Mareferensiya a Txibhukwana txa mitshangano ya mahanyelo a Wukristu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EZRA 4-6
“Va leke ka mthumo”
Ina wa tiwona ati Zakariya a nga ti wona?
Mthumo wo wuseta dithepele wu txi tsimbiswa. Hambiketo vavamna vale va ti sawutwe kasi kuthangela i ngati Mphaxeli wa Hombe Jesuwa ni Mfumeli Zorobhabheli va ‘khatile kuaka nyumba ya Txizimu.’ (Ezra 5:1, 2) Txisungo txonetxo txi txi woneka nga hi si nga txa wutxhari. Nguko mthumo wo aka dithepele wu ti ha kubasani, se valala va ndi na sikota ku wu wona ni kumaha totshe kasi ku wu emisa. Ngu toneto majaha ale a mambidi, Jesuwa ni Zorobhabheli va txi lava txitsaniso txa ti to Jehovha a txi va vhunetela. Ina va txi mani? Ina, ngu nzila muni?
w86 1/2 29, dibhokiso ¶2-3
“Jehovha a seketete madhota”
Msana ko Vajudha va nga di sate Bhabhilona ve tshumela Jerusalema va hote ngu didhawa da moya kudingana 16 wa malembe. Mprofeti Hagayi ni Zakariya va ti kotile kutsanisa Vajudha aha koza ve simama ve aka dithepele da Jehovha. Kambe kha ta swela, vafumeli va Persiya va zamile kutsimbisela mthumo wuwa wo aka, ngu ku va wotisa tiya: “I mani a nga mi ruma kuaka nyumba yiya, ni kuwusa diguma kani?”—Ezra 5:1-3.
Xamulo ya txiwotiso txiya yi txi karata. I di ti to madhota ma to ko tumela kudhukiselwa, mthumo wo aka dithepele wu sa simama. Ni ku i di ku va ti ko kanetana navo ngu kukongoma mthumo wonewo wu di tekete kuemiswa. Se madhota ngu (mkongomiso wa Zorobhabheli ni Mphaxeli wa Hombe Joxuwa) va lulamisete xamulo ya txixonipho kasi kuangula ngu wuzivi ka vafumeli va Persiya. Vona va va khumbutisile mlayo wa Mkoma Siro, awu wu ngadi ni malembe wu di divatwe, awu wu nga txi tumelela Vajudha ku simama ni mthumo wo aka. Aku vafumeli va Persiya va nga txi tiziva to ku si tumelelwi kutxitxa mlayo wu wu nga simekwa ngu Mkoma, ngu wutxhari va ti vekile hahatshi. Ngu ku tsimbila ka mbimo Dhariyo a bhalete dipasi Vajudha kasi ku va tumelela ve simama ni kuaka!—Ezra 5:11-17; 6:6-12.
Ina wa tiwona ati Zakariya a nga ti wona?
Kuvile ni kutxitxa aku ku nga ta vhuna Vajudha. Ngu kuhi ka kona? Ngu dilembe da 520 A.E.C. Mkoma wa wamphya Dhariyo I, a khatile kufuma Peresiya. Ka dilembe da wumbidi da kufuma kwakwe ene a tumbute ti to mlayo wule, wo tsimbisa kuaka dithepele wu si nga ha mlayoni. Se ene a rumisile ti to mthumo wo aka wu ya masoni. (Ezra 6:1-3) Eyo ma vile madungula o tsakisa ngutu. Kambe i si nga eto basi, mkoma a rumete ti to vathu va matiko mamwani va si khulumeteli ko wuseta dithepele, ni ku ma ti fanete kumaha mningelo yo vhuneta ka mthumo wuwa. (Ezra 6:7-12) Kota wuyelo, Vajudha wa hetile mthumo wo wuseta dithepele mndani ka 4 wa malembe, ngu 515 A.E.C.—Ezra 6:15.
Ina wa tiwona ati Zakariya a nga ti wona?
Nzila yimwani ayi Jehovha a yi thumisako kasi ku hi ninga mkongomiso ngu kuthumisa ‘txithumi txo thembeka na txi di ni wutxhari.’ (Mat. 24:45) Mbimo yimwani txithumi txi nga ningela mkongomiso awu hi si wu pfisisiko. Ngu txikombiso hi nga ningwa mkongomiso mayelano ni nzila yo ti lulamisela ngako ku txi va ni tiphango ta mtumbuluko. Kambe hi nga ti wona nga eto kha ti na kumaheka ka wukhalo wathu. Hambi kupimisa ti to txithumi txo thembeka txo karatisela timhaka ka mbimo yiya ya mtungu. Se hi nga maha txani ngako hi txi amukela mkongomiso awu hi wu wonako nga kha wu pfisiseki? Hi fanete kualakanyisisa ngu nzila Vaisrayeli va nga wuyelwa ngu yona ngu kuengisa mkongomiso awu va ningwa ngu Jehovha ngu kuthumisa Zorobhabheli ni Jesuwa. Hi nga tshumela hi alakanyisisa ngu matimu mamwani a Bhiblia aya hi nga ma gonda. Mbimo yimwani, vathu va Txizimu va txi ningwa mkongomiso awu wu nga txi woneka nga kha wu pfisiseki ngu kuya ngu mawonelo a vathu, kambe mkongomiso wonewo wu ponisile wutomi wa vathu.—Val. 7:7; 8:10.
Tithomba ta moya
w93 15/6 32 ¶3-5
Ina u nga kholwa ka ti Bhiblia yi ti wombako?
Male yiya ya txingetxe yi mahilwe Tarsu, i ku didhoropa di di nga ti wuphemba ka ditiko adi konkuwa i ku Turquia. Male yiya yi mahilwe ka dilembe dizana da wumune A.E.C., ngu mbimo ya mfumeli wa Persiya Mazaeus. Ka yona a txhamuselwa kota mfumeli wa “mtxhatuko ka mnambo,” i ku Mnambo wa Ewufrate.
Ngu kutxani mapswi awa i di ya lisima? Nguko u na mana mapswi ya ma fanako ka Bhiblia yako. Dibhuku da Ezra 5:6–6:13, di womba-womba ngu mapapilo aya Mkoma wa Persiya Dhariyo ni Mfumeli Tatenayi va nga bhalelana ona. Va txi womba-womba ngu kuwuseta ka dithepele da Jerusalema aku ku nga txi mahwa ngu Vajudha. Aku Ezra i ngadi mabhalani wamnene wa Mlayo wa Txizimu ku txi emelwa to e bhala mapswi a manene ni a ditshuri. Ka Ezra 5:6 ni 6:13 u na wona to a dhanile Tatenayi kota “mfumeli wa mtxhatuko ka mnambo.”
Ezra a bhate tiya kona mu ka 460 A.E.C., se male yiya yi ti ta mahwa ku di pindile 100 wa malembe. Kambe vamwani va ti wona i singa ta lisima ngutu ku womba-wombwa ngu txitulo txo kari txa mthangeli wa kale. Kambe u txo kholwa ka timhaka ta tidotho ati vabhali va Bhiblia va nga ti bhala, ina eto kha ti na kuengetela kukholwa kwako ka timhaka timwani ati va nga ti bhala?
10-16 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EZRA 7-8
“Mahanyelo a Ezra ma tisile wudhumo ka Jehovha”
w00 1/10 14 ¶8
U txi gonda u na wuyelwa ni ku u na mana litsako
Kuwomba ditshuri, lirando lathu ngu Dipswi da Jehovha di fanete kukhukhela mbiluni i ku txisima txa totshe ti hi ti mahako. Hi fanete hi tsakela ku veka mapimo ka tindimana to kari ati hi ku ngadi ku ti gonda. Hi fanete kupimisa ngu timhaka ta moya ni kualakanyisisa ngu tona. Eto ti lava hi alakanyisisa kwati ni kumaha mkombelo. Kufana ni ti Ezra a nga maha, hi fanete kululamisela mbilu yathu ti to hi gonda ngu Dipswi da Txizimu. Ku bhatwe tiya ngu ngene: “Nguko Ezra a ti ti vekisete mbiluni kwakwe, kulava Mlayo wa Mkoma, kasi ku wu londeta, ni kugondisa kona Israyeli, sileleto sa kona, ni madingano a kona.” (Ezra 7:10) Wona sikongomelo siraru a si Ezra a nga di naso mbimo yi a nga ti ti vekisete mbiluni kwakwe: I ti kugonda, e ti thumisa ni kugondisa vamwani. Hi fanete hi etetela txikombiso txakwe.
si 75 ¶5
Dibhuku da Mitengo 13—1 Makronika
Kha ngaho mmwani a nga txi faneleka kubhala matimu yawa ngu ha ma ku ngu kona kupinda Ezra. “Nguko Ezra a ti ti vekisete mbiluni kwakwe, kulava Mlayo wa MKOMA, kasi ku wu londeta, ni kugondisa kona Israyeli, sileleto sa kona, ni madingano a kona.” (Ezra 7:10) Jehovha a mkongomisile ngu kuthumisa moya wakwe wo Sawuleka. Mfumeli wa Persiya a woni wuzivi wa Jehovha ka Ezra, se mninga wukoma wa hombe ka ditiko da Judha. (Ezra 7:12-26) Aku Ezra a ngadi ningilwe wukoma ni wuzivi wa txitimwi, a si kotile kubhala dibhuku diya ngu kuthumisa mapapilo a manene aya ma nga di ho.
it-11179 ¶7
Ku ti veka hahatshi
Wa mana mkongomiso wa ditshuri. Ka Txizimu awu a tivekako hahatshi a nga emela mkongomiso wa ditshuri. Ezra adi ni wutixamuleli wa lisima ngutu wo thangela vavamna ava va pindako 1.500, kukhukhela Bhabhilona kuya Jerusalema, hahanze ka vaphaxeli, Vaneti, vavasikati ni vanana. Ni ku vona va di tekile mtengo wa hombe wa nzalama ni silivhela kasi kuya tshurisela dithepele khe Jerusalema. Ti txi lava ku ve vhikelwa ka liendo lawe, kambe Ezra kha lava ku kombela kuvhikelwa ngu masotxhwa a Mkoma wa Persiya, nguko asi lavi kutsanisa likholo lawe ka mtamo wa vathu va nyama. Hahanze keto a wombile tiya ka Mkoma: “Dianza da Txizimu txathu di txitimwi ka votshe vale va txi lavako ngu ta tinene.” Sekoko Ezra a to huwelela ku ti tona, kasiku vathu ve ti namisa masoni ka Jehovha. Va mahile mkombelo ka Txizimu ni ku txona txi va engisile, txi va hulukisile manzani ka valala vawe ni ka vale va nga ti va riyela milawu tinzilani, se vona va vhikelekile ka lotshe liendo lawe. (Ezr 8:1-14, 21-32) Txizimu txi wuyelisile ngutu Dhaniyeli mbimo yi a nga ti wukhumbini khe Bhabhilona, txi mrumelela muwoniso ngu kuthumisa ngelozi, nguko Dhaniyeli a ti vekile hahatshi e lava kupfisisa ni mkongomiso wa Txizimu.—Dhan 10:12.
Tithomba ta moya
w06 15/1 19 ¶10
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Ezra
7:28–8:20—Ngu kutxani Vajudha vo tala khe Bhabhilona va nga txi kana-kana kukwelela Jerusalema kumweko ni Ezra? Hambiku ku ngadi pindile kona mu ka 60 wa malembe kukhukhela mbimo yi mtxawa wo khata wa Vajudha wu nga tshumela ditikoni kwawe, Jerusalema ku si se zumba vathu va vangi. Ku tshumela Jerusalema, ti txi womba ku ya khateta wutomi ka wukhalo wo thisa. Ka Vajudha va va ngadi ni wutomi wo khaliseka khe Bhabhilona, kutshumelela Jerusalema ti txi woneka i di txikarato nguko va si thembi to va ndi na mana kukhaliseka. Ngu ditshuri liendo lo ya Jerusalema li di ni tiphango ta tingi. Ava va nga si kota kutshumela va vite ni likholo la hombe ka Jehovha, kukhatalela wukhozeli wa ditshuri ni txibindi txo emela ati va ndi no ti mana Jerusalema. Hambi Ezra a mani kutsaniswa ngu dianza da Jehovha. Se ngu kona ha ka Ezra, 1.500 wa timwaya mwendo kona mu ka 6.000 wa vathu va tsanisilwe, ngu koneho va tsute nayo Jerusalema. Mbimo yi Ezra a nga maha malulamiselo mamwani, 38 wa Valevhi ni 220 wa Vaneti ni vona va ti tsakete kutsula nayo.
17-23 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EZRA 9-10
“Wuyelo yo panda ya kwa mbi engisa”
w06 15/1 20 ¶1
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Ezra
9:1, 2—Ngu kutxani kutekana ni vathu vamatiko ti ndi no va phango ya hombe? Ditiko dile di nga hulukiswa di ti fanete kuvhikela wukhozeli wa ditshuri wa Jehovha kala e ta Mesiya. Kutekana ni vathu vamatiko mamwani ti ndi na veka ha phangoni wukhozeli wa ditshuri. Akuwa vamwani ka vona va nga di tekanile ni vathu vo khozela sizimu sa walo, ku ti ni phango yo ditiko dotshe ngu magwito di pateka ka wuhedheni. Eto ti ndi na maha to wukhozeli wa ditshuri wu fuva ha mafuni kotshe. Sekoko Mesiya adi na tela mani? Ngu toneto, ta pfisiseka kuva Ezra a di xamate ngu kuwona ti ti nga ti mahekile!
w09 1/10 10 ¶6
Ngu tihi ti Jehovha a ti kombelako kwathu?
Hi txi engisa ti txi khukhela mbiluni hi na mana makatekwa. Mosi a bhate tiya: “Kuva u vekisa sirumo sa MKOMA, ni milayo yakwe, ayiya nyamsi ni ku leletako, kasi ku u mana kuzumbiseka.” (Vhersikulo 13) Ngu ditshuri sotshe sirumo sa Jehovha, totshe ti a hi kombelako ti wuyelisa athu. Kha ti hi xamalisi nguko Bhiblia yi khene “Txizimu lirando.” (1 Johani 4:8) Ngu konaho, sotshe sirumo si hi ninga kukhaliseka ko mbi guma. (Isaya 48:17) Kumaha totshe ati Jehovha a hi kombelako ti hi tisela litsako konku ni makatekwa o mbi guma hahatshi ka Mfumo wakwe wu wu tako.
Tithomba ta moya
w06 15/1 20 ¶2
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Ezra
10:3, 44—Ngu kutxani vavasikati va di hingilwe kumweko ni vanana vawe? I di ku vanana va di ko sala, ku ti lava vavasikati va di tshumete ve wuya ngu kona ha ka vanana. Ni ku vanana va vadotho ti lava ve khatalelwa ngu vamame vawe.
24-30 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | NEHEMIYA 1-2
“Sekoko ni to khongela”
w08 15/2 3 ¶5
Mbimo yotshe va na ni Jehovha masoni kwako
Mbimo yimwani ta laveka kumaha mkombelo ka Txizimu hi kombela txivhuno ngu txikuluveta. Dikhambi dimwani mfumeli Aritasasta wa khe Peresiya a woni Nehemiya mtheleli wa kopo a di karatekile. Se mfumeli a to mu wotisa atxi: “Nji txani khohe yako yi godhola, na kuve khu lwali kani?” Se ngu txikuluveta [Nehemiya] a to “khongela ka Txizimu txa nzumani.” Phela mkombelo wonewo wa mbiluni wu ti fanete ku va wo koma. Txizimu txi xamute mkombelo wa Nehemiya nguko ene a ningilwe txivhuno ngu mkoma ti to eya wuseta maguma a Jerusalema. (Lera Nehemiya 2:1-8.) Ina, hambi mkombelo i di wo koma, wa mbiluni, Jehovha wa wu engisa.
be 177 ¶4
Kuwomba-womba ngu nzila ya mtumbuluko
Ngako va txo kukombela kutxhamusela ati u ti kholwako u sa ti emela, nji txani txi nga kuvhunako kasi ku u ningela xamulo ya yinene? Etetela Nehemiya, ene a mahile mkombelo wa mbiluni a si se xamula mfumeli Aritasasta. (Neh. 2:4) U gwita u pimisa ngu ti u no tiwomba. U nga mahisa kutxani: 1) Sawula ponto yimweyo mwendo timbidi ati u lavako ku ti txhamusela (u nga thumisa ati ti ku ka dibhuku di di ku Raciocínios à Base das Escrituras). 2) Langa tindimana ta Bhiblia ati u no ti thumisa kasi kuseketela tiponto toneto. 3) Alakanya ngu nzila yi u no khata kutxhamusela ngu wutxhari ti to muengiseli e lungekela ku kuengisa. Msana keto, khata kuwomba-womba.
Tithomba ta moya
w86 15/2 25
Wukhozeli wa ditshuri wa xula
Ahim-him, nguko txiemo txa marumbi a Jerusalema txi tekile mbimo yo lapha, ngu toneto Nehemiya a mahile mikombelo “wusiku ni mitshikari.” (1:4, 6) Mbimo yi ku nga va ni mkhanjo wo e gela mfumeli Aritasasta minavelo yakwe yo aketa maguma a Jerusalema, Nehemiya a tshumete e maha mkombelo, i ku ti a nga ti ti maha makhambi o tala. Xamulo yo tsakisa ya Jehovha, yi mahile ti to Nehemiya e avelwa kuaketa maguma a Jerusalema.
Ati hi ti gondako: Nehemiya a lavile mkongomiso wa Jehovha. Hi txi lava kumaha sisungo sa hombe, nathu hi fanete ku “simama kukhongelani” ni kumaha ati Jehovha a no hi kongomisa tona.—Varoma 12:12.
31 KA JULHO–6 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | NEHEMIYA 3-4
“Ina mthumo wa manza mbwa lisima kwako?”
w06 1/2 10 ¶1
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Nehemiya
3:5, 27. Kha ha fanela ku yi wonela hahatshi mithumo yo akela wukhozeli wa ditshuri, nga ha Vatekowa “va vahombe” va nga txi ti wonisa tona. Hahanze keto, he eteteleni Vatekowa va txiemo txa hahatshi ava va ngadi ti emisete ngu mbilu kumaha totshe ti va nga ti kota kasi kusetekela wukhozeli wa ditshuri.
Leka Jehovha e maha ati a ti lavako ngu ngawe!
Msana ka malembe o tala, vanana va mahorana va Salumi va ti hagari ka vathu ava Jehovha a nga va thumisa ti to ve vhuneta ka kuwuseta maguma a Jerusalema. (Neh. 2:20; 3:12) Hambiku tate wawe i nga ti nduna, vanana va Salumi va tiningetile ku ya vhuneta ka mthumo wo karata. (Neh. 4:15-18) Vona va si fani ni vafumeli va Tekowa, nguko vona “kha va wuleta tithamo tawe ka mthumo”! (Neh. 3:5) Alakanya ati vanana va mahorana va Salumi va nga tsakisa tona mbimo yi mthumo wu nga guma ngu 52 wa masiku dwe! (Neh. 6:15) Ka masiku a ngweno, ku ni vavasikati va va tsakelako kuvhuneta ka mthumo wo sawuleka, i ku mthumo wo aka ni kululamisa tinyumba ta wukhozeli ati ti nga ningetelwa ka Jehovha. Wusikoti wawe, litsako ni wuthembeki wawe nza lisima ti to ve humelela ka mthumo wawe.
w04 1/8 18 ¶16
Sakulela mawonelo a manene a Wukristu
Otshe Makristu, vaphya ni vo kula ngu tanga, va fanete ku ti ningetela ko sakulela mapimiselo a Kristu ngu wuhombe. Dibanzani ku ni mithumo ya yingi yo hambana-hambana yi fanelako ku mahwa. Se u nga thuki u tipfa u singa wa txilo ngako u txo avelwa mithumo yi yi wonekako i di ya hahatshi. (1 Samuwele 25:41; 2 Vafumeli 3:11) Ina anu vaveleki, ma kuzeta vanana vanu ti to ve thuma ti txi khukhela mbiluni ngako va txi avelwa txihi ni txihi txo thuma ka nyumba ya wukhozeli, ka mtshangano wa txigava mwendo ka wukhalo wo ñola mitshangano wa m’ganga? Ina va kuwona u txi maha mithumo yi wonelwako hahatshi? Mwanathu mmwani a thumako mzinda wa hamafuni kotshe wa Tifakazi ta Jehovha a khumbula txikombiso txa vaveleki vakwe, a khene: “Nzila yi va nga txi yi wona ngu yona mithumo yo basisa Nyumba ya Mfumo mwendo wukhalo wo ñola mtshangano wa m’ganga ni ti woni va txi wu teka i di mthumo wa lisima. Makhambi a mangi va txi tiningela ka mithumo ya dibanza mwendo kuvhuna vanathu vamwani, ti singa ni mhaka ni ti to i di mithumo yi wonekako i di ya hahatshi mwendo ahim-him. Toneto ti ni vhuni ku amukela ngu litsako yotshe mithumo yi ni avelwako Bhetele.”
Tithomba ta moya
w06 1/2 9 ¶1
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Nehemiya
4:17, 18—Ti ndi na kotekisa kutxani ku wamwamna e thuma ngu diwoko dimwedo ko aketa maguma a Jerusalema? Etxo i singa txikarato ka varwaleli. Vona va txi gula ha msungo mwendo ha makata ve ñola ngu diwoko dimwedo, se “dimwani di ti ñote matxhari.” Se ka vaaki va ti nga txi sunga ku ve thumisa mawoko mambidi, “mmwani ni mmwani a ti ni ditxhari txiwununi kwakwe, ve simama kuaka.” Va ti lungekile kuwonisana ni mlala ngako va txo wukelwa.
7-13 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | NEHEMIYA 5-7
“Nehemiya a ti lava kuthumela vamwani i singa kuthumelwa”
w02 1/11 27 ¶3
Vaseketeli va wukhozeli wa ditshuri va timbimo ta kale ni ta ngweno
Nehemiya kha thumisa mbimo yakwe ni mtamo wakwe ko aka dwe. Kambe a tshumete e thumisa silo sakwe kasi kuseketela wukhozeli wa ditshuri. Ene a tshumete e thumisa male yakwe apune kasi kutirula Vajudha kulowe ava va ngadi xavisilwe kota sikarawa. Ene a lombisile male a si emeli kuamukela fulaho. Hambi ku a ngadi ni fanelo yo hakelwa mkhupo kota mfumeli, ene kha “tumela kasi ku a si nemetiseli” wutomi wa Vajudha. Ene a kombisile wuha ngu kutulela matimba “150 wa vavamna ni va va nga txita ngu ka matiko a hafuhi ti to ve dya.” Se sakudya sa ditshiku dimwani ni dimwani “i ti homu yimweyo, ni mtxhanu wa tinvuta ni yimweyo” to langelwa. Ngu wuha wakwe, ene ava lulamisete tikhukhu ni “vhinya ya yingi ya mixowo yo tala” kumweko amu ka digumi da masiku.—Nehemiya 5:8, 10, 14-18.
“Mawoko ako ma nga gume mtamo”
Nehemiya ni Vajudha va tsanisile mawoko awe ngu kuvhunwa ngu Jehovha. Va sikotile kuheta libhiyo ngu 52 wa masiku! (Neh 2:18; 6:15, 16) Nehemiya kha nga maha ngu kuxungameta ngu litiho. A thumile ka kuaka libhiyo la Jerusalema. (Neh 5:16) Madhota o tala ma nga etetela Nehemiya. Ngu nzila yihi? Vona va vhuneta ka kuaka, va basisa ni kuwuseta Tinyumba ta Mfumo. Vavamna vonevo va lirando va tsanisa vanathu va va “pandisekako timbilu” ngu ku va endela ni kuthuma navo ka mthumo wo txhumayela.—Lera Isaya 35:3, 4.
w00 1/2 32
Jehovha a nga kukhumbula ngu nzila yihi?
Makhambi o tala Bhiblia yi kombisa to ka Txizimu, “kukhumbula” ti nga txhamusela kumaha to kari. Ngu txikombiso, msana ka Ndambi ya Nowa, yi nga teka 150 wa masiku, “Txizimu txi to alakanya Nowa . . . , ni ku Txizimu txi to maha diphuho di txi futeta txitimwi ka ditiko, se mati ma to khata kuphwa.” (Genesisi 8:1) Ku di pindile mazana-zana a malembe, Samusoni, a di xokotwe maso ni ku sungwa ngu titxhini ta msuku, a khongete ka Txizimu a txi khene: “MKOMA Txizimu, na ku kombela ti to u ni alakanya, u txi ni ninga mtamo konkuwa.” Se Jehovha a m’xamute nguko mninga mtamo wa hombe kasi ku e mana kuphota ka valala va Txizimu. (Valamuli 16:28-30) Ka Nehemiya, Jehovha a to katekisa mizamo yakwe ni ku wukhozeli wa ditshuri wu wusetilwe khe Jerusalema.
Tithomba ta moya
w07 1/7 30 ¶15
“Simama u xula to biha ngu ta tinene”
Txa wuraru, valala va Nehemiya va to thumisa mkanganyisi Semaya Muisrayeli ti to e mmaha e tshuralela Txizimu. Semaya a to khene ka Nehemiya: “A hi tsimbile hotshe Nyumbani ka Txizimu, hagari ka dithepele, hi ya vhala matimba a dithepele; nguko va lava ku ta ku daya.” Semaya a gete Nehemiya ti to va txi lava ku m’daya, kambe a ndi na ti hulukisa ngako a txi ya barama ka dithepele. Phela Nehemiya i si nga mphaxeli, se ngako a to ko tumela kuya barama dithepeleni a di mahile txionho ka Txizimu. Ina a di onhete Txizimu ngu kulava ku ti vhikela? Nehemiya a to xamula a txi khene: “I mani a kuho wo fana ni nani, a wulelako dithepeleni e hanya kani? Kha ni na mbi wulela!” Ngu kutxani Nehemiya a nga mbi wa ka mlawu wa Semaya? Nguko ene a txi ti ziva ti to hambiku Semaya i nga ti Muisrayeli i si nga Jehovha a nga mruma. Nehemiya a txi ti ziva ti to mprofeti wa ditshuri a sa fanela ku mkuzeta kutshuralela Mlayo. Nehemiya kha tumela kuxulwa ngu vakanganyisi vale vo biha. Msana keto ene a wombile tiya: “Sekoko diguma di to guma ngu ditshiku da magumi mambidi ni mtxhanu, ka mtxima wa Eluli, ngu mtxhanu wa magumi a masiku ni mambidi.”—Nehemiya 6:10-15; Mitengo 1:51; 18:7.
14-20 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | NEHEMIYA 8-9
“Litsako la Jehovha mtamo wanu”
w13 15/10 21 ¶2
Ati hi nga ti gondako ka mkombelo wu wu nga lungiselelwa kwati
Ku di sate mtxima ti to wu khata mtshangano wu wu nga wombwa, mthumo wo aketa maguma a Jerusalema se wu di gumile. (Neh. 6:15) Wuako wonewo wu to teka 52 wa masiku dwe; se wu di gumile vathu va Txizimu va ti ningetete ka silaveko sawe sa moya. Se ka ditshiku do khata ka mtxima wa wutxhanu ni yimbidi, vona va tshanganile mtendelani kasi kuengisela Ezra kumweko ni Valevhi vamwani va txi lera ni kutxhamusela dibhuku da Mlayo wa Txizimu. (Txikombiso 1) Totshe timwaya, kupata ni “totshe titxhari ti ti no pfisisa mbimo yi di no gondwa,” va zumbile ve engisela “kukhukhela ni mixo kala mitshikari.” Kha ti kanakanisi to etxo njikombiso txa txinene kwathu nyamsi hi tshanganako ka Tinyumba ta Mfumo to zumbiseka. Ina ka mikhanjo yoneyo wa tipfa u di mwalalekile u khata kupimisa to mbi na txivhuno? Ngako ti txi ku mahekela, alakanya ngu txikombiso txa Vaisrayeli vale va nga engisa ni ku gweswa ngu Mlayo aha koza ve dila ngu ku va nga mbi londisela Mlayo wa Txizimu.—Neh. 8:1-9.
w07 15/7 22 ¶9-10
Ina u na simama ‘‘u tsimbitiswa ngu Moya’’?
Litsako txiemo txa txinene txa mbilu. Jehovha i “txisima txa makatekwa.” (1 Timoti 1:11; Masalmo 104:31) Jesu wa tsaka ngu kumaha kuranda ka Tate wakwe. (Masalmo 40:8; Vahebheru 10:7-9) Ni ku “kutsaka ka MKOMA mtamo [wathu].”—Nehemiya 8:10.
Litsako li li tako ngu ka Txizimu li hi ninga kueneliseka hi txi maha kuranda kwakwe, ti singa ni mhaka ni ti to hi ka timbimo to karateka, to pandiseka mwendo kuxaniswa. “Kuziva Txizimu” ku hi ninga litsako la hombe! (Mavingu 2:1-5) Txisima txa wuxaka wathu ni Jehovha i wuzivi wa ditshuri ni likholo ali hi ku nalo kwakwe ni ka mterulo wa Jesu. (1 Johani 2:1, 2) Kupateka ka sengeletano ya ha mafuni kotshe ya ditshuri txivangelo tximwani txa litsako lathu. (Zefaniya 3:9; Hagayi 2:7) Themba yathu ya Mfumo ni lungelo ya hombe a yi hi ku nayo yo txhumayela mahungu a manene ya hi ninga litsako. (Matewu 6:9, 10; 24:14) Ti ngu ha ku fanako ngu themba yo hanya kala kupinduka. (Johani 17:3) Aku hi ku ni themba yoneyo ya hombe ngutu hi fanete ‘kutsaka ta tinene.’—Dhewuteronome 16:15.
Tithomba ta moya
it-1170 ¶9
Txiaramu
Ku di pindile malembenyana, msana ko Vajudha va di tshumete ngu wukhumbini wa Bhabhilona, Ezra mphaxeli, a lerile dibhuku da Mlayo ka Vajudha va nga di tshanganile Jerusalema. Se Valevhi vamwani va di txhamusete ka vathu, Nehemiya 8:8 yi womba tiya: “Se va to gonda dibhuku, ka Mlayo wa Txizimu, ngu ku junyatisa ni kutxhamusela, kasi ve kota kupfisisa ti ti gondwako.” Kutxhamusela aku ku wombwako ka ndimana yiya ti nga maha ku txi pata kuhunduluxela ngu Txiaramu nguko Vahebheru se va txi womba-womba ngu Txiaramu khe Bhabhilona. Ngu ditshuri, hambi ku va nga txi txi pfisisa Txihebheru, ku txi laveka txhamuselo ya Txiaramu ayi yi ndi no vhuna Vajudha kupfisisa khakwati ati ti nga txi lerwa.
21-27 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | NEHEMIYA 10-11
“Va ti karatete kuthumela Jehovha”
w98 15/10 22 ¶13
Jerusalema wo thembeka ka ditina dakwe
“Malulamiselo o thembeka” aya ma nga mahwa ka masiku a Nehemiya ma lungisete vathu va Txizimu ka ditshiku da ku ningetelwa ka diguma da Jerusalema. Kambe ku ni timwani ta txikuluveta ti nga txi laveka. A ku di nga ti randetwe ngu maguma a hombe ni 12 wa matimba, didhoropa di ti lava vathu vavangi va va ndi no zumba. Hambiku vamwani Vaisrayeli va nga txi zumba kona, “se didhoropa di ti anamile, i ti da hombe ngutu, kambe vathu i ti vadotho mndani ka dona.” (Nehemiya 7:4) Kasi ku heta mhaka yiya, ti mahile “vathu va xaxuva tixolo kasi kusawula mmweyo ka mtxawa wa digumi, wu no ya aka didhoropani ko sawuleka ka Jerusalema.” Xamulo yo txhatxheka ka malulamiselo awa yi mahile ditiko di katekisa “votshe vathu va va nga ti ningeta ngu kuranda kwawe kuya zumba Jerusalema.” (Nehemiya 11:1, 2) Ka masiku ya ngweno, atxiya njikombiso txa txinene ka vakhozeli va ditshuri, ava txiemo txawe txi va tumelelako ku ya vhuneta aha ku ku ni txilaveko txa hombe txa Makristu o vitwa ngu didhawa da moya!
w86 15/2 26
Wukhozeli wa ditshuri wa xula
Kuleka tithomba to siwela ve tsula Jerusalema ti di na va nemelela ngutu ni ku ti si na ku va wuyelisa. Phela, ava va nga txi khala ka didhoropa dile va ndi na vekwa haphangoni. Ka siemo soneso vamwani va txi wona ti to ava va nga tiningetela va ti fanela kuwonwa kota vo xonipheka ni ku kha ti kanakanisi ti to va va mahete mikombelo ya ti to Jehovha e va katekisa.
w16.04 8 ¶15
Va na wo thembeka kasi kutsakisa Jehovha
Kutala kwathu hi ningete wutomi wathu ka Jehovha. Ngu konaho hi mthembisile ku m’thumela ti singa ni mhaka ni ti a no hi kombela. Hi txi tiziva to eto ti ndi na lava mizamo. Ngu ditshuri, eto ti nga karata ngutu-ngutu ti txi lava hi maha ati ti si yelaniko ni minavelo yathu. Ngako hi txi ti karatela kumaha to engeteleka ka mthumo wa Jehovha hi kombisa to ha thembeka kwakwe. Eto ti nga nga to karata makhatoni, kambe makatekwa ya hi no ma mana ma wuyelisa ngutu. (Mal. 3:10) Se hi nga gonda txani ka mwanana wa Jefta wa dihorana?
Tithomba ta moya
w06 1/2 11 ¶1
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Nehemiya
10:34—Ngu kutxani vathu va di fanete kuningela tikhuni? Kuningela tikhuni i si nga txirumo txa Mlayo wa Mosi. Eto ti lavekile ngu mhaka ya txilaveko txa mbimo yile dwe. Ku lavekile tikhuni ta tingi kasiku ku mahwa miningelo yo hiswa txiluveloni, se ti tikomba nga vale va nga txi thuma dithepeleni i ku sibotxhwa si i si ngako Vaisrayeli, Vaneti i ti vadotho madingano ni mthumo wa wungi wu nga di ho dithepeleni. Ngu toneto ku xaxuvilwe tixolo kasi kutsaniseka to tikhuni ti si pwateki.
28 KA AGOSTO–3 KA SETEMBRO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | NEHEMIYA 12-13
“Va na wo thembeka ka Jehovha mbimo yi u sawulako vangana”
it-1114 ¶2
Vaamoni
Msana ko Tobhiya a di hingilwe dithepeleni, Mlayo wa Txizimu awu wu ku ka Dhewuteronome 23:3-6 awu wu nga txi tsimbisa va ka Amoni ni va ka Mowabhi ku wulela msengeletanoni ka Vaisrayeli, wu khatilwe ku gondwa wu tshumela wu londetwa. (Neh 13:1-3) Mlayo wonewo, wu ti vekilwe mu ka 1.000 wa malembe msana, ngu mhaka ya ku va ka Amoni ni va ka Mowabhi va nga lamba kuvhuna Vaisrayeli mbimo yi va nga txi tshuketela ka Ditiko da Txithembiso. Ti pfala nga vathu vonevo va si na kumaha wuxaka wa ditshuri ve tshumela ve pfana ni va ka Israyeli. Kambe eto kha ti wombi to mmweyo ni mmweyo ka va ka Amoni ni va ka Mowabhi va sina kumaha wuxaka ni kuzumba ni va Vaisrayeli ve mana makatekwa a Txizimu kumweko ni vathu va txona. Kambe ta pfala ngu kupateka ka Zeleki awu a nga wombwa msana kota mmweyo wa vathangeli va masotxhwa a Dhavhidha, kumweko ni mibhalo ayi yi womba-wombako ngu Rute i ngadi mu Mowabhi.—Rut 1:4, 16-18.
w13 15/8 4 ¶5-6
Anu mi sawulekisilwe
Lera Nehemiya 13:4-9. Kha ti hehuki kusimama hi di vasawuleki nguko hi randetwe ngu mikuzetelo yo biha. Wona ati ti nga maheka hagari ka Eliyasibhe ni Tobhiya. Eliyasibhe i ti mphaxeli wa hombe, se Tobhiya i ti Muamoni, txithumi txa wuwoneleli wa Persiya khe Judheya. Tobhiya ni vangana vakwe va ti wukete Nehemiya aku a nga txi aketa maguma ya Jerusalema. (Neh. 2:10) Vaamoni va si tumelelwi kuwulela dithepeleni. (Dhewut. 23:3) Se ngu kutxani Mphaxeli wa hombe a nga di fanete kuninga wukhalo Tobhiya ka nyumba ya hombe, ayi ku nga ti vekwa ka yona miningelo ya sakudya?
Tobhiya a di mahile wungana wa hombe ni Eliyasibhe. Tobhiya ni mwanana wakwe Jowanani va ti txhadhile ni vavasikati va Vajudha, ni ku Vajudha vavangi va wombawombile to tshura ngu Tobhiya. (Neh. 6:17-19) Mmwani wa vatukulu wa Eliyasibhe i ti mwane wa Sambalati, mfumeli wa Samariya, i nga ti mngana wa hombe wa Tobhiya. (Neh. 13:28) Wuxaka ewo wu txhamusela to ngu kutxani Mphaxeli wa Hombe Eliyasibhe a di tumete ku kuzetelwa ngu mlala. Kambe Nehemiya a kombisile kuthembeka ka Jehovha ngu kuhumisa siya sa Tobhiya ka nyumba ya hombe.
w96 15/3 16 ¶6
Ngako hi txi manana ni txikarato ko thembeka
Ngako hi txi thembeka ka Jehovha, hi na vayilela kumaha wungana ni votshe ava i ku valala vakwe. Ngu toneto mgondiswa Jakobe a nga bhala tiya: “Vanyawugangonu, kha mi tizivi ti to wungana ni ditiko mbulala ka Txizimu, kani? Ngu toneto, awu a lavako wungana ni ditiko, i mlala wa Txizimu.” (Jakobe 4:4) Hi lava ku va ni themba yo fana ni Mkoma Dhavhidha mbimo yi a nga womba tiya: “MKOMA, ina kha ni va vengi avale va ku vengako kani? Kha ni va nyenyi avale va ku wukelako kani? Na va nyenya ngu wotshe mtamo wangu! Ni va wona i di valala vangu!” (Masalmo 139:21, 22) Kha hi lavi kupatana ni vale va mahako wubihi khakwenye, nguko kha hi fani navo. Kuthembeka ka Txizimu ku na ku hi vhuna ku hi si patani ni valala va Jehovha, khohe ni khohe mwendo ka TV.
Tithomba ta moya
it-2431 ¶11
Wutxenje
Kuembelela ku txi ningwa lisima dithepeleni. Eto ta ti komba ka mareferensiya a mangi a Bhiblia aya ma womba-wombako ngu vaembeleli, kuwombwa to “va si nga ni mthumo wumwani” kufana ni Valevhi vamwani kasi ku ve kota ku ti ningetela ngutu ka mthumo wawe. (1Mak 9:33) Kuva va di simamile kota mtxawa wo sawuleka wa Valevhi ti kombiswa ngu ku va ngadi bhatwe ka ma lista o hambana ni ya va vanga wuya ngu Bhabhilona. (Ezr 2:40, 41) Hambi wukoma wa Mfumeli wa Persiya Aritasasta (wa diwoko do lapha) wu nga txi va seketela kumweko ni vamwani vo sawuleka aha koza e va divalela ka ‘kuresiswa hambi kutheliswa mbasani.’ (Ezr 7:24) Ku di pindile mbimo, mfumeli a ti leletile ti to “vaembeleli ve ningwa txiavelo txawe mmweyo ni mmweyo ka ditshiku dakwe.” Hambi ku txileletelo txiya txi nga txi woneka nga txita ngu ka Aritasasta. Kambe txi txi ta ngu ka Ezra nguko a ti ningilwe wukoma wonewo. (Neh 11:23; Ezr 7:18-26) Se ta pfisiseka ti to ngu ku txani Bhiblia yi txi wombawomba ngu “vaembeleli ni Valevhi” kota mtxawa wo sawuleka, hambiku votshe vaembeleli i nga di Valevhi.—Neh 7:1; 13:10.