‘Usa ka Tungab Una Molakaw’

NADUNGGAN namo ang pito, apan abi namog kadto gikan lamang sa mga trak sa bombero nga nagdali sa pagpadulong sa usa ka sunog. Akong giteleponohan ang akong silingan sa atbang, sanglit siya usa ka bombero. ‘Nahibalo siyag unsay nahitabo,’ ako naghunahuna. Apan okupado ang iyang linya. Unya ako naghunahuna, ‘Akong tawgon ang akong anak lalaki si Jeff. Tingalig iyang nakita ang nahitabo sa iyang pagpauli.’ Walay tubag. Sa maong panahon gikulbaan na ako.

Ang akong 29-anyos nga anak lalaki si Jeff miduaw niadtong gabii sa Dominggo alang sa panihapon ug aron manamilit—sa pagkaugma siya molakaw alang sa bakasyon. Mga tunga sa oras nga miagi, gihalog ug gihagkan niya ang iyang amahan ug ako, ug unya siya milakaw. Apan nganong wala pa siya makaabot sa balay? Ang iyang gipuy-an pila ra ka bloke gikan sa amo.

Akong giteleponohan na usab ang among silingan, ug sa maong panahon iyang asawa ang mitubag. Siya miingong adtoon niya ang iyang bana ug patawgon nako; siya milakaw sa pagtan-aw kon unsay nahitabo. Samtang didto ako sa akong lawak-higdaan nga nagpaabot sa iyang tawag, ang usa ka sakyanan sa polis mihunong sa atubangan sa among balay.

Ang sarhento sa kapolisan miduol sa pultahan sa atubangan. Ang akong bana si Steve, nga nagkubakuba ang iyang dughan, maoy mibukas sa pultahan. Nga nagkabungabunga, ang sarhento sa kataposan nakahilwas sa pagsulti: “Dili ko buot isulti kini, apan may teribleng aksidente ug ang inyong anak lalaki . . . ang inyong anak lalaki . . . namatay.”

Kana ang panahong nabatian kong misiyagit si Steve, ug midagan ako paggawas sa pagtan-aw kon unsay nahitabo. Sa pagkadili-makatuo ako mipugos: “Dili kana tinuod. Lain ang namatay.”

“Dili, dili ko gustong isulti kini kaninyo, Gng. Ferrara,” misaysay ang sarhento. “Kadto kalit kaayo, dali kaayo, apan, oo, siya patay na.” Dili ako makahinumdom sa laing butang akong gisulti o gibuhat niadtong gabhiona.

Sa alas 9:50 s.g. niadtong gabhiona, Pebrero 24, 1985, ang among anak si Jeff, usa ka mahigalaon, kulongon ug buhok nga ulitawo, namatay dihadiha sa nabangga ang iyang pik-ap trak sa laing sakyanan. Ug ang laing drayber? Sumala sa mga taho sa mantalaan nga akong gigunting ug gitipigan, siya usa ka luyoluyong ehekutibong abogado sa distrito. Apil sa ubang butang, gikiha siya sa pagmaneho samtang hubog. Panahon lamay motug-an kon siya mahukmang sad-an. Bisan pa niana, patay na ang among Jeff.—Sumala sa gisugid ni Shirley Ferrara ngadto sa Pagmata!

Pag-inom ug Pagmaneho—Usa ka Makapatayng Suliran. Ang mga estadistika makapahinuklog. Matag 20 minutos ang talan-awong sama sa gibatbat sa ibabaw masubli sa usa ka dapit sa Tinipong Bansa. Ang alkohol nakaamot sa kapin sa katunga sa tanang mamatay sa aksidente sa sakyanan, nga nagahunos ug gikan sa 23,000 ngadto 28,000 ka kinabuhi matag tuig sa kadalanan sa Amerika. Gikalkulo nga 40 porsiento sa mga tigmaneho nga mapatay sa kadalanan sa Canada matag tuig dunay mga lebel sa alkohol diha sa dugo nga labaw sa gibaod nga lebel. Ang Alemanya may bahin sa suliran—mga usa sa matag upat nga mamatay sa dalan maoy tungod sa pag-inom ug pagmaneho.

Ug sama sa gihulagway sa makapaguol nga kaagi ni Jeff, bisan pag ikaw mismo dili moinom ug magmaneho, ikaw dili gayod luwas. Ang National Highway Traffic Safety Administration sa Tinipong Bansa nagbanabanang sa magabii sa Biyernes ug Sabado, dihang kinalabwan ang mainom nga alkohol, sa pila ka dapit usa sa matag napulo ka drayber nga nagabiyahe maoy hubog sumala sa balaod! Busa luwas ka ba kon ang drayber sa dapit sa sunod nga kurbada hubog kaayo nga dili makakontrolar sa iyang kotse?

Apan ang mga estadistika dili mosaysay sa tibuok estorya. Ang mga estadistika dili makapahayag sa kaguol sa inahan, sama kang Shirley, kansang anak lalaki o anak babaye namatay sa aksidente sa sakyanan nga nalangkit ang alkohol. Ang mga estadistika dili makapaila sa pagbati sa sala sa drayber si kinsa, human mahuwasi, makaamgong nakakalas siyag kinabuhi sa lain. Sumala sa gimahay sa usa ka batan-ong lalaki: “Bisag unsa ang hukom sa hurado, kinahanglang ako magkinabuhi uban sa kamatuorang upat ka tawo ang namatay tungod nako. Walay gutlo sukad niadto nga dili ako makahunahuna niana. Kini anaa kanunay, inigmata nako sa buntag ug inigkatulog nako sa gabii.”

Siyempre, anaa ra kanimo kon moinom ka bang kasarangan o dili gayod. Apan ang pagmaneho samtang nailalom sa impluwensiya sa alkohol (o bisan unsang laing droga) dili usa ka butang pribado—dili dihang nameligro ang mga kinabuhi sa uban. Bisan pa niana, pila ka panahong nakabati ka nga may mipahayag sa sanglitanang ‘usa ka tungab una molakaw’ ug unya magdalidali sa pag-inom sa dili pa mopaluyo sa manibela ug magmaneho sa pagpauli?

Ang pag-inom ug pagmaneho usa ka problema, nga usa ka makapatayng problema. Unsay imong mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon ug sa imong pamilya gikan sa drayber nga daghag nainom? Sa dili pa kana tubagon, mapuslanon ang pagpalandong sa unsang paagi ang alkohol magaapektar kanimo ug sa imong katakos sa pagmaneho.