Achiʼel xuʼän Sadoc, ma taxiʼij ta awiʼ naʼän ri nrajoʼ Jehová

1, 2. ¿Achkë riʼ Sadoc? (1 Crónicas 12:22, 26-28).

TAQUʼ rij ya reʼ: más 340,000 achiʼaʼ kimolon kiʼ rchë nkiʼän qʼatöy tzij che rä David. Oxiʼ chik qʼij najin nkʼaxatäj pa kiwiʼ ri jyuʼ ri ye kʼo naqaj che rä Hebrón chë ri achiʼaʼ riʼ najin yetzjon, najin yebʼixan che rä Jehová chqä najin yetzeʼen rma kan kiʼ kikʼuʼx (1 Crón. 12:39). Chkikojöl ryeʼ kʼo Sadoc, jun kʼajol ri rkʼë jbʼaʼ ma kan ta nqʼalajin wä chkikojöl jontir ri achiʼaʼ riʼ. Ye kʼa Jehová xtzʼët ri kʼajol riʼ y xrajoʼ chë röj nqatamaj chë ryä xjeʼ chriʼ (taskʼij rwäch 1 Crónicas 12:22, 26-28). Ye kʼa ¿achkë riʼ Sadoc?

² Sadoc jun sacerdote ri xsamäj rkʼë ri sumo sacerdote Abiatar. Ryä xyaʼöx kowan rnaʼoj rma Jehová chqä nqʼax wä chwäch achkë nrajoʼ ryä rchë nbʼan (2 Sam. 15:27). Ri winäq yeʼapon wä rkʼë ryä rchë nkikʼutuj kinaʼoj che rä. Chqä, ma nuxiʼij ta wä riʼ nuʼän ri nrajoʼ Dios; ya riʼ ri naʼoj ri xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ.

3. a) ¿Achkë rma nkʼatzin kuw nqpaʼeʼ chkiwäch ri kʼayewal? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

³ Chpan re rkʼisbʼäl taq qʼij reʼ, Satanás najin nuyaʼ más kʼayewal pa rwiʼ rtinamit Dios (1 Ped. 5:8). Loman nqayoʼej chë Jehová xtchüp rwäch Satanás chqä rqʼatbʼäl tzij, röj nkʼatzin kuw nqpaʼeʼ chkiwäch ri kʼayewal (Sal. 31:24). Tqatzʼetaʼ oxiʼ rbʼanik ri nqkowin nqakʼän qanaʼoj chrij Sadoc rchë ma nqaxiʼij ta qiʼ nqaʼän ri nrajoʼ Jehová.

TATOʼ RQʼATBʼÄL TZIJ DIOS

4. ¿Achkë rma nkʼatzin ma nqaxiʼij ta qiʼ nqatoʼ Rqʼatbʼäl Tzij Dios? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁴ Röj, rsamajelaʼ Jehová, kan rkʼë ronojel qan nqatoʼ Rqʼatbʼäl Tzij ryä. Ye kʼa kʼo mul nkʼatzin ma nqaxiʼij ta qiʼ nqaʼän riʼ (Mat. 6:33). Nqaʼij riʼ rma chpan re tiempo reʼ ri winäq kan itzel kinaʼoj, rma riʼ nkʼatzin ma nqaxiʼij ta qiʼ nqasmajij rpixaʼ Jehová chqä nqatzjoj ri ütz taq rtzjol chrij Rqʼatbʼäl Tzij ryä (1 Tes. 2:2). Chqä, rma ri winäq jalajöj nkiquʼ chqä nkiʼij chrij ri política, kʼo mul kʼayewal nuʼän chqawäch ma nqayüj ta qiʼ kikʼë (Juan 18:36). Y, ye kʼïy testigos de Jehová kiqʼaxan kʼayewal rma kʼisnäq kirajil, yechʼeyon kimä nkʼaj chik o yeyaʼon pacheʼ rma ma nkajoʼ ta nkiyüj kiʼ rkʼë ri política o ma nkajoʼ ta yeʼok soldados.

5. ¿Achkë rma Sadoc ma xxiʼij ta riʼ xtoʼ David?

⁵ Sadoc ma xa xuʼ ta xbʼä Hebrón rchë xjeʼ chpan ri nmaqʼij xbʼan rma David xok qʼatöy tzij, ryä rkʼwan wä jontir ri nkʼatzin che rä we nchapatäj jun chʼaʼoj (1 Crón. 12:38). Sadoc ryaʼon wä chwäch ran nbʼä xa bʼa akuchï xtbʼä wä David rchë xtbʼerbʼanaʼ chʼaʼoj chqä rchë yertoʼ ri israelitas chkiwäch ri winäq ri itzel nkinaʼ chkë. Rkʼë jbʼaʼ ryä ma kan ta bʼenäq wä pa taq chʼaʼoj, ye kʼa ma nuxiʼij ta wä riʼ nbʼä chpan jun we nkʼatzin.

6. ¿Achkë xtamaj Sadoc chrij David? (Salmo 138:3).

⁶ ¿Achkë xtoʼö rchë Sadoc rchë ma xxiʼij ta riʼ xuʼän ri nrajoʼ Dios? Kantzij na wä chë ri xtoʼö rchë ryä ya riʼ xtzʼët ri xkiʼän nkʼaj chik achiʼaʼ ri ma xkixiʼij ta kiʼ xkiʼän riʼ, achiʼel David. Rma David nukʼwaj wä bʼey chkiwäch ri soldados aj Israel rchë yebʼä pa chʼaʼoj chqä ma nuxiʼij ta wä riʼ nuʼän riʼ, jontir rwinaq xkiyaʼ chkiwäch nkiʼän qʼatöy tzij che rä (1 Crón. 11:1, 2). Ryä rkʼuqbʼan wä rkʼuʼx chrij Jehová chqä nukʼutuj wä rtoʼik che rä taq ri winäq ri itzel nkinaʼ che rä yekatäj pä chrij (Sal. 28:7; taskʼij rwäch Salmo 138:3). Sadoc chqä kʼo kʼïy xtamaj qa chkij nkʼaj chik achiʼaʼ ri ma xkixiʼij ta kiʼ xkiʼän ri nrajoʼ Jehová, achiʼel Jehoiadá y Benaya chqä ri 22 ukʼwäy taq bʼey ri xkitoʼ David (1 Crón. 11:22-25; 12:26-28). Jontir ryeʼ kiyaʼon wä chwäch kan nkitoʼ David.

7. a) ¿Achkë yekʼutü chqawäch röj pa qaqʼij komä chë nkʼatzin ma nqaxiʼij ta qiʼ nqatoʼ Rqʼatbʼäl Tzij Dios? b) ¿Achkë natamaj qa rït chrij ri qachʼalal Nsilu?

⁷ Ri nqatamaj achkë kibʼanon rsamajelaʼ Jehová rchë kitoʼon Rqʼatbʼäl Tzij ryä, nuyaʼ qachqʼaʼ röj rchë ma nqaxiʼij ta qiʼ nqaʼän riʼ. Jun chkë ryeʼ ya riʼ ri Qaqʼatöy Tzij Jesús, ri ma xrajoʼ ta xtïtzʼ riʼ rkʼë rqʼatbʼäl tzij Satanás (Mat. 4:8-11; Juan 6:14, 15). Ryä ronojel mul xkʼutuj rchqʼaʼ che rä Jehová. Chqä, ye kʼo kʼojolaʼ pa qaqʼij komä ri kibʼin che rä ri qʼatbʼäl tzij chë ma nkajoʼ ta yeʼok soldados o ma nkajoʼ ta nkiʼän xa bʼa achkë jun ri rkʼwan riʼ rkʼë ri política. Rkʼë jbʼaʼ rït ütz nakanuj chpan jw.org ri kiqʼaxan jojun chkë qachʼalal riʼ.a

KEʼATOʼ QACHʼALAL

8. ¿Ajän nkʼatzin chë ri ukʼwäy taq bʼey ma nkixiʼij ta kiʼ yekitoʼ qachʼalal?

⁸ Röj, rsamajelaʼ Jehová, nqä chqawäch nqatolaʼ qiʼ (2 Cor. 8:4). Ye kʼa kʼo mul nkʼatzin ma nqaxiʼij ta qiʼ nqaʼän riʼ. Nqaʼij riʼ rma taq nchapatäj jun chʼaʼoj, ri ukʼwäy taq bʼey kitaman chë qachʼalal nkʼatzin nkʼuqbʼäx kikʼuʼx, o rkʼë jbʼaʼ nkʼatzin nkʼwäx kiBiblia, kipublicaciones o nyaʼöx ri nkʼatzin chkë. Rma ri ukʼwäy taq bʼey yekajoʼ qachʼalal, ma nkikʼewaj ta nkiyaʼ ri nkʼatzin chkë tapeʼ xtxiʼin rij kikʼaslemal we xtkiʼän riʼ (Juan 15:12, 13). Ke riʼ nkikʼüt chë kikʼamon kinaʼoj chrij Sadoc.

9. Rkʼë ri nuʼij 2 Samuel 15:27-29, ¿achkë xuʼij David che rä Sadoc chë tbʼanaʼ? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ David nxiʼin wä rij rkʼaslemal rma Absalón, ri rkʼajol ryä, nrajoʼ wä numäj qa rqʼatbʼäl tzij (2 Sam. 15:12, 13). Rma riʼ, David nkʼatzin wä nanmäj yän äl chriʼ Jerusalén. Ryä xuʼij ya reʼ chkë rsamajelaʼ: «¡Joʼ äl, qanmäj äl aweʼ o majun ta jun chqë röj xtkowin xttoʼ riʼ pa rqʼaʼ Absalón!» (2 Sam. 15:14). Taq ye bʼenäq chik äl pa bʼey, David xtzʼët chë kʼo jun nkʼatzin nkanaj qa Jerusalén rchë nutamaj achkë rchʼobʼon nuʼän Absalón y chrij riʼ nuʼij pä che rä ryä. Rma riʼ xertzolij äl Sadoc y nkʼaj chik sacerdotes chpan ri tinamït rchë nkibʼebʼanaʼ ri samaj riʼ (taskʼij rwäch 2 Samuel 15:27-29). Ryeʼ nkʼatzin wä nkichajij kiʼ rma ri samaj xyaʼ David chkë kan rkʼwan wä kamïk. Absalón xa xuʼ wä ryä nrajoʼ qa riʼ, kan itzel wä rnaʼoj chqä yerqʼöl wä ri winäq. ¿Achkë ta komä xuʼän ryä xa ta xnaʼej chë ri achiʼaʼ riʼ najin wä nkitoʼ David?

10. ¿Achkë rbʼanik xchajïx David rma Sadoc chqä kimä nkʼaj chik achiʼaʼ?

¹⁰ David kʼo chik jun xquʼ xuʼän, ye kʼa rchë xuʼän riʼ xkʼatzin xksaj Sadoc chqä Husái, jun chik ütz ramigo ryä (2 Sam. 15:32-37). Husái xuʼän jontir ri xuʼij David che rä y xkowin xuʼän chë Absalón xkʼuqbʼaʼ rkʼuʼx chrij. Chrij riʼ ryä xuʼij che rä Absalón achkë ütz nuʼän rchë nbʼä pa chʼaʼoj. Ri xuʼij che rä chë tbʼanaʼ xtyaʼ tiempo che rä David rchë xttzʼët achkë xtuʼän we xkeʼapon rkʼulel chrij. Chrij riʼ Husái xbʼeruʼij chkë Sadoc chqä Abiatar achkë rchʼobʼon nuʼän Absalón (2 Sam. 17:8-16). Taq ryeʼ xkikʼoxaj riʼ, xkitäq äl rbʼixik che rä David (2 Sam. 17:17). Rkʼë rtoʼik Jehová, Sadoc chqä ri nkʼaj chik sacerdotes xetoʼon rchë ma xkamsäx ta David (2 Sam. 17:21, 22).

11. ¿Achkë rbʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Sadoc taq nbʼix chqë chë keqatoʼ qachʼalal?

¹¹ ¿Achkë rbʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Sadoc taq nbʼix chqë chë keqatoʼ qachʼalal tapeʼ xtxiʼin rij qakʼaslemal? 1) Tqabʼanaʼ kan achiʼel nbʼix chqë. Taq nbʼix chqë chë keqatoʼ qachʼalal, nkʼatzin nqanmaj tzij rchë nqtoʼon rchë jnan nuʼän qawäch. Rma riʼ tqabʼanaʼ ri nuʼij pä ri sucursal chqë (Heb. 13:17). Ri ukʼwäy taq bʼey chaq taqïl nkʼatzin nkitzʼët achkë rbʼin pä ri sucursal chrij ri achkë nkʼatzin nqaʼän apü loman majanä nbʼanatäj jun qʼeqäl jöbʼ, jun nüm slonel, o achkë nkʼatzin nqaʼän we nbʼanatäj jun chkë ri kʼayewal riʼ (1 Cor. 14:33, 40). 2) Ma tqaxiʼij ta qiʼ nqaʼän ri nbʼix chqë, ye kʼa tqachajij chqä qiʼ (Prov. 22:3). Tqatzʼetaʼ na achkë rbʼanik ütz nqtoʼon. We ma nkʼatzin ta, ma tqaʼän ta xa bʼa achkë jun ri xa xtxiʼin rij qakʼaslemal we xtqaʼän riʼ. 3) Tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová. Ryä kowan nqrajoʼ jontir y ma nrajoʼ ta chë kʼo jun nbʼanatäj qkʼë. Ryä nqrtoʼ pä rchë nqatzʼët achkë ütz nqaʼän rchë yeqatoʼ qachʼalal.

12, 13. ¿Achkë nukʼüt qa chawäch rït ri xkiqʼaxaj Víktor chqä Vitali? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹² Tqatzʼetaʼ ri xkiqʼaxaj Víktor chqä Vitali, kaʼiʼ ukʼwäy taq bʼey ri xkikʼwaj kiway chqä kiyaʼ qachʼalal chlaʼ Ucrania. Víktor nuʼij: «Xa bʼa akuchï xkʼatzin xqbʼä wä rchë xqakanuj kiway qachʼalal. Kan kʼïy mul xqakʼoxaj chë ri winäq kan chqanaqaj nkikʼäq wä qʼaqʼ. Kʼo jun qachʼalal achï xspaj kʼïy achkë jun chqë rchë nqayaʼ chkë qachʼalal rchë nkitäj. Rma ryä xuʼän riʼ, ye kʼïy qachʼalal kan kʼïy qʼij xjeʼ ri xkʼatzin chkë. Nnatäj chwä chë kʼo jun qʼij, taq najin wä nqajtobʼaʼ pa chʼichʼ jontir ri achkë nkʼatzin chkë qachʼalal, xqä jun bomba naqaj che rä akuchï yoj kʼo wä röj, rkʼë jbʼaʼ jun 20 metros naqaj chë chriʼ, ye kʼa ma xpaqʼapoʼ ta. Chöj jun qʼij xinbʼij che rä Jehová chë tyaʼ pä wchqʼaʼ rchë ma nyaʼ ta qa kitoʼik qachʼalal».

¹³ Ri qachʼalal Vitali nuʼij: «Xkʼatzin ma xqaxiʼij ta qiʼ. Ri naʼäy mul xibʼä rchë xinbʼeyaʼ kitoʼik qachʼalal, 12 horas bʼey xinbʼän äl. Yïn bʼenäq äl pa bʼey y rïn najin wä yichʼö äl rkʼë Jehová». Ri qachʼalal Vitali ma xxiʼij ta riʼ xertoʼ qachʼalal, ye kʼa xchajij chqä riʼ. Ryä nuʼij: «Ronojel mul xinbʼij che rä Jehová chë tyaʼ pä nnaʼoj chqä chë kirtoʼ pä rchë ma nnaʼ ta wiʼ. Xa xuʼ xibʼä chkipan bʼey ri akuchï ri qʼatbʼäl tzij rbʼin chë ütz yeqʼax ri winäq. Taq xintzʼët chë ri qachʼalal jnan najin yesamäj, rïn xinkʼuqbʼaʼ más nkʼuʼx chrij Jehová. Ryeʼ nkijäm wä qabʼey rchë nqqʼax, nkimöl wä ri achkë nkʼatzin chkë qachʼalal, nkiyaʼ wä äl pa chʼichʼ y nkiyaʼ wä qaway röj, Víktor chqä rïn».

MA TAYAʼ TA QA JEHOVÁ

14. ¿Achkë nqanaʼ taq jun qachʼalal o jun qamigo nuyaʼ qa Jehová?

¹⁴ Jun chkë ri kowan nuyaʼ bʼis pa qan ya riʼ taq jun qachʼalal o jun qamigo nuyaʼ qa Jehová (Sal. 78:40; Prov. 24:10). Y, si röj kan jnan rbʼanon qawäch rkʼë ri winäq riʼ, kan más na chik nqbʼison chqä poqän nunaʼ qan. We rït kʼo jun awachʼalal o jun awamigo ryaʼon qa Jehová, ri xqʼaxaj Sadoc kowan xkaturtoʼ.

15. ¿Achkë rma xkʼatzin rchqʼaʼ Sadoc rchë ma xyaʼ ta qa Jehová? (1 Reyes 1:5-8).

¹⁵ Pa rkʼisbʼäl che rä rqʼatbʼäl tzij David, taq ryä ya riʼj wä chik chqä ya xa nkäm, Adonías, jun chkë rkʼajol ryä, xrajoʼ xmäj qa rqʼatbʼäl tzij tapeʼ Jehová nrajoʼ wä chë yë Salomón ntok qʼatöy tzij (1 Crón. 22:9, 10). Sadoc xnmaj rtzij Jehová, ye kʼa Abiatar xa xtoʼ Adonías (taskʼij rwäch 1 Reyes 1:5-8). Taq ryä xuʼän riʼ, xyaʼ qa rij chwäch David chqä chwäch Jehová. ¿Achkë komä xnaʼ Sadoc taq Abiatar xuʼän riʼ? Kantzij na wä chë ryä kowan xbʼison. Che kaʼiʼ ryeʼ ye sacerdotes wä, rma riʼ más 40 jnaʼ jnan xesamäj (2 Sam. 8:17). Jnan xkikʼwaj ri kax rchë jikibʼäl tzij rchë xkitzolij Jerusalén (2 Sam. 15:29). Jnan xkitoʼ David chqä jnan xkiyaʼ rqʼij Jehová (2 Sam. 19:11-14).

16. ¿Achkë xtoʼö rchë Sadoc rchë ma xyaʼ ta qa Jehová?

¹⁶ Sadoc ma xyaʼ ta qa Jehová tapeʼ Abiatar xuʼän riʼ. Ye kʼa David majun bʼëy xquʼ ta chë Sadoc ke riʼ chqä xtuʼän. Taq xtzjöx che rä David achkë rchʼobʼon nuʼän Adonías, ryä xuʼij che rä Sadoc, Natán chqä Benaya chë tkibʼanaʼ qʼatöy tzij che rä Salomón (1 Rey. 1:32-34). Kantzij na wä chë ri xtoʼö rchë Sadoc ya riʼ ri xkiʼän nkʼaj chik winäq ri xkinmaj rtzij Jehová chqä xkitoʼ ri qʼatöy tzij David, achiʼel Natán (1 Rey. 1:38, 39). Taq Salomón xok qʼatöy tzij, ryä xyaʼ che rä Sadoc ri samaj nuʼän wä Abiatar (1 Rey. 2:35).

17. ¿Achkë rbʼanik nakʼän anaʼoj rït chrij Sadoc we jun awachʼalal o jun awamigo nuyaʼ qa Jehová?

¹⁷ ¿Achkë rbʼanik nakʼän anaʼoj rït chrij Sadoc? We jun awachʼalal o jun awamigo nuyaʼ qa Jehová, takʼutuʼ chë rït ma nawajoʼ ta naʼän riʼ (Jos. 24:15). Jehová xtyaʼ pä awchqʼaʼ rchë ma xtayaʼ ta qa ryä. Rma riʼ takʼutuj atoʼik che rä y más jnan tbʼanaʼ awäch kikʼë awamigos ri nkinmaj rtzij ryä. Jehová kowan nuloqʼoqʼej chë rït ma nayaʼ ta qa ryä, y xtyaʼ rajäl rkʼexel chawä rma riʼ (2 Sam. 22:26).

18. ¿Achkë nukʼüt qa chawäch rït ri xqʼaxaj Marco chqä ya Sidse?

¹⁸ Tqatzʼetaʼ ri xkiqʼaxaj Marco chqä ya Sidse, ri rxjayil. Ri kaʼiʼ kalkʼwal ryeʼ, ri ye qʼopojiʼ, xkiyaʼ qa Jehová taq xekʼïy. Marco nuʼij: «Kan xa xuʼ yeʼaläx awalkʼwal, rït kan kowan yeʼawajoʼ. Naʼän jontir ri kʼo pan aqʼaʼ rchë yeʼachajij. Taq ryeʼ nkiyaʼ qa Jehová, rït nanaʼ chë achiʼel ta kʼo jun nchʼik pan awan». Chqä nuʼij: «Ye kʼa Jehová majun bʼëy yojuryaʼon ta qa. Taq rïn yibʼison, ryä nuyaʼ rchqʼaʼ ya Sidse rchë yirtoʼ rïn, y taq ya Sidse nbʼison, Jehová nuyaʼ wchqʼaʼ rïn rchë ntoʼö ryä». Ya Sidse nuʼij: «Röj qakochʼon pä jontir rma Jehová ryaʼon pä qachqʼaʼ. Kan itzel wä nunaʼ wan taq nquʼ chë wal xkiyaʼ qa Jehová xa nmak rïn. Rma riʼ, xintzjoj ya riʼ che rä Jehová. Jbʼaʼ chrij riʼ, kʼo jun qachʼalal ixöq ri kan kʼïy chik jnaʼ ma ntzʼeton ta xjelun pä wkʼë, xchäp nteleʼn, xirtzuʼ y xuʼij chwä: ‹Sidse, tnataj chawä chë ma amak ta rït›. Rkʼë toʼïk Jehová, rïn kan kiʼ nkʼuʼx nyaʼon pä rqʼij ryä».

19. ¿Achkë ayaʼon chwäch awan naʼän rït?

¹⁹ Achiʼel xuʼän Sadoc, Jehová chqä nrajoʼ chë jontir röj, rsamajelaʼ ryä, ma nqaxiʼij ta qiʼ nqaʼän ri nrajoʼ ryä (2 Tim. 1:7). Ye kʼa ryä ma nrajoʼ ta chë röj nqakʼuqbʼaʼ qa qakʼuʼx chqij, Jehová nrajoʼ chë nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ryä. Rma riʼ, taq rït kʼo jun xtaqʼaxaj ri akuchï xtkʼatzin ma xtaxiʼij ta awiʼ xtayaʼ rqʼij Jehová, takʼutuj awchqʼaʼ che rä ryä. Tayaʼ chwäch awan chë ryä xkaturtoʼ pä rchë xtaʼän achiʼel xuʼän Sadoc y ma xtaxiʼij ta awiʼ xtaʼän ri nrajoʼ ryä (1 Ped. 5:10).