chë ryä «majun bʼëy xtyaʼ ta pä chqë». Ye kʼa rkʼë jbʼaʼ ryä rtaman chë «majanä ütz ta nuyaʼ pä chqë». Qtzjon chrij jun kʼajol ri nuʼij che rä Dios chë tresaj ryabʼil. Ye kʼa ryä ma nkʼachöj ta. Xa ta Jehová xresaj ryabʼil ri kʼajol riʼ, Satanás xkowin ta xuʼij che rä Jehová chë ri kʼajol riʼ najin nuyaʼ rqʼij xa rma ryä xknaj (Job 1:9-11; 2:4). Ye kʼa Jehová rchaʼon chik ri qʼij taq xtresaj jontir ri yabʼil (Is 33:24; Ap 21:3, 4). Rma riʼ komä ma nqayoʼej ta chë Jehová xtresaj qayabʼil. ¿Achkë ta kʼa ütz nukʼutuj ri kʼajol riʼ che rä Jehová? Ryä ütz nukʼutuj che rä chë tyaʼ pä rchqʼaʼ chqä ttoʼ pä rchë ma kan ta nchʼpü rkʼuʼx, rchë ke riʼ kan kiʼ rkʼuʼx xtyaʼ rqʼij ryä tapeʼ kʼo ryabʼil. w23.11 23 peraj 13

Sansón ma ütz ta ri xuʼän, ye kʼa ryä kʼa xrajoʼ na xuʼän ri samaj ri xyaʼ Jehová che rä: nuchüp kiwäch ri filisteos (Jue 16:28-30). Rma riʼ ryä xuʼij reʼ che rä Jehová: «Tayaʼ qʼij chwä rchë ntzolij rkʼexel chkë ri filisteos». Dios xuʼän ri xuʼij Sansón che rä y xyaʼ chik jmul rchqʼaʼ. Ri qʼij riʼ, Sansón xerkamsaj más filisteos chwäch jontir ri ye rkamsan wä chik. Tapeʼ Sansón kʼo chë xqʼaxaj kʼayewal rma ri xuʼän, ryä ma xyaʼ ta qa rbʼanik ri nqä chwäch Jehová. Ke riʼ chqä röj, we kʼo jun ma ütz ta xqaʼän y nkʼatzin nqqʼil o nesäx jun qasamaj chpan rtinamit Jehová, nkʼatzin ma nqayaʼ ta qa rbʼanik ri nqä chwäch ryä. Ma tqamestaj ta chë Jehová majun bʼëy xtqryaʼ ta qa (Sl 103:8, 9). Tapeʼ kʼo akuchï nqsach wä, ryä nuyaʼ qachqʼaʼ rchë nqaʼän ri nqä chwäch, achiʼel xuʼän rkʼë Sansón. w23.09 6 peraj 15, 16

Taq röj nqkochʼon, Dios kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän qkʼë. Reʼ ma ntel ta chë tzij chë Jehová kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän taq yeqaqʼaxaj kʼayewal, ryä kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän taq yeqaköchʼ ri kʼayewal riʼ. ¿Tapeʼ chë kan nukʼuqbʼaʼ akʼuʼx natamaj chë taq rït yeʼaköchʼ ri kʼayewal Jehová kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän awkʼë? (Sl 5:12). Tqaquʼ rij Abrahán. Dios kan kiʼ rkʼuʼx xuʼän rkʼë rma ryä xerköchʼ ri kʼayewal. Abrahán xok rchiʼil Jehová chqä kan jïk rkʼaslemal xtzʼet rma ryä (Gé 15:6; Ro 4:13, 22). Ke riʼ chqä röj. Dios kiʼ rkʼuʼx nuʼän qkʼë taq röj ma nqayaʼ ta qa ryä chqä yeqaköchʼ ri kʼayewal, y ma rma ta najin nqaʼän rsamaj o rma jun samaj ri yaʼon pa qaqʼaʼ chpan ri congregación. Ya reʼ nqkowin nqaʼän jontir röj tapeʼ xa bʼa jaruʼ na qajnaʼ, xa bʼa achkë na ri najin nqaqʼaxaj pa qakʼaslemal o xa bʼa achkë na ri nqkowin nqaʼän. ¿Najin yaqʼax rït chpan jun kʼayewal komä? We ke riʼ, ma tamestaj ta chë we rït ma xtayaʼ ta qa Dios, ryä kan kiʼ rkʼuʼx xtuʼän awkʼë. Ri nqatamaj chë Jehová kiʼ rkʼuʼx nuʼän qkʼë ya riʼ nbʼanö chë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij ri qayoʼen apü. w23.12 11 peraj 13, 14

Ri qachʼalal achiʼaʼ nkʼatzin nkitamaj nkiyaʼ kixkïn chqä nqʼax chkiwäch ri nkiquʼ chqä ri nkinaʼ ri nkʼaj chik (Pr 20:5). Rït natamaj achkë nrajoʼ nuʼij jun winäq chawä rkʼë rbʼanik ntzjon, rkʼë rachbʼäl chqä rkʼë rbʼanik yersloj rqʼaʼ. Xa xuʼ natamaj riʼ taq ataman rwäch ri winäq riʼ. We rït xa xuʼ natäq äl correos electrónicos chqä mensajes chkë ri nkʼaj chik rchë yatzjon äl kikʼë, kʼayewal xtuʼän chawäch xkatzjon kikʼë taq ye kʼo chawäch. Rma riʼ takanuj rbʼanik rchë yajeʼ kikʼë ri nkʼaj chik rchë yatzjon kikʼë (2Jn 12). Jun cristiano ri kan jnan rbʼanon rwäch rkʼë Jehová nkʼatzin nutzüq riʼ ryä chqä yertzüq rfamilia (1Ti 5:8). Rït nkʼatzin natamaj achkë rbʼanik xtatzüq awiʼ (Hch 18:2, 3; 20:34; Ef 4:28). Tayaʼ awan chrij asamaj y kan takʼsaʼ. We rït xtaʼän riʼ, ri nkʼaj chik kan ütz xketzjon chawij chqä ma kʼayewal ta xtuʼän chawäch xtawïl jun asamaj. w23.12 27 peraj 12, 13

Le Biblia ntzjon chrij «ri rqʼij Jehová», ntel chë tzij, ri qʼij taq Jehová xtchüp kiwäch rkʼulel chqä xtköl rtinamit. Ya riʼ xbʼanatäj yän ojer taq Jehová xqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq (Is 13:1, 6; Eze 13:5; Sof 1:8). «Ri rqʼij Jehová», ri ya xtbʼeqä, xtchapatäj taq xtchup rwäch Babilonia la Grande y xtbʼekʼis kʼa chpan Armagedón. Rchë xtqkolotäj qa chpan ri qʼij riʼ, nkʼatzin nqatjoj apü qiʼ komä. Kan yë Jesús xbʼin qa ya riʼ. Ryä xuʼij chë nkʼatzin ronojel mul nqkʼaseʼ apü loman xtbʼeqä ri nimaläj tijöj poqonal. Rkʼë ya riʼ xkʼüt chë nkʼatzin majun bʼëy nqayaʼ ta qa rbʼanik riʼ (Mt 24:21; Lu 12:40). Chpan ri Naʼäy Wuj chkë ri Tesalonicenses, Pablo xerksaj jojun kʼambʼäl tzij rchë xertoʼ ri cristianos rchë nkiʼän jontir ri nkʼatzin loman xtbʼeqä rqʼij Jehová. Ryä rtaman wä chë kʼa nrajoʼ na wä kʼïy tiempo rchë nbʼeqä ri qʼij riʼ (2Te 2:1-3). Tapeʼ ke riʼ, Pablo xuʼij chkë chë kʼo chë nkiʼän jontir ri nkʼatzin achiʼel ta xa naqʼäj chik kʼo wä rqʼij Jehová. Röj chqä ütz nqaʼän ri xuʼij Pablo. w23.06 8 peraj 1, 2

Pa taq jnaʼ 1970, chlaʼ Tokio (Japón), xchap rbʼanik jun mamaʼ jay de 60 niveles. Taq ri winäq nkitzuʼ qa, nkikʼutuj qa chkiwäch we xtköchʼ jun nüm slonel. Ye kʼa, ¿achkë xkiʼän ri winäq ri xebʼanö ri jay riʼ rchë ma xtzaq ta? Ryeʼ xkiʼän che rä rchë kuw npaʼeʼ chqä rchë nslon jbʼaʼ taq nslon ri ilew. Röj, ri cristianos, yoj achiʼel ri mamaʼ jay riʼ. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Ri winäq ri nuyaʼ rqʼij Jehová kʼo chë kuw npaʼeʼ, ye kʼa nkʼatzin chqä achiʼel ta nslon jbʼaʼ. ¿Achkë ntel chë tzij riʼ? Ri winäq riʼ kʼo chë kuw npaʼeʼ taq nkʼatzin nusmajij rpixaʼ Jehová. Ryä kʼo chë nunmaj rtzij Dios y ma nuqʼäj ta rpixaʼ. Ye kʼa, taq nkʼatzin, ryä kʼo chë achiʼel ta nslon jbʼaʼ taq ma nqʼax ta rwiʼ ri nukʼutuj chkë ri nkʼaj chik (Snt 3:17). We röj ke riʼ rbʼanik nqchʼobʼon, ma xtqʼax ta rwiʼ ri xtqakʼutuj chkë ri nkʼaj chik, ye kʼa ma xtqayaʼ ta chqä qʼij chë ma yesmajïx ta rpixaʼ Jehová. w23.07 14 peraj 1, 2

Jesús xkʼatzin xpabʼaʼ riʼ chwäch Satanás, ri xtäj rqʼij chrij rchë nuqʼäj rtzij Jehová chqä rchë nuyaʼ qa (Mt 4:1-11). Satanás xtäj rqʼij rchë Jesús nuqʼäj rtzij Jehová, rchë ke riʼ ma xtkowin ta xkerköl ri winäq. Jesús chqä xerqʼaxaj kʼayewal taq xtzjoj rchʼaʼäl Dios. Jun tzʼetbʼäl, ri winäq ri itzel xkinaʼ che rä xkajoʼ xkikamsaj (Lu 4:28, 29; 13:31). Xkʼatzin xköchʼ ri xkiʼän rtzeqelbʼëy, ri xa kʼo qa mak chkij (Mr 9:33, 34). Taq xqʼat tzij pa rwiʼ, xchʼay chqä xetzeʼen chrij. Chrij riʼ, xkibʼajij chwäch jun cheʼ chqä xkiʼän che rä chë xtäj poqän (Heb 12:1-3). Y taq ya nkäm, ryä ryonïl xkʼatzin xköchʼ ri kʼayewal riʼ rma ma xchajïx ta chik rma Jehová (Mt 27:46). Rkʼë ya reʼ nqatzʼët chë Jesús kowan xtäj poqän rchë xqrköl pa rqʼaʼ ri mak chqä ri kamïk. Taq nqaquʼ rij jontir ri xuʼän ryä xa qmä röj, ya riʼ nbʼanö chqë chë más nqajoʼ ryä. w24.01 10, 11 peraj 7-9

Taq röj ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen, ütz nqakʼwaj qiʼ kikʼë ri nkʼaj chik. Jojun tzʼetbʼäl, ri naʼoj riʼ xtqrtoʼ rchë xtqayaʼ qaxkïn chkë ri nkʼaj chik taq xketzjon (Snt 1:19). Chqä, xtqtoʼon rchë ma xtjeʼ ta chʼaʼoj chqakojöl. Ma xkeqasök ta ri nkʼaj chik taq kʼo jun nkiʼij o kʼo jun ma ütz ta nkiʼän chqë. Y, we kʼo jun winäq nqrsök, ma xtpë ta qayowal che rä nixta xtqatzolij rkʼexel che rä. Pa rkʼexel riʼ, röj xtqakochʼolaʼ qiʼ chqawäch chqä xtqakuyulaʼ qamak (Col 3:12, 13). We röj ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen kan yë ri ütz xtqachaʼ xtqaʼän. Pa rkʼexel ma nqaquʼ ta na ri xtqaʼän, xa kan xtqajäm qawäch rchë xtqatzʼët achkë riʼ ri más ütz nqaʼän. Jun tzʼetbʼäl, we najin nqakanuj qasamaj, rkʼë jbʼaʼ xtqajoʼ xtqakʼän ri naʼäy samaj ri xttzuj chqë. Ye kʼa, we röj ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen, xtqatzʼët na we xtyaʼ qʼij chqë rchë xtqjeʼ kikʼë qafamilia chqä rchë xtqayaʼ rqʼij Jehová. Ri ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen xtqrköl chkiwäch ri kʼayewal. w23.08 22 peraj 8, 9

We rït itzel nanaʼ rma nkʼatzin natäj aqʼij rchë nawesaj jun itzel raynïk pan awan, taquʼ rij ri xatzüj che rä Jehová taq xajäch awiʼ pa rqʼaʼ, ya riʼ xtyaʼö awchqʼaʼ rchë xtapabʼaʼ awiʼ chkiwäch ri mak ri xtkikʼüt pä kiʼ chawäch. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Taq jun winäq nujäch riʼ pa rqʼaʼ Jehová, ma nuʼän ta chik ri nrajoʼ ryä. Reʼ ntel chë tzij chë ma nuʼän ta chik xa bʼa achkë jun ri ma nqä ta chwäch Jehová (Mt 16:24). Rma riʼ taq xtkʼüt pä riʼ jun mak chqawäch, ma xtqaquʼ ta na achkë xtqaʼän, rma qataman chik chë nkʼatzin ma nqaqʼäj ta rtzij Jehová. Röj nqajoʼ nqaʼän ri nqä chwäch ryä. Taq xqajäch qiʼ pa rqʼaʼ Jehová xqaʼij che rä chë ma xtqaʼän ta ri ma ütz taʼ. We xtqaʼän riʼ, xtqakʼän qanaʼoj chrij Job. Tapeʼ ryä xerqʼaxaj nmaʼq taq kʼayewal, kan rkʼë ronojel ran xuʼij reʼ: «Rïn majun bʼëy xtinyaʼ ta qa Dios» (Job 27:5). w24.03 9 peraj 6, 7

Jehová ya riʼ jun «Dios ri kowan nqrajoʼ» (2Co 13:11). Ryä nrajoʼ nqrtoʼ pä chqajujnal. Y röj qataman chë ryä kowan nqrajoʼ (Sl 32:10). Taq más nqaquʼ achkë rbʼanik rkʼutun ryä chqawäch chë nqrajoʼ, más xtqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë ryä xtqrtoʼ pä chqä más naqaj xtqjeʼ rkʼë ryä. Rma riʼ nqkowin nqaʼij che rä chë röj kan kowan nkʼatzin chqë chë ryä nqrajoʼ. Nqkowin nqaʼij che rä achkë nbʼanö chqë chë nchʼpü qakʼuʼx y ütz nqayaʼ chwäch qan chë ryä nqʼax chwäch ri nqanaʼ chqä chë nrajoʼ nqrtoʼ pä (Sl 145: 19). Ri rbʼanik nqrajoʼ Jehová nuʼän chë röj kan jaʼäl nqanaʼ, achiʼel nqanaʼ taq nqjeʼ chwäch qʼaqʼ taq kowan tiw najin nuʼän. Ronojel mul nqajoʼ nqjeʼ naqaj rkʼë ryä. Jehová kan kowan nqrajoʼ. ¡Y röj kan kiʼ qakʼuʼx taq nqatamaj riʼ! Jontir röj nqajoʼ nqaʼij: «Rïn kowan nwajoʼ Jehová» (Sl 116:1). w24.01 31 peraj 19, 20

Jesús ma xa xuʼ ta xuʼij chkë ri winäq chë rbʼiʼ Dios ya riʼ Jehová, rma ri judíos ya kitaman wä chik riʼ. Pa rkʼexel riʼ, ryä xkʼüt chkiwäch achkë rnaʼoj Rtataʼ (Jn 1:17, 18). Jun tzʼetbʼäl, chpan ri Antiguo Testamento nuʼij chë Jehová kan nupoqonaj kiwäch ri winäq (Éx 34:5-7). Ye kʼa Jesús xkʼüt chë Dios kan ke riʼ rnaʼoj taq xtzjoj ri kʼambʼäl tzij chrij ri kʼajol ri ma xnman ta tzij. Taq röj nqaskʼij chpan le Biblia chë rtataʼ ri kʼajol riʼ xkowin xtzʼët apü tapeʼ «kʼa näj na kʼo wä», xkʼäq äl anin rchë xbʼerkʼuluʼ, xqʼetej chqä xküy rmak, nqatzʼët chë Jehová kan kowan nupoqonaj qawäch (Lu 15:11-32). Kantzij na wä chë Jesús xertoʼ ri winäq rchë xqʼax chkiwäch achkë rnaʼoj Jehová. w24.02 10 peraj 8, 9

Jehová chqä nukʼuqbʼaʼ rkʼuʼx jun winäq ri najin nutäj poqän rchë kan jaʼäl nunaʼ. ¿Achkë xtqtoʼö röj rchë xtqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik chqä xtqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx achiʼel nuʼän Jehová? Ri yejeʼ naʼoj qkʼë ri kikʼwan kiʼ rkʼë ri nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik. Tqatzʼetaʼ jojun chkë ri naʼoj riʼ. ¿Achkë xtqtoʼö rchë ronojel mul xtqajowalaʼ qiʼ chqawäch chqä rchë xtqakʼuqbʼalaʼ qakʼuʼx? (1Te 4:18) Ri xtqtoʼö ya riʼ nqʼax chqawäch ri nkinaʼ ri nkʼaj chik, nqajoʼ qiʼ kan achiʼel nkajoʼ kiʼ kaʼiʼ ri kan kichʼalal kiʼ chqä ütz qanaʼoj nqaʼän (Col 3:12; 1Pe 3:8). Taq röj nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik chqä yejeʼ nkʼaj chik ütz taq naʼoj qkʼë, ya riʼ xtbʼanö chë kan xtqajoʼ xtqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri najin nkiqʼaxaj kʼayewal. Jesús ke reʼ rbʼanik xqʼalajsaj ri naʼoj riʼ: «Rma ri yeruʼij jun winäq nukʼüt achkë kʼo pa ran. Ri winäq ri ütz rnaʼoj kan yë ri ütz ri yeruʼij rma kan yë ri ütz kʼo pa ran» (Mt 12:34, 35). Rkʼë ya reʼ nqatzʼët chë taq nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal nqakʼüt chkiwäch chë yeqajoʼ. w23.11 10 peraj 10, 11

Rchë yeqʼax ri profecías chqawäch, nkʼatzin nqakʼutuj qatoʼik. Qchʼobʼon na peʼ chrij reʼ. Tabʼanaʼ che rä chë xabʼä chpan jun tinamït ri majun bʼëy yït bʼenäq ta, ye kʼa yït bʼenäq rkʼë jun awachiʼil ri kan kʼïy chik mul bʼenäq chriʼ. Ri awachiʼil riʼ rtaman akuchï yïx kʼo wä y achkë bʼey nkʼatzin nikʼwaj. ¡Kan ütz chë ri awachiʼil riʼ xrajoʼ xbʼä awkʼë! Ke riʼ chqä Jehová, ryä rtaman achkë tiempo yoj kʼo komä y achkë petenäq chqawäch apü. Rma riʼ, rchë yeqʼax ri profecías chqawäch nkʼatzin nqakʼutuj qatoʼik che rä (Da 2:28; 2Pe 1:19, 20). Jehová achiʼel jun tataʼaj. Ryä nrajoʼ chë ralkʼwal ütz yebʼä pa kikʼaslemal (Jer 29:11). Chqä nkowin nuʼij achkë xkebʼanatäj chqawäch apü. Rma riʼ xeryaʼ qa profecías chpan Rchʼaʼäl rchë röj nqatamaj achkë xkebʼanatäj chqawäch apü (Is 46:10). w23.08 8 peraj 3, 4