KIKʼOJLIBʼÄL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
KIKʼOJLIBʼÄL WUJ PA INTERNET
Kaqchikel occidental
ä
  • ä
  • ë
  • ï
  • ö
  • ü
  • bʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • tzʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • JALAJÖJ WUJ
  • RI QAMOLOJ
  • w24 octubre ruxaq 2-5
  • 1924: pa jun cien jnaʼ qa

Majun ta video ri ntzjon chrij ri xachaʼ.

Kojakuyuʼ, komä ma ütz ta natzʼët ri video.

  • 1924: pa jun cien jnaʼ qa
  • Ri Chajinel ri Nyaʼö Rutzjol ri Ruqʼatbʼäl Tzij Jehová (2024)
  • Ruqʼaʼ ri tzijonem
  • Junan bʼaʼ rkʼë
  • XKITZJOJ LE BIBLIA PA RADIO
  • MA XKIXIʼIJ TA KIʼ XKIʼIJ ACHKË MA ÜTZ TA NAJIN NKIʼÄN RI KʼAMÖL TAQ BʼEY PA TAQ RELIGIONES
  • RI TIJOXELAʼ CHRIJ LE BIBLIA MA XKIXIʼIJ TA KIʼ XKITZÖJ RCHʼAʼÄL DIOS CHPAN NKʼAJ CHIK TINAMÏT
  • RI TIJOXELAʼ CHRIJ LE BIBLIA XKIYAʼ MÁS KAN CHRIJ RSAMAJ JEHOVÁ
  • 1922: pa jun cien junaʼ qa
    The Ri Chajinel ri Nyaʼö Rutzjol ri Ruqʼatbʼäl Tzij Jehová (2022)
  • 1919: pa jun cien junaʼ qa
    Ri Chajinel ri Nyaʼö Rutzjol ri Ruqʼatbʼäl Tzij Jehová (2019)
Ri Chajinel ri Nyaʼö Rutzjol ri Ruqʼatbʼäl Tzij Jehová (2024)
w24 octubre ruxaq 2-5

1924: pa jun cien jnaʼ qa

«KOMÄ ke xchapatäj chik jun kʼakʼakʼ jnaʼ, jontir ralkʼwal Qajaw […] ütz nkikanuj nkʼaj chik rbʼanik rchë nkiyaʼ más rqʼij ryä», ke riʼ xuʼij ri wuj Bulletina rchë enero rchë 1924. Chpan ri jnaʼ riʼ, ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia kʼo kaʼiʼ rbʼanik xkismajij ri naʼoj riʼ. Jun rbʼanik ya riʼ ma xkixiʼij ta kiʼ xkitzjoj le Biblia chkë nkʼaj chik chqä xkikanuj nkʼaj chik rbʼanik rchë xkiʼän riʼ.

XKITZJOJ LE BIBLIA PA RADIO

Ri qachʼalal ri ye kʼo pa Betel kikʼwan wä chik más jun jnaʼ najin nkiʼän ri estación rchë radio WBBR chpan ri tinamït Staten Island (Nueva York). Taq ryeʼ ya xkijosqʼij yän rwäch ri ilew, xkiʼän kaʼiʼ nmaʼq taq jay: jun rchë xttok kachoch ri xkesamäj chriʼ y le jun chik rchë xtyaʼöx ri radio chpan. Taq xkʼis re samaj reʼ, ri qachʼalal xkiʼän rbʼanik jontir ri nkʼatzin rchë yekowin yetzjon äl pa radio. Ye kʼa ryeʼ kʼo jojun kan kwest xuʼän chkiwäch.

Naʼäy, ryeʼ xkʼatzin xkiʼän rbʼanik ri antena ri xtkiksaj. Ri antena riʼ 91 metros (300 pies) raqän, y kʼo wä chë nkiqʼebʼaʼ pa kiwiʼ kaʼiʼ cheʼ ri 61 metros (200 pies) kaqän. Ri naʼäy mul xkajoʼ xkiʼän riʼ, ri qachʼalal ma xekowin ta. Ye kʼa xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij Jehová y xekowin xkipabʼaʼ ri antena. Calvin Prosser, jun chkë ri xtoʼon chpan ri samaj riʼ, xuʼij: «Xa ta xqkowin xqaʼän riʼ ri naʼäy mul ri xqajoʼ xqaʼän, rkʼë jbʼaʼ xqanaʼ ta qiʼ chqä xqaʼij ta ya reʼ: ‹Röj xqbʼanö rchë›». Ye kʼa ri qachʼalal xkiʼij chë xekowin xkiʼän ri samaj riʼ rma yë Jehová xtoʼö pä kichë. Ye kʼa, kʼo chik jun xkiqʼaxaj.

Ri qachʼalal najin nkipabʼaʼ jun chkë ri postes rchë ri antena rchë ri radio WBBR.

Chpan ri tiempo riʼ, xa kʼa riʼ wä jbʼaʼ tchapatäj ri programas pa radio y ma kan ta yekʼayïx wä ri yekʼatzin rchë yeqʼaxäx ri programas riʼ. Ye kʼa ri qachʼalal xkïl jun transmisor de 500 vatios ri ksan wä chik. Y pa rkʼexel xkilöqʼ jun micrófono, xkiksaj rmicrófono jun teléfono, y jun chaqʼaʼ rchë febrero xkichäp rksaxik ri transmisor riʼ. Rma nkʼatzin wä kʼo nkiʼij äl chpan, ryeʼ xekibʼixaj qabʼix. Ernest Lowe kan rkʼë wä tzeʼen nutzjoj chë, taq ri qachʼalal najin wä yebʼixan, xeskʼïx pä rma ri juez Rutherford.b Ryä najin wä yerkʼoxaj pa radio chpan ri tinamït Brooklyn, ri kʼo wä jun 25 kilómetros näj chkë ryeʼ.

Ri qachʼalal Rutherford xuʼij ya reʼ chkë: «¡Ma tiʼän ta chik ya riʼ! Xa nkʼaxatäj chë achiʼel ta najin niräq ichiʼ». Ri qachʼalal chanin xkichüp ri radio. Xekʼïx jbʼaʼ, ye kʼa xkitamaj chë ya xkekowin xketzjon äl pa radio.

Ri 24 de febrero rchë 1924, taq najin wä nqʼaxäx ri naʼäy programa, ri qachʼalal Rutherford xuʼij chë ri estación rchë radio xtksäx rchë xtbʼan ri samaj ri xuʼij qa Jesús. Chqä xuʼij chë xtksäx ri radio rchë xtkʼut «chkiwäch ri winäq rkʼë le Biblia achkë tiempo ye kʼo, tapeʼ xa bʼa achkë na kireligión».

Pan izquierda: Ri qachʼalal Rutherford kʼo chpan ri naʼäy estación rchë radio.

Pa derecha: Ri transmisor chqä jontir ri xkʼatzin chpan ri radio.

Ri naʼäy programa xkiqʼaxaj kan ütz xel chkiwäch. Y ri estación rchë radio WBBR, 33 jnaʼ xksäx rma rtinamit Jehová.

MA XKIXIʼIJ TA KIʼ XKIʼIJ ACHKË MA ÜTZ TA NAJIN NKIʼÄN RI KʼAMÖL TAQ BʼEY PA TAQ RELIGIONES

Pa julio rchë 1924, ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia xkimöl kiʼ chpan jun asamblea chpan ri tinamït Columbus (Ohio). Chpan ri asamblea riʼ xejeʼ qachʼalal ri ye petenäq jalajöj tinamït. Y xeqʼaxäx tzijonem pa chʼaʼäl alemán, árabe, francés, griego, húngaro, inglés, italiano, lituano, polaco, ruso, ucraniano chqä chpan ri chʼaʼäl ri yetzjon pa norte che rä Europa. Jojun peraj rchë ri programa xqʼaxäx pa radio. Chqä xkanüx rbʼanik chë ri periódico Ohio State Journal ronojel qʼij xresaj rtzjol chrij ri najin wä nbʼan chpan ri asamblea riʼ.

Asamblea ri xbʼan pa 1924 chpan ri tinamït Columbus (Ohio).

Ri jueves 24 de julio, más ye 5,000 qachʼalal xeʼel chutzjoxik le Biblia chpan ri tinamït akuchï xbʼan wä ri asamblea. Ryeʼ xkijäch jbʼaʼ ma 30,000 libros y kan pa mil chkë winäq xkichäp xekitjoj chrij le Biblia. Ri wuj The Watch Tower ke reʼ rbʼiʼ xyaʼ ri qʼij riʼ «ri peraj rchë ri asamblea ri más kiʼ qakʼuʼx xqaʼän».

Kʼo chik jun xbʼanatäj pan asamblea ri kan kowan rqʼij; ya riʼ xbʼanatäj ri viernes 25 de julio. Ri qachʼalal Rutherford xskʼij jun wuj ri akuchï nuʼij chë ri kʼamöl taq bʼey pa taq religiones ma najin ta nkikʼüt ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Ri wuj riʼ xbʼan che rä kan achiʼel ri wuj nbʼan kimä ri abogados. Chriʼ nuʼij chë ri qʼatöy taq tzij, ri kʼamöl taq bʼey pa taq religiones chqä ri yekʼwan bʼey pa kiwiʼ nmaʼq taq kʼayij «najin yekiqʼät ri winäq rchë ma nkitamaj ta chrij Rqʼatbʼäl Tzij Dios, ri qʼatbʼäl tzij ri xtyaʼ kʼïy utzil pa kiwiʼ ri winäq». Chqä xuʼij chë ryeʼ ma ütz ta najin nkiʼän rma najin nkitoʼ ri Sociedad de Naciones chqä rma nkiʼij chë ri Sociedad riʼ ya riʼ Rqʼatbʼäl Tzij Dios aweʼ chwäch Rwachʼlew. Ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia xkʼatzin ma xkixiʼij ta kiʼ rchë xkibʼeʼij ya reʼ chkë ri winäq.

Ri wuj The Watch Tower xuʼij ya reʼ chrij ri asamblea riʼ: «Ri molaj rsoldados Qajaw ri xkimöl kiʼ chpan ri asamblea xbʼan Columbus, kan xkʼuqbʼäx äl kikʼuʼx chqä majun ta xbʼan chkë tapeʼ kʼo winäq kʼo xkajoʼ xkiʼän chkë». Leo Claus, jun qachʼalal ri xjeʼ chpan ri asamblea riʼ, xuʼij: «Taq xkʼis ri asamblea, röj kan kiʼ qakʼuʼx xqatzjoj chkë ri winäq pa qaterritorio ri nuʼij chwäch ri wuj ri xskʼïx chqawäch».

Ri tratado Ecclesiastics Indicted.

Pa octubre, ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia xkichäp rjachik ri tratado Ecclesiastics Indicted (Eclesiásticos denunciados). Ri nuʼij ri tratado riʼ ya riʼ ri xskʼij ri qachʼalal Rutherford chpan ri asamblea. Chpan ri tinamït Cleveland (Oklahoma), ri qachʼalal Frank Johnson xkʼïs rjachik rtratados chpan rterritorio taq nrajoʼ na wä 20 minutos chë nkʼaj chik qachʼalal nkïl kiʼ rkʼë rchë nkikʼwaj äl. Ma ütz ta wä yeryoʼej qachʼalal akuchï kʼo wä, rma jojun winäq katajnäq wä kiyowal che rä rma ri najin wä nutzjoj chqä najin wä nkikanuj. Rma riʼ xrewaj riʼ chpan jun iglesia ri kʼo wä chriʼ naqaj. Rma majun ta wä jun winäq chriʼ, ryä xyaʼ qa jun tratado chpan rBiblia ri kʼamöl bʼey chpan ri iglesia riʼ chqä xyaʼ qa jun tratado pa kitzʼibʼäl ri winäq y xel äl chanin. Ye kʼa xyaʼ na tiempo chwäch rchë xbʼä chik chpan kaʼiʼ iglesias rchë xuʼän chqä ya riʼ.

Frank kan chanin xtzolin akuchï rbʼin wä chkë qachʼalal chë nkïl kiʼ rkʼë. Ryä xrewaj riʼ chrij jun gasolinera, y kʼlan wä ntzuʼun rchë nutzʼët we ma ye jun ta ri achiʼaʼ ri najin wä nkikanuj. Ri achiʼaʼ riʼ xeqʼax äl pa chʼichʼ ye kʼa ma xkitzʼët ta qa Frank. Taq kʼa riʼ jbʼaʼ keqʼax äl, xeʼapon qachʼalal chukʼamarik; ryeʼ najin wä nkitzjoj le Biblia chriʼ naqaj, y Frank xbʼä äl kikʼë.

Kʼo jun qachʼalal xuʼij ya reʼ: «Taq najin wä nq·el äl chpan ri tinamït riʼ, xqqʼax chkiwäch ri oxiʼ iglesia riʼ. Ye kʼo wä jun 50 winäq chuchiʼ ri oxiʼ iglesias, jojun najin wä nkiskʼij rwäch ri tratado y nkʼaj chik najin wä nkikʼüt chwäch ri kʼamöl bʼey chkiwäch. Xa jbʼaʼ ta chik xojkichäp ta. Xqatyoxij che rä qaDios Jehová rma xqrchajij y rma xqrtoʼ pä rchë ma xqchap ta kimä rkʼulel Rqʼatbʼäl Tzij Dios».

RI TIJOXELAʼ CHRIJ LE BIBLIA MA XKIXIʼIJ TA KIʼ XKITZÖJ RCHʼAʼÄL DIOS CHPAN NKʼAJ CHIK TINAMÏT

Józef Krett.

Chpan nkʼaj chik tinamït, ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia ma xkixiʼij ta chqä kiʼ xkitzjoj Rchʼaʼäl Dios. Jun chkë ryeʼ ya riʼ Józef Krett, ri kʼo pa norte che rä Francia. Ryä xtzjoj Rchʼaʼäl Dios chkë ri winäq aj Polonia ri ye kʼo wä chpan ri tinamït riʼ chqä najin wä yesamäj chubʼanik carbón. Ri qachʼalal xkichaʼ jun qʼij rchë xtkiyaʼ jun tzijonem, y rbʼiʼ ri tzijonem riʼ ya riʼ: «Xa jbʼaʼ chik apü xkekʼastäj pä ri kamnaqiʼ». Taq xjach ri invitaciones chpan ri tinamït riʼ, kʼo jun sacerdote xuʼij chkë rwinaq chë ma kebʼä ta rchë nkikʼoxaj ri tzijonem riʼ. Ye kʼa ryeʼ ma xkiʼän ta ri xuʼij ryä chkë. Xeʼapon más ye 5,000 winäq rchë xkikʼoxaj ri tzijonem riʼ, yajün ri sacerdote. Ri qachʼalal Józef xuʼij che rä ri sacerdote chë, we ryä nrajoʼ, ütz nutzjoj chkë achkë nunmaj ryä, ye kʼa ryä ma xrajoʼ ta. Pa rkʼisbʼäl, ri qachʼalal Józef xyaʼ chkë ri winäq jontir ri publicaciones rkʼwan äl, rma xtzʼët chë ryeʼ nkajoʼ wä nkitamaj chrij Dios (Amós 8:11).

Claude Brown.

Chlaʼ África, ri qachʼalal Claude Brown xbʼä Costa de Oro (komä nbʼix Ghana che rä), rchë xbʼertzjoj Rchʼaʼäl Dios chriʼ. Ri tzijonem xeryaʼ chqä ri publicaciones xerjäch, xuʼän chë kan chanin xkraj riʼ rchʼaʼäl Dios chpan ri tinamït riʼ. John Blankson, jun achï ri najin wä nutjoj riʼ rchë nuʼän aqʼon, xkʼoxaj jun chkë rtzijonem qachʼalal Brown y xqʼax chwäch chë ri najin wä nukʼüt ri qachʼalal riʼ kan ya riʼ wä nukʼüt le Biblia. Ryä xuʼij: «Kowan xkʼuqbʼaʼ nkʼuʼx taq xintamaj achkë nukʼüt le Biblia, y ntzjoj wä ri naʼoj riʼ chkë ri winäq ri ye kʼo wä chpan ri escuela akuchï najin wä ntjoj wiʼ rïn».

John Blankson.

Kʼo jun qʼij, John xbʼä pa jun iglesia anglicana y xkʼutuj che rä ri sacerdote achkë nuquʼ chrij ri Trinidad, rma rtaman wä chik chë ri naʼoj riʼ majun ta chpan le Biblia. Ri sacerdote kan rkʼë nüm rchʼaʼäl xuʼij ya reʼ che rä: «¡Rït ma yït cristiano ta, xa yït ralkʼwal ri Diablo! ¡Katel äl aweʼ!».

Taq xtzolin chrachoch, ryä xtzʼibʼaj äl jun carta che rä ri sacerdote ri akuchï xuʼij äl che rä chë tkimoloʼ kiʼ kikʼë jojun winäq, rchë ke riʼ ri sacerdote nkowin nukʼüt achkë nunmaj chrij ri Trinidad. Ri sacerdote xtäq äl John rkʼë ri profesor rchë ri escuela ri akuchï najin wä nutjoj riʼ rchë nuʼän aqʼon. Taq John xapon, ri profesor xkʼutuj che rä we xtzʼibʼan äl che rä ri sacerdote.

John xuʼij che rä: «Jaʼ, xitzʼibʼan äl che rä».

Ri profesor xuʼij che rä John chë ttzʼiban äl che rä ri sacerdote rchë nukʼutuj kuyubʼäl rmak che rä. Rma riʼ John xtzʼibʼaj äl ya reʼ:

«Tat, nprofesor xuʼij chwä chë kitzʼibʼan äl chawä rchë nkʼutuj kuyubʼäl nmak chawä, y rïn xtinbʼän riʼ we rït naʼij chë ri naʼoj nakʼüt ma chpan ta le Biblia awesan wä pä».

Ri profesor kan ma nunmaj ta wä chë John xtzʼibʼaj ya riʼ, rma riʼ xkʼutuj che rä: «John ¿ya reʼ nawajoʼ naʼij äl che rä?».

—Jaʼ, xa xuʼ ya riʼ yikowin nbʼij äl che rä.

—We ke riʼ, kʼo chë yatqaʼän äl expulsar. We rït xa ke riʼ rbʼanik yatzjon chrij ri sacerdote rchë jun iglesia ri ntoʼöx rma ri Qʼatbʼäl tzij, ¿naquʼ rït chë xkakowin na xkasamäj rkʼë ri Qʼatbʼäl tzij?

—Ye kʼa, taq rït kʼo najin nakʼüt chqawäch y röj kʼo ma nqʼax ta chqawäch, ¿tapeʼ chë nqakʼutuj chawä?

—Jaʼ, ke riʼ.

—Ya riʼ chqä xbʼanatäj rkʼë ryä. Le achï laʼ najin wä nukʼüt le Biblia chqawäch y rïn kʼo jun xinkʼutuj che rä. Si ryä ma nkowin ta nuʼij chwä ri xinkʼutuj che rä, ¿achkë rma najin niʼij chwä chë tinkʼutuj kuyubʼäl nmak che rä?

John ma xbʼan ta chik expulsar, y ma xkʼutuj ta äl chik kuyubʼäl rmak.

RI TIJOXELAʼ CHRIJ LE BIBLIA XKIYAʼ MÁS KAN CHRIJ RSAMAJ JEHOVÁ

Ri wuj The Watch Tower xuʼij ya reʼ chrij ri jnaʼ 1924: «Röj nqkowin nqaʼij achiʼel xuʼij David: ‹Rït ayaʼon wchqʼaʼ rchë yibʼä pa chʼaʼoj› (Salmo 18:39, Versión Moderna, 1910). Reʼ jnaʼ reʼ kan jaʼäl xuʼän rma xqatzʼët achkë rbʼanik xqrtoʼ pä Qajaw. [...] Ri rsamajelaʼ Dios […] kan kiʼ kikʼuʼx najin nkitzjoj Rchʼaʼäl ryä».

Taq ya nkʼis wä ri jnaʼ, ri qachʼalal xkikanuj rbʼanik rchë xkitzjoj más le Biblia pa radio. Xchap rbʼanik jun chik estación rchë radio chunaqaj Chicago. Kan ütz rbʼiʼ xyaʼöx, rma xbʼix WORD che rä pan inglés. Ri tzij riʼ nuʼän wä chë ri qachʼalal chqä ri winäq npë wä Rchʼaʼäl Dios pa kijolon. Xksäx jun transmisor de 5,000 vatios. Re kʼakʼakʼ radio reʼ xksäx rchë kʼa näj xtzjöx wä ri ütz taq rtzjol chrij Rqʼatbʼäl Tzij Dios. Re rtzjol reʼ xapon kʼa Canadá, ri kʼo pa norte che rä Estados Unidos.

Chpan ri jnaʼ 1925, ri qachʼalal xqʼax más Rchʼaʼäl Dios chkiwäch. Ryeʼ xqʼax más chkiwäch achkë ntel chë tzij ri capítulo 12 rchë Apocalipsis. Ye kʼo jojun ma xkajoʼ ta xkinmaj ri kʼakʼakʼ naʼoj riʼ, ye kʼa ye kʼïy kan kiʼ kikʼuʼx xkiʼän taq xkitamaj. Ryeʼ kan jaʼäl xkinaʼ xqʼax chkiwäch jojun chkë ri xebʼanatäj chlaʼ chkaj y achkë xtkʼäm pä ya riʼ pa rwiʼ rtinamit Dios chwäch le Rwachʼlew.

a Komä nbʼix che rä Wuj rchë ri qamoloj Qakʼaslemal chqä Qasamaj röj ri Cristianos.

b Joseph Rutherford, ri rkʼwan wä bʼey chkiwäch ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia chpan ri tiempo riʼ, nbʼix wä «juez» Rutherford che rä, rma taq majanä wä ttok pa Betel, ryä xsamäj jojun mul chpan ri Tribunal del Octavo Circuito Judicial ri kʼo Misuri.

    Wuj pa Cakchiquel rchë Sololá (2018-2025)
    Rchë yatel äl
    Rchë yatok
    • Kaqchikel occidental
    • Rchë natäq äl
    • Ri más nqä chawäch
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Rubʼanik naksaj ri qa-sitio
    • Rubʼanik nchajïx ri a-datos
    • Rubʼanik nchajïx ri a-datos
    • JW.ORG
    • Rchë yatok
    Rchë natäq äl