Chūn

Kētö inkôlò yik raneh senchurī Kristīön ang Yāvē yik lamā-al nuk töng faltöre kanihngen. Pōyen inkihten inrē cha-a, hē cha nö öt mufē-evö tö u, Töi ngëichkö ngam inlahen nā Pôl nā Parnöpas ik sā cha nö ahānga nö i Listra ngaich Asuh nuk töt linëken cha? Urěh sin yik tarik nö chumkūöṙen nö hangihtö ṙô cha hēk ha-öiny tö yih cha inrē, höng im hē-e angū-ö sakāmö yik tökunyaha elmat tö nā Pôl nā Parnöpas nö tölṙô yik tömaṙôngö nö kulehe Pôl tö ihông. Ngaich tūöknyen ò nö latunyī tök el panam; pòn kapah anga-aṅ tö lōn cha. (Inl. 14:19) Ngaich sitih inlahen ngaich nā Pôl nā Parnöpas? Chuh in nup tahëng ngaich cha-a chūökö nö ahanga. Asuh ngaich ök ṙòng e? Pōyen ngaich “yik mahaköp” teungen inrē më prötör sistör tö inreuskö alaha nö lökten i nup ṙô cha hēk inlahen cha inrē. (Inl. 14:21, 22.) Pòrô nö pōyen minë tö faltöre kanihngen nā Pôl nā Parnöpas sön cha-a nö öt heūlngöre. Lökten nö yöölen më holmaneuk cha tö tī cha. Ngatī in min ayī-ö yěi öt heūlngöre öi la-al minë kanihngenre, ngaich hakòlô hī min ang Yāvē. w23.04 pěch 16-17 përa 13-14

Pōyen misī yik tö kunyaha elmat tö Tāvit, lökten anga-aṅ misī nö havëkö inyööken re nö in Yāvē. Ṙatö-ellōnre ök Tāvit tö Yāvē nö hangṙô ò yěn vë-ekūötēv hēk kētö sanapṙô ò inrē. Mihôiṅ in ayī-ö öi sā ṙinatö-ellōn Tāvit. Yip tarik taheui tö kakkö in ngih ātiköl, ṙatö-ellōnre cha-a tö Yāvē nö kētö sanapṙô cha yěn vë-ekūötēv. Mihôiṅ an nö kētö mikah hī hēk kumlēḵ hī inrē öi lā-al nup kanihngen re. Lohten min nö löktö in yip holmaneuk hī tī nö hayööken hī hēk löktö in yip töt lamöklōn ò inrē. Örhöng örheūheu ang Yāvē nö kētö sanapṙô hī öi vë-ekūötēv nö sā nup lōn hī. Öthō pöri anga-aṅ nö öt hang ṙô hī. Pön akahakūö anga-aṅ tö nup ṙētak tī re nö kē-ěkūö hī tö nup kuilōn hī. Lökten man örheūheu vë-ekūötēv hēk ṙātö ellōnre inrē tö Yāvē nö chumkūöken meh, ngaich “löpnyökūö eltī re nö hatöö-önglōn në tö aṅ” ip tufömngöre min panam.—Sal. 145:16. w23.05 pěch 8 përa 4; pěch 13 përa 17-18

Tö söö ngam inlahen hī yēḵ hī afēkö nup yanöölenre yěi teungta kēken nup chö-öinyre. Asuh nup öre mihôiṅ afēkö meh yanöölen? Yēḵ meh öm afēkö minë inlahenre öm hòṅ vë-ekūö Paipöl hēk vë-ekūötēv, ngaich fēkö ngam innôlòre min më-eṅ in Yāvē nö ngönlöre. (Sal. 145:18, 19) Yěm vī ngam chö-öinyre öm asīöp minë tövai tinrīken, ngaich fēkö inlahen ngam innôlöre më-eṅ in më prötör sistör yěm asīöpö e min. (Kòl. 3:14) Kò-òren man öm kuichngen minë lāinyngenre öm hòṅ teungten öm in minë chö-öinyre. Ngaich kaheuk ṙētakre öm chumkūöṙen ngëichken u. Kē-ěny ṙētakre inrē öm in yip mahayööken meh öm teungten kēken minë chö-öinyre. (Inch. 13:20) Kô-en in ṙung hēṙu öt kūyulōn öi kēken nup la-enre. Tö ngö manah hòng angū-ö tö hī öt heuveū-eu inlahen öi teungten kēken nup chö-öinyre? Hö-ö. Mihôiṅ pöri öi kū-ö urěh pòrô öi öt kūyulōn. Hö-ö ön nö tö lööṙen, lökten in e pöri ayī-ö öi teungten öi kēken nup chö-öinyre. w23.05 pěch 27-28 përa 5-8

Tövai pöri ngam inlahen hī yěi akahalōn tö minë katöllöre nöng tī hī anū-ö nö ngatī, pöi yěi vaich min ngaich hō-en minë vanāichöre min ayī-ö, halööktitre hēk pītnyöre inrē min öi öt havantö inlahenre kēken u. Yē hī min öi ngatī inlahen ngaich mihôiṅ min ayī-ö öi iṙūöhöröön im insōlö ngam nômö. Yēḵ meh katūöchiṙen vāichö katöllö ngaich hòṅ köpölōn më-eṅ töre ötkô halööktit nup tö ngaichngen. Um kalēḵ e ṙô töre öm höng më-eṅ tö löng hēk um sūöchkö fālen re hēk fālen yip tahëng inrē. Pön höng yëngen min ngam ṙētak meh larāḵ inrē. Hō-en ngam vanāichöre pöri më-eṅ ngaich öp tölngö kanò-ô meh öm halööktitre ngatī inlahen më-eṅ. Yěm haṙivlōn öm fēken öp fālen re ngaich vë-ekūö Yāvē më-eṅ, öm hō-en minë fālen re öm ikūö ò ngaich havëkö inṙē-ěl re. (Sal. 25:11; 51:3, 4) Yěm haṙivlōn tī tö holre ngaich havëkö inṙē-ěl re öm in ò, mihôiṅ inrē öm havëkö inyöökenre in yip minṙöinylen. (Yāk. 5:14, 15) Haköplu man in nup vanāichö re ngaich pītnyöre um hēk öm kēken u. Yē meh min ngatī inlahen, ngaich ṙātö-ellōnre min më-eṅ tö Yāvē nö aṙē-ělōn tö meh öthō min anga-aṅ nö öt kētö inyööken meh, yěm havëkö inyöökenre in ò.—Sal. 103:8-13. w23.08 pěch 28-29 përa 8-9

Kūö nup inköptöre ang Rācha Yôas tö Yēhōyata, lökten anga-aṅ nö tö akaha nö tarik. (2 Rā. 12:2) Ik sā ò nö römöng nyīö, örheūheu anga-aṅ nö la-evṙen tö nup tö ṙamölōn tī tö Yāvē. Unôichrit Yēhōyata pöri ngaich nö kapah, ngaich hangṙô yik rācha ngaich ang Yôas yik vamëkūö nuk insātēv.(2 Kin. 24:4, 17, 18) Haṙivlōn ang Yāvē nö meuk inlahen cha lökten anga-aṅ “nö tīntö pròfět nö in cha nö havanten cha nö im Mā Tēv. Hö-ö pöri cha-a nö hòṅ hang.” Ötrēhěn cha-a nö hangṙô ök kūön Yēhōyata ang Sakariā, ök töng rö-ö nö pròfět ngam Tēv hēk kūönṙô inrē pön kahëm Yôas inrē, pön vaichtö fëlngö öp kūön ò anga-aṅ ang Sakariā. (2 Kin. 22:11; 24:19-22 )Öt pa-ekūö ök Yôas tö ngam Tēv Yāvē, lökten anga-aṅ nö öt lēkaṙen. Ngöṙô ang Yāvē: “Acha-a yip tömināch tö chu nö kūöṅnen hananghuṙen min.” (1 Sa. 2:30) Ngaich ngatī inlanken ang Yôas. Lökten ik sā yik tö kūönen tarik alaha yik aṅ Sīrīa nö la-al yik tökalēḵ tarik alaha Yôas, ngaich öt mihôiṅ ngaich cha-a tö tī cha, kò-òngvah inrē Yôas tö tī cha. (2 Kin. 24:24, 25) Ik sā ngaich nö havan nö ṙa-ang i kinyungö, ngaich vī inlahenre yik tarik ò nö hòṅ fëlngen ò kūö ò nö fëlngen Sakariā. w23.06 pěch 18-19 përa 16-17

Iyöng Efisös ang Pôl. Vënyö nang më tarik anga-aṅ aṅ in e tö ngam tölöök inhānga hēk haköpten cha inrē tö ṙô ngam Paipöl. (Inl. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Hangenlōn anga-aṅ tö më holmaneukre aṅ in e hēk lōnu inrē anga-aṅ töre nö hòṅ hayööken cha nö köp nö in Yāvē. Ṙamātö-ellōnre yin sin nö in ngam tövaich tinlööken më Kristīön aṅ Efisös hēk kēken minë la-en milūönö inrē. Höng kamëken minë la-en sin-òkkūö më tarik aṅ Efisös. Ötlöng inrē minë tö hameuknyu nö in minë prōkrām el minë ti-ētör (Theatre). Rö-ö nöng angū-ö pön hang minë tötlöng ṙinò-òṅ inrē cha-a nö el ṙētak minë tökiröng sakāmö. (Efi. 5:3) Pōyen më tarik aṅ in e ‘töt sirō-òngkūö’ nö la-evṙen tö minë tötlöng la-en. (Efi. 4:17-19) Ik sā yik Kristīön aṅ Efisös nö öl nö akahakūö tö minë inchöngtenre tö Yāvē, ngaich höng öt lökngöre cha-a tö minë kahëkenre tövaich la-en, sā töng öt akahaiṙen ngam elkuilōn cha. Ötrěhēn cha-a nö afēkö minë ṙô re min yěn hatönka kūö tö Yāvē tökūö minë tövaich kahëken cha la-en. Lökten ang Pôl nö ngö ṙô nö vë-eny inlahen cha, “sangulköti nup mikah cha, ngaich tangngöre nö im nômö aṅ im Tēv.” Ōt pöri më rīkre aṅ Efisös töt köpsören nö el ngam sinngūlö. w24.03 pěch 20 përa 2, 4; pěch 21 përa 5-6

Kē-ěkūö ang Kītīön tö ngam la-en kamhôka, ngaich hòṅ ma-ainyre anga-aṅ nö hateungngö ngam la-en re. Ik sā yik aṅ Mitiā nö falngöre tö ngam chūök re nö kiyung, ngaich lū-u cha ang Kītīön nö löktö el Achāṙö Yesrīl nö söl Yôtön. (Kam. 7:22) Sökngöre hòng ang Kītīön nö i Yôtön? Hö-ö! Pòrô yik tölūöyòng rôken tarik ò nö öt kalē-en, sön pöri cha-a nö havāngngöre tö Yôtön nö lūḵ më la-alre. Kô-òngvah tī ngaich cha-a nö kēḵ yik aṅ Mitiā. (Kam. 8:4-12 ) Ṙatö-ellōnre ang Kītīön nö in Yāvē tö ò min nö kētö kumlēḵ ò lökten ang Yāvē nö haköpkö ngam ṙinatö-ellōn nö in ò. (Kam. 6:14, 34) Hěng heuh hēk ang Kītīön tö yik tarik ò nö lūḵ yik rācha aṅ Mitiā nöng kiröön ngaich ök rācha nö i uk ūṅt. (Kam. 8:12, 21) Löktö in ngam Tēv inyööken pöri yik aṅ Israel nö mihôiṅ tö yik rācha. Ngatī inlahen më minṙöinylen mihôiṅ nö hayönglen re nö in Yāvē, ‘ngam töt hěngheuh nö larāḵ hēk öt cheingö inrē.’ Yěn ngölōn cha-a töre hēk nö ötkô nö kēken ngam la-en, ngaich kē-ěkūö cha min ang Yāvē tö kumlēḵ.—Isa. 40:28, 29. w23.06 pěch 6 përa 14, 16.

Lökten pòrô öp töng yòh kanihngen lamākūö hī, sön öi mihôiṅ hangönlö ngam ellōnre ngaich haköpngöre öi in Yāvē.. Fēkö inlahen Parök ik sā ò nö ṙatö-ellōnre nö in Yāvē hēk hang minë inchöngtenre inrē tö ò ngaich teūngen anga-aṅ tö minhôiyöre. Öt lēntöhëichṙen yik Israel nö kiyung öt rēhěn cha-a nö īnu tö lanakre hēk aṅtīre inrē. Sön pöri ang Yāvē nö hōten cha nö la-al Sīsēra öp yōm kumyung aṅ kanā-an. Pōyen nuk chehetī yik la-al cha nö kiyung, īnu inrē cha-a tö tö machūötör ṙòng inröl kumyung. (Kam. 5:8) Tölṙô Parök ngaich ök pròfět kikānö ang Tipōra nö peūtöre nö ṙa-ang kui ap rung nö la-al Sisēra. Akahakūö ang Parök tö më la-alre nö pōyen aṅ in tö inröl kumyung, veut alaha kò-òren inrē nö kiyūngö cha. Lökten min nö kihngen cha-a nö la-al cha. Sön pöri anga-aṅ nö hang chööngö. (Kam. 4:1-7, 10, 13-16) Ngatī inlahen ayī-ö yěi ṙātö-ellōnre öi in Yāvē hēk hang minë inlēnö lamöktö elngam söngkötön ngaich ngatī tī min ang Yāvē nö kētö minhòyö hī.—Chöö. 31:6. w23.07 pěch 19 përa 17-18

Teūngen in min tö ngam nômö tö örheūheu aṅ yěi īnu tö ngam manööyö. Ngatī inlahen yik urěh tarik ngam Tēv nö hökkö ngam kinlēḵngô ò. Ngatī ṙēngen inrē ayī-ö öi hòṅ īnu tö ngam manööyö. (Hep. 6:11, 12) Vënyu nang in tö ngam Paipöl tö hī öi sā ṙēngen öp vamī panò-òṅ. (Yāk. 5:7, 8.) Löktökūö im tineūchtö kulöl söl im rinöstö ngam mak ngam yōm panò-òṅ nö kalēḵ alaha nö la-evṙen. Öt akahakūö pöri anga-aṅ tö ṙētak öp sanīöpö e. Höng möi pöri anga-aṅ nö hööka. Ṙatö-ellōnre anga-aṅ tö e min nö öthō nö öt ṙôngu. Ngatī ṙēngen ayī-ö töngamuh yěi löklōn Yāvē pòrô öi ‘öt akahalōn tö yanihih sakāmö ngam Mā.’ (Mët. 24:42) Īnu in tö ngam manööyö ngaich ṙatö-ellōnre inrē tö Yāvē min nö öthō nö öt hateungngö ngam kinlēḵngôre. Yēḵ hī pöri min öt īnu tö ngam manööyö ngaich kihngen min ayī-ö öi hökkö öp ha-ökköre ngaich mihôiṅ min ayī-ö öi marôvat tö Yāvē. Lohten inrē min ayī-ö öi fachuhrit nup chehen nup tö ṙamlōn tī mihôiṅ tö lōn hī. Yēḵ hī pöri min öi īnu tö ngam manööyö, ngaich söl manā-aṅ min ayī-ö öi möi hēk teūngen inrē tö inyöökenre.—Mai. 7:7. w23.08 pěch 22 përa 7

Yēḵ hī öi haṙong tö ṙô ngam tö eūka im Tanīěl 2:41-43 öi in minë tahëng tö eūka im līpöre Tanīěl hēk in ngam Inmeukhömat inrē, ngaich in e mikahkūö ayī-ö tö ngam kunröön nö ṙôtö ngam Prītēn Amerikā ngam tökalēḵ inyöngö töngamuh ikūö ngih panam. Ngöṙô ang Tanīěl nö vënyö inlahen ngam tökalēḵ inyöngö, tö e min “nö ròngti nö ngëḵ ròngti inrē nö lareuka.” Kūö yòh pöri ngam inyööngö nö öt ngëḵ? Pön sā ṙēngen ngam vët nö öt ngëḵngöre yěn hōlu tö ngam tilin, ngatī ngam tökalēḵ inyööngö nö öt kalēḵngöre tö tī më tarik. Pōyen haköplö in min öi i alaha ngam kunröön ngam insā ngam vahënyö Tanīěl. Ngam raneh, tö ngam inyööngö tö Prītēn nā Amerikā nö ṙōlheuh nö hameuktö ngam kumlēḵre. Kiyung cha-a ik raneh vörlt vôr hēk innëtö vörlt vôr inrē, ngaich mihôiṅ. Ōt köpsören kumlēḵ pöri ngaich ngam tökalēḵ inyööngö kūö tī më tarik ò nöng la-al kūö höö hēk la-al ngam mahayöng inrē. Innëtö, anga-aṅ min manā-aṅ tökalēḵ nö mahayöng. Ngaich unôichrit e min ngam inyööngö ngam Tēv nö ha-etngen minë inyööngö tö tarik. w23.08 pěch 10-11 përa 12-13

Pōyen nup kanihngen Tāvit, lökten anga-aṅ nö heṙu nö haṙivlōn. (Sal. 18:4, 5) Ṙōlheuh anga-aṅ nö öt kalēḵ-en nö la-al minë kanihngenre. Teūngen pöri anga-aṅ tö hanöhlöre kūö Yāvē nö chumkūöṙen tö ò hēk hangenlōn inrē tö ò. Sā ṙēngen mahaṙōlngen ngam holre ang Yāvē nö ikui minë “tö ayal kiyôp” hēk “hachōḵten ò inrē nö i töhëm mak.” havantöre ngaich ngam kumlēḵ alaha Tāvit nö i linökölōn Yāvē nö holtö ṙanamlōnre. (Sal. 18:28-32; 23:2) Sā inlahen Tāvit in inrē ayī-ö töngamuh öi la-al minë kanihngenre, “kūö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn Yāvē” pöri öi köp öi la-al u. (Inrā. 3:22; Kòl. 1:11) Tökalēḵ yip tarik tö kunyah elmat tö Tāvit. Ṙōlheuh inrē cha-a nö hòṅ fëlngen ò. Hangenlōn pöri ang Yāvē tö Tāvit, lökten nö laklen ò. Akahalōn ang Tāvit tö Yāvē nö örheūheu nö in ò hēk teūngen inrē anga-aṅ tö inreuskö alahare. Lökten anga-aṅ nö ngö ṙô: ‘Ṙānyen chu ang [Yāvē] nö ṙā-ang i nup pinhë-eṅkūö.’ (Sal. 34:4) Hēṙu ang Tāvit nö pa-ekūö, akahalōn pöri anga-aṅ tö Yāvē nö hangenlōn tö ò, lökten anga-aṅ nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre. w24.01 pěch 30 përa 15-17

Haköplö hī in minë tövaich katöllö Yô-as. Unôichrit kinpaha Yēhōiata, hanôl yik tötlöng ngaich anga-aṅ tarik. (2 Kin. 24:17,18.) Hangṙô yik rācha aṅ Yūta anga-aṅ yip töt hangenlōn tö Yāvē. Kēken nuk la-en inrē cha-a tötlöng. Hö-ö öng öre Yô-as nö hòṅ ṙūöhöngre tö yip tö ngatī inlahen tarik? Hö-ö, pön höng hēk nö hanôlö cha hangṙô cha inrē. Ngaich nö halēnö lang anga-aṅ tö Sakarīa ök kūö kanānö ök yöng ò, höng fëlngen ò pöri anga-aṅ. (2 Kin. 24:20, 21; Mët. 23:35) Iṙôkö kumlò-òv takô anga-aṅ. Tövai nuk sin la-en Yô-as inuk urěh ṙētak, ngaich pöri anga-aṅ nö vë-ekūö insātēv, fëlngö tarik inrē. Unôichngöre ngaich anga-aṅ nöng fëliyö tö yik tarik alahare. (2 Kin. 24:22-25) Yēḵ Yô-as öre nö örheūheu nö hangṙô Yāvē hēk hanôl yip tö hangenlōn tö Yāvē ngaich ṙamlōn anga-aṅ. w23.09 pěch 9 përa 6

Akahakūö ang Yēsū tö Pītör nö öthō min nö ṙāngen ò. Lökten anga-aṅ nö holtö hanangenlōnre nö ngö ṙô nö in Pītör “Uh man pa-ekūö.” Ngam ṙinatö-ellōn Yēsū nö in Pītör lökngöre anga-aṅ tö kūö e. Unôichngöre ngaich ang Pītör tök kahëm ò Antaru nö ṙāngen ngam la-en kinë-e kāḵ ngaich keuheūttö ṙētak re nö hol Yēsū nö la-evṙen nö im linökölōn ngam Tēv. Kūö ngam tölöng atöllö òang Yāvē nö kētö inkòlô ò. (Māk. 1:16-18) Pōyen inkòlô ang Pītör kūö ò nö tömrit Kristu. Ik hē Yēsū nö halanken yik tövahavö, ahōngen yik tötlöök Sī-ö nö el alaha yik tarik hēk hachohlö yik tökapah inrē ngaich ōt hē e ang Pītör nö in ò. (Mët. 8:14-17; Māk. 5:37, 41, 42) Meuk ök heūvö inrē anga-aṅ inlahen Yēsū nö vīlöng nö rācha ip yamih ṙētak. Lohten anga-aṅ nö öt vaichngö tö e. (Māk. 9:1-8; 2 Pīt. 1:16-18) Fē-a man tö inlahen ò nö kūöre nö haköp nö in Yēsū nö ṙētakvö nö meuk nup töt meūkö, nup töt afēkö ò inrē. Iṙôken ṙanamlōn ang Pītör kūö ò nö öt hökngen minë mufēre nö havīlen ò, pò ò öre nö öt teūngen tö minë inkòlôre. w23.09 pěch 21 përa 4-5

Sāḵta ön ngih ṙô Pītör nö im raneh chitri ò, ngam tö ngö ṙô, ‘kô-en hanāngenlōn yin tö höö.’ Hö-ö ön ngih hanangenlōn nö hayunngö nup töng rahëichyen tökööl, pön “hanyatngö nup töpōyen tökööl” inrē. (1 Pīt. 4:8) Lohten ang Pītör nö fēkö inlahen öp inṙēlö holre ök ṙô Yēsū nö haköphöti nö urěhngöre samyeūheu. Ngö ṙô ang Pītör hē e tö ò nö hòṅ “tölngö tö sat heuh van” nö aṙē-ěl öp holre. Ngölōn lohten anga-aṅ hē e töre nö tökirööngö ellōn, Ngö ṙô pöri ang Yēsū nö in ò hēk in hī inrē tö hī öi hòṅ “tölngö tö sat van sat anāi,” öi hööngöre aṙēlö yip holre. Tö ngö manah, nö öt tölngu ngam inlahen hī öi aṙēlö holre. (Mët. 18:21) Yěm kihngen hang ngih inlēnö ngaich um haṙivlōn! Ṙòkhöre yip töthet tarik Yāvē nö hēṙu nö kihngen nö aṙēlö holre. Yěn ōt töhaṙivlōn tī tö meh, ngaich aṙēlen ò më-eṅ öp töng kanò-òṅ meh, urēhěre inrē öm vë-ekūö ò. w23.09 pěch 29 përa 12

Ik sā Yôna nö ellōn ök kāḵ, ṙatö-ellōnre anga-aṅ tö Yāvē min nö öthō nö öt hangöṙô ò nö vë-ekūötēv, öthō inrē nö öt hayööken ò. Unôichngöre ngaich ngam kāḵ nö kuvavlen Yôna nö el tanyô. Hō ngaich ang Yôna nö hateungngö ngam kinë-ekūöre la-en tö Yāvē. (Yôna 2:10–3:4) Hēṙu öm ṙung öt teungten öm vë-ekūötēv, kūö minë kanihngenre hēk miṙivlōnre inrē? Hēk öt teungten inrē öm im inkööpö kūö minë öt kumlēḵ-enre? Yěn ngatī, ngaich kööpölōn më-eṅ tö Yāvē nö akahakūö tö minë kanihngen meh. Yēḵ meh pöri rahëichyen ṙô öm vë-ekūötēv, ngaich ṙatö-ellōnre më-eṅ tö Yāvē min nö öthō nö öt hangṙô meh hēk kētö inyööken meh inrē. (Efi. 3:20) Yēḵ meh öm vahavö hēk kihngen inrē hěnghöre öt teungten inrē öm im inkööpö tö kūö lumrāḵ re, ngaich kò-òren më-eṅ hang otiō minë pöplikēsön ih? Mihôiṅ inrē öm chuh el ngam jw.org öm hang minë tinköökö hēk meuk minë vitiō inrē. Yēḵ meh min öm vë-ekūö Yāvē hēk haköp mat ngam Paipöl tö nup tahëng inrē tö halēnlöngtö ò, yēḵ meh min in u chöh sanapṙô re vë-ekūötēv, ngaich sā kamëtö ṙētak Yāvē min më-eṅ nö kētö kumlēḵ meh. w23.10 pěch 13 përa 6; pěch 14 përa 9

Höng hěngṙen nup aṅ el ngam töhet inrūkui tö öp tö hòṅ vīlöng chūök vinë-ekūötēv i Yarusalem. Nët nup uròhò e, hěng ngam “Töhet Chūök” ngaich tahëng ngam “Töhet kūö nup Töhet Chūök.” Seūlöng ök hīla tö vī-i nö el hôi u. (Hep. 9:2-5; Man. 26:31-33) Aṅhaṅv ngam Töhet chūök tö ök chūök rööntö manyaṅk, ök mīs tö nuk töhet ròtī inrē. Höng yik kūönṙô töhachāmö elkui tö mihôiṅ nö meuthötre nö el e nö la-evṙen. (Kin. 3:3, 7, 10) Ngaich aṅhav el ngam Töhet kūö nup Töhet Chūök tö ök ‘kansòng chöngö tövinngö alaha tö humlum’ nö inmeuktö Yāvē angū-ö nö ōt. (Man. 25:21, 22) Höng yik mākūö kūönṙô tö mihôiṅ nö chuh el e angū-ö chūök. El ṙētak inṙē-ěl tökööl cha-a nö hěngvan i töhěng samyeūheu nö chuh in e. (Lēv. 16:2, 17) Kumtö mahām nuk töṙeūla cha-a nö chuh el ngam Töhet kūö nup Töhet Chūök, hòṅ cha nö havëkö inṙē-ěl nup tökööl re hēk tökööl yik pumnāmö tarik inrē. Löktö im töhet kumlēḵre ngaich ang Yāvē nö vë-eny minkahngö alaha ngam töhet inrūkui nö in nuk yamih ṙētak.—Hep. 9:6, 7. w23.10 pěch 27 përa 12

Ṙōlheuh vinënyi ön nö in ngam ṙô ngam Tēv tö hī hòṅ “hangenlōn tö höö.” (Yôh. 15:12, 17; Rōm. 13:8; 1 Tös. 4:9; 1 Pīt. 1:22; 1 Yôh. 4:11) Lohten in öi aṅhav in töm hanangenlōnre tö më prötör sistör. Öt hěngtak pöri tökô nö meuk ellōn hī yěi hangenlōn tö öp holre hēk yěi hö-ö. Lökten öi hòṅ hameuknyen u. Öi sitih inlahen? Löktö in minë ṙô re hēk tinrīkenre inrē. Pōyen nun minë inlahen hī mihôiṅ hameuktö ngam ‘hanangenlōnre tö më prötör sistör. Tö sā ṙô ngam Paipöl nö ngöṙô: “Kö ṙôtö kanô-en yin i holre.” (Sak. 8:16) “Ngaich kö kuchīken in höö.” (Māk. 9:50) “Kö ngö-aṅlö ellōn tö höö im minlēḵṙen.” (Rōm. 12:10) “Lökten yin kö hōḵen höö.” (Rōm. 15:7) “Kö aṙēlen höö.” (Kòl. 3:13) “Keunhökūö höö yin tö lumnganre.” (Kal. 6:2) “Lökten yin haṙamkölōn höö tö në ṙô.” (1 Tös. 4:18) “Lökten kö hangëken höö.” (1 Tös. 5:11) “Kö ve-elkui höö inrē.”—Yāk. 5:16. w23.11 pěch 9 përa 7-8

Hòṅ ngön ngam ṙinatö-ellōn hī inup tö pōyen katöllö hī. Tö sā në, innôlö, inṙamlōn, marò-òl chūök im inkööpö, pinīhö, tumtak kūön hēk i alaha nup tahëng kinmānö inrē. Lökten öi hòṅ hatöönöre: ‘Asūp mikahkūö chu löktö in në katöllö chu? Ṙatö-ellōnre öich chū-ö tö ngih panam nöng rahëichtöreṙen, ngaich ngam Tēv min nö röhten inlahen min nö vī ngih panam nö tufömngöre? Hameuktu ön minë katöllö chu nö sā mufē yip tarik aṅ kūö ngih panam?’ (Mët. 6:19, 20; Lūk. 12:16-21) Yēḵ hī min öi asīöp ngam ṙinatö-ellōnre tö inlahen ngam tufömngöre panam nö röhten yanīhi, ngaich vāyö katöllö min ayī-ö. Hòṅ ngön ngam ṙinatö-ellōn hī. Pön pōyen nup kanihngen min lā-al hī. Tö sā ngam inlahen hī yěi hakihtuṙen, öt ilöö lööken yěi vahavö, haṙivlōn inrē yěn yih nup tahëng kanihngen. Öt uroh sin öi kihngen lohten öi lā-al u, ngaich yěi marò-òten pöri öi lā-al u ngaich hòṅ ngön ngam ṙinatö-ellōn hī. Ngaich möi min ayī-ö öi lā-al u hēk holtö ṙanamlōn re inrē min öi löklōn Yāvē.—1 Pīt. 1:6, 7. w23.04 pěch 27 përa 4-5

Lōnu ang Yāvē tö hī asīnkö nup ṙô re yěi vë-ekūötēv. Tö sā ṙēngen öp töhěng tak öre prötör ma havëkö kūö Yāvē tö inlahen re nö teūngen tö chutti re, hòṅ ò nö chuh el ngam könvensön. Sitih inlahen ang rih min Yāvē nö kētö sanapṙô ò? Lohten anga-aṅ nö hayööken ngam prötör nö un pa-ekūö nö chuh in öp yöngṙen re nö havëkö chutti re. Pi-a anga-aṅ nö ṙōlheuh ṙô nö havëkö chutti re nö in ngam yöngṙen re. Mihôiṅ inrē anga-aṅ nö ngöṙô nö ip yöngṙen re. Mihôiṅ chin haṙīnngö minë chutti re öich la-evṙen inup tahëng ṙētak hēk mihôiṅ inrē öm hakūönngö nup rineushö chu yěich kēḵ chutti re. Lōnu ang Yāvē tö hī öi ṙōlheuh ṙô vënyö nup pinṙūtölōn re öi in ò. Ngam ṙô Yēsū nö in yik haköptö ò, löktö in e mikahkūö ayī-ö tö hī öi öt ilööṙen teūngen tö nup havëkö re. (Lūk. 11:9) Lökten öi ötkô ṙākôre havëken u! Iṙūöhen pöri öi holtö ellōnre öi vë-ekūötēv. (Lūk. 18:1-7) Yēḵ hī min ṙōlheuh ṙô öi havëkö öp lōn re ngaich sā vamë-eny nang Yāvē ayī-ö tö ngam havëkö re nö töt ṙanāngen nö in hī, hameuktöre inrē min ayī-ö öi pōyen ṙinātö-ellōn öi in Yāvē. w23.11 pěch 22 përa 10-11

Kilēḵngôre misī ang Yāvē nö in ök holre Aprahām tö yip taṙòkhöre min tarik ikūö ngih panam nö teūngen tö inkôlò re nö löktö ip kūön ò. (Ran. 15:5; 22:18) Ngön takô ngam ṙinātö-ellōn Aprahām nö in Yāvē lökten anga-aṅ nö ṙātö-ellōn tö ò nö öt löktu nö öt hateung ngam kinlēḵngôre min. Ngaich pöri ang Aprahām nö 100 samyeūheu ṙēḵti ngaich ngam pīhö ò nö 90 samyeūheu ṙēḵti, öl cha-a nö kūönu. (Ran. 21:1-7) Sön ang Aprahām nöng “ṙātö-ellōnre nö im mineūka pòn hōtu anga-aṅ nö yöng tö ṙōl mihëṅṙö tarik, sā ngam tö ngaich misī tö eūka.” (Rōm. 4:18) Akahakūö in töm maheūṅkkö Aprahām nö ngaich nö teung. Kūönu anga-aṅ tö Isāk ngam maheuṅkkö cha sin. Kūö yòh pöri ang Aprahām nö ṙātö-ellōnre tö Yāvē min nö hateunngö ngam kinlēḵngôre? Kirööngen mikahkūö ang Aprahām tö Yāvē misī, lökten anga-aṅ nö “pōyen ṙinātö-ellōn tö ngam kinlēngô ngam Tēv nö öthō nö öt teung. (Rōm. 4:21) Kūö ngam tö ngön ṙinātö-ellōn Aprahām ang Yāvē nö ṙamölōn nö in ò hēk kaheūkan inrē nö tölöök.—Yāk. 2:23. w23.12 pěch 8 përa 1-2

Ngòh ṙālö chūök hī mihôiṅ ṙātö-ellōnre, keuheūtngö nup kinë-ekūöre min anga-aṅ la-en. Tövai ang Yēsū nö inchôḵ elmat hī nö in e. Öt hěngheuh anga-aṅ nö höhölōn tö minë kinë-ekūöre la-en. Hateūngngö minë la-enre pöri anga-aṅ kinë-ekūö ò tö Yāvē. Öt tölööṙen anū-ö nö in ò sön pöri anga-aṅ nö öt heūlngöre. Hangenlōn anga-aṅ tö taṙòkhöre tarik —möthē yik haköptö ò—Lökten anga-aṅ nö holtö ṙanam lōnre nö kēḵngö nômöre tö pòkūö cha. (Yôh. 13:1) Yī-ö prötör asīnken Yēsū yin, ngaich nup la-en kinë-ekūö yi-ö mā-anyre yi-ö öi kēken u. Yěi öt akahakūö tö inlahen re öi kēken u, ngaich holtö inyāichngöre öi havëkö inyöökenre in yip tö sööḵngö ṙēḵti prötör. Uh öm höng kūöre öm hòṅ meūkö tö yip tahëng öm la-evṙen. (Rōm. 12:11) Nup töng la-en pöri kinë-ekūö meh, holtö ellōnre öm kēken u, ngaich fēken nup töng la-en yiö nö “chö-öiny ten Yāvē, rö-ö nö chö-öiny tö tarik.” (Kòl. 3:23) Hö ö in öi töhët lökten öi hòṅ aṅhavin tö ngam inyāichngö ngaich ho-en nup vanaichöre yěi vaichköreṙen.—Inch. 11:2. w23.12 pěch 26 përa 8

Kiröngen ṙanāmlōn ayī-ö ik sā hī kē ngam vinôkö, pöi kaheukhötre el ngam mikūönö Yāvē. Sā mufē Tāvit ayī-ö tö ngam minlēḵkenre. Ngöṙô tī anga-aṅ nö kūich ngam Salmai: “Tökôlò öp tarik öp atöllö Meh, ngaich vītu nö iyöng in Meh: pòn hōtu nö iyöng el nup patī Meh.” (Sal. 65:4) Achīö yip tö havëtu tö Yāvē nö el ngam patī ò hēk tö kaheukhötvö inrē nö el ngam mikūönö ò? Tūökten yip tarik ngam Tēv yip tö kô-en lōn nö hòṅ haröhtöre nö in ò. (Yāk. 4:8) Yēḵ meh öm kētöre in Yāvē hēk kēḵ ngam vinôkö inrē ngaich mihôiṅ öm ṙinātu-ellōn tö ‘meh min öt hěngö hanakten pò ngam Tēv min nö kē-ěkūö meh tö minë töpōyen inkòlô.’ (Mal. 3:10; Yar. 17:7, 8) Ranehlö röön hī ön ngam inlahen hī yěi kēḵ ngam vinôkö. Hòṅ asīnkö ngam kinlēḵngôre më-eṅ öm la-evṙen, pòrô öm halō-oikūö hēk kihngen inrē pò meh öm tamömrit Yēsū. (Mum. 5:4, 5) Lökten öm hòṅ ma-ainyren asīnken ò hēk hang minë chööngö ò inrē.—Mët. 28:19, 20; 1 Pīt. 2:21. w24.03 pěch 8 përa 1-3

Lohten an töt ööire an kēnyö ṙētakre vë-ekūö höö hēk lohten inrē an tö kö harīkngöre ööilōn na hēk pī-a an tö veūtö tanānyö inrē an in höö. Asuh pöri öp tö mihôiṅ inlahen meh? Töi chumkūöṙen öi ngëichken ngam töhěng inchōḵ elmat inlahen ngam tameūyö. Yěm föngtökūö öp tameūyö ngaich öt ilööṙen angū-ö nö hūṙö kūö, pöi hòṅ urěh öi chaplö nup tö kun kun chōn ngaich möl öi chaplö nup tö kiröng ngaich hireūtkenre angū-ö nö hūlöre kūö. Ngatī inlahen kò-òren öi kēnyö ṙētakre öi hanòlö höö. Chumkūöṙen, öm um kēken nup la-en nup tö līplö tī töp pīhö meh, ngëichkö nup la-en pöri nup tö ṙamölōn tī tö nā. (Yāk. 3:18) Ngatī inlahen min nā-a hiṙeūtkenre an kē-ěny ṙētakre hanòlö höö ngaich lohten min ngam hanangenlōn nā nö sīöplöre. Hòṅ milēḵṙen nan minā pamīhöre tö höö. Pön sā ṙēngen öp kuföt angū-ö öp töng örheūheu nö ha-ūlö kūö ngam tameūyö. Yěn öt teūngen angū-ö min tö ngam kufötngaich mihôiṅ min ngam tameūyö nö nyangngö kūö. Ngatī ṙēngen minā pamīhöre yěn öt milēḵṙen tö höö, ngaich mihôiṅ min nö ilööṙen ngam hanangenlōn cha tö höö nö kūönngöre. Yē cha pöri nö milēḵṙen tö höö ngaich köp min ngam hanangenlōn nö ihôi cha. Hěng pöri ngam tö hòṅ kanöpölōn hī, lohten min öm ngölōn tö meh öm milēḵṙen tö ò, ngamuh pöri töt ṙanāngen tö ngam hol meh nö hòṅ akahaiṙen tö meh yěm milēḵṙen tö ò. w23.05 pěch 22 përa 9; pěch 24 përa 14-15

Vënyu angū-ö nö imat ngam Paipöl tö yik tö chiplö tarik Yāvē nö pa-ekūö hēk kichëyöre pò yik tökunyaha elmat tö cha nö hòṅ fëlngen cha. (Sal. 18:4; 55:1, 5) Ngatī inlahen töngamuh më lamöklōn Yāvē nö mihôiṅ nö hakihtuṙen nö el iskul, ichūök re nö la-evṙen, el mikūönö re hēk tö më mā mahayöng inrē. Mihôiṅ inrē nö kūö nup tökiröng invah öi kihngen lak ngam nômöre. Lohten inrē öi pa-ekūö hēk sā inlahen ngam kun nyīö inrē öi öt heuveū inlahen. Sitih inlahen pöri ang Yāvē nö hayööken hī?Kēnyö ṙētakre in Yāvē öm vë-ekūötēv hēk haköpmat ngam Paipöl inrē. (Sal. 77:1, 12-14) Yē meh min harūnöre ngatī inlahen, ngaich mihôiṅ min më-eṅ havëkö inyöökenre in Yāvē yěm kihngen. Vënyö nup miṙivlōnre min më-eṅ in ò hēk vë-enyre inrē öm kūö yòh öm vöö. Lökten öm haköp mat ngam Paipöl hēk hangṙô Yāvē inrē. Ngaich akahaiṙen min më-eṅ tö Yāvē nö hareuskö alaha meh.—Sal. 119:28. w24.01 pěch 24-25 përa 14-16

Hòṅ kô-en ngam kuilōn hī yěi hòṅ teung in nup chö-öinyre. Pön yěn kalēḵ ngam kuilōn hī, ngaich ilööṙen min öi sölta öi in nup chö-öinyre. Asuh öp rih mihôiṅ inlahen meh hòṅ meh asīöp ngam kumlēḵlōn re? Vë-ekūötēv hòn yih ngam kumlēḵlōn meh. Yēḵ meh min öm vë-ekūötēv, ngaich kē-ěkūö meh min ang Yāvē tö ngam töhet kumlēḵre. Hòṅ ngam kuilōn meh nö teung nö sā ngam chö-öny meh. Hēṙu in ṙung vī nup chö-öinyre, pön tövai inrē angū-ö nö inlahen hī. Lohten pöri öi höng öt kūyulōn öi hòṅ kētöre öi in u. Afēkö minë inlahen tī Yāvē töngamuh nö in meh. (Sal. 143:5) Ik sā Pôl nö fēkö inlahen minë tī Yāvē nö hameuktö miṙēḵlōnre nö in ò, ngaich ngönlöre ngam kuilōn ò nö im linökölōn Yāvē. (1 Kòr. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Ngatī ṙēngen ngam kuilōn hī nö ngönlöre öi kēken minë chö-öinyre yēḵ hī öi afēkö minë tī Yāvē töngamuh.—Sal. 116:12. w23.05 pěch 27 përa 3-5

Ṙamlōn an ngam Yöng hī aṅ el halīöngö yěi ha-öiny ngam minë-eny ò. (Sal. 119:108) Öt kūö ò nö sā hī öi tarik öi hòṅ ha-öinyö hēk lōnu tö inreuskö alahare. Yēḵ hī pöri ha-öinyö ò ngaich ṙamlōn anga-aṅ. Minyônyngö aṅ ngam Satān in yěi köp öi i linökölōn Yāvē. Pön sūöchken hī ngam Satān öi höng kūö nup kuilōnre öi ha-öiny ngam Tēv. Ngö ṙô anga-aṅ tö inlahen hī, öi ṙāngenre min löklōn ngam Tēv yěn yih minë kanihngen hī. (Yōp 1:9-11; 2:4) Minyônyngö aṅ ngam Satān pöri ang Yōp. Ngatī inlahen öm min më-eṅ? Mihôiṅ in inrē ayī-ö öi asīnken ò minyônyngö aṅ ngam Satān öi söl manā-aṅ chiplö löklōn Yāvē öi haṙamlōn ò inrē. (Inch. 27:11) Tökiröng angū-ö nö minlēḵken hī. w24.02 pěch 8-9 përa 3-5

Unôichrit nuk ṙētak nā Môsös nā Yôsuā ang Yāvē nö katöllen yik kamhôṅka nö mahachō-okūö yik tarik re. Ngatī inlahen inrē inuk ṙētak yik rācha nö löktö in më pròfět tī ang Yāvē nö hachō-okūö më tarikre. Hang ṙô më pròfět yik töchiplö rācha. Tö sā pròfět Natān, ik sā ò nö vënyö ngam vanāichö Tāvit ngaich hayāichngöre ang Tāvit nö hō-en ngam vanāichöre. (2 Sa. 12:7, 13; 1 Kin. 17:3, 4) Hang ngam inlēnöre inrē ang Rācha Yēhōsafāt ngam kahëtö pròfět Yahasī-el ngaich ṙūöhlö alaha yik tarik inrē anga-aṅ aṅ Yūta nö ‘ṙātö-ellōnre nö in më pròfět ngam Tēv.’ (2 Kin. 20:14, 15, 20) Ik sā Rācha Hēsikiā inrē nö kihngen, ngaich kē inyööken re anga-aṅ nö in pròfět Isayā. (Isa. 37:1-6) Yěn lök in ngam talöökö inchō-kūöre tö Yāvē më rācha, ngaich kē-ěkūö cha Yāvē tö minë inkòlô hēk laklöng inrē më tarik tö hayöngkaṙen tö cha. (2 Kin. 20:29, 30; 32:22) Akaha elmat ayī-ö tö Yāvē nö löktö in më pròfět tī nö hachō-okūö më tarikre. w24.02 pěch 21 përa 8

Lōnu ngam Satān tö hī öi hanôl yip tarik tö kihngen tī min tö hī öi lök in minë inchöngtenre tö Yāvē. Hòṅ köplōn ayī-ö nö rö-ö nö ṙôten yip töng ha-eh ṙung nö hanôl hī, pön ṙôten yip vahë-ekūö hī inrē el ngam sōsöl mītiā. Ma-ainyre ngih panam nö kētö ṙinātö-ellōn hī tö minë tötlöök la-en nö öt vaich. Akahakūö in tö e nö tö vaich, lökten öi hòṅ ma-ainyre ui halöngtenre sā minë mufē ngih panam. (Efi. 4:19, 20) Hòṅ hatöönöre ayī-ö, ‘Yēḵ yip tarik öreh nö ötlēkôre hēk miyëḵ tö ngam inlahen chu öich asīnkö minë chöööngö kahëtö Yāvē, sön hòng min chū-ö öich holtö öt pinhë-ekūöre öich lök in u? Chumkūöṙen hòng chū-ö töre öt höng yahlö inlahen hanôl yip töt ṙamātö-ellōnre nö in minë chööngö Yāvē, tö sā yip hol hī el iskul, i chūök hī kaman hēk in nup tahëng inrē chūökö?’ Sā ṙô ngam tö vënyu im 2 Timôtī 2:20-22, öi hòṅ holtö mikah elmatre öi hanôl yip el ngam maṅ, pön lohten inrē yip rīkre el ngam maṅ nö mihôiṅ nö ṙūöhngen hī tö Yāvē. w24.03 pěch 22-23 përa 11-12

Hēṙu öm ṙung ngö mufē, tö sitih mineukö öng Yāvē? Hö-ö in kò öi meukö Yāvē, pōyen pöri nup tö vënyu inlahen ò nö imat ngam Paipöl. Ngö kinūichngö angū-ö tö Yāvē nö “sā tavūöi” hēk “lanaklö” inrē “tön tameūyö an ngam Tēv nö töṙāpngökūö.” (Sal. 84:11; Hep. 12:29) Hěng inrē ngam chūök kinūichngö ò nö tö sā öp ihong safir töpōiṙai tö ayānga, ngaich havīlöng anga-aṅ tö ngam yanāngö nö sā inlahen tasěkö. (Isi. 1:26-28) Hö-ö in öi kò meukö Yāvē, lökten ayī-ö mihôiṅ kihngen öi ṙatö-ellōnre tö ò nö hangenlōn tö hī. Pōyen yip tarik tö īnu tö kanihngenre lökten cha-a nö öt ṙatö-ellōnre tö Yāvē nö hangenlōn tö cha. Akahalōn ang Yāvē tö më tarik nö kūö yòh nö kihngen nö haröhtöre nö in ò. Lökten anga-aṅ nö keuheūtnyö ṙô re nö vënyö inlahenre nö imat ngam Paipöl. Tö sitih inlahen ang Yāvē nö Tēv, yē hī öi höng hěnglöh ṙô, tö ò nö hanāngenlōn. Ngö kinūichngö angū-ö nö imat ngam Paipöl tö ò nö, “Tēv hanāngenlōn.” (1 Yôh. 4:8) Nup taṙòkhöre kahëken ò la-en, kūö ngam hanāngenlōn anga-aṅ nö kēken u. Öt kūöngu ön ngam hanāngenlōn Yāvē, hangenlōn an inrē tö cha yip töt hangenlōn tö ò.—Mët. 5:44, 45. w24.01 pěch 26 përa 1-3

Katöllen Môsös ang Yāvē nö ṙamānyen yik aṅ Israel nö i Aikup. Halēnlö ngam taṙul ang Yāvē nö inchō-okūö më tarik re nö el sakāmö hēk ngam tameūyö inrē nö el hatööm. (Man. 13:21) Unôichrit u ang Môsös nö kiröön nö hachōḵ kūö më aṅ Israel nö chuh in ngam Töngāṅv Mai. Pa-ekūö pöri më Israel kūö cha nö meuk ngam mai nö lākūöre, hěnghöre lūlöngrit cha-a tö më kumyung aṅ Aikup. Öt vaich pöri angū-ö, pön tölngenre ang Yāvē nö löktö in Môsös nö hachōkūö më tarik nö chuh in e. (Man. 14:2) Hameuktö pinngangkūö ngaich ang Yāvē nö laklen më tarik re. (Man. 14:26-28) Unôichrit e ngaich ang Môsös nö 40 samyeūheu rô-òten, nöng chuhngörit ngam taṙul. Ngaich hachō-okūö më tarik Yāvē nö el ngam tönyalnyi. (Man. 33:7, 9, 10) Löktö in e ṙô ang Yāvē nö vë-ekūö Môsös nö kētö minë inlēnö. Ngaich vë-eny nang më tarik ang Môsös tö minë inlēnö. Kôta mat më aṅ Israel nö meuk inlahen tī Yāvē nö löktö in Môsös nö hachō-okūö cha. w24.02 pěch 21 përa 4-5