Tqaquʼ kij ri nkʼaj chik achiʼel nuʼän Jehová

1. ¿Achkë rma nqaʼij chë kʼo mul nkʼatzin nq-ok achiʼel jojun cheʼ? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¿KʼO KOMÄ jmul qatzʼeton achkë nbʼanatäj kikʼë ri palmeras taq kʼo jun nüm kaqʼiqʼ? Röj nqatzʼët chë achiʼel ta yeqʼip ye kʼa ma yeqʼip ta. Reʼ nukʼüt chqawäch chë ye kʼo jojun cheʼ, rma kan chaq bʼaʼ yeslon, ma yeqʼaj ta taq kowan kaqʼiqʼ nuʼän. Ke riʼ chqä röj, rchë más junan nuʼän qawäch rkʼë Jehová, nkʼatzin achiʼel ta nqslöx jbʼaʼ y ma kuw ta nqpaʼeʼ, ntel chë tzij, nqaquʼ kij ri nkʼaj chik y ma xa xuʼ ta ri nqä chqawäch röj ya riʼ nqajoʼ chë nbʼan. ¿Ajän xtkʼatzin xtqaʼän riʼ? Taq kʼo xkejalatäj chpan qakʼaslemal o taq xtkʼatzin ma itzel ta nqtzjon chrij ri xtkiʼij o xtkichaʼ xtkiʼän ri nkʼaj chik.

2. ¿Achkë naʼoj xtkʼatzin xkejeʼ qkʼë taq kʼo xkejalatäj chpan qakʼaslemal, y achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

² Jontir, röj ri nqayaʼ ruqʼij Jehová, nqajoʼ kan pa rubʼeyal nqchʼobʼon, nqaquʼ kij ri nkʼaj chik, nqapoqonaj kiwäch chqä ma nqanaʼ ta qiʼ. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë rubʼanik re naʼoj reʼ xerutoʼ jojun cristianos rchë ma kʼayewal ta xuʼän chkiwäch taq kʼo xjalatäj pa kikʼaslemal. Chqä xtqatzʼët achkë rubʼanik nqaʼän röj riʼ. Ye kʼa naʼäy xtqanukʼuj rij runaʼoj Jehová chqä Jesús. Ryeʼ kan nkiquʼ kij ri nkʼaj chik chqä ma nkikʼutuj ta chkë ri ma yekowin ta nkiʼän.

JEHOVÁ CHQÄ JESÚS KAN NKIQUʼ KIJ RI NKʼAJ CHIK

3. ¿Achkë rma qataman chë Jehová kan nuquʼ kij ri nkʼaj chik?

³ Le Biblia nuʼij chë Jehová ya riʼ «ri Abʼäj» rma ma nujäl ta ri nuquʼ chqä ri nuʼij (Deut. 32:4). Ye kʼa ryä chqä nuquʼ kij ri nkʼaj chik. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Dios rutzʼeton pä jontir ri ye jalatajnäq pä chwäch le Ruwachʼlew, rma riʼ rukanun rubʼanik rchë nbʼanatäj ri ruchʼobʼon ryä. Rma Jehová kan achiʼel rubʼanik ryä kan ke riʼ qabʼanik xuʼän qa, röj chqä nqkowin nqatamaj achkë nkʼatzin nqaʼän taq kʼo yejalatäj pa qakʼaslemal. Ri naʼoj ri ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl yojkitoʼ rchë yë ri ütz nqachaʼ nqaʼän tapeʼ xa bʼa achkë na kʼayewal nqaqʼaxaj. Ri runaʼoj nuʼän ryä qkʼë chqä ri rupixaʼ nkikʼüt chë, tapeʼ Jehová ma nujäl ta ri ruchʼobʼon, ryä nuquʼ kij ri nkʼaj chik.

4. Tayaʼ jun tzʼetbʼäl ri nukʼüt chë Jehová nuquʼ kij ri nkʼaj chik (Levítico 5:7, 11).

⁴ Ri rupixaʼ Jehová kan ye tzʼaqät chqä ma kʼayewal ta yeʼasmajij. Jehová ma nqʼax ta ruwiʼ ri nukʼutuj chqë. Tqaquʼ rij ri runaʼoj xuʼän ryä kikʼë ri israelitas. Ri spanïk xkʼutuj ryä chkë ri kʼo kirajil ma ya riʼ ta xkʼutuj chkë ri majun ta kirajil. Chpan Rupixaʼ Moisés, ryä xuʼij chë yerukʼän jalajöj spanïk tapeʼ xa bʼa jaruʼ na yekowin nkiyaʼ (taskʼij ruwäch Levítico 5:7, 11).

5. Tatzjoj jun tzʼetbʼäl ri akuchï Jehová xkʼüt chë ma nunaʼ ta riʼ y jun chik ri akuchï xpoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik.

⁵ Jehová nuquʼ kij ri nkʼaj chik rma ma nunaʼ ta riʼ y rma nupoqonaj kiwäch. Jun tzʼetbʼäl, ryä xkʼüt chë ma xnaʼ ta riʼ taq ruchʼobʼon nuchüp kiwäch jontir ri ye kʼo Sodoma. Ryä xeruksaj jojun ángeles rchë xkiʼij che rä Lot chë tanmäj äl pa taq juyuʼ. Ye kʼa Lot nuxiʼij wä riʼ nbʼä chriʼ. Rma riʼ xtäj ruqʼij chrij Jehová chë tyaʼ qʼij che rä ryä chqä ru-familia rchë yebʼä chpan ri tinamït Zóar, jun koʼöl tinamït ri xtchup chqä ruwäch rma Jehová. Xa ta Jehová xrajoʼ xkowin ta xuʼij che rä Lot chë tnmaj rutzij, ye kʼa ma xuʼän ta riʼ. Ryä xuʼän ri xuʼij Lot che rä, tapeʼ ma xtchup ta chik ruwäch ri tinamït Zóar (Gén. 19:18-22). Kʼïy junaʼ chrij riʼ, Jehová xpoqonaj kiwäch ri winäq ri ye kʼo Nínive. Ryä xtäq Jonás kikʼë rchë xuʼij chkë chë ryeʼ chqä ri kitinamit xtchup kiwäch rma kan itzel kinaʼoj. Ye kʼa taq ri ninivitas xkitzolij kiʼ, Jehová xpoqonaj kiwäch y rma riʼ ma xchüp ta chik ruwäch ri tinamït (Jon. 3:1, 10; 4:10, 11).

6. ¿Achkë tzʼetbʼäl nkikʼüt chë Jesús nuquʼ kij ri nkʼaj chik achiʼel nuʼän Jehová?

⁶ Jesús kan nuquʼ kij ri nkʼaj chik achiʼel nuʼän Jehová, y ya riʼ kan xqʼalajin taq xtzjoj ruchʼaʼäl Dios chwäch le Ruwachʼlew. Tapeʼ ryä xtaq rchë xerukanuj «ri winäq aj Israel ri ye achiʼel ta karneʼl ri ye sachnäq», kʼo jmul xtoʼ jun ixöq ri ma israelita ta. Ri ixöq riʼ xtäj ruqʼij chrij chë tknaj ral, ri «chapon rma jun itzel espíritu». Jesús xpoqonaj ruwäch ri ixöq riʼ chqä xknaj ral (Mat. 15:21-28). Tqaquʼ chik rij jun tzʼetbʼäl. Taq kʼa riʼ jbʼaʼ tchäp qa rusamaj Rutataʼ, Jesús xuʼij: «We kʼo jun winäq yirutzelaj rïn […], rïn chqä xtintzelaj ryä» (Mat. 10:33). Ye kʼa ryä ma xtzelaj ta Pedro taq ryä oxiʼ mul xuʼij chë ma retaman ta ruwäch. ¿Achkë rma? Rma retaman wä chë Pedro xtzolij riʼ chqä chë nrajoʼ wä Jehová. Taq Jesús xkʼasöx yän pa chkikojöl ri kamnaqiʼ, xkʼüt riʼ chwäch Pedro y rkʼë jbʼaʼ xuʼij che rä chë xküy yän rumak chqä chë kowan nrajoʼ (Luc. 24:33, 34).

7. Achiʼel nuʼij chpan Santiago 3:17, ¿achkë nqajoʼ röj nbʼix chqij?

⁷ Xqatzʼët yän chë Jehová chqä Jesús kan ütz kinaʼoj chqä nkiquʼ kij ri nkʼaj chik. ¿Y röj? Jehová chqä nrajoʼ chë ke riʼ nqaʼän (taskʼij ruwäch Santiago 3:17). Ütz nqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Nkiquʼ ri nkʼaj chik chë rïn nquʼ kij ryeʼ chqä chë ma xa xuʼ ta ri nwajoʼ rïn ya riʼ nwajoʼ chë nbʼan? ¿Tamatäl nwäch chë ri nwajoʼ rïn kan ya riʼ kʼo chë nbʼan chqä chë majun ta jun ntok wkʼë? ¿Ntäj nqʼij chkij ri nkʼaj chik rchë nkiʼän xa bʼa achkë samaj kan achiʼel nwajoʼ rïn? ¿O nyaʼ qʼij chkë rchë nkiʼij ri nkiquʼ y nbʼän ri nkajoʼ ryeʼ?». We xtqaʼän riʼ, más junan xtuʼän qanaʼoj rkʼë Jehová chqä Jesús. Tqatzjoj komä ajän riʼ taq nkʼatzin kan pa rubʼeyal nqchʼobʼon chqä nqaquʼ kij ri nkʼaj chik. Jun ya riʼ taq kʼo yejalatäj pa qakʼaslemal, y ri jun chik ya riʼ taq ri nkiquʼ chqä ri nkichaʼ nkiʼän ri nkʼaj chik ma ya riʼ ta ri nqaquʼ röj o ma ya riʼ ta ri xtqachaʼ xtqaʼän.

KAN PA RUBʼEYAL QCHʼOBʼON TAQ KʼO YEJALATÄJ PA QAKʼASLEMAL

8. ¿Achkë xtqtoʼö rchë kan pa rubʼeyal xtqchʼobʼon taq kʼo yejalatäj pa qakʼaslemal? (Tatzʼetaʼ chqä ri nota).

⁸ Taq kʼo yejalatäj pa qakʼaslemal, nkʼatzin kan pa rubʼeyal nqchʼobʼon. Rkʼë jbʼaʼ chaq kʼateʼ xtqïl jun qayabʼil, xtkʼis qarajil o kʼo kʼayewal xtqïl kimä ri qʼatbʼäl taq tzij. Taq nqïl jontir ya reʼ njalatäj qakʼaslemal chqä yeqïl nkʼaj chik kʼayewal (Ecl. 9:11; 1 Cor. 7:31). Yajün taq njal jun qasamaj chpan rutinamit Jehová nuʼän chë kʼayewal nqanaʼ. Tapeʼ xa bʼa achkë na xkeqïl, xtqkowin xtqapabʼaʼ qiʼ chkiwäch we yeqasmajij reʼ kajiʼ naʼoj reʼ: 1) nqʼax chqawäch chë kʼo ma nqkowin ta yeqajäl, 2) nqaquʼ rij achkë nqkowin nqaʼän komä y chqawäch apü, 3) nqayaʼ qan chrij ri ütz yebʼanatäj pa qakʼaslemal y 4) yeqatoʼ ri nkʼaj chik.b Tqatzʼetaʼ achkë utzil xkïl jojun winäq ri xkismajij re kajiʼ naʼoj reʼ.

9. ¿Achkë xkiʼän jun kʼlaj misioneros rchë xkipabʼaʼ kiʼ chwäch jun kʼayewal xkïl?

⁹ Nqʼax chqawäch chë kʼo ma nqkowin ta yeqajäl. Emanuele y Francesca ye misioneros y xetaq jukʼan chik tinamït. Taq xeʼapon chriʼ, xkichäp kitjoxik chrij ri chʼaʼäl yetzjon chriʼ chqä rchë xkitamaj kiwäch ri qachʼalal ri ye kʼo chpan ki-congregación. Ye kʼa xchapatäj ri COVID-19 y ma xekowin ta chik xkimöl kiʼ kikʼë qachʼalal. Chqä, ruteʼ ya Francesca chaq kʼateʼ xkäm. Ya Francesca kʼo ta xrajoʼ xbʼä rkʼë ru-familia, ye kʼa rma ri COVID-19 ma xkowin ta xbʼä. ¿Achkë xtoʼö rchë ryä chwäch re kʼayewal reʼ? Naʼäy, Emanuele chqä ya Francesca junan xechʼö rkʼë Jehová. Ryeʼ xkikʼutuj kinaʼoj che rä Jehová rchë yekowin nkipabʼaʼ kiʼ chkiwäch ri kʼayewal ri yekïl jojun qʼij. Jehová xksaj rutinamit rchë kan pa ruqʼijul xyaʼ ri xkikʼutuj ryeʼ che rä. Jun tzʼetbʼäl, ryeʼ kan kowan xkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri xuʼij jun qachʼalal chpan jun video. Ri qachʼalal riʼ xuʼij: «We nbʼä qan chrij ri nqkowin nqaʼän komä, ma kʼayewal ta xtuʼän jontir chqawäch y ke riʼ chaq bʼaʼ nkʼuqeʼ pä qakʼuʼx; chqä kiʼ qakʼuʼx nqjeʼ».c Rukaʼn, ryeʼ xkiyaʼ chkiwäch más ütz rubʼanik nkitzjoj le Biblia pa teléfono chqä xkichäp jun tjonïk chrij le Biblia. Y rox, xkikʼän ri toʼïk xkiyaʼ ri qachʼalal chkë y kan xetyoxin rma ri xkiʼän ri qachʼalal riʼ. Jun qachʼalal ixöq ronojel qʼij xtäq äl jun ki-mensaje rkʼë jun texto bíblico. Ryä jun junaʼ xuʼän riʼ. ¿Achkë nqatamaj qa röj chrij reʼ? We nqʼax chqawäch chë kʼo ma nqkowin ta yeqajäl, kan kiʼ qakʼuʼx xtqanaʼ rkʼë ri xtqkowin xtqaʼän.

10. ¿Achkë xuʼän jun qachʼalal ixöq taq kʼo xejalatäj chpan rukʼaslemal?

¹⁰ Nqaquʼ rij ri nqkowin nqaʼän komä y nqayaʼ qan chrij ri ütz yebʼanatäj pa qakʼaslemal. Ya Christina, jun qachʼalal aj Rumania ri kʼo Japón, kan kowan xbʼison taq ma xyaʼöx ta chik jun congregación pa chʼaʼäl inglés akuchï kʼo wä. Ye kʼa ryä ma xuʼ ta chrij ri xbʼanatäj xyaʼ wä ran. Pa rukʼexel riʼ, ryä xyaʼ chwäch nuʼän jontir ri kʼo pa ruqʼaʼ rchë ntoʼon chpan jun congregación ri yetzjon japonés chqä rchë kiʼ rukʼuʼx nutzjoj le Biblia chpan ri chʼaʼäl riʼ. Ryä xkʼutuj utzil che rä jun ixöq ri xok rachiʼil pa samaj rchë nutoʼ rchë ntzjon japonés rkʼë rutoʼik le Biblia chqä ri folleto Nawajoʼ rït yakʼaseʼ. Ri ixöq riʼ xuʼij chë xttoʼ ya Christina. Rma riʼ ryä xkowin xtzjon más japonés y ri ixöq ri xtjon rchë xrajoʼ xtamaj más chrij le Biblia. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ya reʼ? We röj nqayaʼ qan chrij ri nqkowin nqaʼän komä chqä chrij ri ütz yebʼanatäj pa qakʼaslemal, taq kʼo xkejalatäj pa qakʼaslemal kan kʼo utzil xtqïl qa ri rkʼë jbʼaʼ ma qayoʼen ta.

11. ¿Achkë xkiʼän jun kʼlaj qachʼalal taq xkʼis kisamaj?

¹¹ Yeqatoʼ ri nkʼaj chik. Jun kʼlaj qachʼalal ri ye kʼo chpan jun tinamït ri akuchï ma yaʼon ta qʼij chkë nkiyaʼ ruqʼij Dios, xkʼis kisamaj rma chpan ri tinamït riʼ xa najin chik nkʼis ri päq. ¿Achkë xkiʼän ryeʼ? Naʼäy, xkitäj kiqʼij rchë xkikʼwaj jun kʼaslemal ri ma kan ta achkë rubʼanik. Y rukaʼn, ma xkiyaʼ ta kan chrij ri najin nkiqʼaxaj, pa rukʼexel riʼ, xa xkiyaʼ kan chrij ri kitoʼik ri nkʼaj chik, achiʼel taq xkijäm kiwäch rchë xkitzjoj le Biblia (Hech. 20:35). Ri qachʼalal achï xuʼij: «Rma xqayaʼ qan chrij rutzjoxik le Biblia, ma xqaquʼ ta más ri najin wä nqaqʼaxaj chqä xqaksaj más qa-tiempo rchë xqaʼän ri nqä chwäch Dios». ¿Achkë nqatamaj qa röj chrij reʼ? We kʼo yejalatäj pa qakʼaslemal, ma tqamestaj ta chë kan kowan nkʼatzin yeqatoʼ ri nkʼaj chik, achiʼel taq nqatzjoj le Biblia chkë.

12. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri xuʼän Pablo rchë nqatzjoj le Biblia chkë xa bʼa achkë winäq?

¹² Taq nqatzjoj le Biblia kʼo mul nkʼatzin nqajäl ri nqatzjoj chkë ri winäq, rma kʼïy chkë ryeʼ ma junan ta ri nkinmaj, ma junan ta kijatzul chqä kinaʼoj. Rma riʼ nkʼatzin nqakʼän qanaʼoj chrij ri apóstol Pablo. ¿Achkë rma? Rma ryä xquʼ kij jontir. Jesús xuʼij che rä chë tbʼerutzjoj ruchʼaʼäl Dios chkë jontir winäq (Rom. 11:13). Rchë xuʼän riʼ, Pablo xtzjoj ruchʼaʼäl Dios chkë ri judíos, ri griegos, ri winäq ri kan kʼo kitamabʼal, ri yebʼanö tkoʼn, ri kan kʼo kiqʼij pa qʼatbʼäl tzij chqä chkë ri qʼatöy taq tzij. Rchë xapon pa kan jontir ri winäq riʼ, Pablo xuʼij: «Jontir ruwäch nbʼanon kimä ri jalajöj kiwäch winäq» (1 Cor. 9:19-23). Taq Pablo xtzjoj ruchʼaʼäl Dios chkë, xquʼ rij ri rubʼanik kikʼaslemal chqä ri nkinmaj. ¿Achkë nukʼüt qa reʼ chqawäch? Kan ütz xttel rutzjoxik le Biblia chqawäch we nqakanuj rubʼanik rchë nqatzjoj Ruchʼaʼäl Dios chkë ri winäq chqä taq nqatzjoj chkë ri nkajoʼ ryeʼ nkikʼoxaj.

MA ITZEL TA QTZJON CHRIJ RI NKICHAʼ NKIʼÄN RI NKʼAJ CHIK

13. ¿Achkë xtbʼanatäj we ma itzel ta xtqtzjon chrij ri nkichaʼ nkiʼän ri nkʼaj chik? (1 Corintios 8:9).

¹³ We röj nqaquʼ kij ri nkʼaj chik, ma itzel ta xtqtzjon chrij ri nkichaʼ nkiʼän. Jojun tzʼetbʼäl, ye kʼo jojun qachʼalal ixoqiʼ nqä chkiwäch nkiʼän maquillar kiʼ, ye kʼa jojun chik manä. Ye kʼo jojun qachʼalal majun ta rubʼanon chkiwäch nkitäj jbʼaʼ yaʼ, ye kʼa jojun chik más ütz nkinaʼ ma nkitäj ta. Jontir röj, ri cristianos, nqajoʼ nqachajij qiʼ rchë ma kan ta nqyawäj, ye kʼa jalajöj rubʼanik nqaʼän riʼ. We nqanaʼ chë ri nqaquʼ röj ya riʼ ri más ütz y nqatäj qaqʼij chkij ri nkʼaj chik rchë nkiʼän ri nqajoʼ röj, rkʼë jbʼaʼ xa xkeqatzäq jojun qachʼalal chqä xtqaʼän chë ma junan ta chik xtuʼän qawäch. ¡Kantzij na wä chë röj ma nqajoʼ ta nqaʼän riʼ! (Taskʼij ruwäch 1 Corintios 8:9; 10:23, 24). Ri nqasmajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia nqrtoʼ rchë kan pa rubʼeyal yeqatzʼët ri nkʼaj chik chqä rchë ma nqaʼän ta chʼaʼoj kikʼë. Tqatzʼetaʼ kaʼiʼ rubʼanik ri nqkowin nqaʼän riʼ.

14. ¿Achkë naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia yojkitoʼ taq nqachaʼ achkë rubʼanik nqawäq qiʼ?

¹⁴ Ri rubʼanik nqawäq qiʼ. Jehová ma nuʼij ta chqë achkë tzyäq nkʼatzin nqaksaj, pa rukʼexel riʼ, ryä yeruyaʼon qa jojun naʼoj chpan le Biblia ri yojkitoʼ rchë nqatzʼët achkë rubʼanik nqawäq qiʼ. Ri qatzyaq nqaksaj kʼo chë nuyaʼ ruqʼij Dios chqä nukʼüt chë nqaquʼ kij ri nkʼaj chik chqä chë nqaksaj qanaʼoj rchë kan pa rubʼeyal nqawäq qiʼ (1 Tim. 2:9, 10; 1 Ped. 3:3). Rma riʼ, ma nqajoʼ ta chë ri nkʼaj chik yojkitzuʼ xa rma ri rubʼanik nqawäq qiʼ. Ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia yekitoʼ chqä ri ukʼwäy taq bʼey rchë ma ryeʼ ta yebʼin achkë tzyäq nqaksaj o achkë rubʼanik nkʼatzin nqaʼän che rä qawiʼ. Jun tzʼetbʼäl. Chpan jun congregación ye kʼo jojun kʼojolaʼ, tapeʼ ma nmaʼq ta kiwiʼ, ma kijkon ta äl, rma ya riʼ wä nkiʼän ri nkʼaj chik kʼojolaʼ. Ri ukʼwäy taq bʼey xkajoʼ xekitoʼ re kʼojolaʼ reʼ. ¿Ye kʼa achkë rubʼanik ma yë ta ri nkiquʼ ryeʼ xtkiʼij chkë? Ri ukʼwäy bʼey rchë circuito xuʼij chkë chë tkiʼij ya reʼ chkë: «We yajeʼ pa plataforma y ri nkʼaj chik xa xuʼ abʼanik nkitzuʼ y ma yë ta ri naʼij nkikʼoxaj, ¿ma nukʼüt ta komä riʼ chë rkʼë jbʼaʼ kʼo jun nkʼatzin najäl rkʼë ri rubʼanik nawäq awiʼ?». Re naʼoj reʼ kan kowan xkʼatzin y ri ukʼwäy taq bʼey ma xkʼatzin ta xkiʼij chkë achkë kʼo chë nkiʼän.d

15. ¿Achkë pixaʼ chqä naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia yojkitoʼ rchë nqachaʼ achkë xtqaʼän rchë xtqachajij qiʼ? (Romanos 14:5).

¹⁵ Ri rubʼanik nqachajij qiʼ rchë ma kan ta nqyawäj. Chqajujnal röj ri cristianos nqchaʼö achkë rubʼanik xtqachajij qiʼ (Gál. 6:5). Taq nqachaʼ achkë tratamiento xtqakʼän, nkʼatzin ma nqamestaj ta achkë nuʼij le Biblia chrij ri kïkʼ chqä chrij ri nqachajij kiʼ chwäch ri itzinïk (Hech. 15:20; Gál. 5:19, 20). Ye kʼa nkʼaj chik tratamientos ri ma kikʼwan ta kiʼ kikʼë ya reʼ, röj nqchaʼö achkë xtqaʼän. Ye kʼo jojun cristianos xa xuʼ yebʼä rkʼë jun doctor rchë nkiknaj kiʼ, ye kʼa jojun chik más ütz nkinaʼ nkiknaj kiʼ rkʼë qʼayis. Tapeʼ röj qachaʼon chik achkë nqajoʼ nqaʼän, nkʼatzin ma itzel ta nqtzjon chrij ri nkichaʼ nkiʼän ri qachʼalal. Rma riʼ, ma tqamestaj ta re naʼoj reʼ: 1) xa xuʼ Ruqʼatbʼäl Tzij Dios xtkowin xtresaj jontir ri yabʼil ye kʼo (Is. 33:24); 2) chkijujnal ri cristianos nkʼatzin nkitzʼët chë ri xkichaʼ nkiʼän ya riʼ ri más ütz chkë ryeʼ (taskʼij ruwäch Romanos 14:5); 3) ma itzel ta nqtzjon chkij ri nkʼaj chik y ma nqaqʼät ta chkiwäch ri nkajoʼ nkiʼän (Rom. 14:13), y 4) ri cristianos nkajoʼ kiʼ chqä nkiquʼ chë ri junan rubʼanon kiwäch ya riʼ kʼo más ruqʼij chwäch ri nkiquʼ ryeʼ (Rom. 14:15, 19, 20). We ma yeqamestaj ta re naʼoj reʼ, röj kan ütz xtqakʼwaj qiʼ kikʼë ri qachʼalal y xtqtoʼon rchë ma xtjeʼ ta chʼaʼoj pa congregación.

16. ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ri ukʼwäy taq bʼey chë nkiquʼ kij ri kichiʼil? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁶ Ri ukʼwäy taq bʼey nkʼatzin nkikʼüt chë nkiquʼ kij ri nkʼaj chik (1 Tim. 3:2, 3). Jun tzʼetbʼäl. Jun ukʼwäy bʼey ma xtyoʼej ta chë rachiʼil ronojel mul kʼo chë nkinmaj rutzij xa rma ryä kʼo más rujunaʼ chkiwäch ryeʼ. Ryä retaman chë ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Jehová nkowin nuʼän chë xa bʼa achkë chkë ri ukʼwäy taq bʼey kʼo jun xtuʼij ri kan ütz xttel apü. Y, we ma nqʼaj ta jun pixaʼ chpan le Biblia, ri ukʼwäy taq bʼey ri nkiquʼ kij ri nkʼaj chik yekitoʼ ri nkʼaj chik ukʼwäy taq bʼey rkʼë ri nkichaʼ nkiʼän tapeʼ ma junan ta ri nkiquʼ chrij riʼ.

RI UTZIL NQÏL TAQ NQAQUʼ KIJ RI NKʼAJ CHIK

17. ¿Achkë utzil xtqïl we nqaquʼ kij ri nkʼaj chik?

¹⁷ We nqaquʼ kij ri nkʼaj chik, kan kʼïy utzil xtqïl. Jun tzʼetbʼäl, más ütz xtqakʼwaj qiʼ kikʼë ri qachʼalal chqä ma xtjeʼ ta chʼaʼoj pa congregación. Chqä kan kiʼ qakʼuʼx xtqatzʼët chë ri qachʼalal jalajöj kinaʼoj chqä rubʼanik kikʼaslemal. Y ri kʼo más ruqʼij ya riʼ chë qataman chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová, ri Dios ri nuquʼ kij ri nkʼaj chik.