Alkohol ug Pagmaneho

MODALI ka sa pagpaluyo sa manibela, mopaandar ka sa makina, ug dayon molarga ka na. Ang pagmaneho tingali butang nga naandan alang kanimo, ilabina kon imong ginabuhat kana sa daghan nang katuigan. Apan dili kini yano sumala sa mopatim-aw.

Gikalkulo nga sa kasagarang mga kahimtang ikaw mohimog mga 20 ka dagkong desisyon alang sa matag milya nga imong daganon. Ang mga desisyon mahitungod sa imong makita ug madungog maykalabotan sa ubang kotse, mga senyas sa trapiko, ug mga pedestriano kinahanglang hubaron nga mga lihok maykalabotan sa preno, akselerador, klats, ug manibela. Ug dili dako ang imong panahon sa pagdesisyon—kadaghanan tipik lang sa segundo.

Busa ang pagmaneho nagkinahanglag delikadong pagkabagay sa mga desisyon ug sa mga lihok. Ang alkohol ilabina makapahimo niining obraha sa pagmaneho nga kuyaw. Ngano? Kay ang drayber maapektahan sa alkohol sa ubay-ubayng paagi nga makadaot ug dako sa iyang katakos sa luwas nga pagmaneho.—Tan-awa ang kahon, “BAC ug Kagawian,” panid 8.

Alkohol ug Panan-aw

Inigmaneho nimo, gikalkulong 85 ngadto 90 porsiento sa impormasyong imong mabatonan bahin sa situwasyon sa trapiko madawat pinaagi sa imong mga mata. Ang imong panan-aw kontrolado sa delikado kaayong sistema sa kaunoran nga mopalihok ug mopasentro sa imong mga mata. Pahinayon sa alkohol ang obra sa maong kaunoran ug sa ingon madaot ang panan-aw sa ubay-ubayng paagi.

Sa usa ka butang, ang alkohol mopakunhod sa katakos sa mga mata sa pagkontrolar sa gidaghanon sa kahayag nga mosulod sa retina. Kana lisod ilabina sa magabii. Ngano? Kay kini mopauswag sa panahong gikinahanglan aron maulian ang mata gikan sa kasulaw sa nagsingabot pangunahang mga suga. Nagpatin-aw ang Alcohol, Vision & Driving, nga gipanagtag sa American Automobile Association: “Kasagaran, dangtag usa ka segundo aron ang kalimutaw mohugot ug mosanong ngadto sa kasulaw sa nagsingabot pangunahang mga suga. Dangtag pito ka segundo tapos mabantang sa kasulaw sa pangunahang suga nga makapasibo pag-usab ang kalimutaw ngadto sa ngitngit nga mga situwasyon. Kining aksiyona sa pagpasig-uli pahinayon sa alkohol.”

Palandonga ang lagmit nga kapeligrohan: Gabii nang dako. Nagamaneho ka subay sa naglikoliko, sigpit nga karsada—usa rag agianan sa matag direksiyon. Ang kasulaw sa pangunahang mga suga makapabuta sa mga drayber sa duha ka kiliran sakarsada. Mobati ka bang luwas kon nasayran nimong ang drayber sa nagsingabot nga kotse nakainom?

Pahinayon usab sa alkohol ang peripheral vision—ang katakos, dihang motan-aw sa unahan, sa pagmatikod sa mga butang anaa sa bisan haing kilid nimo. Kini makuyaw ilabina kon isagol ang alkohol ug ang tulin kaayong pagmaneho. Nagpatin-aw ang Alcohol, Vision & Driving: “Ang kadaghanang drayber dili makaamgo nga sa 30 MPH [48 km/hr], kunhoran sa drayber ang iyang panan-aw sa kilid sa 25%. Sa 45 MPH [72 km/hr], kunhoran niya ang iyang panan-aw sa kilid sa 50%. Ug sa katulinong labaw sa 60 MPH [97 km/hr], siya literal nagamaneho subay sa “tunil sa panan-aw.’”

Handurawa lamang ang lagmit nga sangpotan inigpadagan sa drayber nga nakainom latas sa nagsanga nga dalan o saylo sa mga kotseng giparking diin ang gamayng bata basin kalit mogawas.

Dugang pa, ang alkohol makapahinabog dobleng panan-aw, mao nga ang drayber nga nakainom tingali makakitag duha ka kotseng nagsingabot kaniya inay usa. Gawas pa, kini makaapektar sa katakos sa tawo sa paghukom sa distansiya. Tungod niining tanan, dayag nga ang alkohol ug pagmaneho, sama sa lana ug tubig, dili gayod magkasagol. Sa pagkamatuod, ang Bibliya husto sa nagaingon kini: “Kinsa ba ang adunay luya nga mga mata? Kadtong nagapabilin ug dugay uban sa bino.”—Proverbio 23:29, 30.

Apan ang tukmang pagkakita sa situwasyon sa trapiko alirong nimo maoy bahin lamang sa kon unsay nalangkit sa luwas nga pagmaneho sa usa ka sakyanan.

Alkohol ug Panghukom

Inigkasabot nimo sa situwasyon sa trapiko, kinahanglang mohukom ka, modesidir kon unsang aksiyon ang imong buhaton. Pananglitan, ingnon tang nagabiyahe ka sa karsada nga duhay kapaingnan, ug ang kotse sa imong atubangan hinay kaayog dagan. Kinahanglang mohukom ka kon ug kanus-a luwas nga ikaw mouna niana.

Dinhi, usab, ang alkohol mahimong makapatay. Sa unsang paagi? Kadaghanan, inigtaas sa lebel sa alkohol sa dugo sa nakainom, mao usab ang iyang pagsalig-sa-kaugalingon. Nagpatin-aw ang basahong Alcohol and Alcohol Safety: “Ang usa ka tawo niining ang-anga [.04 ngadto .06 porsientong sulod nga alkohol sa dugo] lagmit mag-isip nga siya labi pang igmat ug labi pang may-katakos kay sa kasagaran bisan pag nakunhoran ang panahon sa iyang pagsanong, iyang panghukom, ug iyang katakos sa pagsanong ngadto sa mga emerhensiya. Busa, samtang mokunhod ang aktuwal niyang katakos sa pag-obra, mouswag ang iyang pagsalig nianang katakosa.”—Itandi ang Proverbio 20:1; 23:29-35.

Ingong sangpotanan, ang drayber nga nakainom tingali labawng mamasin sa pag-una o pagpakusog. Aw, kon ang usa ka tawo dili-maayo o way-kasinatiang drayber, bisan ang labing gamayng epekto diha sa iyang panghukom mahimong kuyaw!

Alkohol ug Reflexes

Daotan na nga ang nakainom nga drayber may suliran sa pagtan-aw ug labawng mamasin. Ang dugang makapasamot sa suliran mao nga ang alkohol mopahinay usab sa iyang panahon sa pagsanong. Ingong sangpotanan, malangan siyag tipik ra sa segundo sa pagbalhin sa iyang tiil gikan sa akselerador ngadto sa prenohan.

Sa pag-ilustrar unsa ka kuyaw kana, ang taho ni Malfetti ug Winter nag-ingon nga kon nakainom kag duha ra ka 12-onsa (355-cc) nga lata sa serbesa sulod sa usa ka oras, ang imong panahon sa reaksiyon tingali mapahinayg duha ka bahin sa lima sa segundo. Karon, daw dili kana dako. Apan ang taho nag-ingon: Sa duha ka bahin sa lima sa segundo, ang kotseng nagadagan ug 55 milya sa matag oras (90 km/hr) modagan sa dugang 34 ka tiil (10.4 m)! Aw, kana mahimong mao ang kalainan tali sa diriyot nga pagkaaksidente ug sa makapatayng aksidente!

Inigpalandong nimo sa unsang paagi ang alkohol mag-apektar sa panan-aw, panghukom, ug reflexes sa usa ka tawo, sayon ang pagsabot nganong ang pag-inom ug pagmaneho maoy makapatayng kombinasyon. Ug unsay mahimo sa suliran? Ug sa unsang paagi kapanalipdan nimo ang imong kaugalingon ug ang imong pamilya gikan sa drayber nga nakainom ug daghan?

[Chart sa panid 8]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

BAC ug Kagawian

Kon ang usa ka tawo moinom ug mosuhop sa alkohol nga mas kusog kay sa maut-ot o “masunod“ sa iyang lawas, ang lebel sa alkohol matigom sa iyang sapasapa sa dugo. Gitawag kini sa mga tigdukiduki nga BAC (blood alcohol content o sulod nga alkohol sa dugo). Pananglitan, ang BAC nga 0.02 porsiento nagkahulogang 0.02 porsiento sa dugo sa tawo maoy alkohol. Inigtaas sa BAC, ang tawo mauswagong mahubog, sumala sa ginailustrar sa mosunod nga tsart.a

BAC nga 0.02 porsiento: Ang “kaluya sa mga sentro sa nerbiyos nga nagakontrolar sa mga pagpugong ug mga sentro sa panghukom mosugod nga dili pa grabe inig-abot sa lebel sa alkohol sa dugo sa .02%, nga, alang sa tawong may aberids nga timbang [154 libra (70 kg)], magkinahanglan sa pag-inom sa 1/2 onsa [15 cc] nga alkohol. Kini ang gidaghanong kasagarang anaa sa usa ka pag-inom sa serbesa, weski O bino.”—Alcohol and Alcohol Safety, usa ka manual nga giandam alang sa The National Highway Traffic Safety Administration ug sa The National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (U.S.A.).

BAC nga 0.05 porsiento: “Ang mga kahanas sa pagmaneho madaot sa mga konsentrasyon sa alkohol diha sa dugo (.04-.05 porsiento) nga mahimong mapanid-an sa usa tapos sa pag-inom ug duha ngadto tulo lamang ka alkoholikong ilimnon nga walay sulod ang tiyan.”—Fifth special Report to the U.S. Congress on Alcohol and Health.

“Motungha ang kausaban sa buot ug kagawian sa BAC nga 0.05 porsiento. Ang panghukom, hunahuna ug pagpugong kasagarang maapektahan usab sa maong lebel.”—Development of a Traffic Safety and Alcohol Program for Senior Adults, gisulat ni James L. Malfetti ug Darlene J. Winter.

Sa pila ka dapit kini ang lebel nga niana ang usa ka tawo mahimong dakpon tungod sa driving while ability impaired o pagmaneho samtang nadaot ang katakos (DWAI).

BAC nga 0.10 porsiento: “Sa BAC nga 0.10 porsiento (lima ka aberids nga mga pag-inom sa usa ka oras) ang boluntaryong mga aksiyon—paglakaw, mga lihok sa kamot, sinultihan mahimong bakikaw. Mahimong mahitabo ang pagkahanap sa panan-aw ug dobleng panan-aw sa maong lebel. Mao usab ang panan-aw nga daw anaa sa tunil: sa dakong dalan, pananglitan, ang drayber o pedestriano makakita lamang kon unsay anaa sa unahan, dili ang kapeligrohan nga tingali anaa sa kilid.”—Senior Adults, Traffic Safety and Alcohol Program Leader’s Guide, gisulat Darlene J. Winter, Ph.D.

“Ang mga drayber nga may mga konsentrasyon sa alkohol diha sa dugo nga labaw sa 0.10 porsiento gibanabanang 3 ngadto 15 ka beses nga lagmit pang makaagom ug makapatayng aksidente kay sa mga drayber nga dili moinom.”—Fifth Special Report to the U.S. Congress on Alcohol and Health.

Sa daghang dapit, kini ang lebel nga niana ang usa ka tawo mahimong dakpon tungod sa driving while intoxicated o pagmaneho samtang hubog (DWI).

Ang usa dili kinahanglang magsusapinday sa kahubog una pa makunhoran ang iyang katakos sa pagdrayb. Busa nganong sagolon pa man ang pag-inom ug pagmaneho? Ang labing luwas nga lagda nga sundon mao: Kon magamaneho ka, ayaw pag-inom; kon moinom ka, ayaw pagmaneho.

[Footnote]

[Letrato sa panid 6]

Mobati ka bang luwas kon nasayran nimong ang drayber sa nagsingabot nga kotse nakainom?

[Letrato sa panid 7]

Ang epekto sa alkohol diha sa imong reflexes mahimong magpasabot sa kalainan tali sa diriyot nga pagkaaksidente ug sa makapatayng aksidente!

[Credit Line]

H. Armstrong Roberts