Ang Pagpangitag Salapi

Pinaagi sa koresponsal sa Pagmata! sa Britanya

‘ANG akong tinguha,’ miadmiter si Julian gikan sa Pilipinas, ‘mao ang pagkahimong milyonaryo sa panahong mag-edad akog 45.’ Si Karel, sa South Africa, miingon, “Natugob ako sa tinguhang madato.”

Hinunoa, dili tanan, sa realistikanhon, gustong mahimong mga milyonaryo kondili sa pagbaton lamang ug igong mga kabtangan ug salapi aron malipay sa kinabuhi ug sa pagbuhat sa ilang gustong buhaton. Kini mao ang tinamdan sa usa ka negosyanteng Hapones nga si Kichisaburo kinsa miingon, “Abi nakog mohatag kalipay kining mga butanga kanako.”

Si Liz, sa Canada, sama usab ug gibati. “Sa batan-on pa,” siya miasoy, “Abi nakog mohatag ang salapi ug kagawasan gikan sa kabalaka.” Ang iyang bana, si Tom, naglaom nga makatabang kaniya ang salapi sa “pagpalayo gikan niining tanan, . . . nga walay krimen, walay polusyon, walay dobleg-nawong nga mga tawong atubangon.”

Aktibo—Alang sa Salapi

Sa tibuok kasaysayan, ang mga tawong nagapangitag bahandi aktibo sa tanang panahon. Sa mga adlaw sa koloniya, gisundan sa mga negosyante sa Britanya ang mga eksplorador aron ilogon ang mga mineral nga manggad sa tibuok kontinente, sama sa Aprika. Dayon, uban sa pagkahugno sa imperyo ug sa bag-ong mga krisis sa ekonomiya, ang kalihokan nabali sa laing direksiyon samtang ang mga lungsoranon sa Commonwealth mibiyahe ngadto sa Britanya, dili aron madato, kondili aron makakitag igong salapi sa pagsustento sa ilang mga pamilya.

Libolibong mga lalaki ug babaye mibiya sa Pilipinas aron sa pagpangitag trabaho sa ubang mga dapit, ug daghan nakakitag trabaho sa mga nasod sa Persian Gulf ug sa ubang dapit. Ang mga Mexicano ug daghan pa gikan sa Sentral ug sa South America mibalhin paamihanan nga nagalaom nga makakitag kuwarta sa Middle East. Daghang mga nasod sa Uropa nagaabiabi sa mga tawo gikan sa Middle East ug sa North Africa.

Sumala sa Manpower Review sa South Africa sa Enero 1987, ang gidaghanon sa opisyal nga narehistrong trabahanteng mga lalin didto maoy 371,008 hangtod sa Hunyo 30, 1985. Apan, ang taho midugang nga “gibanabana nga dunay 1.5 ka milyong ilegal nga mga trabahanteng nakayuhot sa South Africa aron makabaton sa mga bahandi niini.”

Bisan sa adunahang mga nasod karon, ang mga tawo kanunayng nagalihok aron makakuwarta. Tinuod kini diha sa Britanya. Dugang ug dugang mga tawo nagatrabaho sa habagatan ug gipabilin gihapon ang ilang mga balay sa amihanan. Aron mailustrar kon ngano, ang puy-anan diha sa sentro sa London (sa habagatan), gibatbat nga “usa ka gamayng kuwartong [apartment],” nga may sukod nga 5.6 metro kuwadrado lamang, mikantidad dili pa dugay ug makalipong nga £36,000 [$54,000, U.S.]. Apan, kining kantidara sa salapi makapalit ug tulo ka lawak nga balay sulod sa 130 ka kilometro sa London.

Dunay duolan sa 60,000 ka molupyong taga Asia sa Bradford, usa ka siyudad sa amihanan sa Inglaterra. Daghan niining mga lalin miabot niining sentro sa industriya sa pagtrabaho sa mga pabrika sa panaptong de lana. Sanglit napakunhod sa mga makinariya ang mga tawong makatrabaho, ang mga walay trabaho karong adlawa nagasalig sa sustento sa social security nga ilang pangabuhian. Busa, nakita sa mga tawo ang ilang pagpangitag salapi nga natapos sa pagkawalay paglaom.

Nagakaugmad nga mga Nasod

Sa susama, sa nagakaugmad nga mga nasod, ang palaaboton sa regular nga trabaho nakadani sa libolibong mga tawo gikan sa ilang mga balay sa balangay sa banika ngadto sa mga siyudad. Tinuod, daghan nakakitag mga trabaho. Apan ang kinitaan ba nila nakahatag kalipay?

Ang gamayng suweldong madawat sa mga trabahante kuhaan una sa kasagaran sobra ka mahal nga abang sa ubos sa kasarangang mga puy-anan, tingali diha sa nagdasok nga mga balay nga nagalibot sa mga lungsod. Ang nabilin sa suweldo ipadala pa sa mga panginahanglan sa ilang mga paryente balik sa ilang panimalay sa baryo. Sa Aprika, pananglitan, sa kataposan sa bulan, puno ang kadaghanang mga aduwana sa mga lalaki nga naglinya aron sa pagpalit ug money order alang sa ilang paryente nga nagasalig kanila balik sa mga balangay.

Bisan mag-ipon ug puyo ang mga pamilya diha sa mga siyudad, dugang pang palas-anon sa pangabuhi ang moabot. Kinahanglan dunay kuwartang igahin alang sa pag-atiman sa panglawas, sa transportasyon, sa balayranan sa eskuylahan, sa pagkaon, ug sa abang sa balay. Ang listahan daw walay kataposan. Dili ikatingala nga daghang mga tawong nagapuyo sa lungsod dunay duha ka trabaho.

Kini ba samag resipe alang sa kalipay? Dili gayod. Nan, kon mobalhin ka man ugaling o magpabilin, ang pangutana magpabilin, Unsay bahin sa salapi diha sa imong kinabuhi? Ang tubag hinungdanon sa imong kalipay.