Kami Maoy mga Lilliputian Taliwala sa mga Enano
PILA ka tuig human sa Katsilang Guerra Sibil, dihang ako bata pa, ang akong inahan ug ako nangadto sa sirko sa lungsod namo sa Cuenca. Sa pagsulod sa dakong pinakaatop, kalit nakong nadungog ang mamandoong tingog nga nanawag: “Senyora, Senyora, patrabahoon nako ang imong anak babaye!” Ang akong inahan, nga natingala, mitubag dayon: “May lain pa kong anak babaye nga imo usab nga mapatrabaho!” Kadtong katingad-anang panagtagbo bug-os nakapausab sa among mga kinabuhi.
Abi ninyo, ang akong manghod nga babayeng si Carmen ug ako taas lamag diyutay sa mga monyeka, mga lilliputian gayod, bisan taliwala sa mga enano. Si Carmen ug ako mga 1 metros lamang sa gihabogon. Tinong kana ang hinungdan sa ngalan namo sa entablado, Las Hermanas Mínimas (Ang Gagmitoyng Managsoon), sa dihang sa ulahi kami nagpasundayag sa mga sirko, mga bugnoan sa toro, lokal nga mga piyesta, ug sa mga kabaret sa tibuok Espanya, Pransiya, ug Italya. Apan pasugira akog dugang bahin sa unsang paagi ang pagkamaglilingaw nahimong bahin sa among mga kinabuhi.
Pag-atubang sa Lisod nga Pagsulay
Si Papa namatay panahon sa Guerra Sibil, dihang si Carmen ug ako bata pa kaayo. Ang pagkaenano giisip sa daghan nga usa ka tunglo niadtong panahona. Busa inyong mahanduraw kon unsa ang kahimtang alang sa akong inahan nga nakabatog dili lang usa apan duha ka enano. Ang mga tiya, mga tiyo, ug mga ig-agaw tanan nangaulaw kaayo kanamo nga gisugyot sa pipila sa kawalay kasingkasing nga ituklod kami ni Mama sa pangpang aron kami mangahanaw. Ang mga bata sa silinganan tigbato kanamo, nga mapintasong nagpahinumdom kanamo nga kami lahi kanila. Dili gayod unta kami mogawas sa balay kon dili pa kinahanglan kaming moeskuyla.
Dili kaayo daotan ang eskuylahan gawas sa matag-adlawng pagbaktas sa pagpauli, nga kasagarang nahisamag pag-atubang sa pagsulay kay kami gukdon man sa ubang mga bata, nga motamay, mobugalbugal, ug mobato kanamo. Hinuon, ang among magtutudlo masinabtanon kaayo ug maluluy-on. Siya mogahin ug ekstrang panahon kanamo, nga magtudlo kanamo dili lang sa normal nga kurikulum kondili sa tanang matang usab sa pagpamorda. Ug gawas pa, siya nangitag mga suki nga andam mopalit sa among mga binuhat. Karon nga kami dudagko na, sa edad hinuon, hinungdanon ang paghunahunag pila ka paagi sa pangabuhi.
Si Carmen ug ako dili gustong masentro sa katingala, apan bisan asa kami moadto, kami tutokan nga binastos sa mga tawo. Tungod niadto gihukom namo ang pagtrabaho sulod sa balay. Ugaling, ingong sangpotanan, ang among kinabuhi nahimong dugang ug dugang mamingawon, tinuyo nga pagpalain nga nagpadayon hangtod niadtong mahukmanong adlaw sa dihang si Mama ug ako nangadto sa sirko.
Kinabuhi Ingong mga Monyeka sa Sirko
Ang manedyer mismo sa sirko ang nanawag sa akong inahan ug si kinsa buot magpatrabaho kanako dihadiha. Wala ako makaangay sa ideya. Apan, siya may makapakombinsir kaayong argumento. “Unsaon nimo pagbuhi sa imong kaugalingon sa pagkatigulang kon dili ka motrabaho karon?” siya nangutana, nga nakapukaw pag-usab sa tanan kong kabalaka sa kahiladman bahin sa akong kaugmaon. Gipasidan-an niya ako: “Mosangko ka gayod sa Misericordia.” (Ang misericordia, o balay sa kaluoy, mao ang ngalang gihatag niadto sa lokal nga Balay sa mga Baldado.) Kadto maoy palaabotong labi pang dili ko gusto kay sa pagsalida sa usa ka sirko. Sa tanang panahon gihambin ko ang ideya nga magmaestra.
Apan sa maong panahon, ang pagkamaestra nagpabiling damgo lamang. Tapos sa pila ka semanang pagtuon sa klasikal nga sayaw, misugod kaming duha sa paglibot sa Espanya, nga nagpasundayag alang sa dili-mapabilhong mga tumatan-aw apan sa ubang panahon alang sa madasigong mga bata. Nalipay kaayo sila sa among mga pasundayag nga usahay gusto nilang ipapalit kami sa ilang mga inahan ingong mga monyeka.
Niadtong panahona, ang kinabuhi makapaukyab, kay mibiyahe ngadto sa mga dapit nga ako lamang gidamgo sa nangagi. Nausab kaayog dako ang among kinabuhi! Tapos sa katuigang mahadlok mogawas sa balay, didto kami nga nahimong talan-awon sa publiko. Sa paghinumdom, akong nasegurong ang pagpahilayo sa among tinuyong pagpalain nakatabang kanamo sa pagdawat sa among lawasnong kahimtang nga walay permanenteng kadaot sa emosyon.
Kinabuhi sa Sirko—Dili Dulaanan sa mga Bata
Hinuon, may usa ka kakulian sa among bag-ong-kaplag nga kinabuhi. Ang among kalibotan sa lilliputian misangpot lamang nga dulaanan sa inosenteng mga bata nga gipasundayag sa entablado. Ubay-ubay sa kauban namong mga inanong maglilingaw mopasundayag sa labing dili-matagna nga paagi. Ang mga pagbati sa kayugot ug kapakyasan daling matigom sanglit ang “mga dagko” kadaghanan dili magtratar kanamong samag normal nga mga tawo. Panagsa kining mga pagbatia moawas diha sa binuang nga pagsilaob sa kabangis. Apan mipatim-aw alang kanako nga ang pipila sa maong mga inano nagdinaotan aron malig-on ang nadaot nilang pagsalig-sa-kaugalingon.
Ang akong igsoon ug ako gil-asan sa maong palibot. Alang kanamo, ang pagpasundayag mao lamay paagi sa pangabuhi, ang bugtong paaging bukas kanamo sa Espanya niadtong panahona. Naningkamot kami sa pagpalayo sa bisan unsang kasamok, ug sa kataposan naangkon namo ang pagtahod sa tanan. Usahay, ang opisyales sa sirko miingon ngadto sa mabingkilong mga inano: “Tan-awa Ang Gagmitoyng Managsoon. Angay kamong mosundog kanila!”
Nianang tanang katuigan, wala gayod ako malimot sa pasidaang gipahayag sa manedyer sa sirko. Unsaon nako pagbuhi sa akong kaugalingon sa pagkatigulang? Busa bisan pa sa luyang lawas, si Carmen ug ako nagkugi aron kami makatigom ug igong kuwarta alang sa lisod nga adlaw nga among gihunahunang moabot.
Bisan pa niana, karon akong masabot ang positibong bahin niadtong tanang pagkugi. Ang pagkapuliki taliwala sa kagahob sa kinabuhi sa sirko nagpasayon kanamo sa pagdawat sa among lawasnong kahimtang, ug nalikayan gayod namo ang pagpahilayo gikan sa tanan. Labaw sa tanan, kami puliki kaayo nga dili kami makasinati sa pagkaluoy sa kaugalingon.
Gamayng Libro—Dakong Impresyon
Human sa daghang katuigan, sa usa sa among mga paglibot sa Espanya, ang usa ka tin-edyer miduol kanamo didto mismo sa sirkosan, nga nagpatin-aw bahin sa Gingharian sa Diyos. Gihatag niya kanamo ang duha ka gagmayng libro, nga malipayon namong gidawat. Niadtong hapona mismo, gisugdan namo ang pagpakli sa usa kanila, Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon. Ang nabasa namo nakatandog gayod sa among mga kasingkasing, sa dako kaayo nga misugod kami sa pagpakigsulti sa ubang mga maglilingaw bahin sa among nabasa. Apan dako kaayo ang among kahiubos sa pagkadiskobreng dili tanan interesado sa butang nga alang kanamo makapalipay kaayo!
Milabay ang duha ka tuig, ug dayon ang laing Saksi miduaw sa among balay sa Madrid. Nalipay kami nga mamati pag-usab sa mensahe sa Gingharian, ug ang Saksi misaad gani sa pagbalik nga magdalag hubad sa Katolikong Bibliya aron among makita mismo nga ang Bibliya sa mga Saksi dili kay lahi. Sa wala madugay, nasugdan ang usa ka pagtuon, ug kadto wala magdugay sa pagkombinsir kanamong among nakaplagan ang kamatuoran. Tapos sa usa lamang ka tuig, si Carmen nabawtismohan, ug pila ka bulan sa ulahi, gipahinungod ko usab ang akong kinabuhi kang Jehova ug nabawtismohan.
Sa Kataposan Usa ka Maestra
Ang pagsangyaw sa balay ug balay usa ka dakong hagit alang kanamo. Ay, oo, kami naanad sa pagpasundayag sa entablado, apan ang pagbarog sa atubangan sa usa ka pultahan ug pagpaningkamot nga makig-estorya sa usa nga wala namo igkita sa nangagi maoy laing butang. Wala pa gayod namo mabuntog ang among dulot nga kamaulawon ug kamahadlokon. Gisukna namo ang among kaugalingon: ‘Unsay sanong sa mga tawo inigkakita nilag duha ka inano diha sa ilang pultahan?’ ‘Saypon kaha mi nilang mga makililimos?’ Ikalipay ko ang pag-ingon nga kini talagsa ra kaayong mahitabo.
Salamat sa kalulot ug pailob sa among mga igsoon sa espiritu, among nabuntog sa inanay ang among mga kahadlok, ug ang pagsangyaw misugod sa pag-okupar sa among panahon. Sa kataposan, ang akong damgo sa pagkabata natuman—ako sa kataposan usa na ka maestra! Dili ako motudlo sa mga paninugdan sa matematika, gramarya, o susama niana, kondili ang mga paninugdan alang sa pagbatog kinabuhing walay kataposan.
Hinuon, ang mga tawo kasagarang matingala sa pagkakitag gagmitoy kaayong mga tawo diha sa pultahan. Sa laing bahin, ang uban matingala kaayo sa pagkadiskobreng kami makasulti nga sama kang bisan kinsa nga sila mamating atentibo sa among mensahe.
Kami sa kanunay malipay sa dihang kami makabalay-balay inubanan sa minahal namong mga igsoon sa kongregasyon nga among gipasakopan. Kahibulongan ang ilang pagpaluyo kanamo, bisan sa daw dili-importanteng mga butang sama sa pagpislit sa timbrehan—nga kadaghanan dili gayod namo maabot! Sa ubang okasyon, mahigugmaon kaming tabangan sa mga igsoon sa pagsaka sa hagdanan.
Gipabilhan namo kaayo ang mahigugmaong pagtagad sa kongregasyon. Ginapakitaan nila kamig tinuod nga kaluoy, dili lamang pangibabawng kaluoy nga mopabati kanamong ubos. Si Carmen naaksidente pila ka bulan nga miagi, ug siya nalisdan kaayo sa paglingkod sa silya. Busa dihang mohatag siyag pakigpulong sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo, kinahanglang may mag-alsa ug magbutang kaniya sa silya. Ang mga bata sa kongregasyon maikag kanamo, apan kini dili mao ang binastos nga katingala nga among mahinagbo sa kadalanan. Giisip kaming normal nga mga tawo sa among mga igsoon, ug kana nakatabang gayod kanamo nga dili gil-asan diha sa kongregasyon.
Ang mga kabalaka bahin sa among umaabot, nga diha kanako sulod sa daghan kaayong katuigan sa akong kinabuhi, nahanaw na. Ang kahadlok nga dili makabatog igong pangabuhian, sa dihang kami dili na makatrabaho, napulihan sa tinong paglaom sa mas maayong kaugmaon. Sa katuigang milabay kami kanunayng nagtrabaho, nga nagdawat sa tanang kontrata nga itanyag kanamo, nga kanunayng mabalaka sa umaabot. Apan dihang amo nang nahibaloan ang kamatuoran sa Pulong sa Diyos, gisugdan namo pagkunhod ang among mga kasabotan sa pagpasundayag. Sa samang panahon, nakatuon kami sa pagkinabuhi uban ang menos nga materyal.
Bisan pag kami dili na mopasundayag, ang among matag-adlawng buluhaton sa balay nagapapuliki kanamo. Samtang kami nagakatigulang, nagadaghan ang among mga suliran sa lawas, ug bisan ang pagsakag hagdanan nahimong dakong hagit. Busa, kinahanglang mangita kamig apartment sa ubos. Niining paagiha dili kinahanglang kami magsalig kaayo sa uban. Kami libreng nagapakigbuylog sa mga igsoon ug nagapadayong puliki sa buluhaton sa pagsangyaw, nga kanang tanan nagatabang kanamo sa paghupot sa dili-maulawong espiritu.
Sa pagpalandong sa miaging 50 ka tuig o kapin pa, ako natingala gihapon sa pagkausab kaayo sa among mga kinabuhi. Ang among unang katuigan nga nagpalain nailisan sa kagahob sa sirko. Bisan pag ang among mga kinabuhi karon mas malinawon, kini mas magantihon samtang among gipahinungod ang among panahon sa katilingbanong pagsangyaw. Kaming duha mapasalamaton kang Jehova nga gitugotan niya kaming makasabot sa kamatuoran sa iyang Pulong, nga dakog nahimo sa paghupay sa among kabalaka alang sa ugma-damlag. Kami mapasalamaton usab sa mahigugmaong pagtagad ug mainitong pagpaluyo sa among Kristohanong mga igsoon, nga nakatabang kanamo sa pag-antos sa kabug-at sa pagka lilliputian bisan taliwala sa mga inano.—Sumala sa giasoy ni Amparo Sánchez Escríbano.